ҶОМЕА
Якшанбе 28 Апрел 2024 08:33
Дар назар аст, ки баҳори соли 2024 масъалаи делимитатсия ва демаркатсияи сарҳади Тоҷикистону Қирғизистон ба пуррагӣ ҳалли худро ёбад.
Тавре хабаргузории Амит “Ховар” иттилоъ медиҳад, дар асоси мувофиқаи бадастомадаи 10-15 январи соли 2024 дар шаҳри Бодканд вохӯрии навбатии гурӯҳҳои кории топографӣ ва гурӯҳҳои корӣ оид ба масъалаҳои ҳуқуқии ҳайатҳои ҳукуматии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон оид ба делимитатсия ва демаркатсияи сарҳади давлатӣ баргузор гардид.
“Дар ин вохӯрӣ гурӯҳҳои кории топографӣ 38,35 км сарҳади давлатии Тоҷикистон ва Қирғизистонро мувофиқа намуданд. Ҷонибҳо корро оид ба тавсифи минтақаҳои боқимонда дар вохӯрии навбатӣ, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор мегардад, идома медиҳанд”, - омадааст дар хабар.
Ҳамзамон зикр гардидааст, ки аз натиҷаи вохӯрӣ Протоколи дахлдор ба имзо расонида шуд.
ЧАНД СОЗИШИ ПАЙИ ҲАМ
Чанд моҳи ахир мақомоти Тоҷикистону Қирғизистон барои ҳалли масъалаи марзӣ вохӯриҳо ва созишномаҳои навро ба имзо мерасонанд ва аз натиҷаи мусбии он хабар медиҳанд.
Аз ҷумла, рӯзи 12-уми январи соли равон низ раисони ҳайатҳои ҳукуматии Тоҷикистон ва Қирғизистон - Саймумин Ятимов, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қамчибек Ташиев, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Қирғизистон оид ба делимитатсия ва демаркатсияи хати сарҳади давлатии кишварҳо дар Ботканд вохӯрӣ гузаронида буданд.
Ятимов ва Тошиев пас аз вохӯриҳои расмӣ гуфтанд, ки ҳарду ҷониб ба як қарор омада, боз қариб 15 километр қитъаҳои баҳсии марзиро мушаххас карданд.
Аз ҷумла, Саймумин Ятимов аз баррасии масоили асосии усулии ҳаётан муҳими марзӣ гуфт.
“Перомуни ин масъалаҳо мо ба тавофуқи усулӣ ноил шудем. Лоиҳаи протоколро тайёр кардем. Ҳамаи ҷонибҳо пурра розианд. Мо як қадами хеле бузург ба сӯи пеш мегузорем. Мо бо боварӣ супоришҳои роҳбарони ду кишварро иҷро мекунем”, - гуфт Ятимов.
Қамчибек Тошиев низ аз расидан ба тавофуқи усулӣ гуфт, дар масъалаи деҳаи Мақсат, ки қариб 15 километр тули марз аст ба тавофуқи усулӣ ноил шуданд ва гурӯҳҳои корӣ бояд акнун ин қитъаҳоро аломатгузорӣ кунанд.
Рӯзҳои 17 - 23-юми декабр низ ҷонибҳои Тоҷикистону Қирғизистон дар масъалаи таъину аломатгузории бештар аз 11 километр марзи муштараки байни ду кишвар ба мувофиқа расида буданд. Ин вохӯрӣ дар шаҳри Бӯстони вилояти Суғд баргузор гардида буд. Дар ин вохӯрӣ гурӯҳҳои кории топографӣ 11,88 км сарҳади давлатии Тоҷикистону Қирғизистонро мувофиқа намуданд.
Маркази матбуоти девони вазирони Қирғизистон низ баёнияе нашр карда ва гуфтааст, ки як ёддошт ҳам дар ин замина ба имзо расидааст.
Ду ҷониб ҳамчунин гуфтаанд, ки корро барои ташхиси минтақаҳои боқимондаи баҳсбарангез дар марзи ду кишвар идома медиҳанд ва гуфтугӯҳои оянда дар Қирғизистон сурат мегирад.
Тақрибан як моҳ пештар аз ин ҷонибҳои Тоҷикистону Қирғизистон гуфта буданд, ки дар ҷараёни музокироти 6-рӯза дар вилояти Бодканд, ки аз 8-ум то 14-уми декабр сурат гирифт, сари таъину аломатгузории 47 километри дигари марз ба мувофиқа расидаанд.
ТАВОФУҚИ УСУЛИИ ҚАЛАМРАВҲОИ БАҲСӢ
Тавре ки “АКИpress” бо истинод ба гуфтаҳои Ятимов, раиси КДАМ Ҷумҳурии Тоҷикистон хабар дода буд, Тоҷикистон ва Қирғизистон дар самтҳои Қулунду, Мақсат ва Арка ба тавофуқи усулӣ даст ёфтаанд.
Пештар аз ин вазири корҳои хориҷии Туркия Ҳакан Фидан пас аз вохӯрӣ бо Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон рӯзи 10-уми январи соли 2024 изҳор намуд, ки имзои созишнома оид ба марз миёни Тоҷикистону Қирғизистон дар моҳи март таъйид шудааст.
Президенти Қирғизистон Садир Жапаров низ дар ин робита аввали моҳи декабр зикр карда буд, ки анҷоми ҳамаи корҳои оид ба таъин ва аломатгузории марзи давлатии кишварҳо баҳори соли 2024 дар назар аст.
Аввали моҳи декабр Саймумин Ятимов, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва раиси ҳайати ҳукуматӣ дар як суханронӣ дар ҳузури Қамчибек Тошиев, ҳамтои қирғизи худ гуфт, ки ду тараф дар масоили истифодаи иншооте, ки дар қаламрави баҳсии ҳамдигар доранд, ба тавофуқи усулӣ даст ёфтаанд.
Ӯ гуфт: “Мо ба ин қарори усулӣ омадем, ки ... Қирғизистон ба тамоми иншооте, ки дар қаламрави мо дорад, даст-расии доимӣ хоҳад дошт, вале қаламрав аз Ҷумҳурии Тоҷикистон боқӣ хоҳад монд. Тамоми иншооте, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қаламрави Ҷумҳурии Қирғизистон дорад, абадан ва доимо аз тарафи Тоҷикистон истифода мешаванд, вале заминҳо дар қаламрави Ҷумҳурии Қирғизистон боқӣ мемонанд”.
Раиси ҳайати Тоҷикистон ҳамчунин гуфт, ки шеваи истифодаи обанбори Дӯстӣ, ки дар Қирғизистон онро Торткӯл меноманд, айни шеваи истифода аз роҳи Ворух-Хоҷаи Аъло мешавад. Ин обанбор солҳои 70-уми асри гузашта бо ҳадафи обёрии заминҳои Тоҷикистон, Қирғизистон ва Узбекистон сохта шудааст ва ду тараф сари он даъво ва ҷанг ҳам кардаанд.
Қамчибек Тошиев, раиси Кумитаи амнияти миллии Қирғизистон низ гуфт, комиссияҳои давлатӣ бетанаффус кор мекунанд ва “Барои ҳамин ман фикр мекунам, ки мо ба қабули тамоми қарор бисёр наздик шудаем”.
МОШИНҲОИ БОРКАШ БАРГАРДОНИДА МЕШАВАНД
Ҳамзамон, масъалаи мошин-ҳои боркаши шаҳрвандони Тоҷикистон ва Қирғизистон, ки дар ҷараёни муноқишаи моҳи сентябри соли 2022 дар ду тараф дармонда буданд, дар ҷараён гузошта шуда, роҳи ҳалли худро ёфтааст.
Дар ин бора намояндаи президент Садир Жапаров дар вилояти Бодканд хабар додааст.
Ба хабари расмии ду тараф, Раҷаббой Аҳмадзода, раиси вилояти Суғд ва Абдукарим Алимбоев, намояндаи ваколатдори президенти Қирғизистон дар вилояти Ботканд 25-уми декабр дар шаҳри Хуҷанд мулоқот намудаанд. Ҷониби Қирғизистон хабар додааст, ки тавофуқ барои иваз кардани мошинҳои дармонда дар ин нишаст сурат гирифт.
Бар асоси ин тавофуқ, Ҷумҳурии Қирғизистон 4 мошини боркаш (фура)-ро ба Тоҷикистон медиҳад ва Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳам 5 мошини боркашро ба Қирғизистон хоҳад дод. “Ин мошинҳои мутааллиқ ба сокинони рустоҳои наздимарзӣ буд, ки дар муноқишаҳои мусаллаҳонаи соли гузашта ба сабабҳои мухталиф дармонда буданд”, - омадааст дар хабари расмии ҷониби Қирғизистон.
Ёдовар мешавем, ки аз моҳи декабри соли 2002 музокираҳо оид ба марзи ду кишвар идома доранд ва ин масъала борҳо сабаби муноқишаҳои сокинони маҳаллӣ ва низомиёни ду кишвар, аз ҷумла бо истифода аз силоҳи оташфишон, шудааст. Аммо чунин ба назар мерасад, ки ин масъала ба зудӣ ҳалли пурраи худро меёбад.
Тавре хабаргузории Амит “Ховар” иттилоъ медиҳад, дар асоси мувофиқаи бадастомадаи 10-15 январи соли 2024 дар шаҳри Бодканд вохӯрии навбатии гурӯҳҳои кории топографӣ ва гурӯҳҳои корӣ оид ба масъалаҳои ҳуқуқии ҳайатҳои ҳукуматии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Қирғизистон оид ба делимитатсия ва демаркатсияи сарҳади давлатӣ баргузор гардид.
“Дар ин вохӯрӣ гурӯҳҳои кории топографӣ 38,35 км сарҳади давлатии Тоҷикистон ва Қирғизистонро мувофиқа намуданд. Ҷонибҳо корро оид ба тавсифи минтақаҳои боқимонда дар вохӯрии навбатӣ, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор мегардад, идома медиҳанд”, - омадааст дар хабар.
Ҳамзамон зикр гардидааст, ки аз натиҷаи вохӯрӣ Протоколи дахлдор ба имзо расонида шуд.
ЧАНД СОЗИШИ ПАЙИ ҲАМ
Чанд моҳи ахир мақомоти Тоҷикистону Қирғизистон барои ҳалли масъалаи марзӣ вохӯриҳо ва созишномаҳои навро ба имзо мерасонанд ва аз натиҷаи мусбии он хабар медиҳанд.
Аз ҷумла, рӯзи 12-уми январи соли равон низ раисони ҳайатҳои ҳукуматии Тоҷикистон ва Қирғизистон - Саймумин Ятимов, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қамчибек Ташиев, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Қирғизистон оид ба делимитатсия ва демаркатсияи хати сарҳади давлатии кишварҳо дар Ботканд вохӯрӣ гузаронида буданд.
Ятимов ва Тошиев пас аз вохӯриҳои расмӣ гуфтанд, ки ҳарду ҷониб ба як қарор омада, боз қариб 15 километр қитъаҳои баҳсии марзиро мушаххас карданд.
Аз ҷумла, Саймумин Ятимов аз баррасии масоили асосии усулии ҳаётан муҳими марзӣ гуфт.
“Перомуни ин масъалаҳо мо ба тавофуқи усулӣ ноил шудем. Лоиҳаи протоколро тайёр кардем. Ҳамаи ҷонибҳо пурра розианд. Мо як қадами хеле бузург ба сӯи пеш мегузорем. Мо бо боварӣ супоришҳои роҳбарони ду кишварро иҷро мекунем”, - гуфт Ятимов.
Қамчибек Тошиев низ аз расидан ба тавофуқи усулӣ гуфт, дар масъалаи деҳаи Мақсат, ки қариб 15 километр тули марз аст ба тавофуқи усулӣ ноил шуданд ва гурӯҳҳои корӣ бояд акнун ин қитъаҳоро аломатгузорӣ кунанд.
Рӯзҳои 17 - 23-юми декабр низ ҷонибҳои Тоҷикистону Қирғизистон дар масъалаи таъину аломатгузории бештар аз 11 километр марзи муштараки байни ду кишвар ба мувофиқа расида буданд. Ин вохӯрӣ дар шаҳри Бӯстони вилояти Суғд баргузор гардида буд. Дар ин вохӯрӣ гурӯҳҳои кории топографӣ 11,88 км сарҳади давлатии Тоҷикистону Қирғизистонро мувофиқа намуданд.
Маркази матбуоти девони вазирони Қирғизистон низ баёнияе нашр карда ва гуфтааст, ки як ёддошт ҳам дар ин замина ба имзо расидааст.
Ду ҷониб ҳамчунин гуфтаанд, ки корро барои ташхиси минтақаҳои боқимондаи баҳсбарангез дар марзи ду кишвар идома медиҳанд ва гуфтугӯҳои оянда дар Қирғизистон сурат мегирад.
Тақрибан як моҳ пештар аз ин ҷонибҳои Тоҷикистону Қирғизистон гуфта буданд, ки дар ҷараёни музокироти 6-рӯза дар вилояти Бодканд, ки аз 8-ум то 14-уми декабр сурат гирифт, сари таъину аломатгузории 47 километри дигари марз ба мувофиқа расидаанд.
ТАВОФУҚИ УСУЛИИ ҚАЛАМРАВҲОИ БАҲСӢ
Тавре ки “АКИpress” бо истинод ба гуфтаҳои Ятимов, раиси КДАМ Ҷумҳурии Тоҷикистон хабар дода буд, Тоҷикистон ва Қирғизистон дар самтҳои Қулунду, Мақсат ва Арка ба тавофуқи усулӣ даст ёфтаанд.
Пештар аз ин вазири корҳои хориҷии Туркия Ҳакан Фидан пас аз вохӯрӣ бо Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон рӯзи 10-уми январи соли 2024 изҳор намуд, ки имзои созишнома оид ба марз миёни Тоҷикистону Қирғизистон дар моҳи март таъйид шудааст.
Президенти Қирғизистон Садир Жапаров низ дар ин робита аввали моҳи декабр зикр карда буд, ки анҷоми ҳамаи корҳои оид ба таъин ва аломатгузории марзи давлатии кишварҳо баҳори соли 2024 дар назар аст.
Аввали моҳи декабр Саймумин Ятимов, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва раиси ҳайати ҳукуматӣ дар як суханронӣ дар ҳузури Қамчибек Тошиев, ҳамтои қирғизи худ гуфт, ки ду тараф дар масоили истифодаи иншооте, ки дар қаламрави баҳсии ҳамдигар доранд, ба тавофуқи усулӣ даст ёфтаанд.
Ӯ гуфт: “Мо ба ин қарори усулӣ омадем, ки ... Қирғизистон ба тамоми иншооте, ки дар қаламрави мо дорад, даст-расии доимӣ хоҳад дошт, вале қаламрав аз Ҷумҳурии Тоҷикистон боқӣ хоҳад монд. Тамоми иншооте, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қаламрави Ҷумҳурии Қирғизистон дорад, абадан ва доимо аз тарафи Тоҷикистон истифода мешаванд, вале заминҳо дар қаламрави Ҷумҳурии Қирғизистон боқӣ мемонанд”.
Раиси ҳайати Тоҷикистон ҳамчунин гуфт, ки шеваи истифодаи обанбори Дӯстӣ, ки дар Қирғизистон онро Торткӯл меноманд, айни шеваи истифода аз роҳи Ворух-Хоҷаи Аъло мешавад. Ин обанбор солҳои 70-уми асри гузашта бо ҳадафи обёрии заминҳои Тоҷикистон, Қирғизистон ва Узбекистон сохта шудааст ва ду тараф сари он даъво ва ҷанг ҳам кардаанд.
Қамчибек Тошиев, раиси Кумитаи амнияти миллии Қирғизистон низ гуфт, комиссияҳои давлатӣ бетанаффус кор мекунанд ва “Барои ҳамин ман фикр мекунам, ки мо ба қабули тамоми қарор бисёр наздик шудаем”.
МОШИНҲОИ БОРКАШ БАРГАРДОНИДА МЕШАВАНД
Ҳамзамон, масъалаи мошин-ҳои боркаши шаҳрвандони Тоҷикистон ва Қирғизистон, ки дар ҷараёни муноқишаи моҳи сентябри соли 2022 дар ду тараф дармонда буданд, дар ҷараён гузошта шуда, роҳи ҳалли худро ёфтааст.
Дар ин бора намояндаи президент Садир Жапаров дар вилояти Бодканд хабар додааст.
Ба хабари расмии ду тараф, Раҷаббой Аҳмадзода, раиси вилояти Суғд ва Абдукарим Алимбоев, намояндаи ваколатдори президенти Қирғизистон дар вилояти Ботканд 25-уми декабр дар шаҳри Хуҷанд мулоқот намудаанд. Ҷониби Қирғизистон хабар додааст, ки тавофуқ барои иваз кардани мошинҳои дармонда дар ин нишаст сурат гирифт.
Бар асоси ин тавофуқ, Ҷумҳурии Қирғизистон 4 мошини боркаш (фура)-ро ба Тоҷикистон медиҳад ва Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳам 5 мошини боркашро ба Қирғизистон хоҳад дод. “Ин мошинҳои мутааллиқ ба сокинони рустоҳои наздимарзӣ буд, ки дар муноқишаҳои мусаллаҳонаи соли гузашта ба сабабҳои мухталиф дармонда буданд”, - омадааст дар хабари расмии ҷониби Қирғизистон.
Ёдовар мешавем, ки аз моҳи декабри соли 2002 музокираҳо оид ба марзи ду кишвар идома доранд ва ин масъала борҳо сабаби муноқишаҳои сокинони маҳаллӣ ва низомиёни ду кишвар, аз ҷумла бо истифода аз силоҳи оташфишон, шудааст. Аммо чунин ба назар мерасад, ки ин масъала ба зудӣ ҳалли пурраи худро меёбад.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед