ҶОМЕА
Ҷумъа 29 Март 2024 01:50
Ҷавонон ҳамчун гурӯҳи иҷтимоӣ ва қисми такягоҳи ҷомеаи ҳама гуна давру замон дар мароҳили гуногуни таърихӣ дар соҳаи хизмати давлатӣ, ба вижа идоракунии давлатӣ нақши созгор гузоштаанд. Тибқи иттилои тазкираи “Майхона” Мирзоғозии Тархон ҳанӯз дар 22-23-солагияш ҳокими вилояти Қандаҳор буд. Дар асоси маълумоти муаррихони номвар Н.К.Синха ва А.Ч.Банерджи, Нуриддин Муҳаммад Ҷаҳонгирподшоҳ, ки ба ҷониби Аҷмир наҳзат намуд, ҷавон буд. Тибқи маълумоти ҷилди аввали “Мунтахабуттаворих”, ки дар бораи Ғазнавиён, Ғуриён, Халҷиён, Уғлақиён, Лудиён, Ғургониён, Суриён ва Гӯргониёни давраи дувум иттилоъ додааст, як зумра зимомдорони вақтро ҷавонон ташкил менамудаанд. Тибқи иттилои “Маосири Раҳимӣ” Абдураҳими Хонихонон дар ҷавонӣ ба сари тахт нишастааст. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳам вақте ки Роҳбари давлат интихоб гардиданд, хело ҷавон буданд.
Яъне, агар ба тӯли таърих назар андӯзем, метавон садҳо чеҳраҳои намоёни давлатдорро ба забон овард, ки дар синни ҷавонӣ ба корӣ давлатӣ ва идораи давлатӣ сазовор гаштаанд. Дар замони муосир ба ҷавонон ҳамчун низоми боэътимод ва қувваи идоракунанда соҳаи алоҳидаи ҷамъият бахшида шуд, ки имрӯз дар аксари ҷумҳуриҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ ин падида ба чашм мерасад. Гарчанде, ки дар замони собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ ба тарбияи ҷавонон диққати зиёд зоҳир мегашт, то андозае доираи роҳёбии онҳо ба идоракунии давлат маҳдуд буд ва барои ба мансаби роҳбарӣ пешбарӣ гардидани онҳо зарур буд, ки якчанд зинаҳои идоракунии давлатиро аз сар гузаронанд. Аммо дар замони Истиқлолияти давлатӣ бо шарофатии сиёсати хирадмандонаи Ҷаноби Олӣ, Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки худ дар синни ҷавонӣ ба идоракунии давлатӣ ворид гардидаанд, нақш ва мавқеи ҷавонон дар идоракунии давлатӣ дорои хусусиятҳои ба Тоҷикистон ва халқи бузурги тоҷик хос табдил ёфт, ки дар олами мутамаддин назир надорад. Ва метавон ин вижагиҳоро ба қисмҳои зерин дастабандӣ намуд:
1. Заминаҳои ҳуқуқии ба идоракунии давлат роҳ ёфтани ҷавонон дар Конститутсияи кишвар дарҷ гардид, ки минбаъд ин меъёрҳои ҳуқуқӣ дар дигар сарчашмаҳои ҳуқуқӣ инкишоф ёфтанд. Масалан, тибқи Конститутсия ҷавонон метавонанд, аз синни 18-солагӣ интихоб шаванд ва интихоб кунанд. Аз синни 25-солагӣ ба мақоми олии қонунгузории кишвар ҳуқуқи интихоб шуданро доранд, ки бешак, яке аз омилҳои калидии идоракунии давлатӣ маҳсуб мешавад;
2. Президенти кишвар дар ҷаҳон ягона Сарвари давлатест, ки се асари калонҳаҷми худро маҳз ба як гурӯҳи иҷтимоии аҳолӣ, яъне, ба ҷавонон бахшидааст;
3. Бори аввал консепсияи ягонаи инкишофи ҷавонон, аз он ҷумла роҳҳои ба идоракунии давлатӣ ҷалб намудани ҷавонон дар китобҳои Сарвари давлат таҳти унвони “Ҷавонон – ояндаи миллат”, “Ҷавонон – созандагони Тоҷикистони оянда” ва “Ман боқии умрамро ба ҷавонон мебахшам” ба вуҷуд омад, ки монеаҳои сунъии инкишофи ҷавонон ва роҳҳои ҷалби онҳо ба хизмати давлатиро аз байн бардошт;
4. Имрӯз Тоҷикистони маҳбуби мо маҳз тавассути сиёсати оқилонаи Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар байни давлатҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ дар масъалаи ҷалби ҷавонон ба идоракунии давлатӣ дар ҷои якум қарор дорад. Бо вуҷуди солҳои охир дар ин масъала роҳандозӣ намудани баъзе тадбирҳо дар Қазоқистон ва Ӯзбекистон, то ҳанӯз ба пояи Тоҷикистон нарасидаанд;
5. Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ ба Маҷлиси Олӣ 23.04.2014 бори дигар дар масъалаи дастгирии ҷавонон ва ҷалби онҳо ба идоракунии давлатӣ як боби Паёми худро бахшиданд, ки аз як тараф давоми мантиқии сиёсати пешгирифтаи Ҳукумати кишварро дар ин самт ифода намояд, аз ҷониби дигар ба марҳилаи сифатан нав ворид гардидани мақоми ҷавонони Тоҷикистон дар идоракунии давлатӣ ба шумор меравад;
6. Ба ҷуз Қонун “Дар бораи ҷавонон ва сиёсати давлатии ҷавонон” то ба имрӯз дар даврони Истиқлолияти кишвар бештар аз даҳ барномаи давлатӣ дар бораи рушди ҷавонон ба тасвиб расидааст;
7. Аз 1-уми январи соли 2014 дар кишвари маҳбуби мо аввалин бор дар таърихи давлатдории тоҷикон Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Тоҷикистон таъсис дода шуд, ки муҳассилини он дар оянда роҳбарони самтҳои гуногуни машинаи идоракунии давлатии кишвари моянд. Ҳатто дар давраи собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ ин гуна муассисаи олии махсус дар кишвари мо вуҷуд надошт. Дар шаҳри Тошканд ва дар Маскав арзи вуҷуд дошт, ки албатта, низом ва сохтори онҳо пурра фарқ менамуд;
8. Ба ҷуз Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиш боз Иттифоқи ҷавонон таъсис ёфт, ки дар он низ гурӯҳи ҷавонони созанда ва пурибтикор фаъолият мебаранд;
9. Дар тамоми ташкилоту муассисаҳо, ҳатто ҳизбу ҳаракатҳо созмонҳои ҷавонӣ таъсис ёфтанд, ки онҳо имрӯз ба минбари озоди муаррифии ҷавонони кишвар мубаддал гардидаанд.
Тибқи маълумоти сарчашмаҳои илмӣ Тоҷикистон аз ҷиҳати сиёсати демографӣ дар соири олам ҳамчун давлати ҷавон маҳсуб мешавад. Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар асари худ бо номи “Ҷавонон – барпокунандаи ҷамъияти оянда” иброз доштаанд, ки 70 дар сади аҳолии Тоҷикистонро ҷавонон ташкил медиҳанд. Гарчанде, ки тибқи Қонун “Дар бораи ҷавонон ва сиёсати давлатии ҷавонон” синну соли ҷавонӣ ба гурӯҳи иҷтимоии 14-30-сола мутобиқ дониста шудааст, имрӯз шаҳрвандони 35-40-солаи мо низ худро ҷавон мешуморанд. Ин нукта аз як ҷиҳат вижагии суннатии ҷавонони моро бозгӯ намояд, аз ҷониби дигар ифодакунандаи эътимоди қавии онҳо барои сазовор шудан ба мансабҳои идоракунии давлатист. Имрӯз дар Тоҷикистон беш аз 400 созмону ташкилотҳои кор бо ҷавонон, минҷумла 70 маркази ҷавонон, аз ҷумла маркази экологии ҷавонон, маркази ҳуқуқшиносони ҷавон, 16 созмону ташкилотҳои ҷавонон фаъолият менамоянд, ки роҳбарони ҳамаи онҳо ва зерсохторҳояшон ҷавонон буда, дар идоракунии давлатӣ саҳм гирифта истодаанд.
Хулоса, омӯзиш ва таҳлили масъалаи нақши Пешвои миллат дар рушду инкишофи ҷавонон, дар баробари ин, пайравии ҷавонон аз сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, нақш ва ҷойгоҳи ҷавонон дар рушди ҷанбаҳои гуногуни ҳаёти иҷтимоӣ, ба вижа идоракунии давлатӣ барои саҳеҳ ва равшантар намудани масъалаи мазкур, инъикоси рисолати воқеии ҷавонон дар идоракунии давлатӣ, устувор намудани шуури идоракунии ҷавонон, аз байн бурдани монеаҳои сунъии роҳи инкишофи ҷавонон ва ба як низоми комилан мустақил табдил додани ҷавонгароӣ дар хизмати давлатӣ ва идоракунии давлатӣ заминаҳои устуворро ба вуҷуд меорад. Барои ноил шудан ба ҳадафҳои рушди идеалии ҷомеа ва расидан ба ҷомеаи шаҳрвандӣ тавассути идоракунии давлатӣ аз ҷониби ҷавонон, рушди шуурнокии сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангии ҷавонон, нумӯи машраби фикрӣ ва ташаккули ҷаҳонбинии ҷавонон дар асоси нишондодҳои шинохти муосир ва ҷаҳонӣ мутобиқи матлаб аст.
Шариф ШАРИФОВ, мудири кафедраи забонҳои Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон
Яъне, агар ба тӯли таърих назар андӯзем, метавон садҳо чеҳраҳои намоёни давлатдорро ба забон овард, ки дар синни ҷавонӣ ба корӣ давлатӣ ва идораи давлатӣ сазовор гаштаанд. Дар замони муосир ба ҷавонон ҳамчун низоми боэътимод ва қувваи идоракунанда соҳаи алоҳидаи ҷамъият бахшида шуд, ки имрӯз дар аксари ҷумҳуриҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ ин падида ба чашм мерасад. Гарчанде, ки дар замони собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ ба тарбияи ҷавонон диққати зиёд зоҳир мегашт, то андозае доираи роҳёбии онҳо ба идоракунии давлат маҳдуд буд ва барои ба мансаби роҳбарӣ пешбарӣ гардидани онҳо зарур буд, ки якчанд зинаҳои идоракунии давлатиро аз сар гузаронанд. Аммо дар замони Истиқлолияти давлатӣ бо шарофатии сиёсати хирадмандонаи Ҷаноби Олӣ, Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки худ дар синни ҷавонӣ ба идоракунии давлатӣ ворид гардидаанд, нақш ва мавқеи ҷавонон дар идоракунии давлатӣ дорои хусусиятҳои ба Тоҷикистон ва халқи бузурги тоҷик хос табдил ёфт, ки дар олами мутамаддин назир надорад. Ва метавон ин вижагиҳоро ба қисмҳои зерин дастабандӣ намуд:
1. Заминаҳои ҳуқуқии ба идоракунии давлат роҳ ёфтани ҷавонон дар Конститутсияи кишвар дарҷ гардид, ки минбаъд ин меъёрҳои ҳуқуқӣ дар дигар сарчашмаҳои ҳуқуқӣ инкишоф ёфтанд. Масалан, тибқи Конститутсия ҷавонон метавонанд, аз синни 18-солагӣ интихоб шаванд ва интихоб кунанд. Аз синни 25-солагӣ ба мақоми олии қонунгузории кишвар ҳуқуқи интихоб шуданро доранд, ки бешак, яке аз омилҳои калидии идоракунии давлатӣ маҳсуб мешавад;
2. Президенти кишвар дар ҷаҳон ягона Сарвари давлатест, ки се асари калонҳаҷми худро маҳз ба як гурӯҳи иҷтимоии аҳолӣ, яъне, ба ҷавонон бахшидааст;
3. Бори аввал консепсияи ягонаи инкишофи ҷавонон, аз он ҷумла роҳҳои ба идоракунии давлатӣ ҷалб намудани ҷавонон дар китобҳои Сарвари давлат таҳти унвони “Ҷавонон – ояндаи миллат”, “Ҷавонон – созандагони Тоҷикистони оянда” ва “Ман боқии умрамро ба ҷавонон мебахшам” ба вуҷуд омад, ки монеаҳои сунъии инкишофи ҷавонон ва роҳҳои ҷалби онҳо ба хизмати давлатиро аз байн бардошт;
4. Имрӯз Тоҷикистони маҳбуби мо маҳз тавассути сиёсати оқилонаи Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар байни давлатҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ дар масъалаи ҷалби ҷавонон ба идоракунии давлатӣ дар ҷои якум қарор дорад. Бо вуҷуди солҳои охир дар ин масъала роҳандозӣ намудани баъзе тадбирҳо дар Қазоқистон ва Ӯзбекистон, то ҳанӯз ба пояи Тоҷикистон нарасидаанд;
5. Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паёми худ ба Маҷлиси Олӣ 23.04.2014 бори дигар дар масъалаи дастгирии ҷавонон ва ҷалби онҳо ба идоракунии давлатӣ як боби Паёми худро бахшиданд, ки аз як тараф давоми мантиқии сиёсати пешгирифтаи Ҳукумати кишварро дар ин самт ифода намояд, аз ҷониби дигар ба марҳилаи сифатан нав ворид гардидани мақоми ҷавонони Тоҷикистон дар идоракунии давлатӣ ба шумор меравад;
6. Ба ҷуз Қонун “Дар бораи ҷавонон ва сиёсати давлатии ҷавонон” то ба имрӯз дар даврони Истиқлолияти кишвар бештар аз даҳ барномаи давлатӣ дар бораи рушди ҷавонон ба тасвиб расидааст;
7. Аз 1-уми январи соли 2014 дар кишвари маҳбуби мо аввалин бор дар таърихи давлатдории тоҷикон Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Тоҷикистон таъсис дода шуд, ки муҳассилини он дар оянда роҳбарони самтҳои гуногуни машинаи идоракунии давлатии кишвари моянд. Ҳатто дар давраи собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ ин гуна муассисаи олии махсус дар кишвари мо вуҷуд надошт. Дар шаҳри Тошканд ва дар Маскав арзи вуҷуд дошт, ки албатта, низом ва сохтори онҳо пурра фарқ менамуд;
8. Ба ҷуз Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиш боз Иттифоқи ҷавонон таъсис ёфт, ки дар он низ гурӯҳи ҷавонони созанда ва пурибтикор фаъолият мебаранд;
9. Дар тамоми ташкилоту муассисаҳо, ҳатто ҳизбу ҳаракатҳо созмонҳои ҷавонӣ таъсис ёфтанд, ки онҳо имрӯз ба минбари озоди муаррифии ҷавонони кишвар мубаддал гардидаанд.
Тибқи маълумоти сарчашмаҳои илмӣ Тоҷикистон аз ҷиҳати сиёсати демографӣ дар соири олам ҳамчун давлати ҷавон маҳсуб мешавад. Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар асари худ бо номи “Ҷавонон – барпокунандаи ҷамъияти оянда” иброз доштаанд, ки 70 дар сади аҳолии Тоҷикистонро ҷавонон ташкил медиҳанд. Гарчанде, ки тибқи Қонун “Дар бораи ҷавонон ва сиёсати давлатии ҷавонон” синну соли ҷавонӣ ба гурӯҳи иҷтимоии 14-30-сола мутобиқ дониста шудааст, имрӯз шаҳрвандони 35-40-солаи мо низ худро ҷавон мешуморанд. Ин нукта аз як ҷиҳат вижагии суннатии ҷавонони моро бозгӯ намояд, аз ҷониби дигар ифодакунандаи эътимоди қавии онҳо барои сазовор шудан ба мансабҳои идоракунии давлатист. Имрӯз дар Тоҷикистон беш аз 400 созмону ташкилотҳои кор бо ҷавонон, минҷумла 70 маркази ҷавонон, аз ҷумла маркази экологии ҷавонон, маркази ҳуқуқшиносони ҷавон, 16 созмону ташкилотҳои ҷавонон фаъолият менамоянд, ки роҳбарони ҳамаи онҳо ва зерсохторҳояшон ҷавонон буда, дар идоракунии давлатӣ саҳм гирифта истодаанд.
Хулоса, омӯзиш ва таҳлили масъалаи нақши Пешвои миллат дар рушду инкишофи ҷавонон, дар баробари ин, пайравии ҷавонон аз сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, нақш ва ҷойгоҳи ҷавонон дар рушди ҷанбаҳои гуногуни ҳаёти иҷтимоӣ, ба вижа идоракунии давлатӣ барои саҳеҳ ва равшантар намудани масъалаи мазкур, инъикоси рисолати воқеии ҷавонон дар идоракунии давлатӣ, устувор намудани шуури идоракунии ҷавонон, аз байн бурдани монеаҳои сунъии роҳи инкишофи ҷавонон ва ба як низоми комилан мустақил табдил додани ҷавонгароӣ дар хизмати давлатӣ ва идоракунии давлатӣ заминаҳои устуворро ба вуҷуд меорад. Барои ноил шудан ба ҳадафҳои рушди идеалии ҷомеа ва расидан ба ҷомеаи шаҳрвандӣ тавассути идоракунии давлатӣ аз ҷониби ҷавонон, рушди шуурнокии сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангии ҷавонон, нумӯи машраби фикрӣ ва ташаккули ҷаҳонбинии ҷавонон дар асоси нишондодҳои шинохти муосир ва ҷаҳонӣ мутобиқи матлаб аст.
Шариф ШАРИФОВ, мудири кафедраи забонҳои Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон
Эзоҳи худро нависед