ҶОМЕА
Панҷшанбе 02 Май 2024 03:04
Баланд бардоштани он моро аз вирусҳо ҳифз мекунад
Аз мушоҳидаҳо ба назар мерасад, ки бо ба қайд гирифтани COVID – 19 дар кишвар одамон ба масунияти бадани худ таваҷҷуҳи зиёд медиҳанд. Чун аксарияти бемориву зукомҳо ба бунияе, ки масунияташ заиф аст таъсир мерасонад, бештари одамон ба баланд бардоштани системаи иммунияшон чораҳо андешида истодаанд. Барои ин ҳар гуна доруву маҳлулҳоро харида истифода мебаранд. Ин ҷо мо сабабҳои паст шудани иммунитет ва чи гуна ва бо чӣ роҳҳо баланд бардоштани масунияти бадани шахсро овардем, ки бо риоя кардани онҳо бовар дорем фоидаи зиёд ба даст меоред.
Пеш аз оне, ки сабабу чораҳои баланд бардоштани масунияти баданро гӯем, фаҳмидани худи калимаи иммунитет ва вазифаҳои он зарур аст. Иммунитет ва ё масунияти бадан чист? Функсияи муҳофизатии бадан, ки ба муқовимату муҳофизати таҳдидҳои беруна (ба монанди бактерияҳо, вирусҳо, микроорганизмҳо) ва дохилӣ (сироят ёфтани ҳуҷайраҳои худ) равона шудааст, системаи иммунӣ ва ё кӯтоҳаш – масуният номида мешавад.
Одатан масунияти бадани одамро ба ду намуд ҷудо менамоянд: иммунитети табиӣ (ё модарзодӣ), ки меросӣ ба мо мегузарад ва иммунитети сунъӣ, ки тавассути гузаронидани ҳаргуна антитело ё ваксинаҳо тайёр ба даст меорем.
Ташаккул ёфтани системаи иммунии буния аз лаҳзаи таваллуд оғоз меёбад ва он баъд ба балоғат расидан ба итмом мерасад. Вақте шахс дар ин даврон тарзи ҳаёти солим дошта бошад соҳиби қавитарин системаи иммунӣ мешавад. Вале фаромӯш набояд сохт, ки ҳатто қавитарин иммунитет ҳам бо сипарӣ шудани солҳо метавонад заиф гардад.
Шахс аз куҷо дарк мекунад, ки масунияти баданаш паст шудааст? Якчанд нишонаҳои паст шудани иммунитетро овардем, ки дар аксарияти шахсон ба ҳамин тарз эҳсос карда мешавад.
Аввалин чизе, ки дар бунияи одам аз паст шудани мусуният дарак медиҳад ин тағйироти ногаҳонии бадан мебошад. Дар бадан беҳолӣ, бемадорӣ ва каме сардард пайдо мешавад.
Дуюм шахс эҳсос мекунад, ки гоҳе хунук мехӯрад ва гоҳе гарм мешавад.
Сеюм нишонаи пастшавии иммунитети бадан ин барои бартараф кардани ду нишонаи аввал зиёд истифода кардани антибиотикҳо мебошад. Баъзан ҳолатҳо мо ҳис намекунем, ки давоми рӯз то ду – се дору барои дарди сар, барои бехобӣ ва ё бемадорӣ истеъмол менамоем. Вале ин сардарду чизи дигар нест, балки огоҳӣ аз паст шудани системаи иммунии бадан аст.
Пас саволе пайдо мешавад, ки чаро системаи иммунии одам заиф мегардад?
Якчанд сабабу омилҳои ҳастанд, ки вобаста ба риоя нагардидани онҳо масунияти одам паст мешавад.
Ба он аввал дохил мешавад ғизои номатлуб. Тарзи нодуруст хӯрок хӯрдан, яъне аз вақти хӯрокхӯрӣ гузаронидан ва ё барвақт аз он хӯрдан, ё ғизои сахту бирёнӣ истеъмол кардан. Ҳамчунин зиёду кам аз меъёр хӯрдан дер ё зуд системаи иммунии одамро паст мекунад. Бо сабаби оне, ки аз ин тарзи хӯрокхӯрӣ бунияи одам витамину минералҳои лозимаро ба даст намеорад, масунияти он суст мешавад.
Аз ҳад зиёд кор кардан ва ё баръакси он кор накардану нофаъол будани ҷисм низ яке аз сабабҳои паст шудани масуният ба шумор меравад.
Хоби носолим, ки боиси невроз ва хашмгинии шахс мегардад, метавонад масуниятро паст кунад. Агар одам камтар аз ҳафт соат хоб кунад, ҳамчунин вақти муайяни хоб кардан надошта бошад, сабабе мешавад барои суст шудани иммунитети организм.
Одатҳои бад ба монанди сигоркашию майнӯшӣ низ метавонад ба пастшавии масунияти одам оварда мерасонад.
Як сабаби дигар метавонад иқлим бошад. Гарму хунук шудани боду ҳаво ба организм таъсири аввалиндараҷаи худро мерасонад ва барои паст шудани иммунитет низ зараррасон мебошад. Ҳамаи ин сабабҳое мебошанд, ки ба пасту заиф шудани системаи иммунии одам таъсир мерасонанд ва онро аз иҷрои вазифаи худ метавонанд барканор гардонанд.
Акнун бармегардем ба саволе, ки чи гуна шахс метавонад масунияти худро дар шароити хона баланд бардорад. Пеш аз оне, ки шахс масунияти худро баланд мебардорад, ӯро зарур аст, ки масунияташро ҳадди ақал дар меъёри миёна қарор диҳад. Барои ин кор шахс бояд аввал 5 сабабе, ки дар боло қайд намудем онро ҳамарӯза риоя намояд. Хӯрок хӯрдан, хобидан, машқу тамринҳои худро ба меъёр дарорад, ки ин қадами аввал дар баланд бардоштани масунияти бадан ба ҳисоб меравад. Даст кашидан аз одатҳои бад низ метавонад то андозае барои барқарор кардани масуният хизмат расонад.
Тамринҳои ҳаррӯза, давидан ва ё йога аз зумраи машқҳое махсусе мебошанд, ки бо иҷро кардани ин онҳо шахс руҳбаланду боқувват мешавад. Машқҳои ҷисмонӣ дар ҳама ҳолат ба организм фоидаовар ва зарур мебошад. Агар ба ин тартиб боз дар кӯл оббозӣ кардан ва ё дар хона худро зери оби хунук карданро ҳамроҳ намоем, ба бадани одам фоидаи чандон дорад. Вале фаромӯш набояд сохт, ки ҳамаи инро ба меъёри муайян бояд иҷро кард.
Агар ҳарорати бадан ба гармии зиёд тобовар бошад, мешавад, ки дилпурона ба ҳаммом равед. Ҳаммом гардиши хунро беҳтар мекунад, хатари бемориҳои сироятиро коҳиш медиҳад, афзоиши иммуноглобулинҳоро метезонад ва токсинҳоро аз бадан хориҷ мекунад.
Ҳамарӯза зиёда аз 1 литр оби тоза нӯшед. На чой, на қаҳва ва ё шарбат. Балки оби тоза нӯшед. Оби тоза мубодилаи модаҳоро танзим карда, маҳсулоти нолозимро тавассути арақ ва пешоб аз бадан хориҷ мекунад.
Иҷро кардани ин амалҳо ба организм фоида расонида, дар баланд бардоштани системаи иммунӣ хизмат мерасонад. Якчанд растаниҳое ба монанди имбир, алое, сирпиёз, пиёз ва ғайраҳо ҳастанд, ки барои барқарор кардани масуният лозиманд.
Имбир
Яке аз тадбирҳои халқие, ки барои баланд бардоштани масунияти истифода мебаранд, решаи имбир мебошад. Решаи хуб куфташудаи имбирро бо асал, шарбати лимӯ ва зардолуи хушк омехта карда, онро як қошуқча якчанд маротиба дар давоми рӯз истеъмол менамоянд.
Хушккардаи растаниҳо (приправа)
Хушккардаи растаниҳои дорчин (корица), турмерик (куркума), барги халиҷ (лавровый лист) ва занҷабилро ба хӯрок ҳамроҳ карда, хӯрдан, на танҳо тамъи болаззат мебахшад, балки ҳамчун як чораи пешгирикунанда барои ҳифзи масуният хоҳад буд.
Сирпиёз ва пиёз
Истеъмоли сирпиёз ва пиёз қобилияти дар як муддати кӯтоҳ организми беморро ба по хезондан доранд. Нафароне ҳастанд, ки хӯрдани сирпиёзро наонқадар дӯст медоранд. Ҳатто бӯй кардану каме аз онро дар бинӣ молидан низ аз фоида берун нест. Ҳангоми бӯй кардан ва ё молидани сирпиёз ба бинӣ равғани эфире, ки дар таркиби он вуҷуд дорад ба бинӣ ворид мегардад. Бо ин роҳ воридшавии вирусу микробҳоро ба организм халалдор мекунад ва дигар қисмҳои осебдидаро безарар мегардонад.
Алое
Алоеро низ барои баланд бардоштани масуният истифода мебаранд. Шарбати алое дорои як қатор витаминҳои гурӯҳҳои В, С, Е ва аминокислотаҳо мебошад, ки барои мубодилаи модаҳо дар буния хеле зарур аст. Афшурдаи алое маззаи тунд дорад ва беҳтараш онро бо асал (50/50) омехта карда, метавон ҳамарӯза истифода бурд.
Чормағз
Чормағз на танҳо аз витамину равғанҳои эферӣ бой аст. Он дорои арзиши зиёди ғизоӣ мебошад. Омехтаи чормағз бо лимӯ, мавиз, зардолуи хушк ва миқдори муайяни асал хеле хушхӯр ва фоидаовар аст.
Чойи кабуд
Чойи кабуд дорои алкалоидҳо (фаъолкунии ақлӣ, қобилияти баланд бардоштани фаъолияти меҳнатӣ) ва полифенолҳо (кӯмак ба пешгирии бемориҳои рагӣ) мебошад. Вобаста ба вазъи саломатӣ ҳар шахс метавонад давоми рӯз ба миқдори лозима аз чойи кабуд нӯшад.
Номгӯи хӯрокҳое, ки зараровар мебошанд, метавонед ба хӯрокҳои муфид иваз намоед:
Шакар – ба фруктоза ё асал; Майонез – ба қаймоқи бенамак; Маргарин - ба равғани растаниҳо; Кулчақанд – ба меваҳои тару тоза; Ҳасиб – ба гӯшт; Сабзавотҳои консерва - ба сабзавотҳои хонагии тоза; Хӯроки бирёнӣ – ба хӯроки буғӣ; Алкогол – ба миқдори ками винои сурх.
Бо риоя кардани ин амалҳо ҳам тарзи ҳаёти солим риоя мегардад ва ҳам системаи иммунии одам баланд мешавад. Бо баланд шудани масунияти бадан шахс ба ҳаргуна бемориҳо тоб оварда, аз уҳдаи муқобилият кардан бо онҳо ба хубӣ мебарояд.
Таҳияи Гулноза ҚОСИМОВА, “ҶТ”
Аз мушоҳидаҳо ба назар мерасад, ки бо ба қайд гирифтани COVID – 19 дар кишвар одамон ба масунияти бадани худ таваҷҷуҳи зиёд медиҳанд. Чун аксарияти бемориву зукомҳо ба бунияе, ки масунияташ заиф аст таъсир мерасонад, бештари одамон ба баланд бардоштани системаи иммунияшон чораҳо андешида истодаанд. Барои ин ҳар гуна доруву маҳлулҳоро харида истифода мебаранд. Ин ҷо мо сабабҳои паст шудани иммунитет ва чи гуна ва бо чӣ роҳҳо баланд бардоштани масунияти бадани шахсро овардем, ки бо риоя кардани онҳо бовар дорем фоидаи зиёд ба даст меоред.
Пеш аз оне, ки сабабу чораҳои баланд бардоштани масунияти баданро гӯем, фаҳмидани худи калимаи иммунитет ва вазифаҳои он зарур аст. Иммунитет ва ё масунияти бадан чист? Функсияи муҳофизатии бадан, ки ба муқовимату муҳофизати таҳдидҳои беруна (ба монанди бактерияҳо, вирусҳо, микроорганизмҳо) ва дохилӣ (сироят ёфтани ҳуҷайраҳои худ) равона шудааст, системаи иммунӣ ва ё кӯтоҳаш – масуният номида мешавад.
Одатан масунияти бадани одамро ба ду намуд ҷудо менамоянд: иммунитети табиӣ (ё модарзодӣ), ки меросӣ ба мо мегузарад ва иммунитети сунъӣ, ки тавассути гузаронидани ҳаргуна антитело ё ваксинаҳо тайёр ба даст меорем.
Ташаккул ёфтани системаи иммунии буния аз лаҳзаи таваллуд оғоз меёбад ва он баъд ба балоғат расидан ба итмом мерасад. Вақте шахс дар ин даврон тарзи ҳаёти солим дошта бошад соҳиби қавитарин системаи иммунӣ мешавад. Вале фаромӯш набояд сохт, ки ҳатто қавитарин иммунитет ҳам бо сипарӣ шудани солҳо метавонад заиф гардад.
Шахс аз куҷо дарк мекунад, ки масунияти баданаш паст шудааст? Якчанд нишонаҳои паст шудани иммунитетро овардем, ки дар аксарияти шахсон ба ҳамин тарз эҳсос карда мешавад.
Аввалин чизе, ки дар бунияи одам аз паст шудани мусуният дарак медиҳад ин тағйироти ногаҳонии бадан мебошад. Дар бадан беҳолӣ, бемадорӣ ва каме сардард пайдо мешавад.
Дуюм шахс эҳсос мекунад, ки гоҳе хунук мехӯрад ва гоҳе гарм мешавад.
Сеюм нишонаи пастшавии иммунитети бадан ин барои бартараф кардани ду нишонаи аввал зиёд истифода кардани антибиотикҳо мебошад. Баъзан ҳолатҳо мо ҳис намекунем, ки давоми рӯз то ду – се дору барои дарди сар, барои бехобӣ ва ё бемадорӣ истеъмол менамоем. Вале ин сардарду чизи дигар нест, балки огоҳӣ аз паст шудани системаи иммунии бадан аст.
Пас саволе пайдо мешавад, ки чаро системаи иммунии одам заиф мегардад?
Якчанд сабабу омилҳои ҳастанд, ки вобаста ба риоя нагардидани онҳо масунияти одам паст мешавад.
Ба он аввал дохил мешавад ғизои номатлуб. Тарзи нодуруст хӯрок хӯрдан, яъне аз вақти хӯрокхӯрӣ гузаронидан ва ё барвақт аз он хӯрдан, ё ғизои сахту бирёнӣ истеъмол кардан. Ҳамчунин зиёду кам аз меъёр хӯрдан дер ё зуд системаи иммунии одамро паст мекунад. Бо сабаби оне, ки аз ин тарзи хӯрокхӯрӣ бунияи одам витамину минералҳои лозимаро ба даст намеорад, масунияти он суст мешавад.
Аз ҳад зиёд кор кардан ва ё баръакси он кор накардану нофаъол будани ҷисм низ яке аз сабабҳои паст шудани масуният ба шумор меравад.
Хоби носолим, ки боиси невроз ва хашмгинии шахс мегардад, метавонад масуниятро паст кунад. Агар одам камтар аз ҳафт соат хоб кунад, ҳамчунин вақти муайяни хоб кардан надошта бошад, сабабе мешавад барои суст шудани иммунитети организм.
Одатҳои бад ба монанди сигоркашию майнӯшӣ низ метавонад ба пастшавии масунияти одам оварда мерасонад.
Як сабаби дигар метавонад иқлим бошад. Гарму хунук шудани боду ҳаво ба организм таъсири аввалиндараҷаи худро мерасонад ва барои паст шудани иммунитет низ зараррасон мебошад. Ҳамаи ин сабабҳое мебошанд, ки ба пасту заиф шудани системаи иммунии одам таъсир мерасонанд ва онро аз иҷрои вазифаи худ метавонанд барканор гардонанд.
Акнун бармегардем ба саволе, ки чи гуна шахс метавонад масунияти худро дар шароити хона баланд бардорад. Пеш аз оне, ки шахс масунияти худро баланд мебардорад, ӯро зарур аст, ки масунияташро ҳадди ақал дар меъёри миёна қарор диҳад. Барои ин кор шахс бояд аввал 5 сабабе, ки дар боло қайд намудем онро ҳамарӯза риоя намояд. Хӯрок хӯрдан, хобидан, машқу тамринҳои худро ба меъёр дарорад, ки ин қадами аввал дар баланд бардоштани масунияти бадан ба ҳисоб меравад. Даст кашидан аз одатҳои бад низ метавонад то андозае барои барқарор кардани масуният хизмат расонад.
Тамринҳои ҳаррӯза, давидан ва ё йога аз зумраи машқҳое махсусе мебошанд, ки бо иҷро кардани ин онҳо шахс руҳбаланду боқувват мешавад. Машқҳои ҷисмонӣ дар ҳама ҳолат ба организм фоидаовар ва зарур мебошад. Агар ба ин тартиб боз дар кӯл оббозӣ кардан ва ё дар хона худро зери оби хунук карданро ҳамроҳ намоем, ба бадани одам фоидаи чандон дорад. Вале фаромӯш набояд сохт, ки ҳамаи инро ба меъёри муайян бояд иҷро кард.
Агар ҳарорати бадан ба гармии зиёд тобовар бошад, мешавад, ки дилпурона ба ҳаммом равед. Ҳаммом гардиши хунро беҳтар мекунад, хатари бемориҳои сироятиро коҳиш медиҳад, афзоиши иммуноглобулинҳоро метезонад ва токсинҳоро аз бадан хориҷ мекунад.
Ҳамарӯза зиёда аз 1 литр оби тоза нӯшед. На чой, на қаҳва ва ё шарбат. Балки оби тоза нӯшед. Оби тоза мубодилаи модаҳоро танзим карда, маҳсулоти нолозимро тавассути арақ ва пешоб аз бадан хориҷ мекунад.
Иҷро кардани ин амалҳо ба организм фоида расонида, дар баланд бардоштани системаи иммунӣ хизмат мерасонад. Якчанд растаниҳое ба монанди имбир, алое, сирпиёз, пиёз ва ғайраҳо ҳастанд, ки барои барқарор кардани масуният лозиманд.
Имбир
Яке аз тадбирҳои халқие, ки барои баланд бардоштани масунияти истифода мебаранд, решаи имбир мебошад. Решаи хуб куфташудаи имбирро бо асал, шарбати лимӯ ва зардолуи хушк омехта карда, онро як қошуқча якчанд маротиба дар давоми рӯз истеъмол менамоянд.
Хушккардаи растаниҳо (приправа)
Хушккардаи растаниҳои дорчин (корица), турмерик (куркума), барги халиҷ (лавровый лист) ва занҷабилро ба хӯрок ҳамроҳ карда, хӯрдан, на танҳо тамъи болаззат мебахшад, балки ҳамчун як чораи пешгирикунанда барои ҳифзи масуният хоҳад буд.
Сирпиёз ва пиёз
Истеъмоли сирпиёз ва пиёз қобилияти дар як муддати кӯтоҳ организми беморро ба по хезондан доранд. Нафароне ҳастанд, ки хӯрдани сирпиёзро наонқадар дӯст медоранд. Ҳатто бӯй кардану каме аз онро дар бинӣ молидан низ аз фоида берун нест. Ҳангоми бӯй кардан ва ё молидани сирпиёз ба бинӣ равғани эфире, ки дар таркиби он вуҷуд дорад ба бинӣ ворид мегардад. Бо ин роҳ воридшавии вирусу микробҳоро ба организм халалдор мекунад ва дигар қисмҳои осебдидаро безарар мегардонад.
Алое
Алоеро низ барои баланд бардоштани масуният истифода мебаранд. Шарбати алое дорои як қатор витаминҳои гурӯҳҳои В, С, Е ва аминокислотаҳо мебошад, ки барои мубодилаи модаҳо дар буния хеле зарур аст. Афшурдаи алое маззаи тунд дорад ва беҳтараш онро бо асал (50/50) омехта карда, метавон ҳамарӯза истифода бурд.
Чормағз
Чормағз на танҳо аз витамину равғанҳои эферӣ бой аст. Он дорои арзиши зиёди ғизоӣ мебошад. Омехтаи чормағз бо лимӯ, мавиз, зардолуи хушк ва миқдори муайяни асал хеле хушхӯр ва фоидаовар аст.
Чойи кабуд
Чойи кабуд дорои алкалоидҳо (фаъолкунии ақлӣ, қобилияти баланд бардоштани фаъолияти меҳнатӣ) ва полифенолҳо (кӯмак ба пешгирии бемориҳои рагӣ) мебошад. Вобаста ба вазъи саломатӣ ҳар шахс метавонад давоми рӯз ба миқдори лозима аз чойи кабуд нӯшад.
Номгӯи хӯрокҳое, ки зараровар мебошанд, метавонед ба хӯрокҳои муфид иваз намоед:
Шакар – ба фруктоза ё асал; Майонез – ба қаймоқи бенамак; Маргарин - ба равғани растаниҳо; Кулчақанд – ба меваҳои тару тоза; Ҳасиб – ба гӯшт; Сабзавотҳои консерва - ба сабзавотҳои хонагии тоза; Хӯроки бирёнӣ – ба хӯроки буғӣ; Алкогол – ба миқдори ками винои сурх.
Бо риоя кардани ин амалҳо ҳам тарзи ҳаёти солим риоя мегардад ва ҳам системаи иммунии одам баланд мешавад. Бо баланд шудани масунияти бадан шахс ба ҳаргуна бемориҳо тоб оварда, аз уҳдаи муқобилият кардан бо онҳо ба хубӣ мебарояд.
Таҳияи Гулноза ҚОСИМОВА, “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед