Риояи нодурусти қоидаҳои беҳдоштӣ ва гигиенаи шахсӣ ба паҳншавии бемориҳои сироятӣ мусоидат менамояд. Тарзи дурусти истифодаи ашёҳои зиддивирусӣ, аз қабили ниқоб, маҳлулҳои антисептикӣ ва хилъатҳои тиббӣ метавонад, инсонро аз ҳар гуна бемориҳо ҳимоя намояд.

Яке аз роҳҳои пешгирии ҳар гуна бемориҳои сироятӣ ин истифодаи дурусти ниқобҳои тиббӣ мебошад. Мавриди зикр аст, ки имрӯзҳо бо назардошти зарурати истифодаи чунин маҳсулот якчанд корхонаҳои истеҳсолии мамлакат бо қувваи дучанд ба истеҳсоли ниқобҳои тиббӣ ва сару либоси муҳофизатии тиббӣ машғуланд. Масалан, дар 2 корхонаи дӯзандагии ҶДММ Ёқут-2000 дар 1 рӯз зиёда аз 5000 дона ниқоби тиббӣ истеҳсол карда мешавад. Дар чунин шароит чунин тасмим аз ҷониби корхонаҳои истеҳсолӣ хеле муҳиму саривақтӣ буда, он ба таъмини бевоситаи ниқоб барои сокинон ва либосҳои махсуси муҳофизатӣ барои кормандони соҳаи тиб мусоидат хоҳад кард.

Ниқобҳое, ки дар ин коргоҳ истеҳсол мешаванд, аз матои пахтагин омода шуда, ҳангоми нафаскашӣ қулай мебошанд. Онҳо на барои истифодаи яккарата пешбинӣ шудаанд, балки баъди шустан дубора истифода намудан мумкин аст ва сифати худро баъди шустан гум намекунанд. Ин омилҳо қобилияти муҳофизатии ниқобҳоро бештар карда метавонад.

Мавриди зикр аст, ки дар гузашта ниқоб ва либосҳои махсуси тиббӣ аз хориҷи мамлакат ворид мешуд. Ҳоло чунин мавод дар корхонаҳои саноатии кишвар бо сифати баланд истеҳсол карда мешавад. Хушбахтона, қариб 20 корхонаи саноати сабуки мамлакат дар ин самт ба натиҷаҳои назаррас ноил мегардад.

Ин ниқобҳо то куҷо манфиатовару ҷавобгӯи талаботи замони муосир ҳастанд? Онҳо аз ниқобҳои воридотӣ бо чӣ фарқ мекунанд?

Ба таъкиди мутахассисон ниқобҳое, ки имрӯз дар корхонаҳои Тоҷикистон истеҳсол мешаванд, аз ниқобҳои воридотӣ куллан фарқ мекунанд, чун аз матои пахтагин тайёр карда шуда, муҳлати истифодаашон низ бештар аст.

Мутахассисони соҳаи тиб риояи қоидаҳои истифодаи дурусти ашёҳои зиддивирусӣ, аз ҷумла ниқобҳои муҳофизатиро ҳатмӣ мешуморанд. Табиби оилавӣ Ш. Ғафуров дар ин маврид чунин ибрози андеша намуд: “Ниқоби тиббӣ ин матои махсуси тамизкардашудае мебошад, ки барои пешгирии бемориҳои сироятӣ, ки бо роҳҳои ҳавоқатрагӣ аз шахси бемор ба шахси солим мегузарад, пешбинӣ мешавад. Ниқобҳо яккарата ва бисёркарата мешаванд. Ҳар як ниқоб вобаста ба шакли сохт, тарзи истифодабарӣ дорад. Ҳангоми пӯшидани ниқоб нахуст бояд бовар ҳосил кунем, ки ниқоб даҳону бинии моро пурра пӯшонидааст. Ниқоб бояд аз қисмати болои бинӣ то поёни манаҳро пӯшонад. Ниқоби яккаратаи тиббӣ аз қисмати болоӣ сими махсусе дорад, ки ҳангоми пӯшидан бояд каме зер карда шавад. Бояд бовар ҳосил намоем, ки байни ниқоб ва даҳон ҳаво боқӣ намемонад. Ниқоби тиббии яккаратаро метавон дар шароити хона, муассисаҳо ва кӯча истифода намуд. Муҳлати истифодаи чунин ниқобҳо аз 2 то 3 соат буда, баъдан онҳоро аз байн бурда, ба қуттии сарпӯшидаи партов партофтан лозим аст. Шустан ва истифодаи дубораи чунин ниқобҳо қатъиян манъ аст”.

Навъи дигари ниқобҳо ин ниқобҳои аз матоъҳои пахтагин омодашуда мебошанд, ки ин гуна ниқобҳоро ҳар як шахс дар хона омода карда метавонад. “Барои омода кардани чунин ниқобҳо латтаро бисёрқабата карда, дар байни он пахта гузоштан лозим аст, - гуфт Ситора Азимова, корманди коргоҳи дӯзандагии “Ситора”, воқеъ дар шаҳри Душанбе. - Пахта вазифаи филтрро иҷро карда, қобилияти муҳофизат аз вирусро зиёд менамояд. Дар ҳолати аз қабатҳои дока гузаштани микроб, он ба пахта мечаспад ва пахта микробро дар худ нигоҳ дошта, намегузорад, ки он бо роҳи нафас ба организм ворид шавад. Ҳангоми истифодаи чунин ниқобҳо мо метавонем, худро аз таъсири вирусҳо беҳтар эмин нигоҳ дорем”.

Табибон мегӯянд, қобилия-ти муҳофизатии ниқобҳои бисёркарата, ки аз матоъҳои пахтагин истеҳсол мешаванд, бештар аст. - Муҳлати истифодаи ниқобҳои бисёркарата аз 4 то 6 соат аст, аммо мо метавонем онҳоро пас аз гузаштани ин муҳлат дубора шуста, тамиз карда, боз истифода намоем. Чунин ниқобҳоро бо оби ширгарм ва собуни моеъ шуста, бо дарзмоли буғӣ дарзмол мекунем ва дар сурати набудани дарзмоли буғӣ, бояд онҳоро зери нурҳои офтоб хушконида, баъдан бо дарзмоли одӣ дарзмол карда, истифода намоем.

Навъи дигари ниқоби муҳофизатӣ ин респираторҳои тиббӣ мебошад, ки онҳоро фақат кормандони соҳаи тиб истифода менамоянд. Муҳлати истифодаи респираторҳо 5-6 рӯз буда, баъдан онҳоро низ безарар гардондан ҳатмист. Кормандони муассисаҳои тандурустӣ имконияти безараргардонии чунин ниқобҳоро доранд, аммо нафароне, ки дар кӯчаву хиёбонҳо аз чунин ниқобҳо истифода менамоянд, безараргардонии чунин ниқобҳо барояшон мушкил аст, - изҳор дошт Ш. Ғафуров.

Табибон пӯшидани ниқоб-ҳоро дар ҷойҳои ҷамъиятӣ, бозору мағозаҳо, дохили биноҳои серодам ва нақлиёти ҷамъиятӣ ҳатмӣ мешуморанд. Онҳо мегӯянд, дар шароити хона агар ҳама солим бошад, ҳоҷат ба пӯшидани ниқобҳои тиббӣ нест. Ҳамчунин таъкид мекунанд, ки ҳангоми истифодаи ниқобҳо то муҳлати муқарраргардида, кушодану пӯшидани он мумкин нест, чун ҳар боре, ки онро мекушоем, байни даҳон ва ниқоб ҳаво ҷамъ мешавад ва имкон дорад, ки он ҷо микробҳои касалиовар ҷо бигиранд ва мо онро нафас гирифта, сироят ёбем. Инчунин, гирифторони бемориҳои шадиди роҳҳои нафас, зуком метавонанд аз ниқобҳои муҳофизатӣ истифода намоянд, зеро онҳо тавассути сулфа, атсазанӣ ва гап задан вирус ва дигар барангезандаҳоро ба муҳити атроф паҳн менамоянд.

Таҳлилҳо нишон додаанд, ки пӯшидани ниқобҳои тиббӣ метавонанд, боиси коҳиш ёфтани бемориҳои сироятии роҳҳои нафас гардад, аммо танҳо истифодаи ниқоб муҳофизати пурраи организмро аз сироят кафолат дода наметавонад.

Дар радифи ин ҳама тадбирандешиҳо табибон роҳи аз ҳама муҳиму самарабахши пешгирӣ аз бемориҳои сироятиро риояи ҳатмии гигиенаи шахсӣ медонанд. Онҳо мегӯянд, ҳама гуна бемориҳои сироятӣ дар натиҷаи риоя накардани қоидаҳои беҳдоштӣ ва тозагӣ паҳн мегарданд. Аз ин рӯ, ҳар як нафарро зарур аст, ки гигиенаи шахсӣ ва ҳифзи солимии худро дар мадди аввал гузорад.

Табиб Фирдавс Рауфов мегӯяд: “Риояи талаботи беҳдоштӣ ва пешгирӣ аз хатарҳои бемориҳои сирояткунанда масъалаи муҳими рӯз ба ҳисоб рафта, ҳар яки моро водор месозад, ки беш аз ҳар вақти дигар ба тозагӣ ва гигиенаи шахсии худу аҳли оилаамон аҳамияти зарурӣ диҳем. Зеро омили асосии пешгирии ҳама гуна бемориҳои сироятӣ тозагию пайваста шустани дастон мебошад. Ҳангоми аз хоб бедор шудан ҳатман дасту рӯй ва дандонҳоро бо оби гарм шустан, инчунин пеш аз истеъмоли хӯрок ва баъди он, қазои ҳоҷат ва баъди он низ дастҳоро бо маҳлули собун шустан ҳатмист. Инчунин, дар кӯча, ҷойҳои ҷамъиятӣ, ки шароити шустани дастон вуҷуд надорад, аз маҳлулҳои антисептикӣ ба монанди спирт ва маҳлулҳои махсуси барои тамиз гардонидани дастҳо пешбинишуда, истифода бояд намуд”.

Мутахассисони соҳаи тиб илова ба риояи гигиенаи шахсӣ, ҳамчунин омили дигари пешгирии бемориҳои сироятиро истеъмоли хӯрокҳои серғизо, меваю сабзавот ва гиёҳҳои шифобахш арзёбӣ мекунанд. Тавре медонем, дар Тоҷикистони биҳиштосои мо ҳазорҳо навъи гиёҳҳои шифобахш мерӯяду ҳар як нафарро мебояд, аз онҳо ба таври васеъ истифода карда, аз истеъмоли хӯрокҳои тезтайёр, ки боиси аксар бемориҳо мегарданд, худдорӣ намояд.

- Вақте шахс дар хона гирифтори бемориҳои сироятӣ, ба монанди сирояти шадиди роҳҳои нафас, зуком ва амсоли инҳо мешавад, барои пешгирии хуруҷи ин бемориҳо истифодаи маводҳое, ки дар шароити хона ҳастанд, аз қабили гиёҳи ҳазориспанд (аз дудаш нафас мекашем, аз оби он гулӯро ғарғара мекунем ва ҳамчун нӯшоба истеъмол мекунем), сирпиёз дар дили наҳор (истеъмоли 1 ё 2 адад сирпиёз бо об), ҳамчунин истифодаи зиёди оби ҷӯшондашуда (калонсолон аз 2 то 3,5 литр, хурдсолон аз 1 то 2 литр) ва чойи кабуди гарм низ тавсия дода мешавад, -мегӯяд Ф. Рауфов.

Табибон дар қатори тавсияҳои муфид аз шаҳрвандон пайваста даъват ба амал меоранд, ки аз рафтан ба ҷойҳои ҷамъиятии серодам худдорӣ намуда, бе зарурат ба кӯча, бозор ва мағозаҳо нараванд.

Набояд фаромӯш кард, ки саломатии ҳар як инсон дар дасти худи ӯст. Агар инсон ба гигиенаи шахсӣ ва тарзи ҳаёти солим таваҷҷуҳи ҷиддӣ дошта бошаду қоидаҳои беҳдоштиро пурра риоя кунад, бешак ҳаёти солимро ба даст меорад, ки орзуи ҳар нафар аст.