Дилшод Самадов соҳиби 4 фарзанд аст ва дар яке аз корхонаҳои давлатӣ кор мекунад. Ӯ дар як моҳ 900 сомонӣ музди меҳнат мегирад. Зиндагии онҳо хуб мегузашт, то он даме, ки ҳамсараш аз кам будани маоши ба даст меовардаи Дилшод шикояткуниро оғоз кард. Занаш ҳар рӯз аз кам будани маоши шавҳараш шикоят карда, ӯро маҷбур мекардааст, аз куҷое набошад, пул ёфта орад.

“Ман дар як моҳ 900 сомонӣ маош мегирам. Медонам, бо 900 сомонӣ дар як моҳ зиндагӣ кардан душвор аст, аммо чӣ кор кунам, ки музди меҳнатам ҳамин қадар аст. Ҳар бегоҳ хона меомадам, занам бо ман ҷанҷол мекард, ки мисли дигарон зиндагии хуб мехоҳад ва аз зиндагии каммаош безор шудааст. Ҳамин тавр ман маҷбур шудам аз шиносҳоям қарз гирам. Пули зиёдро дида, занам маро маҷбур мекард боз бисёртар ёбаму ба гуфтаи ӯ шароити мисли дигаронро ба ӯ фароҳам оварам,”-гуфт Дилшод.

Дилшод мегӯяд, ҳарчанд ба занаш мефаҳмонид, ки пулҳоро қарз гирифтааст ва бояд фикри баргардониданашонро кунад, аммо занаш доим ба нангу номуси мардии ӯ нохун зада, таъна мекард, ӯ мард ҳаст ва бояд ҳисобашро ёбад.

- Рӯз аз рӯз қарзҳои ман зиёд мешуданд ва ба назди дарам одамон барои рӯёнидани қарз меомаданд. Кӯшиш мекардам, қарзҳоро баргардонам, аммо бо маоши кам ва талаботҳои зиёди занам наметавонистам. Ман дигар илоҷ наёфтам ва роҳи ягонаи халос шудан аз таънаву қарзҳои зиёдро дар худкушӣ дидам. Занам аз ин ҳодиса хабар ёфта, кормандони ҳифзи ҳуқуқро фарёд карда, маро девона баровард. Даҳ рӯз маро дар беморхонаи касалиҳои рӯҳӣ табобат карданд ва як маълумотнома доданд, ки гӯё ман касалии рӯҳӣ дорам,”- афзуд Дилшод.

Имрӯзҳо ҳолатҳои алоҳидаи мавриди хушунат қарор гирифтани занҳо ба назар мерасад, аммо мушоҳидаҳо нишон дод, ки хушунат алайҳи мард низ вуҷуд дорад. Бархе аз ҷомеашиносон мегӯянд, хушунат на танҳо нисбат ба занҳо, балки нисбат ба мардон низ вуҷуд дорад, аммо мардони тоҷик, ки обрӯяшонро аз ҳама чиз боло медонанд ва дарк мекунанд, ки ҷомеаи суннатии мо шикояти мардро нисбати зан қабул надорад, барои ошкор кардани чунин ҳодисаҳо худдорӣ мекунанд.

Равоншинос Зарина Кенҷаева аз ҷониби занҳо мавриди хушунат қарор гирифтани мардонро ҳодисаи нангин мешуморад. Ӯ мегӯяд: “Мутаассифона, мо шоҳиди ҳодисаҳои нанговаре мешавем, ки зани тоҷик нисбати ҳамсари худ бисёр беҳурматӣ мекунад”.

Ӯ мегӯяд, нисбати мардон низ хушунат дида мешавад, аммо ба дигар шакл. Яъне аксаран мавриди хушунати маънавӣ қарор мегиранд. Сабаби асосиро равоншинос дар камсаводию бефаҳмии занон мебинад. Ба ақидаи ӯ дар баъзе мавридҳо занҳо аз беаҳамиятии мардон истифода намуда, бо ҳар роҳҳо, суду судбозиҳо мехоҳанд онҳоро истифода баранд. Дар чунин ҳол мард маҷбур аст, гуфтаҳои занро иҷро карда, барои обрӯи худро ҳимоя кардан хомӯш нишинад.

Гулчеҳра Назарова, сармутахассиси шуъбаи рушди гендерии Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мегӯяд, ба кумита баробари занон аз мардон низ шикоят ворид мешавад. Чуноне ӯ гуфт: “Агар занон бештар мавриди хушунати ҷисмонӣ қарор гиранд, мардон аз хушунати равонию иқтисодӣ шикоят мекунанд. Дар баъзе ҳолатҳо дахолати хушдоман, яъне модари занашон ба зиндагии зану шавҳар ба назар мерасад, ки дар натиҷа нофаҳмиҳои зиёд ба вуҷуд меояд”.

Коршиносон сабабҳои пошхӯрии оилаҳоро дар хушунат нисбати зан ё баракс, муҳоҷирати меҳнатӣ, дахолати калонсолон ба ҳаёти ҷавонон арзёбӣ мекунанд. Тибқи маълумоти расмӣ дар шашмоҳаи аввали соли 2019 дар ҷумҳурӣ 6065 ақди никоҳ бекор карда шудааст, ки ин нисбат ба шашмоҳаи соли гузашта 411 адад зиёд мебошад.