Пешрафти тамоми соҳаҳои ҳаёти кишвар ба суботу оромии ҷомеа ва таъмини волоияти қонун вобастагии бевосита дорад.

Эмомалӣ Раҳмон

Таълиму тарбияи кӯдакону наврасон яке аз масъалаҳои муҳим ва ҳамзамон ташвишовари ҷомеа маҳсуб меёбад. Таълиму тарбияи насли наврас дар руҳияи худшиносию худогоҳӣ, баланд бардоштани сатҳи маърифати шаҳрвандии наврасону ҷавонон аз ҳадафҳои асосии давлат ва Ҳукумати ҷумҳурӣ мебошад. Нақши оилаи устувор ҳамчун ҷузъи асосии ҷамъият дар таъминоту тарбия ва риояву ҳифзи ҳуқуқҳои кӯдак басо муҳим аст. Падару модарон, ки сутуни хонавода ва оиларо ташкил медиҳанд, бояд ба ин масъала диққати доимӣ ва ҷиддӣ зоҳир намоянд. Онҳо бояд як нуктаро ба инобат гиранд, ки кӯдаки солеҳ ва бомаърифат давоми умри падару модар ва самари умри одамизод мебошад. То замоне, ки ҷон дар бадани инсон аст, ӯ набояд аз тарбияи кӯдак канораҷӯӣ намояд.

Тақрибан 30 фоизи аҳолии Тоҷикистонро кӯдакон ташкил медиҳанд. Ҳимояи ҳуқуқ ва кафолатҳо оид ба вазъи ҳуқуқии кӯдак ин дар назди падару модар, ҷомеа ва давлат на танҳо ҳуқуқ, балки уҳдадорӣ низ мебошад.

Ҳукумати кишвар муҳиммияти масъалаи таълиму тарбияро ҳанӯз аз рӯзҳои аввали ба даст овардани истиқлолияти давлатӣ дарк карда, ҳамеша онро дар мадди назари худ қарор медиҳад. Ин аст, ки аз ҷониби Ҳукумати Тоҷикистон бо мақсади пуштибонии иҷтимоии оилаҳои камбизоат ва ҳавасманд гардондани кӯдакону наврасон ба раванди таълим санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва барномаҳои зиёде қабул шудаанд, ки онҳо барои ҳимояи ҳуқуқ ва манфиатҳои кӯдакон заминаи мусоиди ҳуқуқӣ гузоштаанд.

Яке аз ин санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, ки ҷабҳаҳои гуногуни таълиму тарбияи кӯдаконро дар бар мегирад, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” мебошад. Дар қисми якуми моддаи 5 қонуни мазкур зикр шудааст, ки “Вазифаи падару модар фароҳам овардани шароити моддӣ, молиявӣ, маънавӣ ва равонӣ дар таълиму тарбияи дурусти фарзанд мебошад”.

Мутахассисон қабули чунин санадро амри зарурӣ шуморида, таъкид менамоянд, ки он дар мавриди пурзӯр намудани масъулияти волидон дар таълиму тарбияи фарзанд дар руҳияи инсондӯстӣ, ифтихори ватандорӣ, эҳтироми арзишҳои миллӣ, инчунин ҳифзи ҳуқуқу манфиатҳои фарзанд нақши муҳим дорад.

“Дар муддати амали ин қонун як маротиба ба он тағйиру иловаҳо ворид карда шудаанд, - гуфт Анушервони Исрофил, корманди Маркази миллии қонунгузории назди Президенти мамлакат. – Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки соли 2017 5139 нафар волидон барои риоя накардани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида шуданд, ки ин нисбати соли қаблӣ 800 адад зиёдтар мебошад. Ин нишондиҳанда аз он шаҳодат медиҳад, ки дар мавриди вайрон намудани талаботҳои қонун аз ҷониби ноболиғон қабл аз ҳама падару модар масъулият доранд. Ҳамчунин, дар Кодекси ҳуқувайронкунии маъмурии Тоҷикистон низ барои вайрон кардани уҳдадориҳо дар таълиму тарбияи фарзанд ҷавобгарии маъмурӣ пешбинӣ шудааст”. А. Исрофил дар Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ барои риоя нагардидани талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд” ворид намудани ҷазои маъмуриро мувофиқи мақсад мешуморад.

Бешубҳа, волидон дар тарбия ва таълими кӯдакон ва таъминоти ҳамаҷонибаи онҳо масъулияти асосӣ доранд. Кӯдакон муҳимтарин воситаи бақои оила мебошанд. Аз ин рӯ, барои тарбияи дурусти онҳо дар оила муҳити боварӣ ва эҳтироми ҳамдигариро фароҳам овардан зарур аст.

Ҳамсуҳбати мо - собиқадори соҳаи маориф Ҳ. Турсунов мегӯяд, вазифаи муҳимтарини волидон муҳайё намудани шароити мусоид барои инкишофи муътадил ва тарбияи ҳамаҷонибаи атфол аст, чун кӯдакон танҳо дар муҳити оила ба таври муътадил такомул меёбанд.

“Вақте наврасон берун аз мактабу оила дар кӯчаҳо ба оворагардӣ машғул мешаванд, ин барои даст ба ҳар гуна ҷиноят задани онҳо замина фароҳам меорад, - гуфт номбурда. - Албатта, тавассути қонуни муайян ба танзим даровардани фаъолияти рӯзмарраи кӯдакону наврасон ва масъулияти волидон дар таълиму тарбияи онҳо амри зарурӣ ва талаби замон буд. Хушбахтона, баъди мавриди амал қарор гирифтани ин қонун сол то сол шумораи кӯдакону наврасони бекору оворагард, мошиншӯю салафанфурӯш ва амсоли инҳо нисбатан камтар ба мушоҳида мерасад. Албатта, кӯдак танҳо дар муҳити оила ҳамчун шахсият ташаккул меёбад. Кӯдакистону мактаб ва муассисаҳои таълимӣ бошанд, дар ин самт ба оилаҳо мусоидат карда метавонанд. Кӯдакон бояд ҳамеша ба таълим ва ба корҳои манфиатнок машғул бошанд, чун бекорию оворагардӣ яке аз сабабҳои асосии аз таълиму тарбия дур мондан ва ба роҳи хато қадам гузоштани онҳо мегардад. Хуб мешавад, агар мисли даврони шӯравӣ дар тамоми макотиби миёна маҳфилҳои фанниву клубҳо, чорабиниҳои гуногуни тарбиявӣ, шабнишиниҳои фарҳангӣ амал намуда, хонандагон ба таври ройгон ба онҳо ҷалб карда шаванд. Кадом падар ва ё модар мехоҳад, ки фарзанди ӯ дар оянда душвортарбияву каҷрафтор гардад? Ба ғайр аз ин, дар даврони шӯравӣ ҳангоми таътили тобистона қариб, ки тамоми муҳассилини макотиби миёна ба истироҳатгоҳҳо фаро гирифта мешуданд, то ки тӯли ин муддат онҳо беҳудагардӣ накунанд. Аммо имрӯзҳо танҳо миқдори ночизи хонандагон ба фароғатгоҳҳо фаро гирифта мешаванду халос”.

Мутаассифона, то ҳол баъзан аз субҳ то шом дар кӯчаву хиёбонҳо гаштугузор намудани кӯдакону наврасон ба мушоҳида мерасад, ки аксари сокинон инро натиҷаи бемасъулиятиву беназоратии падару модарон мешуморанд. Ба таъкиди ҷомеашиносон коста гардидани ахлоқи бархе аз наврасону ҷавонон, ҷалб гардидани онҳо ба ҳар гуна ҳаракату равияҳои гуногун, пеш аз ҳама натиҷаи беаҳамиятӣ ва бемасъулиятии падару модарон мебошад.

Имрӯз дар ҷомеаи ҷаҳонӣ кӯдак аз лаҳзаи таваллуд гирифтори як қатор хатарҳо мегардад, ҳол он ки ӯ ба ғамхорӣ ва таъминоту ҳифз ниёзманд аст. Мавҷуд набудани ҳимояи дахлдор ба ташаккули минбаъдаи шахсияти кӯдак таъсири манфӣ мерасонад. Аз ин рӯ, ҳар як фардро мебояд, ки ба донишандӯзӣ ва таълиму тарбияи дурусти кӯдакон диққати ҷиддӣ дода, нагузорад, ки онҳо ба роҳи нодуруст раванд. Кӯдакон ояндаи дурахшони миллату давлатанд. Пас, мо ҳамон вақт дилсӯзи миллату давлат шуда метавонем, ки кӯдаконро дар роҳи илму ҳунар ва касбомӯзӣ таълиму тарбия намоем.