ҶОМЕА
Ҷумъа 29 Март 2024 03:53
ё чӣ гуна шаҳрнишиниро бо амалу рафтор метавон омӯзонд?
Пойтахтро симои давлату миллат мегӯянд. Ин симо бояд идеалӣ, орӣ аз каму костагӣ ва оинаи акснамои тоҷикистониён бошад. Кӯчактарин ғубори рӯйи оина ба чашм намудор мешавад. Бинобар ин, тоза кардани он ғубор корест хирадмандона ва ба нафъи давлату миллат.
Агар ба матолиби 5-10 сол пеш нашршудаи матбуот назар афканем, садҳо мақола, фелетону памфлет, мусоҳиба, мушоҳидаву луқмаро мебинем, ки дар мавзӯи партовҷойҳои паҳну парешон, бӯйи ғализи онҳо, роҳу кӯчаҳои вайрону валангор, мушкили хизматрасонии нақлиёти ҷамъиятӣ, камбуди барқу об, маданияти пасти шаҳрнишинии сокинон, ҷангу хархашаҳои кӯчагиву байнимактабӣ ва дигар мушкили пойтахти азизамон – шаҳри Душанбе нашр шудаанд. Воқеан ҳам, он солҳо вазъи воқеӣ ҳамин буд. Соли 2009 вақте ман ба Душанбе омадам, дар рафтору гуфтор, тарзи зиндагии сокинони шаҳр ва деҳоти дурдасти худам ҳеҷ дигаргуние мушоҳида накардам. Фарқи байни деҳаи ман ва пойтахт ҳамин биноҳои баландошёнаи аксаран сохти даврони шуравӣ буд. Партовҳои паҳну парешон, либосу курпачаҳои аз тирезаҳо овезон, дашному суханҳои нафратоварро дар кӯчаҳои пойтахт бештар дидаму шунидам. Табиист, ки дар якҷоягӣ бо чунин мушкилу камбудиҳо намешуд, ки истиқоматкунандагону меҳмонони пойтахтро ба маданияти идеалии шаҳрнишинӣ водор намуд. Ягона роҳ, ин бо корҳои амалӣ, инфрасохтори муосиру замонавӣ, шароити арзандаи зиндагӣ, муҳити амну осоиштаву озода, ба таври табиӣ шаҳрнишину шаҳрдор кардани сокинон буд.
Соли 2017. Ҷавони оқилу дурандеш Рустами Эмомалӣ раиси шаҳри Душанбе таъйин гардид. Умедҳо ба шукуфтани муғчаҳои даҳсолаҳо андармони орзуи пару бол кушодан зиёд гардид. Кадри тавонову хирадманд бо дарки баланди мушки мавҷудаи пойтахт корро оғоз намуданд. Дар як муддати кӯтоҳ симои пойтахт – шаҳри ормонии тамоми тоҷикони дунё бо қомат афрохтани биноҳои замонавию баландошёна, роҳҳои мутобиқ ба стандартҳои байналмилалӣ, боғҳои фарҳангию фароғатӣ, гулгашту ҷодаҳои рангоранг, чароғонии шабонаи биноҳо, маҷмааву иншооти варзишӣ, инфрасохтори иҷтимоию фарҳангӣ, корхонаву коргоҳҳои саноатӣ ва ғайра ба таври шинохтанашаванда дигаргун гардид. Дашному суханҳои қабеҳ, садоҳои баланду гӯшхарош, ҷангу хархашаҳои кӯчагиву байнимактабӣ, ҷинояту ҷинояткорӣ ва дигар кирдорҳои ношоям дар шаҳри Душанбе қариб ки пурра аз байн рафтанд. Барои ин ягон мактаби махсус оид ба тарбияи маданияти шаҳрнишинӣ ташкил нашуд. Танҳо амалу корҳои ободонии раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ ба ҳайси мактаби тарбияти маърифати шаҳрнишинӣ ба истиқоматкунандагон таъсир расонид. Гулгашту ҷодаҳои зебову назаррабо ба сокинон зебоипарастиро омӯзонид. Аксар истиқоматкунандагон ба он тақлид карда, хонаву дарашонро гулпӯш намудаанд. Зебоипарастӣ асоси маърифати шаҳрнишинист. Зебогии атроф сокинону меҳмонони пойтахтро намегузорад, ки зарфу донаи офтобпараст ва дигар партовҳоро дар кӯчаву роҳравҳо партоянд. Магар ҳамин нест маданияти шаҳрнишинӣ? Ин ҳам исбот мекунад, ки шаҳрнишинонро бо амалу рафтор меомӯзонанд. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар суханрониашон бахшида ба Рӯзи ҷавонон ба ин масъала таваҷҷуҳи хоса доданд. Пешвои миллат иброз доштанд, ки мо тамоми корҳои ободонию созандагиро ба хотири сокинону меҳмонони пойтахт карда истодаем ва сокинон бояд дар навбати худ аз онҳо самараноку бомаърифатона истифода баранд. Инчунин Роҳбари давлат таъкид намуданд, ки меҳмонони хориҷӣ ниҳоят нозукбин ҳастанд ва ба ҳар як амалу рафтори сокинон диққат медиҳанд, ки ин ҳамаи моро водор мекунад, аз худ маҳорати баланди шаҳрнишинӣ нишон диҳем.
Ёдовар мешавем, ки дар 5 соли охир пойтахти мамлакат - шаҳри Душанбе мизбони даҳҳо нишасту ҳамоишҳои байналмилаливу минтақавӣ буд, ки ҳазорҳо меҳмон дар онҳо иштирок доштанд. Аз ҷумла, дар ҷаласаи сарони давлатҳо ва ҳукуматҳои кишварҳои аъзои Машварати ҳамкорӣ ва тадбирҳои боварӣ дар Осиё ва Конфронси сатҳи баланд таҳти унвони “Ҳамкории байналмилалӣ ва минтақавӣ дар мубориза бо терроризм ва манбаъҳои маблағгузории он, аз ҷумла гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир ва ҷиноятҳои муташаккил”, ки соли 2019 дар пойтахти мамлакат доир шуда буданд, президентҳо, роҳбарони ҳукуматҳо ва намояндагону коршиносони зиёда аз 50 давлати дунё ва созмонҳои минтақавию байналмилалӣ иштирок намуданд. Ҳар яки онҳо аз зебогии шаҳри Душанбе, гулгаштҳо, меҳмоннавозии тоҷиконаву зебо таассуроти нек бардоштанд. Ҳамин аст ҳимояи арзандаи шарафи миллату давлат ва муаррифии ҳарчи бештари он ба ҷаҳониён.
Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ пойтахти кишварро воқеан ба симои давлату миллат мубаддал гардонидаанд. Ин симо имрӯз барои ҳар як тоҷику тоҷикистонӣ ифтихор меофарад. Душанбе ҳам шаҳри саноатӣ, ҳам фарҳангӣ, ҳам варзишӣ, ҳам ҳунармандию сайёҳӣ ва ҳам меҳмоннавозӣ аст. Агар солҳои пеш меҳмонону сайёҳон аз муносибату муоширати сокинони пойтахт дар кӯчаву хиёбонҳо эрод мегирифтанд, имрӯз дар чашму забони эшон Душанбе шаҳре бо табиати сабзу нотакрор, ободу осоишта, мардумони хушмуомилаву фарҳангӣ, шаҳри истироҳату фароғат ва гӯшае аз биҳишт аст.
Соли 2021 Тоҷикистон раисии Созмони Ҳамкориҳои Шанхайро, ки аз таъсиси он 20 сол пур мешавад, ба дӯш дорад. Ин ҳамоиши сатҳи баланд таҳти унвони “20 соли СҲШ: ҳамкорӣ барои субот ва шукуфоӣ” дар шаҳри Душанбе доир мегардад, ки даҳҳо меҳмони олиқадрро ба ҳам хоҳад овард. Имрӯз пойтахти азизамон ба ин чорабинии бузурги минтақавӣ омодагии ҳамаҷониба мебинад, ки аз гузашта дида назаррабо менамояд. Аксар меҳмонон, ки солҳои қаблӣ низ ба Тоҷикистон омада буданд, ин навбат Душанбеи дигарро хоҳанд дид, Душанбеи сабзу гулпӯш, иморатҳои баланду замонавӣ, боғу гулгаштҳои дилфарох ва муҳити роҳату хушобу ҳаворо.
“Душанбе – пойтахти фарҳангии Иттиҳод - 2021” – унвони бузургест, ки соли ҷорӣ ба пойтахти кишвари азизамон дода шуд. Он масъулияти роҳбарият ва сокинони пойтахтро дучанд баланд намуд. Барои ҳифз ва муаррифии арзандаи ин унвон ҳар яки мо вазифадорем, ки аз худ фарҳанги баланд нишон диҳем, дар корҳои тозагии муҳити атроф, бахусус хонаву корхона саҳм гузорем, фарҳанги баланди меҳмоннавозӣ нишон диҳем, муносибату муоширатро дар ҷойҳои ҷамъиятӣ ба таври шоиста анҷом диҳем, дар чорабиниҳо иштироки фаъол ва рафтори намунавӣ дошта бошем. Боварии комил дорам, ки шаҳри Душанбе бо ташаббуси раиси донишманду кордонаш фарҳанги ҳазорсолаҳо таърихдоштаи миллати тоҷикро боз ҳам арзанда муаррифӣ менамояд ва на танҳо пойтахти воқеии фарҳангии Иттиҳод - 2021, балки маркази фарҳангии ҷаҳонӣ будани шаҳри Душанбе ва Тоҷикистонро бори дигар ба оламиён нишон медиҳад.
Ва имрӯз оинаи миллату давлат ғубор надорад. Ҳар кас метавонад дар он симои худро бинад. Онро чуноне, ки ҳаст, бояд тоза нигоҳ дошт.
Мансур ШОҲИЁН, муовини аввали директори
радиои "Тоҷикистон"
Пойтахтро симои давлату миллат мегӯянд. Ин симо бояд идеалӣ, орӣ аз каму костагӣ ва оинаи акснамои тоҷикистониён бошад. Кӯчактарин ғубори рӯйи оина ба чашм намудор мешавад. Бинобар ин, тоза кардани он ғубор корест хирадмандона ва ба нафъи давлату миллат.
Агар ба матолиби 5-10 сол пеш нашршудаи матбуот назар афканем, садҳо мақола, фелетону памфлет, мусоҳиба, мушоҳидаву луқмаро мебинем, ки дар мавзӯи партовҷойҳои паҳну парешон, бӯйи ғализи онҳо, роҳу кӯчаҳои вайрону валангор, мушкили хизматрасонии нақлиёти ҷамъиятӣ, камбуди барқу об, маданияти пасти шаҳрнишинии сокинон, ҷангу хархашаҳои кӯчагиву байнимактабӣ ва дигар мушкили пойтахти азизамон – шаҳри Душанбе нашр шудаанд. Воқеан ҳам, он солҳо вазъи воқеӣ ҳамин буд. Соли 2009 вақте ман ба Душанбе омадам, дар рафтору гуфтор, тарзи зиндагии сокинони шаҳр ва деҳоти дурдасти худам ҳеҷ дигаргуние мушоҳида накардам. Фарқи байни деҳаи ман ва пойтахт ҳамин биноҳои баландошёнаи аксаран сохти даврони шуравӣ буд. Партовҳои паҳну парешон, либосу курпачаҳои аз тирезаҳо овезон, дашному суханҳои нафратоварро дар кӯчаҳои пойтахт бештар дидаму шунидам. Табиист, ки дар якҷоягӣ бо чунин мушкилу камбудиҳо намешуд, ки истиқоматкунандагону меҳмонони пойтахтро ба маданияти идеалии шаҳрнишинӣ водор намуд. Ягона роҳ, ин бо корҳои амалӣ, инфрасохтори муосиру замонавӣ, шароити арзандаи зиндагӣ, муҳити амну осоиштаву озода, ба таври табиӣ шаҳрнишину шаҳрдор кардани сокинон буд.
Соли 2017. Ҷавони оқилу дурандеш Рустами Эмомалӣ раиси шаҳри Душанбе таъйин гардид. Умедҳо ба шукуфтани муғчаҳои даҳсолаҳо андармони орзуи пару бол кушодан зиёд гардид. Кадри тавонову хирадманд бо дарки баланди мушки мавҷудаи пойтахт корро оғоз намуданд. Дар як муддати кӯтоҳ симои пойтахт – шаҳри ормонии тамоми тоҷикони дунё бо қомат афрохтани биноҳои замонавию баландошёна, роҳҳои мутобиқ ба стандартҳои байналмилалӣ, боғҳои фарҳангию фароғатӣ, гулгашту ҷодаҳои рангоранг, чароғонии шабонаи биноҳо, маҷмааву иншооти варзишӣ, инфрасохтори иҷтимоию фарҳангӣ, корхонаву коргоҳҳои саноатӣ ва ғайра ба таври шинохтанашаванда дигаргун гардид. Дашному суханҳои қабеҳ, садоҳои баланду гӯшхарош, ҷангу хархашаҳои кӯчагиву байнимактабӣ, ҷинояту ҷинояткорӣ ва дигар кирдорҳои ношоям дар шаҳри Душанбе қариб ки пурра аз байн рафтанд. Барои ин ягон мактаби махсус оид ба тарбияи маданияти шаҳрнишинӣ ташкил нашуд. Танҳо амалу корҳои ободонии раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ ба ҳайси мактаби тарбияти маърифати шаҳрнишинӣ ба истиқоматкунандагон таъсир расонид. Гулгашту ҷодаҳои зебову назаррабо ба сокинон зебоипарастиро омӯзонид. Аксар истиқоматкунандагон ба он тақлид карда, хонаву дарашонро гулпӯш намудаанд. Зебоипарастӣ асоси маърифати шаҳрнишинист. Зебогии атроф сокинону меҳмонони пойтахтро намегузорад, ки зарфу донаи офтобпараст ва дигар партовҳоро дар кӯчаву роҳравҳо партоянд. Магар ҳамин нест маданияти шаҳрнишинӣ? Ин ҳам исбот мекунад, ки шаҳрнишинонро бо амалу рафтор меомӯзонанд. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар суханрониашон бахшида ба Рӯзи ҷавонон ба ин масъала таваҷҷуҳи хоса доданд. Пешвои миллат иброз доштанд, ки мо тамоми корҳои ободонию созандагиро ба хотири сокинону меҳмонони пойтахт карда истодаем ва сокинон бояд дар навбати худ аз онҳо самараноку бомаърифатона истифода баранд. Инчунин Роҳбари давлат таъкид намуданд, ки меҳмонони хориҷӣ ниҳоят нозукбин ҳастанд ва ба ҳар як амалу рафтори сокинон диққат медиҳанд, ки ин ҳамаи моро водор мекунад, аз худ маҳорати баланди шаҳрнишинӣ нишон диҳем.
Ёдовар мешавем, ки дар 5 соли охир пойтахти мамлакат - шаҳри Душанбе мизбони даҳҳо нишасту ҳамоишҳои байналмилаливу минтақавӣ буд, ки ҳазорҳо меҳмон дар онҳо иштирок доштанд. Аз ҷумла, дар ҷаласаи сарони давлатҳо ва ҳукуматҳои кишварҳои аъзои Машварати ҳамкорӣ ва тадбирҳои боварӣ дар Осиё ва Конфронси сатҳи баланд таҳти унвони “Ҳамкории байналмилалӣ ва минтақавӣ дар мубориза бо терроризм ва манбаъҳои маблағгузории он, аз ҷумла гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир ва ҷиноятҳои муташаккил”, ки соли 2019 дар пойтахти мамлакат доир шуда буданд, президентҳо, роҳбарони ҳукуматҳо ва намояндагону коршиносони зиёда аз 50 давлати дунё ва созмонҳои минтақавию байналмилалӣ иштирок намуданд. Ҳар яки онҳо аз зебогии шаҳри Душанбе, гулгаштҳо, меҳмоннавозии тоҷиконаву зебо таассуроти нек бардоштанд. Ҳамин аст ҳимояи арзандаи шарафи миллату давлат ва муаррифии ҳарчи бештари он ба ҷаҳониён.
Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ пойтахти кишварро воқеан ба симои давлату миллат мубаддал гардонидаанд. Ин симо имрӯз барои ҳар як тоҷику тоҷикистонӣ ифтихор меофарад. Душанбе ҳам шаҳри саноатӣ, ҳам фарҳангӣ, ҳам варзишӣ, ҳам ҳунармандию сайёҳӣ ва ҳам меҳмоннавозӣ аст. Агар солҳои пеш меҳмонону сайёҳон аз муносибату муоширати сокинони пойтахт дар кӯчаву хиёбонҳо эрод мегирифтанд, имрӯз дар чашму забони эшон Душанбе шаҳре бо табиати сабзу нотакрор, ободу осоишта, мардумони хушмуомилаву фарҳангӣ, шаҳри истироҳату фароғат ва гӯшае аз биҳишт аст.
Соли 2021 Тоҷикистон раисии Созмони Ҳамкориҳои Шанхайро, ки аз таъсиси он 20 сол пур мешавад, ба дӯш дорад. Ин ҳамоиши сатҳи баланд таҳти унвони “20 соли СҲШ: ҳамкорӣ барои субот ва шукуфоӣ” дар шаҳри Душанбе доир мегардад, ки даҳҳо меҳмони олиқадрро ба ҳам хоҳад овард. Имрӯз пойтахти азизамон ба ин чорабинии бузурги минтақавӣ омодагии ҳамаҷониба мебинад, ки аз гузашта дида назаррабо менамояд. Аксар меҳмонон, ки солҳои қаблӣ низ ба Тоҷикистон омада буданд, ин навбат Душанбеи дигарро хоҳанд дид, Душанбеи сабзу гулпӯш, иморатҳои баланду замонавӣ, боғу гулгаштҳои дилфарох ва муҳити роҳату хушобу ҳаворо.
“Душанбе – пойтахти фарҳангии Иттиҳод - 2021” – унвони бузургест, ки соли ҷорӣ ба пойтахти кишвари азизамон дода шуд. Он масъулияти роҳбарият ва сокинони пойтахтро дучанд баланд намуд. Барои ҳифз ва муаррифии арзандаи ин унвон ҳар яки мо вазифадорем, ки аз худ фарҳанги баланд нишон диҳем, дар корҳои тозагии муҳити атроф, бахусус хонаву корхона саҳм гузорем, фарҳанги баланди меҳмоннавозӣ нишон диҳем, муносибату муоширатро дар ҷойҳои ҷамъиятӣ ба таври шоиста анҷом диҳем, дар чорабиниҳо иштироки фаъол ва рафтори намунавӣ дошта бошем. Боварии комил дорам, ки шаҳри Душанбе бо ташаббуси раиси донишманду кордонаш фарҳанги ҳазорсолаҳо таърихдоштаи миллати тоҷикро боз ҳам арзанда муаррифӣ менамояд ва на танҳо пойтахти воқеии фарҳангии Иттиҳод - 2021, балки маркази фарҳангии ҷаҳонӣ будани шаҳри Душанбе ва Тоҷикистонро бори дигар ба оламиён нишон медиҳад.
Ва имрӯз оинаи миллату давлат ғубор надорад. Ҳар кас метавонад дар он симои худро бинад. Онро чуноне, ки ҳаст, бояд тоза нигоҳ дошт.
Мансур ШОҲИЁН, муовини аввали директори
радиои "Тоҷикистон"
Эзоҳи худро нависед