ҶОМЕА
Ҷумъа 26 Апрел 2024 07:11
ё чаро барои кашфи ҳаҷвнигорони нав озмунҳои телевизионӣ надорем?
Вақте кор аз гиря мегузарад, бояд бихандем. Вақте афгору афсурда мешавем, бояд бихандем. Вақте мехоҳем, аз ғаму андуҳи замона лаҳзае худро канор гирем, бояд бихандем. Вақте мушкилиеро бо тамоми роҳҳо ҳал карда натавонистем, бояд бихандем. Вақте пеши монеаҳои зиндагӣ ночор дармемонем, бояд бихандем... Чаро бихандем? Зеро ханда ба мо неру мебахшад. Ханда ба мо зиндагии тоза медиҳад. Ханда ба мо умеди дубора ато мекунад. Ханда ба мо хушбахтиро илқо мекунад. Бо ханда мо худро дар умқи мушкилиҳо бемушкилӣ ҳис мекунем. Аммо...
Бояд барои хандаи мо сабабе мавҷуд бошад. Магар имкон дорад, ки мо аз пеши худ, танҳо дар роҳ аз нобасомониҳо бихандем? Албатта не. Чун мардум гумон мекунанд, мо бемории руҳӣ дорем ё дарди дигар. Ё магар мешавад, ки дар хонаву бозору кӯчаву ҷои дигар бо “шабуш”-гӯии Ҳасани Чиллаву “сари поворот”-гӯии Қадами Қурбон хандем? Албатта, ки не. Чаро ки дар хандаи мо бояд омилҳое сабаб шаванд, ки ба дарди мо мехӯранд. Аммо ин сабабро бояд киҳо ба миён оваранд? Албатта ҳаҷвнигорон. Кадом ҳаҷвнигорон? Дар ҷавоби ин савол бошад, мо оҷизӣ мекашем. Бо як ё ҳамагӣ чанд нафар ҳаҷвнигори воқеӣ, ки мо онҳоро медонем, қонеъ шуда наметавонем. Мебояд, ки ҳаҷвнигорони навро кашф кунем. Бале, воқеан бояд кашф кунем. Зиёданд имрӯз истеъдодҳое, ки ҳамагӣ чанд нафар онҳоро медонаду халос. Минбар надоранд, ки худро муаррифӣ созанд. Барои ҳамин дар оила, миёни хешу ақрабо ва ёру дӯстон аз худ дарак медиҳанду бас.
Ҳамасола миёни донишгоҳҳои кишвар озмуни ҷумҳуриявии “Маҳфили зарифон” гузаронида мешавад. Бо шарофати ин озмун мо шоҳиди беҳтарин ҳаҷвнигорони ҷавон аз миёни донишҷӯён мегардем. Донишҷӯён барои муаррифии ҷои таҳсили худ беҳтарин саҳнаҳои ҳаҷвиро омодаю пешкаш мекунанд. Муҳимтар аз ҳама онҳо замонавӣ ва дархӯри ҷомеаанд. Аммо ин озмун барои муаррифии ҳаҷвнигорони боистеъдод кифоягӣ намекунад. Чаро дар телевизионҳои мо чунин як барномае набошад, ки пайваста барои кашфи ҳаҷвнигорони тоза саҳм гузорад? Дар ҳоле, ки имрӯзҳо аксари мо аз телевизионҳои Узбекистону Русия чунин барномаҳоро бо шавқи баланд тамошо мекунем.
Соҳибназарон омилҳои кам будани саҳнаҳои ҳаҷвию ҳаҷвнигоронро гуногун шарҳ медиҳанд. Қисме сабабҳои онро ба камбудиҳои иқтисодӣ ва қисме ба набудани адибҳои ҳаҷвнавис рабт медиҳанд. Аз ҷумла, Абдулҳафиз Қодиров, устоди Донишкадаи фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода мегӯяд, халқи тоҷик табиатан жанри ҳаҷв ё мазҳакаро дӯст медорад. Аммо мутаассифона, ҳоло дар ин ҷабҳа кам ба назар мерасанд адиб ва ё нависандае, ки ба навиштани саҳначаҳои ҳаҷвӣ ва ё ҳаҷвияҳо машғул бошанд. “Масалан, дар Русия барои як ҳаҷвнигор то даҳ нафар ҳаҷвнавис саҳначаҳои ҳаҷвӣ эҷод мекунанд. Аммо ин ҷо сухан дар бораи маблағ низ меравад, зеро омили асосии ҳавасманд гардонидани ҳаҷвнавис ин подоши хуб барои хизматҳояш мебошад. Ҳоло ин имкониятро мо надорем. Аз ин рӯ ҳаҷви мо наметавонад, камол ва рушду инкишоф ёбад,”-мегӯяд ӯ.
Ба андешаи Мирзошариф Шарипов, муҳаррири идораи ҷавонӣ, зебоӣ ва варзиши телевизиони “Сафина” бояд ҳар кишвар ҳаҷви худро дошта бошад. Аз ҷумла кишвари мо низ. Яъне, набудани ҳаҷв дар телевизионҳои кишвар сабаб шудааст, ки имрӯз тамошобинони ҳаҷви тоҷик рӯ ба телевизионҳои хориҷ овардаанд:
- Ба андешаи ман агар доир ба рушд ва ё таназзули ҳаҷв ба ин ё он ҳунарманд муроҷиат шавад, ҳатман пеш аз ҳама масоили иқтисодӣ ба миён меоянд. Ҳамчунин имрӯз ба мушоҳида мерасад, аксари ҳаҷвнигорони мо ба дигар самти даромад рӯ овардаанд. Қисме дар тӯю маросимҳо иштирок мекунанду баъзеи дигар ба овоз додан дар филмҳои бисёрқисмаи туркӣ. Дар ин ҳолат ҳаҷви мо наметавонад рушду камол ёбад, - изҳор дошт М. Шарипов.
То чанд соли қабл тариқи телевизиони “Сафина” се барномаи ҳаҷвӣ – “Ҳазлнюш”, “Нӯшу неш” ва “Гӯем ё нагӯем”-ро тамошо мекардем. Муаллифони барномаҳои мазкур, (ба ҷуз барномаи “Ҳазлнюш”) зимни суҳбат сабаби баста шудани ин барномаҳоро ба набудани маблағ ва маводҳои ҳаҷвӣ рабт доданд. Аз ҷумла, Абдулҳафиз Қодиров, яке аз муаллифони барномаи “Гӯем ё нагӯем” зимни суҳбат иброз дошт: “Ҳамроҳи Арбоби шоистаи санъати Тоҷикистон Сангин Ҳалимов дар “Сафина” барномаи ҳаҷвиеро бо номи “Гӯем ё нагӯем” ташкил кардем, ки тӯли ду сол пахш гардид ва ҳаводорони зиёд пайдо кард. Ин барнома беш аз бист нафар ҳаҷвнигоронро гирд оварда, доир ба мавзӯъҳои мухталифи ҷомеа саҳначаҳои ҳаҷвиро пешкаши бинандагон мегардонид. Аммо дигар барои пешниҳоди саҳначаҳо мавод пайдо намекардем. Барои ин ба рӯзномаҳо эълон додем, вале чун наметавонистем маблағи хубе пардохт намоем, ҳеҷ чизи хубе пайдо намегардид. Ҳамин тавр ин барнома дигар идома наёфт”.
Баргигул Сафарова, муаллифи барномаи “Нӯшу неш” бошад иброз дошт: “Барномаҳое, ки дар худ ҳаҷв доранду мавзӯъ ё масъалаеро тариқи ҳаҷв баррасӣ менамоянд, дарвоқеъ зуд тамошобини сершуморро фаро мегиранд. Барномаи “Нӯшу неш” низ аз қабили ҳамин барномаҳо буд. Аммо аз сабаби кам шудани саҳначаҳои ҳаҷвӣ ва такрор шудани онҳо барнома дигар фаъолият карда натавонист. Баъзе аз гурӯҳҳои ҳаҷвӣ саҳнаҳои худро пешниҳод менамуданд, аммо чун ба талаботи барнома мувофиқат намекарданд, натавонистем, аз онҳо истифода намоем. Агар ҳаҷвнигорони мо тозаэҷод бошанду зуд-зуд саҳначаҳои ҳаҷвӣ таҳия намоянд, ҳамеша омода ҳастем, ки барномаҳои ҷолиби ҳаҷвиро таҳия намоем”.
Бешак имрӯз ягона роҳ барои беҳ намудани фазои ҳаҷви тоҷик ин баргузории озмунҳои ҷумҳуриявист. Дар чанд бахш, яъне номинатсия, аз ҷумла беҳтарин адиби ҳаҷвнавис, беҳтарин саҳначаи ҳаҷвӣ, беҳтарин ҳаҷвнигор, беҳтарин навиштаи ҳаҷвӣ ва монанди ин дар дарёфти тозатарин истеъдодҳо сабаб мешаванд.
Сиёвуш Бердизода, роҳбари маҳфили ҳаҷвнигорони ҷавони “Лабханди ҷавонӣ”, ки соли 2010 дар як озмуни ҳаҷвӣ тариқи телевизиони “Баҳористон” ҳунари худро муаррифӣ намуд, мегӯяд: “Дар ҳақиқат агар озмун барои дарёфти ҳаҷвнигорони ҷавон ташкил шавад, бисёр хуб мешуд. Чун шахсан ман аз соли 2008 рӯи саҳна баромадам ва то соли 2010 танҳо дар ҳамон шаҳри худамон маро мешинохтанду аз ҳунарам огаҳӣ доштанд. Вақте ки соли 2010 ТВ “Баҳористон” озмун барои дарёфти ҳаҷвнигорони ҷавон ташкил намуд, шумораи зиёди ҷавонону наврасони соҳибистеъдодро ҷамъ овард. Ин барнома-озмун ба ман имкон дод, ки аъзои гурӯҳи "Ғарибшоҳ-компания" шавам. Баъдтар дар назди Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиш боз маҳфили ҳаҷвнигоронро бо номи "Лабханди ҷавонӣ" таъсис додам. Аммо барои дарёфти аъзои маҳфил, ба мо барнома-озмуни “Маҳфили зарифон” кӯмак намуд. Аз ин барнома-озмун мо беҳтарин ҳаҷвнигоронро ба маҳфил даъват намудем. Ҳамчунин дар худи кумита низ озмун ташкил карда, баъд маҳфилро таъсис додем. Ҳоло боз дар нақша дорем, ки моҳҳои наздик боз озмун ташкил намуда, ҷавонони соҳибистеъдодро аъзои маҳфил намоем. Аз чи сабаб бошад, ки дар сатҳи ҷумҳурӣ чунин чорабиниҳо сурат намегирад. Дар асл бо боварӣ гуфта метавонам, ки агар дар телевизионҳои кишвар озмуну барномаҳои ҳаҷвӣ ташкил шаванд, дар ояндаи наздик ин соҳа ба таври назаррас рушд мекунад”.
Замони муосир талаб мекунад, ки истеъдодҳо бояд дастгирӣ ва муаррифӣ шаванд. Дар ҳолати ғайр, онҳо ҳамеша “пушти парда” аз мадди назарҳо дур мемонанд. Барои муаррифии ҳаҷвнигорони ҷавон имрӯз бояд телевизионҳо минбар диҳанд. Ин минбар бояд фаъолияти доимӣ дошта бошад. Ҳамчунин, дар қадамҳои аввал бояд ҳавасмандкунӣ хуб ба роҳ монда шавад, то соҳибистеъдодони ин соҳа беҳтару бештар заҳмат кашанд.
Хуршед МАВЛОНОВ, “ҶТ”,
Сайёра ШУКУРЗОДА,
волонтёри “ҶТ”
Вақте кор аз гиря мегузарад, бояд бихандем. Вақте афгору афсурда мешавем, бояд бихандем. Вақте мехоҳем, аз ғаму андуҳи замона лаҳзае худро канор гирем, бояд бихандем. Вақте мушкилиеро бо тамоми роҳҳо ҳал карда натавонистем, бояд бихандем. Вақте пеши монеаҳои зиндагӣ ночор дармемонем, бояд бихандем... Чаро бихандем? Зеро ханда ба мо неру мебахшад. Ханда ба мо зиндагии тоза медиҳад. Ханда ба мо умеди дубора ато мекунад. Ханда ба мо хушбахтиро илқо мекунад. Бо ханда мо худро дар умқи мушкилиҳо бемушкилӣ ҳис мекунем. Аммо...
Бояд барои хандаи мо сабабе мавҷуд бошад. Магар имкон дорад, ки мо аз пеши худ, танҳо дар роҳ аз нобасомониҳо бихандем? Албатта не. Чун мардум гумон мекунанд, мо бемории руҳӣ дорем ё дарди дигар. Ё магар мешавад, ки дар хонаву бозору кӯчаву ҷои дигар бо “шабуш”-гӯии Ҳасани Чиллаву “сари поворот”-гӯии Қадами Қурбон хандем? Албатта, ки не. Чаро ки дар хандаи мо бояд омилҳое сабаб шаванд, ки ба дарди мо мехӯранд. Аммо ин сабабро бояд киҳо ба миён оваранд? Албатта ҳаҷвнигорон. Кадом ҳаҷвнигорон? Дар ҷавоби ин савол бошад, мо оҷизӣ мекашем. Бо як ё ҳамагӣ чанд нафар ҳаҷвнигори воқеӣ, ки мо онҳоро медонем, қонеъ шуда наметавонем. Мебояд, ки ҳаҷвнигорони навро кашф кунем. Бале, воқеан бояд кашф кунем. Зиёданд имрӯз истеъдодҳое, ки ҳамагӣ чанд нафар онҳоро медонаду халос. Минбар надоранд, ки худро муаррифӣ созанд. Барои ҳамин дар оила, миёни хешу ақрабо ва ёру дӯстон аз худ дарак медиҳанду бас.
Ҳамасола миёни донишгоҳҳои кишвар озмуни ҷумҳуриявии “Маҳфили зарифон” гузаронида мешавад. Бо шарофати ин озмун мо шоҳиди беҳтарин ҳаҷвнигорони ҷавон аз миёни донишҷӯён мегардем. Донишҷӯён барои муаррифии ҷои таҳсили худ беҳтарин саҳнаҳои ҳаҷвиро омодаю пешкаш мекунанд. Муҳимтар аз ҳама онҳо замонавӣ ва дархӯри ҷомеаанд. Аммо ин озмун барои муаррифии ҳаҷвнигорони боистеъдод кифоягӣ намекунад. Чаро дар телевизионҳои мо чунин як барномае набошад, ки пайваста барои кашфи ҳаҷвнигорони тоза саҳм гузорад? Дар ҳоле, ки имрӯзҳо аксари мо аз телевизионҳои Узбекистону Русия чунин барномаҳоро бо шавқи баланд тамошо мекунем.
Соҳибназарон омилҳои кам будани саҳнаҳои ҳаҷвию ҳаҷвнигоронро гуногун шарҳ медиҳанд. Қисме сабабҳои онро ба камбудиҳои иқтисодӣ ва қисме ба набудани адибҳои ҳаҷвнавис рабт медиҳанд. Аз ҷумла, Абдулҳафиз Қодиров, устоди Донишкадаи фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода мегӯяд, халқи тоҷик табиатан жанри ҳаҷв ё мазҳакаро дӯст медорад. Аммо мутаассифона, ҳоло дар ин ҷабҳа кам ба назар мерасанд адиб ва ё нависандае, ки ба навиштани саҳначаҳои ҳаҷвӣ ва ё ҳаҷвияҳо машғул бошанд. “Масалан, дар Русия барои як ҳаҷвнигор то даҳ нафар ҳаҷвнавис саҳначаҳои ҳаҷвӣ эҷод мекунанд. Аммо ин ҷо сухан дар бораи маблағ низ меравад, зеро омили асосии ҳавасманд гардонидани ҳаҷвнавис ин подоши хуб барои хизматҳояш мебошад. Ҳоло ин имкониятро мо надорем. Аз ин рӯ ҳаҷви мо наметавонад, камол ва рушду инкишоф ёбад,”-мегӯяд ӯ.
Ба андешаи Мирзошариф Шарипов, муҳаррири идораи ҷавонӣ, зебоӣ ва варзиши телевизиони “Сафина” бояд ҳар кишвар ҳаҷви худро дошта бошад. Аз ҷумла кишвари мо низ. Яъне, набудани ҳаҷв дар телевизионҳои кишвар сабаб шудааст, ки имрӯз тамошобинони ҳаҷви тоҷик рӯ ба телевизионҳои хориҷ овардаанд:
- Ба андешаи ман агар доир ба рушд ва ё таназзули ҳаҷв ба ин ё он ҳунарманд муроҷиат шавад, ҳатман пеш аз ҳама масоили иқтисодӣ ба миён меоянд. Ҳамчунин имрӯз ба мушоҳида мерасад, аксари ҳаҷвнигорони мо ба дигар самти даромад рӯ овардаанд. Қисме дар тӯю маросимҳо иштирок мекунанду баъзеи дигар ба овоз додан дар филмҳои бисёрқисмаи туркӣ. Дар ин ҳолат ҳаҷви мо наметавонад рушду камол ёбад, - изҳор дошт М. Шарипов.
То чанд соли қабл тариқи телевизиони “Сафина” се барномаи ҳаҷвӣ – “Ҳазлнюш”, “Нӯшу неш” ва “Гӯем ё нагӯем”-ро тамошо мекардем. Муаллифони барномаҳои мазкур, (ба ҷуз барномаи “Ҳазлнюш”) зимни суҳбат сабаби баста шудани ин барномаҳоро ба набудани маблағ ва маводҳои ҳаҷвӣ рабт доданд. Аз ҷумла, Абдулҳафиз Қодиров, яке аз муаллифони барномаи “Гӯем ё нагӯем” зимни суҳбат иброз дошт: “Ҳамроҳи Арбоби шоистаи санъати Тоҷикистон Сангин Ҳалимов дар “Сафина” барномаи ҳаҷвиеро бо номи “Гӯем ё нагӯем” ташкил кардем, ки тӯли ду сол пахш гардид ва ҳаводорони зиёд пайдо кард. Ин барнома беш аз бист нафар ҳаҷвнигоронро гирд оварда, доир ба мавзӯъҳои мухталифи ҷомеа саҳначаҳои ҳаҷвиро пешкаши бинандагон мегардонид. Аммо дигар барои пешниҳоди саҳначаҳо мавод пайдо намекардем. Барои ин ба рӯзномаҳо эълон додем, вале чун наметавонистем маблағи хубе пардохт намоем, ҳеҷ чизи хубе пайдо намегардид. Ҳамин тавр ин барнома дигар идома наёфт”.
Баргигул Сафарова, муаллифи барномаи “Нӯшу неш” бошад иброз дошт: “Барномаҳое, ки дар худ ҳаҷв доранду мавзӯъ ё масъалаеро тариқи ҳаҷв баррасӣ менамоянд, дарвоқеъ зуд тамошобини сершуморро фаро мегиранд. Барномаи “Нӯшу неш” низ аз қабили ҳамин барномаҳо буд. Аммо аз сабаби кам шудани саҳначаҳои ҳаҷвӣ ва такрор шудани онҳо барнома дигар фаъолият карда натавонист. Баъзе аз гурӯҳҳои ҳаҷвӣ саҳнаҳои худро пешниҳод менамуданд, аммо чун ба талаботи барнома мувофиқат намекарданд, натавонистем, аз онҳо истифода намоем. Агар ҳаҷвнигорони мо тозаэҷод бошанду зуд-зуд саҳначаҳои ҳаҷвӣ таҳия намоянд, ҳамеша омода ҳастем, ки барномаҳои ҷолиби ҳаҷвиро таҳия намоем”.
Бешак имрӯз ягона роҳ барои беҳ намудани фазои ҳаҷви тоҷик ин баргузории озмунҳои ҷумҳуриявист. Дар чанд бахш, яъне номинатсия, аз ҷумла беҳтарин адиби ҳаҷвнавис, беҳтарин саҳначаи ҳаҷвӣ, беҳтарин ҳаҷвнигор, беҳтарин навиштаи ҳаҷвӣ ва монанди ин дар дарёфти тозатарин истеъдодҳо сабаб мешаванд.
Сиёвуш Бердизода, роҳбари маҳфили ҳаҷвнигорони ҷавони “Лабханди ҷавонӣ”, ки соли 2010 дар як озмуни ҳаҷвӣ тариқи телевизиони “Баҳористон” ҳунари худро муаррифӣ намуд, мегӯяд: “Дар ҳақиқат агар озмун барои дарёфти ҳаҷвнигорони ҷавон ташкил шавад, бисёр хуб мешуд. Чун шахсан ман аз соли 2008 рӯи саҳна баромадам ва то соли 2010 танҳо дар ҳамон шаҳри худамон маро мешинохтанду аз ҳунарам огаҳӣ доштанд. Вақте ки соли 2010 ТВ “Баҳористон” озмун барои дарёфти ҳаҷвнигорони ҷавон ташкил намуд, шумораи зиёди ҷавонону наврасони соҳибистеъдодро ҷамъ овард. Ин барнома-озмун ба ман имкон дод, ки аъзои гурӯҳи "Ғарибшоҳ-компания" шавам. Баъдтар дар назди Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиш боз маҳфили ҳаҷвнигоронро бо номи "Лабханди ҷавонӣ" таъсис додам. Аммо барои дарёфти аъзои маҳфил, ба мо барнома-озмуни “Маҳфили зарифон” кӯмак намуд. Аз ин барнома-озмун мо беҳтарин ҳаҷвнигоронро ба маҳфил даъват намудем. Ҳамчунин дар худи кумита низ озмун ташкил карда, баъд маҳфилро таъсис додем. Ҳоло боз дар нақша дорем, ки моҳҳои наздик боз озмун ташкил намуда, ҷавонони соҳибистеъдодро аъзои маҳфил намоем. Аз чи сабаб бошад, ки дар сатҳи ҷумҳурӣ чунин чорабиниҳо сурат намегирад. Дар асл бо боварӣ гуфта метавонам, ки агар дар телевизионҳои кишвар озмуну барномаҳои ҳаҷвӣ ташкил шаванд, дар ояндаи наздик ин соҳа ба таври назаррас рушд мекунад”.
Замони муосир талаб мекунад, ки истеъдодҳо бояд дастгирӣ ва муаррифӣ шаванд. Дар ҳолати ғайр, онҳо ҳамеша “пушти парда” аз мадди назарҳо дур мемонанд. Барои муаррифии ҳаҷвнигорони ҷавон имрӯз бояд телевизионҳо минбар диҳанд. Ин минбар бояд фаъолияти доимӣ дошта бошад. Ҳамчунин, дар қадамҳои аввал бояд ҳавасмандкунӣ хуб ба роҳ монда шавад, то соҳибистеъдодони ин соҳа беҳтару бештар заҳмат кашанд.
Хуршед МАВЛОНОВ, “ҶТ”,
Сайёра ШУКУРЗОДА,
волонтёри “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед