Нишон аз одоби нохуби баъзе афрод

Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 январи соли 2018 қонуне қабул шуд, ки кашидани тамокуро дар ҷойҳои ҷамъиятӣ манъ мекунад. Мутобиқи ин қонун кашидани сигор ва нос дар тамоми маконҳои умумӣ ба истиснои ҷойҳои таъйиншуда мамнӯъ аст.

Ҳамзамон, қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии маҳдуд намудани маҳсулоти тамокуро бо мақсади пешгирӣ ва кам кардани беморшавии аҳолӣ муайян менамояд. Инчунин дар қонун рекламаи тамоку, фурӯши сигор ва дигар маҳсулоти тамоку дар ҳудуд ва назди муассисаҳои таълимӣ, тандурустӣ, фарҳангӣ, варзишӣ ва инчунин дар масофаи камтар аз 100 метр аз сарҳади ҳудуди муассисаҳои таълимӣ маҳдуд аст.

Вале то ҳол бархе аз шаҳрвандон ин қонунро сарфи назар мекунанд ва дар ҷойҳои ҷамъиятӣ туф кардани носро мисле ки касабаи аслии худ медонанд, бе мамониат дар ҷойҳои ҷамъиятӣ ин корашонро анҷом медиҳанд. Чи дар роҳравҳо, чи дар дохили нақлиёт ва чи дар боғу гулзорҳои шаҳр ин бемасъулиятӣ мушоҳида мешавад.

Дар баробари шаҳрвандони оддӣ, ки нисбати худ ва дигарон беаҳамиятӣ зоҳир мекунанд, бештар ин бемасъулиятӣ аз ҷониби аксар ронандагони мусофиркашонии нақлиёти ҷамъиятӣ ва ғайриҷамъиятӣ, ки ҳамарӯза даҳҳо нафарро ба ҷои лозима бурда мерасонанд, дида мешавад. Чунин ҳолатро чандин маротиба дар дохили нақлиёт бевосита шоҳид гардидаам. Ба хотири туф кардани нос бо луоби даҳон, ронандаҳо ҳар лаҳзаву дақиқа сарашонро аз тирезаи нақлиёт берун бароварда онро ҳамчун ахлоти нолозим ба берун туф мекунанд. Ҳамаи он туфи носу ҳар чизе аз даҳонашон мебарояд, ба сару рӯи мусофир мисли қатраҳои об омада мерасад. Магар ин аз рӯи маданият ва одоби як ронандаи нақлиёти ҷамъиятии шаҳр аст? Наход як ронандае, ки аз рӯи рафтору гуфтор бояд ба дигарон намунаи ибрат бошад, баръакс дигарон аз ӯ ин рафторро меомӯзанд? Ва вақте ки аз ин рафторашон ба онҳо норозигӣ баён кунанд, танҳо узр мепурсанду халос ва боз кори худро идома медиҳанд.

Табибон муайян кардаанд, ки истифодаи зиёди нос ба саломатии инсон зарари калон мерасонад. Маводҳое, ки дар таркиби нос мавҷуд аст, аз ҷумла малибден, сурб, ишқорҳо ва ғайра ба пардаи луобии даҳон зарар расонида, оқибат одамро ба бемории саратон ва захми меъда мубтало менамоянд.

Вазорати тандурустии Тоҷи-кистон дар соли 2014 пажӯҳише барои муайян кардани таркиби нос гузаронд. Чанд намуди он аз ҳар минтақаи кишвар ба Амрико ва Русия барои ташхис ва таҳқиқ фиристода шуд ва пас аз ташхис муайян гардид, ки он маводи кимёвие, ки дар нос аст, ҳатто дар таркиби сигор вуҷуд надорад.

Ташхиси мазкур муайян кардааст, ки масъалаи истеҳсол, фурӯш ва истеъмоли хокаи аз тамоку истеҳсолшуда, яъне нос, ягон стандарти давлатӣ, регламент ва тарзи тайёр кардан надорад. Дар ҳар маҳал носро бо ҳар тарз истеҳсол мекунанду мефурӯшанд.

Як пажӯҳиш маълум мекунад, ки таркиби нос 10 маротиба бештар маводи киммиёвии зараровару заҳролуд дорад. Металлҳои вазнине, ки дар таркиби нос мавҷуданд, аз ҷумла малибден, сурб, ишқорҳо ва ғайра, пардаи луобии даҳонро вайрон мекунанду ба бемориҳои саратон ва захми меъда оварда мерасонанд. Барои ҳамин, ҳар яки моро мебояд аз истифодаи ин гуна маводҳои зараровар дурӣ ҷӯем.

Ҳукумати кишвар низ баҳри пешгирии кашидани тамоку дар кишвар талошҳои худро ба харҷ медиҳад. Ин аст, ки Созмони ҷаҳонии тандурустӣ рӯзи 31-уми майи соли 2018 дар Рӯзи ҷаҳонии мубориза бо тамоку дар баробари панҷ созмон ва фарди дигар Эмомалӣ Раҳмон, Президенти кишварро яке аз барандагони ҷоиза барои саҳмгузорӣ дар роҳи мубориза бо истифода аз тамоку эълон кард.

Вале бо вуҷуди ин, як пажӯҳиши маҳдуд дар миёни ҷавонон, муайян кардааст, ки дар Тоҷикистон тақрибан 21 дарсади писарони макотиби таҳсилоти ҳамагонӣ нос мекашидаанд ва ин рақам дар миёни донишҷӯёни тоҷик зиёдтар будааст. Аммо қисмате аз онҳо ин корро аз волидайн пинҳонӣ ба анҷом мерасонанд ва дар ҷойҳои ҷамъиятӣ низ аз шарм худдорӣ мекунанд. Бо вуҷуди ин ҳама, дар Тоҷикистон вайронкунандагони қонуни тамоку ва тартиботи ҷамъиятӣ зиёд ба назар мерасад ва вақти он расидааст, ки масъулон ин ҳама бетартибиҳоро дар дохили шаҳри Душанбе сарфи назар накунанд ва зери назорати қатъӣ қарор диҳанд. Беҳтар мешуд, масъулон бештар миёни ронандагони нақлиёти ҷамъиятӣ ва шаҳрвандон корҳои фаҳмондадиҳӣ оид ба ин масъала гузаронанад, то мушкилӣ роҳи ҳалли худро ёбад.

Фарзонаи УМАРАЛӢ, “ҶТ”