ҶОМЕА
Шанбе 20 Апрел 2024 05:40
Ин тамоюл чӣ оқибатҳо дошта метавонад?
Бино ба иттилои Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар соли 2022 шумораи заноне, ки ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафтаанд, ду маротиба афзоиш ёфтааст.
Дар ин бора чанде қабл Ширин Амонзода, вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии кишвар зимни нишасти хабариаш иттилоъ дод.
- Дар давраи ҳисоботӣ аз ҷумҳурӣ 322 ҳазору 68 нафар ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафта, аз ин шумора 264 ҳазору 617 нафар мард ва 57 ҳазору 451 нафарашонро занон ташкил медиҳанд, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 2 маротиба зиёд шудааст,-гуфт вазир.
Коршиносони ин соҳа тамоюли навро ба таври сода шарҳ медиҳанд. Агар қаблан занони муҳоҷир ба сифати аъзои оила ба Русия меомаданд ва қариб ки кор намекарданд, пас тайи чанд вақти ахир тамоюли иштироки фаъолонаи онҳо дар муҳоҷирати меҳнатӣ мушоҳида мешавад.
Аслан занони муҳоҷир ба ҳайси фурӯшанда, фаррош ва тамизкор фаъолият мекунанд. Илова бар ин онҳо метавонанд, ба осонӣ дар ҷойҳое, ки қувваи ҷисмонӣ на он қадар муҳим аст, мардонро иваз кунанд.
Занонро чӣ маҷбур мекунад?
Тибқи таҳлилу баррасиҳои мутахассисон барои дарёфти кор ба Русия ва дигар кишварҳо бештар заноне мераванд, ки аз шавҳарҳояшон ҷудо шуда, кӯдакони хурдсол ва вазъи иқтисодии бад доранд.
Марҷона, зани 36-солае аз ноҳияи Файзобод аст, ки чанде қабл аз муҳоҷират баргаштааст. Ӯ мегӯяд, пас аз вафоти шавҳараш бо се фарзанд танҳо монд ва маҷбур шуд, роҳи муҳоҷиратро пеш гирад. Ӯ фарзандонашро, ки яке аз онҳо бемории вазнин дошт, назди хешовандонаш гузошта, худ барои дарёфти ризқу рӯзӣ ба Русия меравад ва дар яке аз корхонаҳои шаҳри Москва ба пухтупаз машғул мешавад. Чӣ гунае, ки худи ӯ мегӯяд, дар кишвари бегона барояш кору фаъолият кардан осон набуд.
- Дар кишвари бегона будан, барои кас азоб аст. Тӯли чанд моҳе, ки он ҷо будам, бароям осон набуд. Нисфи маблағе, ки ба даст меовардам, барои патенту бақайдгирӣ сарф мекардам. Ғайр аз ин маблағ барои иҷораву хӯрду хӯрок ва роҳкиро сарф кардан лозим меомад. Дар 11 моҳи он ҷо буданам, бемор шудам, ҷарроҳӣ кардам ва зиёд машаққатҳо дидам, - нақл мекунад Марҷона.
Ҳамсуҳбати мо дар Русия ҳамагӣ 11 моҳ кор карда, маблағи ҷарроҳии писарашро ҷамъ овардааст. Ба қавли ӯ, чанд вақти дар муҳоҷират будан сахт пазмони дидори фарзандонаш шуд ва дигар ба Русия рафтан намехоҳад, чун дур будан аз фарзандон барояш гарон аст.
- Мехоҳам болои сари фарзандонам бошам ва онҳоро нигоҳубин намоям. Чун барои фарзандон низ бе модар ва падар ба воя расидан, хеле душвор аст ва падарашон, ки дар қайди ҳаёт нест, ман намехоҳам, ки аз меҳру муҳаббати модар низ бенасиб бимонанд, - илова кард ҳамсуҳбати мо.
Зарнигор, зани 29-солаи дигаре аз шаҳри Ваҳдат аст, ки пас аз ҷудо шудан аз шавҳараш ба Русия ҳиҷрат бастааст. Ӯ соҳиби ду фарзанд буда, аз соли 2018 инҷониб ба Русия сафар мекунад. Ӯ ҳар вақте ба Русия рафтанӣ мешавад, фарзандонашро назди бибиву бобояшон мегузорад. Айни замон ӯ дар яке аз корхонаҳои шаҳри Свердловски Федератсияи Русия фаъолият дорад, ки мегӯяд дар як моҳ ҳамагӣ 30 ҳазор рубли русӣ ба даст меорад.
- Аз ин маблағи ба даст овардаам, 5 ҳазораш ба патент сарф мешавад. Кӯшиш мекунам, маблағи мондагиро ҳармоҳа ба фарзандонам, ки мактабхон ҳастанд, фиристонам. Воқеан ҳам, дар ин ҷо кору зиндагӣ кардан барои кас мушкил аст, махсусан заноне, ки бешавҳаранд ва ба танҳоӣ бори зиндагиро мекашанд, - иброз дошт Зарнигор.
Каримҷон Ёров ҳомии ҳуқуқи муҳоҷирони тоҷик дар Русия мегӯяд, яке аз омилҳои зиёд шудани муҳоҷират миёни занон ин рушди технология ва дастрасӣ ба интернет аст, ки занон низ аз он фаровон истифода мекунанд.
- Қаблан, ки интернет вуҷуд надошт, ё то андозаи имрӯз васеъ истифода намешуд, занон аз он бехабар буданд. Вале имрӯз бештари занҳо тариқи интернет ба гурӯҳҳои гуногуни Вотсап ва Телеграм пайваст шуда, барои худ ҷойи кор пайдо мекунанд ва вақте худ ба Русия рафтанд, дигар шиносонашонро низ даъват мекунанд, - иброз дошт ӯ.
Муҳоҷирати занон ва хатарҳо
Коршиносон мегӯянд, баробари нафароне, ки дар Тоҷикистон фарзандонашонро низди хешовандон вогузор мекунанд, ҳамзамон заноне низ зиёданд, ки бо фарзандонашон ба муҳоҷират мераванд, ки зиндагиашон зери хатар аст.
- Занони муҳоҷир, ки аксар вақт бо кӯдакон меоянд, нисбат ба мардон бештар осебпазиранд ва хатари бештар доранд. Рӯйхати хатарҳои онҳо зӯроварии равонӣ, ҷисмонӣ ва ҷинсӣ, шароити номуносиби кор ва манзил, набудани дастрасӣ ба кӯмаки тиббӣ, мушкилоти ҷойгиркунии кӯдакон дар мактаб ва кӯдакистонро дар бар мегирад, - мегӯяд Маргарита Лянге, муовини раиси Комиссияи Палатаи шаҳрвандии Федератсияи Русия.
Ӯ ҳамзамон гуфт, ки ин мушкили на танҳо кӯдаконе, ки бо хешовандон мемонанд, балки барои занон низ ҳаст, зеро агар онҳо маҷбур нашаванд, дар шароити муқаррарӣ аз фарзандонашон даст намекашад ва ба хешовандон вогузор намекунанд.
Мутахассисон мегӯянд, занон асосан аз кишварҳои Осиёи Марказӣ озими Русия мешаванд. Вале дар муқоиса бо дигар кишварҳои Осиёи Миёна аз Тоҷикистон занони муҳоҷир камтар ба назар мерасанд.
Дар яке аз конфронсҳои байналмилалӣ, ки дар Русия шуда гузашт, қайд гардид, ки дар соли 2021 то 50%-и онҳое, ки аз Қирғизистон ба Русия ворид мешаванд, занонанд. Ва ҳиссаи занони тоҷик ё туркман, ки ба Русия ворид мешаванд, ҳадди ақал 10% аз муҳоҷирони ин кишварҳоро ташкил медиҳад.
Каримҷон Ёров, ҳомии ҳуқуқи муҳоҷирони тоҷик мегӯяд, имрӯзҳо мутаассифона занони тоҷик дар ин кишвар ба мушкилиҳои зиёде мувоҷеҳ мешаванд, чун дар муҳоҷират аз онҳо зиёд сӯиистифода мекунанд.
- Муҳоҷирати занон бисёр бад аст, чун мо худ шоҳиди он мешавем, ки чӣ гуна занони муҳоҷири тоҷик дар кишвари Русия машаққатҳо мекашанд ва ҳатто аз дасти ҳамдиёрони худ зарба мебинанд. Ба онҳо ваъдаи ҷойи кори хуб дода, фиреб медиҳанд ва аз онҳо сӯиистифода мекунанд, - мегӯяд коршинос.
Ҳукумат чӣ барномаҳо дорад?
Мақомоти тоҷик дар самти муҳоҷират барномаҳоеро роҳандозӣ намудааст, ки барои ба ҷойи кор таъмин намудани шаҳрвандони тоҷик дар дохили кишвар равона гардидааст.
Аз ҷумла, чанде қабл аз ҷониби Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Консепсияи рушди шуғли пурмаҳсул барои давраи то соли 2040” роҳандозӣ гардид, ки мутобиқи ин санад, дар назар аст, ки ҳамасола 100 ҳазор ҷойи нави корӣ барои шаҳрвандони кишвар таъсис дода шавад. Аз ҷумла муҳоҷирони аз дигар кишварҳо ба ватан бармегарданд, равона гардидааст.
Ширин Амонзода, вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон мегӯяд, ки яке аз ҳадафҳои ин Консепсия таъсиси ҷойҳои кории ҷавобгӯи бозори меҳнат ва муосиргардонии ҷойҳои корӣ дар шароити муосир бо назардошти рақамикунонии фаъолият ва истифодаи васеъ аз неруи сунъӣ мебошад. Дар назар аст, ки барномаи мазкур барои коҳиши муҳоҷирати шаҳрвандони тоҷик мусоидат намояд.
Мутахассион мегӯянд, бояд дар кишвари Русия сиёсати муҳоҷиратро тавре ба роҳ монд, то ин ки занон осебпазир ва аз хатарҳо орӣ бошанд. Ва муҳоҷират ба руҳу равони онҳо зарбаи сахт назанад.
Бино ба иттилои Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар соли 2022 шумораи заноне, ки ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафтаанд, ду маротиба афзоиш ёфтааст.
Дар ин бора чанде қабл Ширин Амонзода, вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии кишвар зимни нишасти хабариаш иттилоъ дод.
- Дар давраи ҳисоботӣ аз ҷумҳурӣ 322 ҳазору 68 нафар ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафта, аз ин шумора 264 ҳазору 617 нафар мард ва 57 ҳазору 451 нафарашонро занон ташкил медиҳанд, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 2 маротиба зиёд шудааст,-гуфт вазир.
Коршиносони ин соҳа тамоюли навро ба таври сода шарҳ медиҳанд. Агар қаблан занони муҳоҷир ба сифати аъзои оила ба Русия меомаданд ва қариб ки кор намекарданд, пас тайи чанд вақти ахир тамоюли иштироки фаъолонаи онҳо дар муҳоҷирати меҳнатӣ мушоҳида мешавад.
Аслан занони муҳоҷир ба ҳайси фурӯшанда, фаррош ва тамизкор фаъолият мекунанд. Илова бар ин онҳо метавонанд, ба осонӣ дар ҷойҳое, ки қувваи ҷисмонӣ на он қадар муҳим аст, мардонро иваз кунанд.
Занонро чӣ маҷбур мекунад?
Тибқи таҳлилу баррасиҳои мутахассисон барои дарёфти кор ба Русия ва дигар кишварҳо бештар заноне мераванд, ки аз шавҳарҳояшон ҷудо шуда, кӯдакони хурдсол ва вазъи иқтисодии бад доранд.
Марҷона, зани 36-солае аз ноҳияи Файзобод аст, ки чанде қабл аз муҳоҷират баргаштааст. Ӯ мегӯяд, пас аз вафоти шавҳараш бо се фарзанд танҳо монд ва маҷбур шуд, роҳи муҳоҷиратро пеш гирад. Ӯ фарзандонашро, ки яке аз онҳо бемории вазнин дошт, назди хешовандонаш гузошта, худ барои дарёфти ризқу рӯзӣ ба Русия меравад ва дар яке аз корхонаҳои шаҳри Москва ба пухтупаз машғул мешавад. Чӣ гунае, ки худи ӯ мегӯяд, дар кишвари бегона барояш кору фаъолият кардан осон набуд.
- Дар кишвари бегона будан, барои кас азоб аст. Тӯли чанд моҳе, ки он ҷо будам, бароям осон набуд. Нисфи маблағе, ки ба даст меовардам, барои патенту бақайдгирӣ сарф мекардам. Ғайр аз ин маблағ барои иҷораву хӯрду хӯрок ва роҳкиро сарф кардан лозим меомад. Дар 11 моҳи он ҷо буданам, бемор шудам, ҷарроҳӣ кардам ва зиёд машаққатҳо дидам, - нақл мекунад Марҷона.
Ҳамсуҳбати мо дар Русия ҳамагӣ 11 моҳ кор карда, маблағи ҷарроҳии писарашро ҷамъ овардааст. Ба қавли ӯ, чанд вақти дар муҳоҷират будан сахт пазмони дидори фарзандонаш шуд ва дигар ба Русия рафтан намехоҳад, чун дур будан аз фарзандон барояш гарон аст.
- Мехоҳам болои сари фарзандонам бошам ва онҳоро нигоҳубин намоям. Чун барои фарзандон низ бе модар ва падар ба воя расидан, хеле душвор аст ва падарашон, ки дар қайди ҳаёт нест, ман намехоҳам, ки аз меҳру муҳаббати модар низ бенасиб бимонанд, - илова кард ҳамсуҳбати мо.
Зарнигор, зани 29-солаи дигаре аз шаҳри Ваҳдат аст, ки пас аз ҷудо шудан аз шавҳараш ба Русия ҳиҷрат бастааст. Ӯ соҳиби ду фарзанд буда, аз соли 2018 инҷониб ба Русия сафар мекунад. Ӯ ҳар вақте ба Русия рафтанӣ мешавад, фарзандонашро назди бибиву бобояшон мегузорад. Айни замон ӯ дар яке аз корхонаҳои шаҳри Свердловски Федератсияи Русия фаъолият дорад, ки мегӯяд дар як моҳ ҳамагӣ 30 ҳазор рубли русӣ ба даст меорад.
- Аз ин маблағи ба даст овардаам, 5 ҳазораш ба патент сарф мешавад. Кӯшиш мекунам, маблағи мондагиро ҳармоҳа ба фарзандонам, ки мактабхон ҳастанд, фиристонам. Воқеан ҳам, дар ин ҷо кору зиндагӣ кардан барои кас мушкил аст, махсусан заноне, ки бешавҳаранд ва ба танҳоӣ бори зиндагиро мекашанд, - иброз дошт Зарнигор.
Каримҷон Ёров ҳомии ҳуқуқи муҳоҷирони тоҷик дар Русия мегӯяд, яке аз омилҳои зиёд шудани муҳоҷират миёни занон ин рушди технология ва дастрасӣ ба интернет аст, ки занон низ аз он фаровон истифода мекунанд.
- Қаблан, ки интернет вуҷуд надошт, ё то андозаи имрӯз васеъ истифода намешуд, занон аз он бехабар буданд. Вале имрӯз бештари занҳо тариқи интернет ба гурӯҳҳои гуногуни Вотсап ва Телеграм пайваст шуда, барои худ ҷойи кор пайдо мекунанд ва вақте худ ба Русия рафтанд, дигар шиносонашонро низ даъват мекунанд, - иброз дошт ӯ.
Муҳоҷирати занон ва хатарҳо
Коршиносон мегӯянд, баробари нафароне, ки дар Тоҷикистон фарзандонашонро низди хешовандон вогузор мекунанд, ҳамзамон заноне низ зиёданд, ки бо фарзандонашон ба муҳоҷират мераванд, ки зиндагиашон зери хатар аст.
- Занони муҳоҷир, ки аксар вақт бо кӯдакон меоянд, нисбат ба мардон бештар осебпазиранд ва хатари бештар доранд. Рӯйхати хатарҳои онҳо зӯроварии равонӣ, ҷисмонӣ ва ҷинсӣ, шароити номуносиби кор ва манзил, набудани дастрасӣ ба кӯмаки тиббӣ, мушкилоти ҷойгиркунии кӯдакон дар мактаб ва кӯдакистонро дар бар мегирад, - мегӯяд Маргарита Лянге, муовини раиси Комиссияи Палатаи шаҳрвандии Федератсияи Русия.
Ӯ ҳамзамон гуфт, ки ин мушкили на танҳо кӯдаконе, ки бо хешовандон мемонанд, балки барои занон низ ҳаст, зеро агар онҳо маҷбур нашаванд, дар шароити муқаррарӣ аз фарзандонашон даст намекашад ва ба хешовандон вогузор намекунанд.
Мутахассисон мегӯянд, занон асосан аз кишварҳои Осиёи Марказӣ озими Русия мешаванд. Вале дар муқоиса бо дигар кишварҳои Осиёи Миёна аз Тоҷикистон занони муҳоҷир камтар ба назар мерасанд.
Дар яке аз конфронсҳои байналмилалӣ, ки дар Русия шуда гузашт, қайд гардид, ки дар соли 2021 то 50%-и онҳое, ки аз Қирғизистон ба Русия ворид мешаванд, занонанд. Ва ҳиссаи занони тоҷик ё туркман, ки ба Русия ворид мешаванд, ҳадди ақал 10% аз муҳоҷирони ин кишварҳоро ташкил медиҳад.
Каримҷон Ёров, ҳомии ҳуқуқи муҳоҷирони тоҷик мегӯяд, имрӯзҳо мутаассифона занони тоҷик дар ин кишвар ба мушкилиҳои зиёде мувоҷеҳ мешаванд, чун дар муҳоҷират аз онҳо зиёд сӯиистифода мекунанд.
- Муҳоҷирати занон бисёр бад аст, чун мо худ шоҳиди он мешавем, ки чӣ гуна занони муҳоҷири тоҷик дар кишвари Русия машаққатҳо мекашанд ва ҳатто аз дасти ҳамдиёрони худ зарба мебинанд. Ба онҳо ваъдаи ҷойи кори хуб дода, фиреб медиҳанд ва аз онҳо сӯиистифода мекунанд, - мегӯяд коршинос.
Ҳукумат чӣ барномаҳо дорад?
Мақомоти тоҷик дар самти муҳоҷират барномаҳоеро роҳандозӣ намудааст, ки барои ба ҷойи кор таъмин намудани шаҳрвандони тоҷик дар дохили кишвар равона гардидааст.
Аз ҷумла, чанде қабл аз ҷониби Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Консепсияи рушди шуғли пурмаҳсул барои давраи то соли 2040” роҳандозӣ гардид, ки мутобиқи ин санад, дар назар аст, ки ҳамасола 100 ҳазор ҷойи нави корӣ барои шаҳрвандони кишвар таъсис дода шавад. Аз ҷумла муҳоҷирони аз дигар кишварҳо ба ватан бармегарданд, равона гардидааст.
Ширин Амонзода, вазири меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон мегӯяд, ки яке аз ҳадафҳои ин Консепсия таъсиси ҷойҳои кории ҷавобгӯи бозори меҳнат ва муосиргардонии ҷойҳои корӣ дар шароити муосир бо назардошти рақамикунонии фаъолият ва истифодаи васеъ аз неруи сунъӣ мебошад. Дар назар аст, ки барномаи мазкур барои коҳиши муҳоҷирати шаҳрвандони тоҷик мусоидат намояд.
Мутахассион мегӯянд, бояд дар кишвари Русия сиёсати муҳоҷиратро тавре ба роҳ монд, то ин ки занон осебпазир ва аз хатарҳо орӣ бошанд. Ва муҳоҷират ба руҳу равони онҳо зарбаи сахт назанад.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед