Ройгон будани он гоҳо нафърасон аст

Нақлиёти мусофиркашони ҷамъиятӣ қариб дар аксар кишварҳои олам аз ҳисоби давлат маблағгузорӣ ва дар бисёр ҳолат зиёновар шумурда мешавад. Лек ҳукуматдорони собиқ кишвари шӯравӣ – Эстония таҷрибае анҷом доданд, ки ин навъ нақлиёт на танҳо бепул, ҳатто фоидарасон гардид. Шаҳрдори пойтахти Эстония, шаҳри Таллин оқои Эдгар Сависаар чанд сол пеш таклиф ба миён гузошт, ки дар шаҳр нақлиёти ҷамъиятӣ ба мардум ройгон хизмат расонад. Танҳо бо як шарт: сокини шаҳр бояд дар мақомоти андози маҳалли зист ба қайд гирифта шавад.

Бо ҷорӣ намудани нақлиёти ройгон афроде, ки дар қайди мақомоти андози дигар манотиқ меистоданд, дарҳол худро дар макони зист, яъне шаҳр ба қайд гирифтанд. Ин шумор беш аз 25 ҳазор нафарро ташкил дод. Ҳамин тавр, андози онҳо ба хазинаи шаҳр ворид гашта, на танҳо хароҷот барои нақлиёти ҷамъиятиро пӯшонда тавонист, балки боиси фоида низ гашт. Ба ҳар сокини Таллин бар ивази ду евро “корти сабз” дода шуд, ки андозсупор будани эшонро тасдиқ ва онро чун чиптаи ягона истифода мебаранд.

Таҷриба аз фоидаи андозсупорандагон имкон дод, барномаи таҷдид ва навгонии нақлиёти ҷамъиятӣ роҳандозӣ гардад. Шаҳр ба ин соҳа 200 миллион евро ҷудо карда, беш аз сад автобус ва бист трамвай харид. Тамоми хатҳои ҳаракати трамвай бозсозӣ шуд. Ҳоло нақлиёти мусофиркашони ҷамъиятии шаҳри Таллин ҷавобгӯи талаботи баланди меъёрҳои бехатарӣ ва тозагии муҳити зист маҳсуб меёбад. Ин ҳолат боис шудааст, шаҳриён аз истифодаи нақлиёти шахсии хеш дида, ин навъ нақлиётро авло ҳисобанд.

Пурсишҳои як сол пеш анҷомёфта, нишон дод, ки сокинони Таллин аз хизматрасониҳои нақлиёти ҷамъиятӣ қаноатманд буда, зиёда аз 80 фоизи шаҳриён маҳз аз он истифода мебаранд. Ғайричашмдошт на танҳо нафарони бевосита бо нақлиёт сарукор дошта бурд намуданд. Бо истифода аз нақлиёти ҷамъиятӣ сокинони шаҳр сарфаи маблағҳоро эҳсос карданд. Ба эшон имкон муҳайё шуд, ҷои харҷ ба нақлиёти шахсӣ маблағҳоро барои эҳтиёҷи рӯзгор, истироҳат ва ғайра сарф намоянд.

Таҷрибаи фоиданоки дар Таллин ҷоришударо ба инобат гирифта, вазири иқтисод Кадри Симсон пешниҳод кард, ки дар дигар манотиқ ҳам чунин тарзи хизматрасонӣ роҳандозӣ гардад. Лек ба ин таклиф муносибати эҳтиёткоронаро пеш гирифтанд. Ҳангоми пурсиш танҳо сеяки аҳолӣ ин фикрро писандид. Ҷомеашиносони эстонӣ ин вазъро чунин шарҳ доданд: “мардум аз боиси паст шудани сифати хизматрасонӣ ҳарос дорад ё ба истифодаи нақлиёти шахсӣ одат кардааст”.

Ба ҳар ҳол таҷрибаи Таллинро омӯхта, роҳбарони аксар манотиқи Эстония тасмим гирифтанд, аз чунин тарзи хизматрасонӣ истифода баранд. Истифодаи ройгони нақлиёти ҷамъиятӣ дар Эстония батадриҷ роҳандозӣ гардид.

Дар оянда эстониҳо нақлиёти ҷамъиятиро на танҳо ройгон, ҳамчунин бе ронанда дидан мехоҳанд. Бе ронанда кашондани мусофирон, тариқи микроавтобусҳои автоматикунондашуда, аз санҷиши тестӣ бомуваффақият гузашт. Вақтҳои наздик он ҷо ният доранд, санҷишро идома бахшида, дар роҳҳо нақлиёти нисбатан калонро сар диҳанд.

Зикр намудан ба маврид аст, ки Эстония ҳамчун узви Иттиҳоди Аврупо нахустин кишварест, ки тариқи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ истифодаи нақлиёти мусофиркашони бе ронандаро дар доираи қонун роҳандозӣ дорад. Ба андешаи ҳукуматдорон ҷорӣ намудани навгониҳои илму техника воситаи хуби ташвиқу тарғиб, яъне рекламаи Эстония маҳсуб ёфта, онро кишвари дар сафи аввалинҳо, чун ҷорикунандаи инқилоби техникӣ хоҳанд шумурд. Ин далел барои боло рафтани обрӯю нуфузи Эстония дар сар то сари иттиҳод хеле муҳим аст.