ҶОМЕА
Шанбе 16 Ноябр 2024 11:16
БА ОЗМУНИ "ҶТ"
Барои ҳар як халқу кишвар соҳиб шудан ба ис-нтиқлолият кори осон набуда, ҳифз ва таҳкими он мушкилтар аз он аст. Дар рӯзҳои сахту душвори соли 1992 баргузории Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таърихи 16 ноябр ва рӯи кор омадани Ҳукумати нав бо роҳбарии Раиси Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон умеду орзуи мардумро ба фардои нек, ба сулҳу ваҳдат ва созандагиҳо дар кишвари мо бедор намуд.
Зимни суханронии нахустини хеш муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иброз намуданд: “Ман кори худро аз сулҳ оғоз хоҳам кард. Ман тарафдори давлати демократии ҳуқуқбунёд мебошам. Мо бояд ҳама ёру бародар бошем, то ки вазъро ором намоем. Ҳарчӣ аз дастам меояд, дар ин роҳ талош хоҳам кард”. Ин нахустин комёбии Эмомалӣ Раҳмон мебошад, ки тавонист ҳамчун чеҳраи наву хос худро ба мардум муаррифӣ карда тавонад.
Таҳлили ҳодисаҳои солҳои 90 – уми асри гузашта нишон медиҳад, ки дар он солҳо ҷомеаи мо илова бар мушкилоти дигар, ба бӯҳрони амиқи набудани чеҳраи умумимиллӣ низ рӯ ба рӯ гашта буд. Ҳар як гурӯҳи аҳолӣ аз пайи чеҳраҳои ҳизбӣ, гурӯҳӣ, динӣ ва маҳаллии худ рафта, дар айни замон ин “пешвоён” ҳамдигарро умуман эътироф намекарданд. Ҳамин тавр ҷомеа ба гирдоби ҷанги шаҳрвандӣ фурӯ рафт ва фоҷиаи миллӣ пеш омад.
Агар дар он марҳала шахсияти дар сатҳи умумимиллӣ эътирофшудае вуҷуд медошт, ки ба тамоми ҷасорат ва иродаи қавӣ зимоми идораи мамлакатро ба дӯш мегирифт ва ҳамчун кафили ҳифзи давлатдорӣ, суботи ҷомеа ва ваҳдати миллӣ тамоми неруҳои сиёсиро дар атрофи худ ҷамъ меовард, шояд пеши роҳи ҷанги шаҳрвандӣ гирифта мешуд. Ин аст, ки дар баъзе марҳалаҳои таърихӣ ҳузури пешвои миллӣ барои миллат ва давлат ба як масъалаи сарнавиштсоз табдил мешавад.
Тоҷикистон дар солҳои аввали ба даст овардани истиқлолият дучори мушкилоти ҷиддӣ гардида, ба бӯҳрони шадиди сиёсӣ дучор шуд, ки дар натиҷа иқтисодиёт, фарҳанг ва маънавиёт рӯ ба инқироз оварда, ҳатто хатари аз харитаи сиёсии ҷаҳон зудуда гардидани давлате ҳамчун Тоҷикистон ба вуҷуд омада буд, ки душманони дохиливу хориҷии миллати азияткашидаи тоҷик ба ҳар роҳу восита мехос-танд, то ба ниятҳои ғаразноки худ расида, суде ба даст оранд.
Дар натиҷаи ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ ҳамаи шохаҳои ҳокимияти давлатӣ фалаҷ гардидаву иқтисодиёти Тоҷикистон то ба дараҷае заиф шуд, ки ин ҳоли ногувор боиси паст гардидани сатҳи зиндагонии аҳолӣ гардида буд. Мувофиқи маълумотҳои оморӣ беш аз 83% -и аҳолӣ дар ҳолати фақру нодорӣ умр ба сар мебурданд.
