Офтоби нисфирӯзии тобистонии он рӯз чунон гарм нурпошӣ мекард, ки одамон аҳён-аҳён дар кӯчаҳои шаҳр ба назар мерасиданд. Он ҳам нафароне буданд, ки шояд ба хотири коре маҷбур шудаанд, то ба берун бароянд. Мошинҳои ҷамъиятию шахсӣ хеле зиёд ба назар мерасид. Ин маънои онро дошт, ки одамон аз фарти гармӣ кӯшиш мекарданд, ки аз сабукравҳо истифода кунанд. Аммо ба рағми дигар ҷойҳои шаҳр, маҳаллаи машҳур бо “Гипрозем”-и пойтахт, ки дар он ҷо бозори “Деҳқон” ҷойгир аст, пуродам ва серғавғо буд.

Имсол, ки ҳосили деҳқонӣ аз намуди полезиҳо хуб шудааст, аз тамоми манотиқи кишвар деҳқонон барои савдои ҳосили бадастомада, ба ин бозори пойтахт ҷамъ омадаанд. Ҳар касе дар ҳамин шабу рӯз аз ин бозор дидан кунад, шоҳиди он мегардад, ки имсол назар ба дигар солҳо тарбузу харбуза, бодирингу помидор, караму боимҷон ва дигар анвои маҳсулоти ниёзи мардум хеле зиёд вориди бозор гаштааст. Ин боис гардидааст, ки ҳам мардум ба серӣ аз ин маҳсулот истифода кунанд, ҳам деҳқонон фоидаи хуб бинанд ва ҳам савдогарон соҳиби пулу зиндагии хуб гарданд. Чизе дигаре, ки аз мушоҳида дур намемонад, ин зиёд шудани теъдоди аробкашҳо дар ин бозор мебошад. Гӯё ҳавои гарми тобистон ба онҳо таъсире надошта бошад, дар офтоби сӯзон борҳои мардумро аз ҷое ба ҷое мебаранд. Онҳо нархи муайян надоранд, ки аз куҷо то ба куҷо бори савдогарону харидоронро бо чанд миқдор маблағ кашонанд.

Қисмати берунии бозор, ки дар дигар фаслҳо тақрибан як майдони холӣ аст, ҳоло аз ҳисоби таваққуфи мошинҳои пурбор ва талотуми харидорон аз бозори асосӣ дида, гармтар аст. Харидорон ҳам барои он ки ҳарчи арзонтар маҳсулоти ниёзи худро ба даст оранд, ба қисмати поёнии ин бозори муваққатӣ мераванд. Мо ҳам дар қатори дигарон то ба охир ба хотири харидани тарбузу харбузаи арзон рафтем. Баъди он ки харидро тамом кардем, ба мо аробае лозим буд, ки борҳои моро то ба назди сабукрав барад. Бояд гӯем, ки аробакашӣ дар он ҷо корӣ осон нест ва аз инсон машаққату заҳмати бисёрро талаб мекунад. Чун бар замми он ки одам хеле бисёр асту роҳ ҳар сония баста мешавад, замин бо сангпораҳои майда (шебенка) пӯшонида шудааст, ки ин кори аробакашҳоро хеле душвор мекунад.

Мӯйсафеди аробакашро аз он ки солхӯрдаву барҷомонда буд, аксарият шояд аз дилсӯзӣ намехостанд, ки кор фармоянд. Мо низ аз одоб надонистем, ки он пирамардро барои ба нуқтаи зарурӣ бурдани борҳоямон пурсон шавем. Чун яқин ӯро тангии рӯзгор ва дасти кӯтоҳ ба ин кори сангин маҷбур сохта буд ва танҳо лозим, ки бе ҳеҷ коре ӯро ҳамту ёрии пулӣ дод. Вале марди тақрибан 35-сола, ки хеле бо салобат роҳ мерафт, бо лаҳни тунд ба пирмард нидо кард: “Бобӣ, ин тарбузҳоро ба аробаат бор кун.” Пирмард ҳам чизе нагуфта тарбузҳоро, ки теъдодашон кам набуд, ба аробааш бор кардан гирифт. “Бобӣ зудтар. Вақт кам аст,”-боз ба пирамард супориш дод, мард. Вақте ки пирмард ҳамаи тарбузҳоро ба аробааш бор кард, дид, ки теъдодашон аз меъёр зиёд аст. Аз соҳиббор хоҳиш карда, гуфт, ки: “Додарҷон, чӣ мешавад, ки дар ду навбат барам?” “Вақти зиёдатӣ надорам, дар ҳамин як навбат баред”, -посух дод соҳиби бор. Мӯсафед дигар чизе нагуфту ба миёни дастаи аробааш даромад ва ба фармони мард сар фаровард. Болои сангҳо зур зада – зур зада аробаро пеш мебурд. Гоҳе бо ин бар мехӯрду гоҳе бо он. Нидоҳои “Бобо соз ҳай кун,” “Пешатро нигоҳу кун, мӯйсафед,” “Қувватат намерасад, чаро ин қадар бораш кардӣ,” “Дар хона шинеду бачаҳо кор кунанд, намешавад...” Хуллас аз се нафар, як нафаре, ки аз назди мӯсафед мегузашт, азобу машқаташро дида, ба ӯ луқма мепартофт. Мӯйсафед ҳам чизе нагуфта бо арақи шаш қатор ба кӯшиши ба пеш ҳаракат карданро дошт. Ранҷашро худаш медонисту худояш. Шояд ба ин фикр буд, ки марди бо салобат пули хубе барояш ҳаққи заҳмат медиҳад. Шояд ба ин андеша буд, ки чанд пул зиёдатӣ ба хотири пиронсол будану аз нодорӣ азми чунин як кори душвор намуданаш, барояш хайр кунад. Мо, ки аз қафои мӯсафед мерафтем, ҳолати нохубаш аз назарамон пинҳон намонда буд.

Ҳамин тавр ба додзаниҳои марди босалобат пирамарди аробакаш чизе нагуфту аробаи пур аз тарбузро аз бозор берун баровард. Марди соҳиббор бо дасташ мошинашро ишора карда, ба пирмард ба ин тарз фаҳмонид, ки аробаро ба назди мошинаш ронад. Мошини мард бисёр гаронбаҳову пурвоҳима буд. Шояд аз ҳамин ҷо буд, ки чашмони мӯсафед дурахшиду шодикунон ба назди мошин аробаро бурд ва гуфт: “Бағоҷро кушоед, худам бор мекунам.” Мард ҳамин тавр ҳам карду мӯсафед тарбузҳоро аз ароба ба мошин гузаронид. Мӯсафед баъди иҷрои кор назди мард, ки пеши чанбараки мошинаш менишаст, рафт. Шодикунон арақи ҷабинашро пок карда, ба хотири талаби ҳақи хизматаш оинаи мошини мардро оҳиста-оҳиста зад. Мард бо каме поён кардани шишаи сиёҳи мошинаш як сомонӣ дароз карду: “Ана ҳақи заҳмат,”- гуфта мошинашро ба кор даровард. Пирмарди афсурдаву монда, ки акнун як сӯ аз гармии зиёд, як сӯ аз душвории кораш ва аз сӯи дигар аз сабаби пирию барҷомонадгӣ, арақ тамоми пироҳанашро тар карда буд, бо тааҷҷуб ба яксомонаи додаи мард нигоҳ карду онро пеш аз мошинро ронданаш гашта дароз карду: “Бо ҳама нодорию бечорагӣ ҳиммати ман аз ту зиёдтар аст, гир ин пулатро,”- мардро дуокунун аз пеши мо дур шуд ва дохили бозор рафт...