Тобистон. Ҳавои гарми тоқатфарсо. Истгоҳ моломоли одамон. Пирамарди курсинишаста бо кафи дастонаш қатраҳои оби пешонии пурчинашро, ки ҳосили ҳавои тафсон буд, пок мекарду омадани хатсайри заруриро интизорӣ мекашид. Чун ӯ дигарон низ чашм ба роҳ буданду лаҳзашуморӣ мекарданд.

Аз мушоҳидаи манзараи мазкур аён мегардид, ки ҳамагӣ ҷӯёи ҷойи сарди фораму интизори вазидани боди серуне буданд. Аммо хилофи хоҳиши ҳар яки онҷобуда, шиддати гармии офтоб меафзуду гулӯҳоро хушк месохт. Бесаранҷомию эҳсоси ҳарчи зудтар тарк сохтани ҷойи мазкур дар симои ҳар яке хонда мешуд. Далели ин гуфта қиёфаҳои ҷиддию пешониҳои пурчину чашмони нимпӯшкардашуда буданд.

Хатсайри зарурӣ расиду яксара нафарони зиёде вориди он шуданд. Баробари дигарон мусофири он будаму ҳарчи зудтар хотима ёфтани роҳро чун дигарон вақтшуморӣ мекардам.

Вориди нақлиёт шудан баробар чанд нафар аз ҷойи нишасташон бархостанду ба пирамард ҷой доданӣ шуданд. Бо дидани чунин ҳолат хастагии роҳу гармои рӯз гӯё лаҳзае аз чеҳраи пирамард нопадид гардиду ба яке аз ҷойҳо бидуни гуфтани калимоте нишаст ва аз нигоҳаш аён буд, ки банди чи фик-ру хаёлест.

Гарчанде дигарон ба нафари ҷойдиҳанда, ки ҷавоне буд, бо нигоҳ барои ҷой доданаш ба марди пир таҳсин мехонданд, вале хулосаи ӯ аз рӯй додани ҳолати мазкур ҳамин як ҷумла гардид: “Аҷаб пирамарде! Наход дар ин гармои рӯз барои нишастан ҷояшонро диҳанду дар бадалаш каломи ташаккуре нашунаванд”...
Баъди гузашти вақте нақлиёт дар ҷойи навбатӣ истоду ба он занону мардони рӯзгордида савор шуданд. Чанд ҷавон ба онҳо ҷойи нишаст доданду худ бо доштани дастқапи шифти нақлиёт роҳро идома медоданд.

Дар ин миён, бо вуҷуди оне ки чанд нафари калонсол рост истода буданд, навраси дар қисмати ақиби нақлиётнишаста аз ҷой барнахосту ба касе ҷояшро надод. Ин ҳолат чанд нафарро ба сухан гуфтан маҷбур сохт.

Зане гуфт: “Баъзе наврасони имрӯза калонсолонро эҳтиром намекунанду аз тарбия хеле дур мондаанд. Ба як нафари калонсол ҷой додан магар гуноҳ аст!? На ҳаргиз ин гуна нест. Ва бояд нафарони ҷавон ба шахсони калонсол дар ҷойҳои ҷамъиятӣ ҷой диҳанд ва эҳтиромашонро ба ҷой оранд. Вале...”.
Зан “вале”-гӯён бо қиёфаи ҷиддӣ сӯйи навраси нишаста нигоҳ афканду баробари суханони гуфтааш, ки бештари мусофирон шуниданд, бо нигоҳ ин амали наврасро маҳкум кард.

Баъди ин гуфтугузори зан чанд нафари дигар низ бо нишони тасдиқ сар ҷунбониданду бо нимнигоҳе сӯйи нав-рас аз ин ки ӯ ҷояшро ба нафари бузургтаре барои нишастан надод, айбдор меҳисобиданд.

Баъди ин сукути кӯтоҳе ба миён омаду ҳамагӣ перомуни ҳолати бавуҷудомада гӯё ботинан хулосабарорӣ мекарданд. Оромии мазкурро сухани марде аз миён бурд, ки мегуфт: “Тарбия аз оила маншаъ мегирад ва вақте одобу эҳтиром дар ин макон ба шахс омӯзонида нашавад, гуфтани сухане дар ин маврид ҳеҷ манфиате надорад ва нахоҳад дошт”.

Ин таъкид суханони занрову чун аломати тасдиқ сар ҷунбонидани чанд нафари дигарро низ гӯё об доду неру бахшид, ки ин навбат қисмати бештари мусофирон чун нишони маломат сӯйи навраси нишаста, дида дӯхтанд.

Навраси дар ҳолати ногувормонда, чи кор карданашро намедонисту чашм аз ҳамагӣ мегурезонду танҳо сӯйи замин менигарист. Чеҳрааш хеле ошуфта менамуд. Аз ҳолати доштааш аён буд, ки худро хеле ҳақиру нотавон эҳсос мекард. Сухане гуфтан хост, аммо боз чизе ӯро аз ин азмаш боз дошт.

Безобитагиаш аз он дарак медод, ки зудтар ба ҷойи лозима расиданашро мехосту дур шудан аз нигоҳҳои маҳкумкунанда.

Ва ниҳоят дар истгоҳи навбатӣ нақлиёт боз истоду ронандаи он, ки аз ин ҳама бехабар буду то ин дам мусиқӣ мешунавид, садои онро паст карда, ба сӯйи навраси мазкур нигарист ва ба ӯ гуфт: “Бачаҷони аз ибтидои хатсайрнишаста! Ҷойи лозимаи гуфтаи модарат ҳамин ҷост. Метавонӣ, ки фароӣ. Шумо ҷавонон, барои фаромаданаш кумак кунед”.

Баъди ин таъкиди ронанда ҳамагӣ ҳайрон сӯйи наврас нигаристанд, ки аз ҷойи хеш ба душворӣ баланд шуду бо ёрии ду ҷавон аз нақлиёт пиёда гардид ва баҳрашон ташаккур гуфт.

Наврас маъюбият дошту хеле бо машаққат роҳ мерафт ва аз нигоҳаш хонда мешуд, ки аз суханони дар ҳаққаш гуфташуда, дилхӯр аст.
Онҳое, ки чанд лаҳза пеш ба унвонии наврас бидуни фикре хулосабарорӣ кардаву суханони нохуб гуфта буданд, баъди дидани ҳолати мазкур пушаймон буданду худро сарзаниш мекарданд.

...Дар ин миён садои пирамард баланд шуд, ки аз ронанда хоҳиш кард, то нақлиётро боз дорад. Пирамард баъди оне, ки аз нақлиёт пиёда гардид, сӯйи ҷавоне ки барояш ҷой дода буд, нигоҳ намудаву ташаккур гуфт ва дар ҳаққаш дуои хайре кард.

Дидани ҳарду ҳолати дохили нақлиёт дар зеҳни ҳар мушоҳид чунин андешаеро падид меоварад, ки қобили тафаккур аст: мо инсонҳо баъзан хеле зуд дар бораи дигарон хулосабарорӣ мекунему аз оқибаташ намеандешем, ки охир ҷуз пушаймонӣ ҳосиле нахоҳанд дошт. Дигаронро зуд хулосаву рафторашонро маҳкум набояд сохт.