Махсусан, вазъият дар минтақаи Қурғонтеппа ниҳоят хатарнок ва ташвишовар буд. Ёд дорам, ки мардуми азияткашидаи ноҳияҳои Вахш, Қурғонтеппа, Коммунистӣ (ҳоло Кушониён) ва дигар ноҳияҳои ин минтақа ба воситаи тракторҳои боркаш даҳҳо ҳазор нафар ба ноҳияи Данғара гуреза шуда омаданд ва хушбахтона соли 1992 ҳосили ғаллаи ноҳияи Данғара хеле зиёд ҷамъоварӣ шуда буд, ҳар яки ин гурезаҳо дар ҳар як хонаводаи ин ноҳия ҷой гирифта буданд. Мардуми Данғара як бурида нонро ду тақсим карда, нагузоштанд, ки ин гурезаҳои Вахшонзамин хору гурусна монанд.
Охири қарни XX халқи тоҷикро давраи бузурги таърихӣ – санҷиши мушкилтарин рӯ ба рӯ сохт, то бубинад, ки вай аз он чӣ гуна худро ҳифз месозад ва ин масъулиятро ба дӯши ҷавонмарди чиҳилсола – фарзанди баору номус, далеру ҷасур, фозилу хирадманд, дурандешу некрой, дилсӯзи Ватан, фидокору сарсупурдаи миллат Эмомалӣ Раҳмон вогузошт.
Саҳми Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар даҳаи охири қарни гузашта, дар дастёбӣ ба сулҳу ваҳдати миллати тоҷик басо муҳим мебошад.
Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон имконият дод, ки Тоҷикистон соҳиби Ҳукумати қонунӣ гардад ва тоҷикон роҳбари хешро интихоб намоянд ва хушбахтона, ин шахс Эмомалӣ Раҳмон буданд. Бори аввал дар таърихи Тоҷикистон шахсе сарвари давлат интихоб шуд, ки воқеан аз миёни заҳматкашон буду аз орзуву ормон ва дарди миллат воқиф.
Пешвои миллат аз рӯзҳои аввали ба мақоми Сарвари давлат интихоб шуданашон роҳи ҳалли ихтилоф, ба вуҷуд овардани сулҳу салоҳ дар мамлакатро дар машварат ва гуфтушуниди мусолиҳатовари Ҳукумати Тоҷикистон ва мухолифин медиданд ва барои амалӣ шудани ин нақша саъю кӯшиш ва талошҳо меварзиданд.
Воқеан, Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои аҳамияти таърихӣ мебошад. Он барои таҳкими ҳокимияти давлатӣ, ташаккули истиқлолияти мамлакат ва Ваҳдати миллӣ замина гузошта, дар кишвар ба раванди бунёдкорӣ оғоз бахшид ва симои Тоҷикистонро дар арсаи байналмилалӣ муаррифӣ намуд. Орзуи халқи тоҷик оид ба барпо намудани ҷумҳурии соҳибистиқлол ҷомаи амал пӯшид ва соли 1992 Тоҷикистон ба узвияти Созмони Милали Муттаҳид қабул гардида, 190 мамлакати ҷаҳон истиқлолияти онро эътироф карданд.
Эмомалӣ Раҳмон баъд аз 23 рӯзи интихоб шуданаш дар муроҷиатнома ба халқи шарифи Тоҷикистон гуфтанд: “Ман қасам ёд мекунам, ки тамоми донишу таҷрибаамро барои дар ҳар хона ва ҳар оила барқарор шудани сулҳ равона карда, барои гулгулшукуфии Ватани азизам садоқатмандона меҳнат мекунам. Барои ноил шудан ба ин нияти муқаддас агар лозим шавад, ҷон нисор мекунам, чунки ман барои ояндаи неки Ватанам ва ҳаёти хушбахтонаи халқи азияткашидаам бовар дорам”.
Дар замоне, ки як қисм шаҳрвандони мо дар хориҷи кишвар буданд ва дили модари тоҷик барои фарзанд гум мезад, ӯ худро нороҳат ҳис мекард. Ӯ ҳамчун Роҳбари давлат то расидан ба Ваҳдати миллӣ ором набуд. Дар ҳақиқат қаҳрамон буд, қаҳрамоне, ки ният ва маромаш оромии ҳар хонадон ва мардуми Тоҷикистон аст.
Аз ҳама муҳим он аст, ки дар иҷлосияи таърихӣ Сарвари давлат интихоб шудани Эмомалӣ Раҳмон ин оғози наҷоти миллат аз парокандагӣ ва гузоштани хишти нахустини сулҳу ваҳдати тоҷикон буд.
Яке аз самарабахштарин амалҳо ва нишони суботкориву якҷиҳатии миллатдӯстонаи Сарвари давлат дар марҳилаи басо душвор, вале тақдирсози таърихи навини Тоҷикистон ин ба тавсиб расидани Созишномаи истиқрори сулҳ дар таърихи 27-уми июни соли 1997 буд.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҷумлаи роҳбаронест, ки шахсияти сиёсии ӯ лаҳза ба лаҳза ва қадам ба қадам дар пеши назари мардум ҳамнафас бо ғаму шодии миллат ташаккул ёфта, ҷойгоҳи мардумии худро ба таври табиӣ дарёфтааст, ҳамон гунае, ки аҳли як хонадон фарзанди худро, ки дар пеши чашмашон аз як навҷавони навқад ба як марди нексиришт мешиносанд ва бо тамоми сифоту сиришти ӯ ошноӣ доранд. Пешвои миллат будани Эмомалӣ Раҳмон як рисолати таърихиест, ки ӯ дар пешгоҳи Ватану миллат ва дар шоҳидии тамоми мардум ба он сазовор гардидааст.
Халқи тоҷик, бахусус ҷавонон, ки имрӯз пайравони Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳастанд, бояд дар атрофи ин нафар муттаҳид гардида, баҳри пойдории сулҳу амният ва суботи саросарӣ дар кишварамон талош намоянд.
Барқарор гардидани сулҳи тоҷик, ташкили давлати мустақили миллӣ, бунёди иншоотҳои муҳими кишвар далели корнамоии беназири Қаҳрамони Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аст. Тоҷикистонро мо бояд мисли Президент дар радифи ҷисму ҷон дӯст дорем.
Имрӯз мо бояд худшиносиву худогоҳии миллиро ҳамчун маҳаки асосии расидан ба ҳадафҳои таърихии миллати хеш қарор диҳем, ки ин аз ҳар як сокини кишвар ва махсусан ҷавонон зиракӣ ва ҳушёрии сиёсиро талаб менамояд.
Асомуддин АЗИЗОВ, саромӯзгори Донишгоҳи давлатии Данғара
Барои ҳар як халқу кишвар соҳиб шудан ба ис-нтиқлолият кори осон набуда, ҳифз ва таҳкими он мушкилтар аз он аст. Дар рӯзҳои сахту душвори соли 1992 баргузории Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таърихи 16 ноябр ва рӯи кор омадани Ҳукумати нав бо роҳбарии Раиси Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон умеду орзуи мардумро ба фардои нек, ба сулҳу ваҳдат ва созандагиҳо дар кишвари мо бедор намуд.
Зимни суханронии нахустини хеш муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иброз намуданд: “Ман кори худро аз сулҳ оғоз хоҳам кард. Ман тарафдори давлати демократии ҳуқуқбунёд мебошам. Мо бояд ҳама ёру бародар бошем, то ки вазъро ором намоем. Ҳарчӣ аз дастам меояд, дар ин роҳ талош хоҳам кард”. Ин нахустин комёбии Эмомалӣ Раҳмон мебошад, ки тавонист ҳамчун чеҳраи наву хос худро ба мардум муаррифӣ карда тавонад.
Таҳлили ҳодисаҳои солҳои 90 – уми асри гузашта нишон медиҳад, ки дар он солҳо ҷомеаи мо илова бар мушкилоти дигар, ба бӯҳрони амиқи набудани чеҳраи умумимиллӣ низ рӯ ба рӯ гашта буд. Ҳар як гурӯҳи аҳолӣ аз пайи чеҳраҳои ҳизбӣ, гурӯҳӣ, динӣ ва маҳаллии худ рафта, дар айни замон ин “пешвоён” ҳамдигарро умуман эътироф намекарданд. Ҳамин тавр ҷомеа ба гирдоби ҷанги шаҳрвандӣ фурӯ рафт ва фоҷиаи миллӣ пеш омад.
Агар дар он марҳала шахсияти дар сатҳи умумимиллӣ эътирофшудае вуҷуд медошт, ки ба тамоми ҷасорат ва иродаи қавӣ зимоми идораи мамлакатро ба дӯш мегирифт ва ҳамчун кафили ҳифзи давлатдорӣ, суботи ҷомеа ва ваҳдати миллӣ тамоми неруҳои сиёсиро дар атрофи худ ҷамъ меовард, шояд пеши роҳи ҷанги шаҳрвандӣ гирифта мешуд. Ин аст, ки дар баъзе марҳалаҳои таърихӣ ҳузури пешвои миллӣ барои миллат ва давлат ба як масъалаи сарнавиштсоз табдил мешавад.
Тоҷикистон дар солҳои аввали ба даст овардани истиқлолият дучори мушкилоти ҷиддӣ гардида, ба бӯҳрони шадиди сиёсӣ дучор шуд, ки дар натиҷа иқтисодиёт, фарҳанг ва маънавиёт рӯ ба инқироз оварда, ҳатто хатари аз харитаи сиёсии ҷаҳон зудуда гардидани давлате ҳамчун Тоҷикистон ба вуҷуд омада буд, ки душманони дохиливу хориҷии миллати азияткашидаи тоҷик ба ҳар роҳу восита мехос-танд, то ба ниятҳои ғаразноки худ расида, суде ба даст оранд.
Дар натиҷаи ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ ҳамаи шохаҳои ҳокимияти давлатӣ фалаҷ гардидаву иқтисодиёти Тоҷикистон то ба дараҷае заиф шуд, ки ин ҳоли ногувор боиси паст гардидани сатҳи зиндагонии аҳолӣ гардида буд. Мувофиқи маълумотҳои оморӣ беш аз 83% -и аҳолӣ дар ҳолати фақру нодорӣ умр ба сар мебурданд.
Махсусан, вазъият дар минтақаи Қурғонтеппа ниҳоят хатарнок ва ташвишовар буд. Ёд дорам, ки мардуми азияткашидаи ноҳияҳои Вахш, Қурғонтеппа, Коммунистӣ (ҳоло Кушониён) ва дигар ноҳияҳои ин минтақа ба воситаи тракторҳои боркаш даҳҳо ҳазор нафар ба ноҳияи Данғара гуреза шуда омаданд ва хушбахтона соли 1992 ҳосили ғаллаи ноҳияи Данғара хеле зиёд ҷамъоварӣ шуда буд, ҳар яки ин гурезаҳо дар ҳар як хонаводаи ин ноҳия ҷой гирифта буданд. Мардуми Данғара як бурида нонро ду тақсим карда, нагузоштанд, ки ин гурезаҳои Вахшонзамин хору гурусна монанд.
Охири қарни XX халқи тоҷикро давраи бузурги таърихӣ – санҷиши мушкилтарин рӯ ба рӯ сохт, то бубинад, ки вай аз он чӣ гуна худро ҳифз месозад ва ин масъулиятро ба дӯши ҷавонмарди чиҳилсола – фарзанди баору номус, далеру ҷасур, фозилу хирадманд, дурандешу некрой, дилсӯзи Ватан, фидокору сарсупурдаи миллат Эмомалӣ Раҳмон вогузошт.
Саҳми Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар даҳаи охири қарни гузашта, дар дастёбӣ ба сулҳу ваҳдати миллати тоҷик басо муҳим мебошад.
Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон имконият дод, ки Тоҷикистон соҳиби Ҳукумати қонунӣ гардад ва тоҷикон роҳбари хешро интихоб намоянд ва хушбахтона, ин шахс Эмомалӣ Раҳмон буданд. Бори аввал дар таърихи Тоҷикистон шахсе сарвари давлат интихоб шуд, ки воқеан аз миёни заҳматкашон буду аз орзуву ормон ва дарди миллат воқиф.
Пешвои миллат аз рӯзҳои аввали ба мақоми Сарвари давлат интихоб шуданашон роҳи ҳалли ихтилоф, ба вуҷуд овардани сулҳу салоҳ дар мамлакатро дар машварат ва гуфтушуниди мусолиҳатовари Ҳукумати Тоҷикистон ва мухолифин медиданд ва барои амалӣ шудани ин нақша саъю кӯшиш ва талошҳо меварзиданд.
Воқеан, Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои аҳамияти таърихӣ мебошад. Он барои таҳкими ҳокимияти давлатӣ, ташаккули истиқлолияти мамлакат ва Ваҳдати миллӣ замина гузошта, дар кишвар ба раванди бунёдкорӣ оғоз бахшид ва симои Тоҷикистонро дар арсаи байналмилалӣ муаррифӣ намуд. Орзуи халқи тоҷик оид ба барпо намудани ҷумҳурии соҳибистиқлол ҷомаи амал пӯшид ва соли 1992 Тоҷикистон ба узвияти Созмони Милали Муттаҳид қабул гардида, 190 мамлакати ҷаҳон истиқлолияти онро эътироф карданд.
Эмомалӣ Раҳмон баъд аз 23 рӯзи интихоб шуданаш дар муроҷиатнома ба халқи шарифи Тоҷикистон гуфтанд: “Ман қасам ёд мекунам, ки тамоми донишу таҷрибаамро барои дар ҳар хона ва ҳар оила барқарор шудани сулҳ равона карда, барои гулгулшукуфии Ватани азизам садоқатмандона меҳнат мекунам. Барои ноил шудан ба ин нияти муқаддас агар лозим шавад, ҷон нисор мекунам, чунки ман барои ояндаи неки Ватанам ва ҳаёти хушбахтонаи халқи азияткашидаам бовар дорам”.
Дар замоне, ки як қисм шаҳрвандони мо дар хориҷи кишвар буданд ва дили модари тоҷик барои фарзанд гум мезад, ӯ худро нороҳат ҳис мекард. Ӯ ҳамчун Роҳбари давлат то расидан ба Ваҳдати миллӣ ором набуд. Дар ҳақиқат қаҳрамон буд, қаҳрамоне, ки ният ва маромаш оромии ҳар хонадон ва мардуми Тоҷикистон аст.
Аз ҳама муҳим он аст, ки дар иҷлосияи таърихӣ Сарвари давлат интихоб шудани Эмомалӣ Раҳмон ин оғози наҷоти миллат аз парокандагӣ ва гузоштани хишти нахустини сулҳу ваҳдати тоҷикон буд.
Яке аз самарабахштарин амалҳо ва нишони суботкориву якҷиҳатии миллатдӯстонаи Сарвари давлат дар марҳилаи басо душвор, вале тақдирсози таърихи навини Тоҷикистон ин ба тавсиб расидани Созишномаи истиқрори сулҳ дар таърихи 27-уми июни соли 1997 буд.
Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҷумлаи роҳбаронест, ки шахсияти сиёсии ӯ лаҳза ба лаҳза ва қадам ба қадам дар пеши назари мардум ҳамнафас бо ғаму шодии миллат ташаккул ёфта, ҷойгоҳи мардумии худро ба таври табиӣ дарёфтааст, ҳамон гунае, ки аҳли як хонадон фарзанди худро, ки дар пеши чашмашон аз як навҷавони навқад ба як марди нексиришт мешиносанд ва бо тамоми сифоту сиришти ӯ ошноӣ доранд. Пешвои миллат будани Эмомалӣ Раҳмон як рисолати таърихиест, ки ӯ дар пешгоҳи Ватану миллат ва дар шоҳидии тамоми мардум ба он сазовор гардидааст.
Халқи тоҷик, бахусус ҷавонон, ки имрӯз пайравони Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳастанд, бояд дар атрофи ин нафар муттаҳид гардида, баҳри пойдории сулҳу амният ва суботи саросарӣ дар кишварамон талош намоянд.
Барқарор гардидани сулҳи тоҷик, ташкили давлати мустақили миллӣ, бунёди иншоотҳои муҳими кишвар далели корнамоии беназири Қаҳрамони Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон аст. Тоҷикистонро мо бояд мисли Президент дар радифи ҷисму ҷон дӯст дорем.
Имрӯз мо бояд худшиносиву худогоҳии миллиро ҳамчун маҳаки асосии расидан ба ҳадафҳои таърихии миллати хеш қарор диҳем, ки ин аз ҳар як сокини кишвар ва махсусан ҷавонон зиракӣ ва ҳушёрии сиёсиро талаб менамояд.
Асомуддин АЗИЗОВ, саромӯзгори Донишгоҳи давлатии Данғара
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед