ҶОМЕА
Шанбе 20 Апрел 2024 04:54
Ба озмуни "ҶТ"
Рӯйдоде, ки ба бунёдкориҳо дар ВМКБ асос гузошт
Бисту панҷ сол муқаддам 27-уми июни соли 1997 дар шаҳри Москваи Федератсияи Русия “Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ” миёни роҳбарияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мухолифини тоҷик ба имзо расид. Ба имзо расидани созишнома ба марҳилаи нав дар ҳаёти сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимою фарҳангӣ, маънавии кишвари мо замина гузошт. Созишнома барои ваҳдати миллӣ, ҳамдилӣ, иттиҳоди тоҷикон таҳкурсии устувор монд ва роҳи нав - созандагию бунёдкориро боз намуд. Ваҳдат барои миллати тоҷик дар радифи истиқлолияти миллӣ беҳтарину бузургтарин неъмат буда, дар он наҷоти миллату давлат инъикос гардидааст.
Пӯшида нест, ки дар ибтидои солҳои 90-уми қарни гузашта, бо амали ноҷавонмардонаи душманони миллат дар дохилу хориҷи кишвар хатари пароканда шудани миллати тоҷик ва аз байн рафтани давлати соҳибистиқлоли тоҷикон ба миён омад. Гурӯҳҳои манфиатхоҳ мехостанд, ки миллати тоҷик пароканда шавад ва наздик буд, ки фоҷеаи талхи таърихии аҳди Сомониён боз дубора такрор ёбад. Неруҳои сиёсӣ барои ба даст овардани курсии мансаб саъю кӯшиш мекарданд. Мутаассифона, онҳо на барои ҳастии давлат ҷаҳд мекарданд, балки бо ҳадафҳои гуногун танҳо манфиати хешро тарғиб менамуданд. Дар он рӯзҳои сахту сангин шояд кам касоне буданд, ки ба ояндаи давлату миллати тозаистиқлоламон бовар доштанд. Ҳатто баъзеашон аллакай хати батлонро барои поёни давлатдории навини тоҷикон кашида буданд. Иддае аз сиёсатмадорону давлатдорон, ки бояд тақдири минбаъдаи миллатро муайян мекарданд, аз тарси ҷон худро бетараф гирифта, ҳамчун тамошобин ба ҳамаи бедодгариву даҳшати ҷанг нигоҳ мекарданд. Бархӯрди қувваҳои дохили Тоҷикистон барои ҳокимият ба муноқишаи мусаллаҳона оварда расонд, ки хисороти ҷонӣ, маънавию моддии он барои мо ҷуброннашаванда гардид. Гурӯҳҳои алоҳида ба муқобили ҳамдигар бархос-танд, ҳазорҳо шаҳрвандони бегуноҳ ҷони худро аз даст доданд, қисмати дигарашон макони аҷдодии худро тарк намуда, рӯ ба фирор ниҳоданд.
Дар чунин вазъияти номуайян аз 16 ноябр то 2 декабри соли 1992 дар Қасри Арбоби шаҳри бостонии Хуҷанд Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид, ки барои давлатдории навини тоҷикон баъди бедавлатии ҳазорсолаҳо ибтидо гузошт. Дар ин рӯзҳои вазнину тақдирсоз чархи таърих ба бахти мо фарзонафарзанди миллат Эмомалӣ Раҳмонро ба арсаи сиёсат овард. Вакилони мардумӣ дар симои Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон шахси ба оянда некбин, дурандеш, ватандӯст ва сарсупурдаи Ватанро пайдо намуданд. Таъмини сулҳу субот, ба ҳам овардани миллати соҳибтамаддуни тоҷик яке аз ҳадафҳои асосии ин шахси бузург буд ва аз рӯзи ба маснади Сарвари давлат нишастанашон Пешвои миллат гомҳои нахустинро дар роҳи истиқрори сулҳ ва ба ҳам овардани дар он солҳо миллати парокандаи тоҷик гузошт.
Дар Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Сарвари тозаинтихоби Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба мардуми азияткашидаи тоҷик муроҷиат намуда, гуфта буданд, ки “Ман ба ҳар яки Шумо дар давраи барои Ватан хеле душвор муроҷиат карда, ба ақлу заковати Шумо, ки ворисони фарзандони барӯманди миллати тоҷик ҳастед, бовар мекунам. Ман қасам ёд мекунам, ки тамоми донишу таҷрибаамро барои дар ҳар хона ва оила барқарор шудани сулҳ равона карда, барои гулгулшукуфии Ватани азизам садоқатмандона меҳнат мекунам. Барои ноил шудан ба ин нияти муқаддас, агар лозим шавад ҷон нисор мекунам, чунки ман ба ояндаи неки Ватанам ва ҳаёти хушбахтонаи халқи азияткашидаам бовар дорам”. Таърихи 30 - солаи тоҷикон нишон дод, ки ин марди шуҷоъ ва ватанпараст ба қавлаш устувор истод ва онро мардонавор иҷро намуд.
Яке аз вазифаҳои аввалини ҳукумати нав, ки дар иҷлосия аз забони Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон садо дод, ин баргардонидани гурезаҳо ба макони аслиашон буд. Иқдоми муассир дар ин ҷода маҳз муроҷиати таърихии Роҳбари ҷавони Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавассути барномаи “Хоки Ватан” сабаб шуд, ки нахустин гурезаҳои тоҷик аз хоки кишвари Афғонистон ба сарзамини аҷдодии худ бозгаштанд. Дар он лаҳзаҳои бисёр ҳассос Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавассути ин барнома ба гурезаҳои тоҷик муроҷиат карда ва изҳор дошта буданд: “Шумо, ҳамватанони азиз, боз гардед. Хонаву ҷойи Шумо агар ба Шумо насиб накунад, ба каси дигар насиб намекунад. Ман ба Шумо кӯҳи тилло ваъда намедиҳам, вале як бурда ноне, ки дорем, бо ҳам мебинем”.
Дуюм вазифае, ки ҳукумати нав дар назди худ гузошт, ин барқарор намудани сулҳ дар Тоҷикистон ҳисоб мешуд. “Ҳар кадоми мо, - ба мухолифин муроҷиат карданд Сарвари давлат, - бояд ба дарки он расем, ки барои мо муҳим он аст, ки Тоҷикистонро ҳамчун давлат наҷот диҳем. Тамоми манфиатҳои сиёсӣ, гурӯҳӣ, маҳалливу минтақавиро як тараф гузошта, баҳри пойдории Тоҷикистон гуфтушунид намоем, барои барқарор гардидани сулҳу субот ба як созиш биёем”.
Ҷасорату мардонагии Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон буд, ки ҳатто ба қимати ҷони худ ба Афғонистон, ки сангари бисёре аз мухолифини Тоҷикистон буд, рафта, ҳикмату моҳияти сулҳ ва созишро ба неруҳои мухолиф фаҳмонд ва онҳоро водор намуд, ки ба тарафи сулҳ қадам гузоранд, то давлат аз фаношавӣ раҳо ёбад.
Дар баробари ин, дар назди ҳукумати нав вазифаи дигар, таҳкими асосҳои давлатдории тоҷикон истода буд, ки Тоҷикистонро ҳамчун давлати мустақил ба ҷаҳониён муаррифӣ созанд. Рамзҳои давлатӣ – Нишон, Парчам ва Суруди миллӣ қабул шуданд. Неруҳои ҳифзи қонуну амният таъсис дода шуданд. Ва қабл аз ҳама, ҳуҷҷати сарнавиштсози миллат – Конститутсия, қонуни асосии ҷумҳурӣ дар шароити нав қабул шуд ва он Тоҷикистонро ҳамчун як давлати дунявӣ, ягона ва ҳуқуқбунёд ба ҷаҳониён муаррифӣ намуд. Ин имконият дод, ки ҷомеаи ҷаҳонӣ ба Ҳукумати Тоҷикистон бо як назари нек нигарад ва афкори солимро дар бораи ин давлат талқин кунад. Ҷумҳурии Тоҷикистон аъзои созмонҳои бонуфузи ҷаҳонӣ гардида, қадамҳои устувор дар роҳи густариши ҳамкориҳои байнидавлатӣ бо кишварҳои олам монда шуданд. Имрӯз Тоҷикистонро аксарияти кишварҳои олам ба расмият шинохта, он бо бештари давлатҳои дунё муносибати дипломатӣ дорад.
Ҷоиз ба қайд аст, ки Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олӣ, Ҷумҳурии Тоҷикистонро аз фаношавӣ эмин дошт, вазъи сиёсӣ, иқтисодию иҷтимоӣ ва фарҳангиро аз буҳрон бароварда, самтҳои сиёсати дохилию хориҷии кишварро муайян ва ба раванди созандагиву бунёдкорӣ заминаи воқеӣ фароҳам овард.
Дар доираи амалигардонии чор ҳадафи стратегӣ Тоҷикистони азизамон тавонист, ки дар муддати кӯтоҳ босуръат рушд намояду аз бунбасти коммуникатсионӣ раҳо ёбад ва истиқлолияти энергетикиро ба даст ораду таъмини амнияти озуқавориро ҳифз намояд. Дар заминаи бунёди иншооти саноатӣ ва ба кор андохтани зарфиятҳои мавҷуда саноатикунонии кишвар зина ба зина амалӣ шуда истодааст. Соҳаҳои маориф, тандурустӣ, ҳифзи иҷтимоӣ, фарҳанг, варзиш ва дигар соҳаҳои хоҷагии халқи мамлакат ба дастовардҳои бесобиқа ноил гаштанд. Кифоя аст, ки аз сохтмони чанд иншооти муҳиму бузург, яъне Неругоҳи барқии обии “Роғун”, шоҳроҳи Душанбе – Кӯлоб – Хоруғ - Кулма, нақбҳои “Истиқлол”, “Хатлон” ва “Шаҳристон” ёдовар шавем.
Ба шарофати ин санаи мубораки таърихӣ дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон корҳои бунёдкорӣ рӯз аз рӯз вусъати тоза пайдо намуда истодаанд.
Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳанӯз соли 1995 дар назди фаъ-олони вилоят иброз доштанд, ки “Ман аминам, ки шумо Бадахшонро ба яке аз муҳимтарин марказҳои тиҷорат ва саёҳати байналхалқии Тоҷикистон табдил медиҳед ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тайёр аст, барои ба ин мақсад ноил гардидан, кӯмаки зарурии худро расонад”.
Дар солҳои соҳибистиқлолии кишвар Роҳбари давлат беш аз 50 маротиба аз Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дидан карда, дар заминаи дастуру супоришҳои Сарвари давлат ҷиҳати рушди иқтисодиву иҷтимоии Бадахшон барномаҳои комил ва аз нигоҳи таърихӣ тақдирсоз қабул гардиданд.
Дар заминаи нахустсафари Ҷаноби Олӣ Қарори Шӯрои Вазирони Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи тадбирҳои аввалиндараҷаи ба эътидол овардани вазъи иқтисодию сиёсии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон” ба тасвиб расид. Соли 1995 Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи тараққиёти иқтисодӣ-иҷтимоии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон” ба тасвиб расид, ки дар раванди ислоҳоти кулли соҳаҳои ҳаётан муҳими вилоят нақши хоса гузошт. Баъдан, соли 2006 бо супоришу дастурҳои бевоситаи Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати беҳтар намудани шароити иҷтимоию иқтисодии аҳолии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, рушди соҳибкории хурду миёна ва бахши хусусӣ, беҳтар намудани шароит барои фаъолияти сармоягузорӣ ва таъсиси ҷойҳои нави корӣ “Барномаи рушди иҷтимоию иқтисодии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дар давраи то соли 2015” таҳия ва қабул гардид. Дар даҳ соли амалисозии барномаи мазкур нишондиҳандаҳои асосии ба нақша гирифташуда, таъмин гардиданд. Соли 2007 бо мақсади суръатбахшии ҷараёни бунёдкорӣ ва баланд бардоштани сатҳи некуаҳволии мардуми вилоят бо фармоиши Ҷаноби Олӣ Эмомалӣ Раҳмон “Нақшаи чорабиниҳо оид ба рушди иҷтимоию иқтисодии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дар тӯли солҳои 2007 — 2010” қабул гардид, ки дар доираи он тайи чор сол наздик ба 50 иншооти ниҳоят муҳими соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ аз ҳисоби буҷети давлатӣ дар ҳаҷми 110 млн. сомонӣ ба истифода дода шуданд. Соли 2015 бо мусоидати Ҳукумати мамлакат барномаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии шаҳру ноҳияҳои вилоят ва “Барномаи рушди иҷтимоию иқтисодии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон барои солҳои 2016-2020” қабул гардиданд. Бо амалӣ шудани аксар бандҳои барномаҳо иншооти гуногун дар соҳаҳои роҳу энергетика, маориф, тандурустӣ ва фарҳангу варзиш ба истифода дода шуда, заминҳои нав ба гардиши кишоварзӣ дароварда шуданд. Танҳо давоми солҳои 2016 – 2020 дар вилоят барои амалишавии 75 лоиҳа 1 миллиарду 127,9 млн. сомонӣ хароҷот гардидааст. Новобаста ба мушкилоти алоҳида дар солҳои аввали соҳибистиқлолии кишвар дар вилоят як қатор иншооти муҳими энергетикӣ, аз ҷумла НБО “Сипонҷ”, “Техарв”, “Андарбак”, навбати аввали НБО “Помир-1”, зеристгоҳҳои нисбатан пуриқтидор дар шаҳри Хоруғ ва ноҳияи Шуғнон дар масофаи қариб 60 километр хатҳои интиқоли барқи баландшиддати 35 кВт сохта, мавриди истифода қарор дода шуданд.
Дар ин солҳо ба хотири ободии вилоят ва баланд бардоштани сатҳи рӯзгори мардум, Ҳукумати ҷумҳурӣ ҳар сол хароҷоти маблағҳои буҷетиро зиёд намуда, барои ҳалли саривақтии масъалаҳои иҷтимоӣ чораҳои амалӣ меандешад. Илова бар ин, бо ҷалби сармоягузории дохилию хориҷӣ дар вилоят даҳҳо лоиҳаҳои хурду бузург амалӣ гардида, масъалаҳои муҳими рушди босуботи иқтисодию иҷтимоии он ҳаллу фасл гардида истодаанд. Дар ин давра барои рушди соҳаҳои ҳифзи иҷтимоӣ, сохт-мони иншооту роҳҳо ва дастгирии буҷети вилоят аз ҳамаи манбаъҳои маблағгузорӣ қариб 3,1 миллиард сомонӣ равона карда шудааст.
Дар доираи татбиқи лоиҳаҳои сармоягузорӣ, дигар сарчашмаҳои маблағгузории давлатӣ ҷиҳати ҳалли масъалаҳои иқтисодию иҷтимоии вилоят, аз ҷумла маорифу тандурустӣ, бунёди роҳҳои мошингард, нигаҳдории онҳо ва рушди деҳот, таъмини аҳолӣ бо оби ошомиданӣ ва барқарорсозии шабакаҳои ирригатсионӣ, аз худ намудани заминҳои нав ва идоракунии захираҳои об, нақшаҳои чораҳои мушаххас роҳандозӣ шуданд.
Он нукта ба шарҳ ниёз надорад, ки дар шароити хеле сангини иқтисодии ҷумҳуриямон, сохтмони шоҳроҳи байналмилалии Мурғоб – Кулма – Қароқурум дар муддати хеле кӯтоҳ анҷом пазируфт. Аз дили шахҳои сездаҳкилометраи Девдара роҳи мошингузар сохта шуда, робитаи мустақими вилоят аз тариқи роҳи Кӯлоб – Дарвоз ба пойтахти мамлакат дар ҳама фаслҳои сол таъмин гардид. Таҷдиди ин шоҳроҳ идома дорад. Аз шаҳри Душанбе то маркази ноҳияи Дарвоз ин шоҳроҳ ба меъёрҳои ҷаҳонӣ мутобиқ карда шуда, аз маркази Дарвоз то сарҳади ноҳияи Рӯшон навсозии роҳ бо маблағгузории қариб 2,5 миллиард сомонӣ оғоз ёфт ва лоиҳакашии навсозии роҳ аз Рӯшон то деҳаи Варшези ноҳияи Шуғнон дар масофаи зиёда аз 200 километр шурӯъ гардид. Он рӯз дур нест, ки таҷдиди роҳ то марзи Хитой амалӣ гардад. Барои мо боиси ифтихор аст, ки шоҳроҳи Абрешим, ки аз вилоятамон мегузарад, аз рӯи баҳогузории коршиносони сатҳи байналмилалӣ дар қатори даҳ мавзеи беҳтарини сайёҳӣ ҷо дода шуд.
Вазъи номусоиди таъмини барқ дар вилоят дар оғози истиқлолият барои ҳама маълум аст ва он чиз ҳам барои ҳамагон хуб аён аст, ки бе рушди соҳаи энергетика дар бобати пешрафти соҳаҳои дигар ва баланд бардоштани сатҳи некуаҳволии халқ сухан рондан, маънӣ надорад. Бинобар ин, дар навбати аввал бо дастгирӣ ва бо ҷалби сармояи хориҷӣ Ҳукумати мамлакат соли 1994 аввалин агрегати НБО “Помир -1” ва баъдан як силсила неругоҳҳои хурд ба истеҳсоли барқ шурӯъ намуданд. Ин тадбирҳо имконият доданд, ки системаи барқии Помир барқарор гардида, сохтмони НБО “Помир -1” ба итмом расонида шавад. Бо таъсиси ширкати “Помир энерҷӣ” дар қаламрави вилоят иқтидорҳои нави энергетикӣ бунёд ва дараҷаи таъминоти барқ дар вилоят нисбат ба дигар минтақаҳои кишвар хеле беҳтар гардид. Ҳоло дар ноҳияи Роштқалъа сохтмони Неругоҳи барқи обии “Себзор” бо иқтидори беш аз 10 мегават давом дорад. Айни замон ноҳияҳои поёнии вилоят ба шабакаи ягонаи барқтаъминкунии умумиҷумҳуриявӣ пайваст гардидаанд. Ин имконият фароҳам меорад, ки сифати таъминоти аҳолӣ ва хоҷагии халқ бо неруи барқ боз ҳам беҳтар гардида, барои рушди саноат, аз ҷумла саноати кӯҳӣ, заминаи воқеӣ фароҳам оварда шавад.
Тибқи “Барномаи рушди иқтисодӣ - иҷтимоии ВМКБ дар давраи то соли 2025” дар амал татбиқ намудани лоиҳаҳо оид ба тармиму таҷдиди корхонаҳои амалкунандаи саноатӣ, коркарди сангҳои қиматбаҳо ва ороишӣ, саноати сабук ва маҳаллӣ, масолеҳи сохтмонӣ пешбинӣ гардидаанд. Корхонаҳои коркарди маъданҳои кӯҳӣ, истеҳсоли шиша, металлургияи ранга ва дигар соҳаҳои саноат таъсис меёбанд.
Равнақи тиҷорат ҳоло яке аз роҳҳои беҳбудии некуаҳволии мардуми диёр мебошад ва кушодашавии роҳҳо ва рушди энергетика ба равнақи тиҷорату савдо, бунёди корхонаҳои истеҳсолӣ ва маданию маишӣ мусоидат менамояд.
Ба шарофати истиқлолият, ваҳдат ва сулҳу оромӣ воситаҳои нави коммуникатсионӣ, чун интернет, алоқаи мобилӣ, алоқаи кайҳонӣ, шабакаҳои нави алоқаи байналмилалӣ на танҳо барои муошират ва мубодилаи афкор хеле осон, балки чун воситаҳои нави иттилоотӣ мавриди истифодаи мардуми кӯҳистон қарор гирифтанд. Пахши барномаҳои телевизиони тоҷик, ки замоне онро барои серхарҷии молиявӣ номумкин эълон карда буданд, ҳал гардид. Алҳол минтақаҳои дурдасти мамлакат аз тамошои барномаҳои телевизионии кишвар бархӯрдоранд.
Ҳамаи ин далелҳо шаҳодати онанд, ки Бадахшон аз бунбасти иттилоотӣ комилан раҳоӣ ёфта, барои тамоми ҷаҳониён муаррифӣ гардидааст ва бо ҳама нуқтаи дунё робитаи мустақими иттилоотӣ дорад.
Бояд зикр кард, ки раванди корҳои ободонию созандагӣ чун дигар минтақаҳои кишвар дар вилоятамон дар даҳсолаи дуюми соҳибистиқлолии кишвар, баъди таъмин гардидани сулҳу субот дар ҷомеа оғоз гардид. Дар ин давра дар вилоят аз ҳамаи манбаъҳои маблағгузорӣ бо назардошти лоиҳаҳои инвеститсионӣ, ки аз ҷониби Ҳукумати ҷумҳурӣ татбиқ гардиданд, бештар аз ҳазор иншооти хурду бузург бо маблағгузории беш аз 4,8 млрд. сомонӣ мавриди баҳрабардорӣ қарор дода шуданд. Фақат барои рушди шаҳри Хоруғ дар панҷ соли оянда дар асоси барномаҳои қабулшуда, аз ҳама сарчашмаи маблағгузорӣ беш аз як миллиард сомонӣ пешбинӣ гардидааст.
Барои рушди соҳаҳои маориф, тандурустӣ ва фарҳанг аз сарчашмаҳои гуногун, хоса аз буҷети давлат маблағҳои калон равона карда мешаванд. Агар соли 1995 барои муассисаҳои таълимии вилоят аз буҷети давлатӣ 73 ҳазор сомонӣ ҷудо шуда бошад, имсол барои рушди ин соҳа фақат аз буҷети давлатӣ беш аз 160,6 миллион сомонӣ ҷудо гардид, ки дар муқоиса ба соли 1995 қариб 800 маротиба зиёд мебошад.
Дар муассисаҳои табобатии вилоят низ вазъ сол ба сол беҳбудӣ меёбад. Буҷети соҳаи тандурустии вилоят аз 40 ҳазор сомонии солҳои аввали истиқлолият дар соли 2022 қариб ба 91,9 миллион сомонӣ расидааст, ки ин нисбат ба соли 1991-ум 700 маротиба зиёдтар мебошад. Айни замон дар вилоят сохтмони таваллудхонаи вилоятӣ, табобатхонаи вилоятӣ ба нақша гирифта шуда, дар деҳот бошад, бунёди 20 бунгоҳи тиббӣ ва дигар иншоотҳои соҳаи тандурустӣ идома доранд. Дар раванди амалӣ гардонидани супоришҳои Роҳбари давлат, ки ҳар сол дар паёмашон ба мақоми олии қонунгузори мамлакат баён мегарданд, музди меҳнати кормандони муассисаҳои буҷетӣ, аз ҷумла кормандони соҳаи иҷтимоӣ, ҳар сол 20-30 фоиз зиёд мегардад.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамавақт иброз медоранд, ки сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ пеш аз ҳама дар натиҷаи сиёсати роҳбарияти давлатро дастгирӣ намудани тамоми халқи Тоҷикистон, саб-ру таҳаммули тарафҳои мухолиф ва кумаки давлатҳои кафил ва созмонҳои байналмилалӣ фароҳам омад.
Таърих собит намуд, ки дар сиришти мардуми мо хиради азалӣ, сабру таҳаммул, бурдборӣ ва ваҳдату ифтихори миллӣ ҳамеша мақоми баланд дорад. Маҳз дар натиҷаи музокирот ва бо роҳи осоишта ҳал намудани ихтилофот фазои печидаи сиёсии Тоҷикистон дар он солҳо муътадил гардида, оташи ҷанги бародаркуш хомӯш шуд ва мардуми мо аз вартаи ҳалокатбори парешонию парокандагӣ раҳо гардид. Воқеан, марҳилаи аввали соҳибихтиёрӣ барои ҳар як сокини Тоҷикистон давраи имтиҳону озмоишҳои басо вазнини ҳаёт, давраи бартарафсозии ин мушкилот, расидан ба ҳамдигарфаҳмӣ ва ваҳдати миллӣ буд. Вале роҳ ба сӯйи сулҳу ваҳдат чандон ҳамвору осон ва бемонеа набуд.
Дар он рӯзҳои ҳалкунандаи тақдири миллату давлат шахсон ва қувваҳое низ буданд, ки бо ғаразҳои сиёсии худ барои расидан ба сулҳу оштӣ монеа эҷод мекарданд. Аммо бо дурандешӣ ва хиради волои азалии фарзанди фарзонаи миллат Эмомалӣ Раҳмон дар ҳар қадам ин монеаҳо аз роҳ бардошта мешуданд. Роҳбари давлат зимни яке аз суханрониҳояшон иброз доштанд: “… бояд махсус таъкид созам, ки оштии миллӣ ва сулҳу субот хизмати бузургу қаҳрамононаи халқи хирадманд, сулҳдӯст ва ободгари тоҷик аст. Дар фосилаи кӯтоҳ ҷилавгирӣ намудан аз ҷанги бемаънии бародаркуш бори дигар собит намуд, ки миллати тоҷик таърихан ва табиатан сулҳдӯст, фарҳангпарвар ва созанда мебошад. Солҳо паси ҳам мегузаранду наслҳои нав зиндагии тозатару гуворотареро бунёд мегузоранд. Ҳар фарди тоҷикистонӣ боре ба қафо менигараду вазъи солҳои 90-уми асри ХХ-ро дар тарозуи андеша бармекашад ва он гоҳ бори дигар ба фитрати азалии аҷдодон, ки ваҳдати саросариро дар кишвар эҷод карда, миллатро аз вартаи ҳалокат наҷот доданд, аҳсан мехонад, аҳсан мехонад ба онҳое, ки сулҳу суботро бо қимати хеле гарон, ба ивази ҷонашон ба даст оварданду якпорчагии замини худро таъмин намуданд”.
Бале, мо бояд ҳамеша дар ёд дошта бошем, ки созишномаи сулҳ бо душвориҳои зиёд насибамон гардид. Сабақҳои ҷанги шаҳрвандӣ чун зангӯлаи таърих моро ба ҳушёрӣ даъват менамояд ва водор месозад, ки ваҳдати миллӣ ва сулҳу суботро ҳамеша ҳифз ва чун гавҳари қиматбаҳо эҳтиёт намоем.
Бо ин ниятҳои нек ҳамдиёрони азизро ба ифтихори 30 - солагии Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон сидқан ва бо камоли эҳтиром табрику таҳният мегӯям. Хоҳони онам, ки рӯзгорашон ободу ҳар як оилаи тоҷик тинҷу осуда ва қалбашон ҳамеша шоду аз газанди рӯзгор озод бошад.
Мирзонабот Алишер Худобердӣ,
раиси Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон
Рӯйдоде, ки ба бунёдкориҳо дар ВМКБ асос гузошт
Бисту панҷ сол муқаддам 27-уми июни соли 1997 дар шаҳри Москваи Федератсияи Русия “Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ” миёни роҳбарияти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мухолифини тоҷик ба имзо расид. Ба имзо расидани созишнома ба марҳилаи нав дар ҳаёти сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимою фарҳангӣ, маънавии кишвари мо замина гузошт. Созишнома барои ваҳдати миллӣ, ҳамдилӣ, иттиҳоди тоҷикон таҳкурсии устувор монд ва роҳи нав - созандагию бунёдкориро боз намуд. Ваҳдат барои миллати тоҷик дар радифи истиқлолияти миллӣ беҳтарину бузургтарин неъмат буда, дар он наҷоти миллату давлат инъикос гардидааст.
Пӯшида нест, ки дар ибтидои солҳои 90-уми қарни гузашта, бо амали ноҷавонмардонаи душманони миллат дар дохилу хориҷи кишвар хатари пароканда шудани миллати тоҷик ва аз байн рафтани давлати соҳибистиқлоли тоҷикон ба миён омад. Гурӯҳҳои манфиатхоҳ мехостанд, ки миллати тоҷик пароканда шавад ва наздик буд, ки фоҷеаи талхи таърихии аҳди Сомониён боз дубора такрор ёбад. Неруҳои сиёсӣ барои ба даст овардани курсии мансаб саъю кӯшиш мекарданд. Мутаассифона, онҳо на барои ҳастии давлат ҷаҳд мекарданд, балки бо ҳадафҳои гуногун танҳо манфиати хешро тарғиб менамуданд. Дар он рӯзҳои сахту сангин шояд кам касоне буданд, ки ба ояндаи давлату миллати тозаистиқлоламон бовар доштанд. Ҳатто баъзеашон аллакай хати батлонро барои поёни давлатдории навини тоҷикон кашида буданд. Иддае аз сиёсатмадорону давлатдорон, ки бояд тақдири минбаъдаи миллатро муайян мекарданд, аз тарси ҷон худро бетараф гирифта, ҳамчун тамошобин ба ҳамаи бедодгариву даҳшати ҷанг нигоҳ мекарданд. Бархӯрди қувваҳои дохили Тоҷикистон барои ҳокимият ба муноқишаи мусаллаҳона оварда расонд, ки хисороти ҷонӣ, маънавию моддии он барои мо ҷуброннашаванда гардид. Гурӯҳҳои алоҳида ба муқобили ҳамдигар бархос-танд, ҳазорҳо шаҳрвандони бегуноҳ ҷони худро аз даст доданд, қисмати дигарашон макони аҷдодии худро тарк намуда, рӯ ба фирор ниҳоданд.
Дар чунин вазъияти номуайян аз 16 ноябр то 2 декабри соли 1992 дар Қасри Арбоби шаҳри бостонии Хуҷанд Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид, ки барои давлатдории навини тоҷикон баъди бедавлатии ҳазорсолаҳо ибтидо гузошт. Дар ин рӯзҳои вазнину тақдирсоз чархи таърих ба бахти мо фарзонафарзанди миллат Эмомалӣ Раҳмонро ба арсаи сиёсат овард. Вакилони мардумӣ дар симои Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон шахси ба оянда некбин, дурандеш, ватандӯст ва сарсупурдаи Ватанро пайдо намуданд. Таъмини сулҳу субот, ба ҳам овардани миллати соҳибтамаддуни тоҷик яке аз ҳадафҳои асосии ин шахси бузург буд ва аз рӯзи ба маснади Сарвари давлат нишастанашон Пешвои миллат гомҳои нахустинро дар роҳи истиқрори сулҳ ва ба ҳам овардани дар он солҳо миллати парокандаи тоҷик гузошт.
Дар Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Сарвари тозаинтихоби Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба мардуми азияткашидаи тоҷик муроҷиат намуда, гуфта буданд, ки “Ман ба ҳар яки Шумо дар давраи барои Ватан хеле душвор муроҷиат карда, ба ақлу заковати Шумо, ки ворисони фарзандони барӯманди миллати тоҷик ҳастед, бовар мекунам. Ман қасам ёд мекунам, ки тамоми донишу таҷрибаамро барои дар ҳар хона ва оила барқарор шудани сулҳ равона карда, барои гулгулшукуфии Ватани азизам садоқатмандона меҳнат мекунам. Барои ноил шудан ба ин нияти муқаддас, агар лозим шавад ҷон нисор мекунам, чунки ман ба ояндаи неки Ватанам ва ҳаёти хушбахтонаи халқи азияткашидаам бовар дорам”. Таърихи 30 - солаи тоҷикон нишон дод, ки ин марди шуҷоъ ва ватанпараст ба қавлаш устувор истод ва онро мардонавор иҷро намуд.
Яке аз вазифаҳои аввалини ҳукумати нав, ки дар иҷлосия аз забони Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон садо дод, ин баргардонидани гурезаҳо ба макони аслиашон буд. Иқдоми муассир дар ин ҷода маҳз муроҷиати таърихии Роҳбари ҷавони Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавассути барномаи “Хоки Ватан” сабаб шуд, ки нахустин гурезаҳои тоҷик аз хоки кишвари Афғонистон ба сарзамини аҷдодии худ бозгаштанд. Дар он лаҳзаҳои бисёр ҳассос Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавассути ин барнома ба гурезаҳои тоҷик муроҷиат карда ва изҳор дошта буданд: “Шумо, ҳамватанони азиз, боз гардед. Хонаву ҷойи Шумо агар ба Шумо насиб накунад, ба каси дигар насиб намекунад. Ман ба Шумо кӯҳи тилло ваъда намедиҳам, вале як бурда ноне, ки дорем, бо ҳам мебинем”.
Дуюм вазифае, ки ҳукумати нав дар назди худ гузошт, ин барқарор намудани сулҳ дар Тоҷикистон ҳисоб мешуд. “Ҳар кадоми мо, - ба мухолифин муроҷиат карданд Сарвари давлат, - бояд ба дарки он расем, ки барои мо муҳим он аст, ки Тоҷикистонро ҳамчун давлат наҷот диҳем. Тамоми манфиатҳои сиёсӣ, гурӯҳӣ, маҳалливу минтақавиро як тараф гузошта, баҳри пойдории Тоҷикистон гуфтушунид намоем, барои барқарор гардидани сулҳу субот ба як созиш биёем”.
Ҷасорату мардонагии Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон буд, ки ҳатто ба қимати ҷони худ ба Афғонистон, ки сангари бисёре аз мухолифини Тоҷикистон буд, рафта, ҳикмату моҳияти сулҳ ва созишро ба неруҳои мухолиф фаҳмонд ва онҳоро водор намуд, ки ба тарафи сулҳ қадам гузоранд, то давлат аз фаношавӣ раҳо ёбад.
Дар баробари ин, дар назди ҳукумати нав вазифаи дигар, таҳкими асосҳои давлатдории тоҷикон истода буд, ки Тоҷикистонро ҳамчун давлати мустақил ба ҷаҳониён муаррифӣ созанд. Рамзҳои давлатӣ – Нишон, Парчам ва Суруди миллӣ қабул шуданд. Неруҳои ҳифзи қонуну амният таъсис дода шуданд. Ва қабл аз ҳама, ҳуҷҷати сарнавиштсози миллат – Конститутсия, қонуни асосии ҷумҳурӣ дар шароити нав қабул шуд ва он Тоҷикистонро ҳамчун як давлати дунявӣ, ягона ва ҳуқуқбунёд ба ҷаҳониён муаррифӣ намуд. Ин имконият дод, ки ҷомеаи ҷаҳонӣ ба Ҳукумати Тоҷикистон бо як назари нек нигарад ва афкори солимро дар бораи ин давлат талқин кунад. Ҷумҳурии Тоҷикистон аъзои созмонҳои бонуфузи ҷаҳонӣ гардида, қадамҳои устувор дар роҳи густариши ҳамкориҳои байнидавлатӣ бо кишварҳои олам монда шуданд. Имрӯз Тоҷикистонро аксарияти кишварҳои олам ба расмият шинохта, он бо бештари давлатҳои дунё муносибати дипломатӣ дорад.
Ҷоиз ба қайд аст, ки Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олӣ, Ҷумҳурии Тоҷикистонро аз фаношавӣ эмин дошт, вазъи сиёсӣ, иқтисодию иҷтимоӣ ва фарҳангиро аз буҳрон бароварда, самтҳои сиёсати дохилию хориҷии кишварро муайян ва ба раванди созандагиву бунёдкорӣ заминаи воқеӣ фароҳам овард.
Дар доираи амалигардонии чор ҳадафи стратегӣ Тоҷикистони азизамон тавонист, ки дар муддати кӯтоҳ босуръат рушд намояду аз бунбасти коммуникатсионӣ раҳо ёбад ва истиқлолияти энергетикиро ба даст ораду таъмини амнияти озуқавориро ҳифз намояд. Дар заминаи бунёди иншооти саноатӣ ва ба кор андохтани зарфиятҳои мавҷуда саноатикунонии кишвар зина ба зина амалӣ шуда истодааст. Соҳаҳои маориф, тандурустӣ, ҳифзи иҷтимоӣ, фарҳанг, варзиш ва дигар соҳаҳои хоҷагии халқи мамлакат ба дастовардҳои бесобиқа ноил гаштанд. Кифоя аст, ки аз сохтмони чанд иншооти муҳиму бузург, яъне Неругоҳи барқии обии “Роғун”, шоҳроҳи Душанбе – Кӯлоб – Хоруғ - Кулма, нақбҳои “Истиқлол”, “Хатлон” ва “Шаҳристон” ёдовар шавем.
Ба шарофати ин санаи мубораки таърихӣ дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон корҳои бунёдкорӣ рӯз аз рӯз вусъати тоза пайдо намуда истодаанд.
Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳанӯз соли 1995 дар назди фаъ-олони вилоят иброз доштанд, ки “Ман аминам, ки шумо Бадахшонро ба яке аз муҳимтарин марказҳои тиҷорат ва саёҳати байналхалқии Тоҷикистон табдил медиҳед ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тайёр аст, барои ба ин мақсад ноил гардидан, кӯмаки зарурии худро расонад”.
Дар солҳои соҳибистиқлолии кишвар Роҳбари давлат беш аз 50 маротиба аз Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дидан карда, дар заминаи дастуру супоришҳои Сарвари давлат ҷиҳати рушди иқтисодиву иҷтимоии Бадахшон барномаҳои комил ва аз нигоҳи таърихӣ тақдирсоз қабул гардиданд.
Дар заминаи нахустсафари Ҷаноби Олӣ Қарори Шӯрои Вазирони Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи тадбирҳои аввалиндараҷаи ба эътидол овардани вазъи иқтисодию сиёсии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон” ба тасвиб расид. Соли 1995 Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи тараққиёти иқтисодӣ-иҷтимоии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон” ба тасвиб расид, ки дар раванди ислоҳоти кулли соҳаҳои ҳаётан муҳими вилоят нақши хоса гузошт. Баъдан, соли 2006 бо супоришу дастурҳои бевоситаи Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати беҳтар намудани шароити иҷтимоию иқтисодии аҳолии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, рушди соҳибкории хурду миёна ва бахши хусусӣ, беҳтар намудани шароит барои фаъолияти сармоягузорӣ ва таъсиси ҷойҳои нави корӣ “Барномаи рушди иҷтимоию иқтисодии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дар давраи то соли 2015” таҳия ва қабул гардид. Дар даҳ соли амалисозии барномаи мазкур нишондиҳандаҳои асосии ба нақша гирифташуда, таъмин гардиданд. Соли 2007 бо мақсади суръатбахшии ҷараёни бунёдкорӣ ва баланд бардоштани сатҳи некуаҳволии мардуми вилоят бо фармоиши Ҷаноби Олӣ Эмомалӣ Раҳмон “Нақшаи чорабиниҳо оид ба рушди иҷтимоию иқтисодии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дар тӯли солҳои 2007 — 2010” қабул гардид, ки дар доираи он тайи чор сол наздик ба 50 иншооти ниҳоят муҳими соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ аз ҳисоби буҷети давлатӣ дар ҳаҷми 110 млн. сомонӣ ба истифода дода шуданд. Соли 2015 бо мусоидати Ҳукумати мамлакат барномаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии шаҳру ноҳияҳои вилоят ва “Барномаи рушди иҷтимоию иқтисодии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон барои солҳои 2016-2020” қабул гардиданд. Бо амалӣ шудани аксар бандҳои барномаҳо иншооти гуногун дар соҳаҳои роҳу энергетика, маориф, тандурустӣ ва фарҳангу варзиш ба истифода дода шуда, заминҳои нав ба гардиши кишоварзӣ дароварда шуданд. Танҳо давоми солҳои 2016 – 2020 дар вилоят барои амалишавии 75 лоиҳа 1 миллиарду 127,9 млн. сомонӣ хароҷот гардидааст. Новобаста ба мушкилоти алоҳида дар солҳои аввали соҳибистиқлолии кишвар дар вилоят як қатор иншооти муҳими энергетикӣ, аз ҷумла НБО “Сипонҷ”, “Техарв”, “Андарбак”, навбати аввали НБО “Помир-1”, зеристгоҳҳои нисбатан пуриқтидор дар шаҳри Хоруғ ва ноҳияи Шуғнон дар масофаи қариб 60 километр хатҳои интиқоли барқи баландшиддати 35 кВт сохта, мавриди истифода қарор дода шуданд.
Дар ин солҳо ба хотири ободии вилоят ва баланд бардоштани сатҳи рӯзгори мардум, Ҳукумати ҷумҳурӣ ҳар сол хароҷоти маблағҳои буҷетиро зиёд намуда, барои ҳалли саривақтии масъалаҳои иҷтимоӣ чораҳои амалӣ меандешад. Илова бар ин, бо ҷалби сармоягузории дохилию хориҷӣ дар вилоят даҳҳо лоиҳаҳои хурду бузург амалӣ гардида, масъалаҳои муҳими рушди босуботи иқтисодию иҷтимоии он ҳаллу фасл гардида истодаанд. Дар ин давра барои рушди соҳаҳои ҳифзи иҷтимоӣ, сохт-мони иншооту роҳҳо ва дастгирии буҷети вилоят аз ҳамаи манбаъҳои маблағгузорӣ қариб 3,1 миллиард сомонӣ равона карда шудааст.
Дар доираи татбиқи лоиҳаҳои сармоягузорӣ, дигар сарчашмаҳои маблағгузории давлатӣ ҷиҳати ҳалли масъалаҳои иқтисодию иҷтимоии вилоят, аз ҷумла маорифу тандурустӣ, бунёди роҳҳои мошингард, нигаҳдории онҳо ва рушди деҳот, таъмини аҳолӣ бо оби ошомиданӣ ва барқарорсозии шабакаҳои ирригатсионӣ, аз худ намудани заминҳои нав ва идоракунии захираҳои об, нақшаҳои чораҳои мушаххас роҳандозӣ шуданд.
Он нукта ба шарҳ ниёз надорад, ки дар шароити хеле сангини иқтисодии ҷумҳуриямон, сохтмони шоҳроҳи байналмилалии Мурғоб – Кулма – Қароқурум дар муддати хеле кӯтоҳ анҷом пазируфт. Аз дили шахҳои сездаҳкилометраи Девдара роҳи мошингузар сохта шуда, робитаи мустақими вилоят аз тариқи роҳи Кӯлоб – Дарвоз ба пойтахти мамлакат дар ҳама фаслҳои сол таъмин гардид. Таҷдиди ин шоҳроҳ идома дорад. Аз шаҳри Душанбе то маркази ноҳияи Дарвоз ин шоҳроҳ ба меъёрҳои ҷаҳонӣ мутобиқ карда шуда, аз маркази Дарвоз то сарҳади ноҳияи Рӯшон навсозии роҳ бо маблағгузории қариб 2,5 миллиард сомонӣ оғоз ёфт ва лоиҳакашии навсозии роҳ аз Рӯшон то деҳаи Варшези ноҳияи Шуғнон дар масофаи зиёда аз 200 километр шурӯъ гардид. Он рӯз дур нест, ки таҷдиди роҳ то марзи Хитой амалӣ гардад. Барои мо боиси ифтихор аст, ки шоҳроҳи Абрешим, ки аз вилоятамон мегузарад, аз рӯи баҳогузории коршиносони сатҳи байналмилалӣ дар қатори даҳ мавзеи беҳтарини сайёҳӣ ҷо дода шуд.
Вазъи номусоиди таъмини барқ дар вилоят дар оғози истиқлолият барои ҳама маълум аст ва он чиз ҳам барои ҳамагон хуб аён аст, ки бе рушди соҳаи энергетика дар бобати пешрафти соҳаҳои дигар ва баланд бардоштани сатҳи некуаҳволии халқ сухан рондан, маънӣ надорад. Бинобар ин, дар навбати аввал бо дастгирӣ ва бо ҷалби сармояи хориҷӣ Ҳукумати мамлакат соли 1994 аввалин агрегати НБО “Помир -1” ва баъдан як силсила неругоҳҳои хурд ба истеҳсоли барқ шурӯъ намуданд. Ин тадбирҳо имконият доданд, ки системаи барқии Помир барқарор гардида, сохтмони НБО “Помир -1” ба итмом расонида шавад. Бо таъсиси ширкати “Помир энерҷӣ” дар қаламрави вилоят иқтидорҳои нави энергетикӣ бунёд ва дараҷаи таъминоти барқ дар вилоят нисбат ба дигар минтақаҳои кишвар хеле беҳтар гардид. Ҳоло дар ноҳияи Роштқалъа сохтмони Неругоҳи барқи обии “Себзор” бо иқтидори беш аз 10 мегават давом дорад. Айни замон ноҳияҳои поёнии вилоят ба шабакаи ягонаи барқтаъминкунии умумиҷумҳуриявӣ пайваст гардидаанд. Ин имконият фароҳам меорад, ки сифати таъминоти аҳолӣ ва хоҷагии халқ бо неруи барқ боз ҳам беҳтар гардида, барои рушди саноат, аз ҷумла саноати кӯҳӣ, заминаи воқеӣ фароҳам оварда шавад.
Тибқи “Барномаи рушди иқтисодӣ - иҷтимоии ВМКБ дар давраи то соли 2025” дар амал татбиқ намудани лоиҳаҳо оид ба тармиму таҷдиди корхонаҳои амалкунандаи саноатӣ, коркарди сангҳои қиматбаҳо ва ороишӣ, саноати сабук ва маҳаллӣ, масолеҳи сохтмонӣ пешбинӣ гардидаанд. Корхонаҳои коркарди маъданҳои кӯҳӣ, истеҳсоли шиша, металлургияи ранга ва дигар соҳаҳои саноат таъсис меёбанд.
Равнақи тиҷорат ҳоло яке аз роҳҳои беҳбудии некуаҳволии мардуми диёр мебошад ва кушодашавии роҳҳо ва рушди энергетика ба равнақи тиҷорату савдо, бунёди корхонаҳои истеҳсолӣ ва маданию маишӣ мусоидат менамояд.
Ба шарофати истиқлолият, ваҳдат ва сулҳу оромӣ воситаҳои нави коммуникатсионӣ, чун интернет, алоқаи мобилӣ, алоқаи кайҳонӣ, шабакаҳои нави алоқаи байналмилалӣ на танҳо барои муошират ва мубодилаи афкор хеле осон, балки чун воситаҳои нави иттилоотӣ мавриди истифодаи мардуми кӯҳистон қарор гирифтанд. Пахши барномаҳои телевизиони тоҷик, ки замоне онро барои серхарҷии молиявӣ номумкин эълон карда буданд, ҳал гардид. Алҳол минтақаҳои дурдасти мамлакат аз тамошои барномаҳои телевизионии кишвар бархӯрдоранд.
Ҳамаи ин далелҳо шаҳодати онанд, ки Бадахшон аз бунбасти иттилоотӣ комилан раҳоӣ ёфта, барои тамоми ҷаҳониён муаррифӣ гардидааст ва бо ҳама нуқтаи дунё робитаи мустақими иттилоотӣ дорад.
Бояд зикр кард, ки раванди корҳои ободонию созандагӣ чун дигар минтақаҳои кишвар дар вилоятамон дар даҳсолаи дуюми соҳибистиқлолии кишвар, баъди таъмин гардидани сулҳу субот дар ҷомеа оғоз гардид. Дар ин давра дар вилоят аз ҳамаи манбаъҳои маблағгузорӣ бо назардошти лоиҳаҳои инвеститсионӣ, ки аз ҷониби Ҳукумати ҷумҳурӣ татбиқ гардиданд, бештар аз ҳазор иншооти хурду бузург бо маблағгузории беш аз 4,8 млрд. сомонӣ мавриди баҳрабардорӣ қарор дода шуданд. Фақат барои рушди шаҳри Хоруғ дар панҷ соли оянда дар асоси барномаҳои қабулшуда, аз ҳама сарчашмаи маблағгузорӣ беш аз як миллиард сомонӣ пешбинӣ гардидааст.
Барои рушди соҳаҳои маориф, тандурустӣ ва фарҳанг аз сарчашмаҳои гуногун, хоса аз буҷети давлат маблағҳои калон равона карда мешаванд. Агар соли 1995 барои муассисаҳои таълимии вилоят аз буҷети давлатӣ 73 ҳазор сомонӣ ҷудо шуда бошад, имсол барои рушди ин соҳа фақат аз буҷети давлатӣ беш аз 160,6 миллион сомонӣ ҷудо гардид, ки дар муқоиса ба соли 1995 қариб 800 маротиба зиёд мебошад.
Дар муассисаҳои табобатии вилоят низ вазъ сол ба сол беҳбудӣ меёбад. Буҷети соҳаи тандурустии вилоят аз 40 ҳазор сомонии солҳои аввали истиқлолият дар соли 2022 қариб ба 91,9 миллион сомонӣ расидааст, ки ин нисбат ба соли 1991-ум 700 маротиба зиёдтар мебошад. Айни замон дар вилоят сохтмони таваллудхонаи вилоятӣ, табобатхонаи вилоятӣ ба нақша гирифта шуда, дар деҳот бошад, бунёди 20 бунгоҳи тиббӣ ва дигар иншоотҳои соҳаи тандурустӣ идома доранд. Дар раванди амалӣ гардонидани супоришҳои Роҳбари давлат, ки ҳар сол дар паёмашон ба мақоми олии қонунгузори мамлакат баён мегарданд, музди меҳнати кормандони муассисаҳои буҷетӣ, аз ҷумла кормандони соҳаи иҷтимоӣ, ҳар сол 20-30 фоиз зиёд мегардад.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамавақт иброз медоранд, ки сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ пеш аз ҳама дар натиҷаи сиёсати роҳбарияти давлатро дастгирӣ намудани тамоми халқи Тоҷикистон, саб-ру таҳаммули тарафҳои мухолиф ва кумаки давлатҳои кафил ва созмонҳои байналмилалӣ фароҳам омад.
Таърих собит намуд, ки дар сиришти мардуми мо хиради азалӣ, сабру таҳаммул, бурдборӣ ва ваҳдату ифтихори миллӣ ҳамеша мақоми баланд дорад. Маҳз дар натиҷаи музокирот ва бо роҳи осоишта ҳал намудани ихтилофот фазои печидаи сиёсии Тоҷикистон дар он солҳо муътадил гардида, оташи ҷанги бародаркуш хомӯш шуд ва мардуми мо аз вартаи ҳалокатбори парешонию парокандагӣ раҳо гардид. Воқеан, марҳилаи аввали соҳибихтиёрӣ барои ҳар як сокини Тоҷикистон давраи имтиҳону озмоишҳои басо вазнини ҳаёт, давраи бартарафсозии ин мушкилот, расидан ба ҳамдигарфаҳмӣ ва ваҳдати миллӣ буд. Вале роҳ ба сӯйи сулҳу ваҳдат чандон ҳамвору осон ва бемонеа набуд.
Дар он рӯзҳои ҳалкунандаи тақдири миллату давлат шахсон ва қувваҳое низ буданд, ки бо ғаразҳои сиёсии худ барои расидан ба сулҳу оштӣ монеа эҷод мекарданд. Аммо бо дурандешӣ ва хиради волои азалии фарзанди фарзонаи миллат Эмомалӣ Раҳмон дар ҳар қадам ин монеаҳо аз роҳ бардошта мешуданд. Роҳбари давлат зимни яке аз суханрониҳояшон иброз доштанд: “… бояд махсус таъкид созам, ки оштии миллӣ ва сулҳу субот хизмати бузургу қаҳрамононаи халқи хирадманд, сулҳдӯст ва ободгари тоҷик аст. Дар фосилаи кӯтоҳ ҷилавгирӣ намудан аз ҷанги бемаънии бародаркуш бори дигар собит намуд, ки миллати тоҷик таърихан ва табиатан сулҳдӯст, фарҳангпарвар ва созанда мебошад. Солҳо паси ҳам мегузаранду наслҳои нав зиндагии тозатару гуворотареро бунёд мегузоранд. Ҳар фарди тоҷикистонӣ боре ба қафо менигараду вазъи солҳои 90-уми асри ХХ-ро дар тарозуи андеша бармекашад ва он гоҳ бори дигар ба фитрати азалии аҷдодон, ки ваҳдати саросариро дар кишвар эҷод карда, миллатро аз вартаи ҳалокат наҷот доданд, аҳсан мехонад, аҳсан мехонад ба онҳое, ки сулҳу суботро бо қимати хеле гарон, ба ивази ҷонашон ба даст оварданду якпорчагии замини худро таъмин намуданд”.
Бале, мо бояд ҳамеша дар ёд дошта бошем, ки созишномаи сулҳ бо душвориҳои зиёд насибамон гардид. Сабақҳои ҷанги шаҳрвандӣ чун зангӯлаи таърих моро ба ҳушёрӣ даъват менамояд ва водор месозад, ки ваҳдати миллӣ ва сулҳу суботро ҳамеша ҳифз ва чун гавҳари қиматбаҳо эҳтиёт намоем.
Бо ин ниятҳои нек ҳамдиёрони азизро ба ифтихори 30 - солагии Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон сидқан ва бо камоли эҳтиром табрику таҳният мегӯям. Хоҳони онам, ки рӯзгорашон ободу ҳар як оилаи тоҷик тинҷу осуда ва қалбашон ҳамеша шоду аз газанди рӯзгор озод бошад.
Мирзонабот Алишер Худобердӣ,
раиси Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед