ҶОМЕА
Ҷумъа 27 Декабр 2024 04:59
Оё тасмими нави Вазорати маориф ва илм ин мушкилро бартараф мекунад?
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз норасоии омӯзгорони ҷавон дар муассисаҳои таълимии кишвар изҳори нигаронӣ намуданд.
Ин нуктаро Пешвои миллат зимни суханронӣ дар Рӯзи дониш дар ноҳияи Данғара баён доштанд.
Президенти кишвар изҳор доштанд, ки соли ҷорӣ 3 ҳазору 432 мутахассиси ҷавони равияи омӯзгорӣ барои кор ба муассисаҳои таълимии кишвар фиристода шудаанд, аммо то ба имрӯз танҳо 49 дарсади онҳо ба шуъбаҳои маорифи шаҳру ноҳияҳо ҳозир шудаанду халос.
“Фикр мекунам, ки яке аз мушкилоти асосиву ҳалталаби соҳаи маорифи мамлакат - норасоии омӯзгорон дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ вақтҳои наздик пурра бартараф мегардад”,- гуфтанд, Пешвои миллат.
ЧӢ ҚАДАР ОМӮЗГОР НАМЕРАСАД?
Оморҳои чанд соли охир нишон медиҳад, ки норасоии омӯзгорон, махсусан омӯзгорони ҷавон дар Тоҷикистон ба як вазъи нигаронкунанда табдил ёфтааст, ки ахиран Президенти кишвар низ аз он гуфтанд.
Омилҳои норасоии омӯзгорони ҷавон дар кишвар кадомҳоянд? Омӯзгорони ҷавон чӣ имтиёзҳо доранд ва аз он то кадом андоза бархӯрдоранд? Вазорати маориф ва илм дар ин раванд кадом корҳоро ба сомон мерасонад? Суолҳоеанд, ки дар маводи мазкур мавриди таҳлил қарор мегиранд.
Ахиран масъулини Вазорати маориф ва илми кишвар иттилоъ доданд, ки дар соли таҳсили 2022 дар мактабҳои миёна 3 ҳазору 432 нафар омӯзгор намерасид.
Аз ҷумла, Зиёдулло Абдулзода, муовини вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон зимни нишасти матбуотӣ аз норасоии омӯзгорони фанҳои дақиқ, аз қабили математика, физика ва кимиё гуфт.
Ӯ зикр кард, ки дар назди вазорат ситоди махсус амал мекунад, ки ба ҳалли ин масъала, ки дар кишвар муҳим арзёбӣ мешавад, машғул аст.
Бояд гуфт, ки тибқи иттилои ин ниҳод, имрӯз дар кишвар 3 ҳазору 967 мактаби таҳсилоти умумӣ амал мекунад, ки дар онҳо 126 ҳазору 354 нафар омӯзгор машғули коранд. Аз ин теъдод 81 ҳазору 822 нафарро занон ташкил медиҳанд.
Дар ҳамин ҳол, теъдоди умумии хонандагон 2 миллиону 232 ҳазору 114 нафарро ташкил медиҳад, ки 1 миллиону 79 ҳазору 197 нафарашон духтарон мебошанд.
ОМИЛҲО ГУНОГУНАНД
Дар воқеъ, масъалаи норасоии омӯзгорон дар соҳаи маориф тули чанд соли охир аз ҷониби намояндагони ин соҳа садо медиҳад, ки сабабу омилҳои онро мутахассисон гуногун арзёбӣ мекунанд. Аз ҷумла, таҳсил дар зинаи магистратура, хизмати ҳарбӣ, ба шавҳар баромадани духтарон омилҳои он арзёбӣ мешавад.
Аз ҷумла, норасоии омӯзгорони ҷавонро дар кишвар директори Агентии назорат дар соҳаи маориф ва илми назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Икром Субҳонзода нигаронкунанда хонда, сабабҳояшро чунин арзёбӣ кард:
- Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки ба ҷойи кор ҳозиршавии хатмкардагони муассисаҳои таҳсилоти олии касбие, ки ихтисосҳои равияи омӯзгорӣ доранд, дар доираи нақшаҳои пешбинишуда амалӣ намешавад. Қисме аз хатмкардагони равияи омӯзгорӣ бе сабаб ва қисми дигар бо сабабҳои таҳсил дар зинаи магистратура, хизмат дар сафи Қувваҳои Мусаллаҳи кишвар, баргардонидани маблағи таҳсил, дипломи аъло, ба шавҳар баромадан, рухсатии ҳомиладорӣ ва нигоҳубини кӯдак ба ҷои кор ҳозир нашудаанд,-гуфтааст Субҳонзода.
Тибқи маълумоти оморӣ, ихтисос ва равияҳои омӯзгории муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбии кишварро ба ҳисоби миёна ҳар сол 21 ҳазор нафар хатм мекунанд, ки аз ин шумора 8,5 - 9 ҳазор нафарашон хатмкунандагони гурӯҳҳои буҷетӣ мебошанд.
Маҳмадюсуф Имомзода, вазири собиқи маориф ва илми кишвар омилҳои норасоии омӯзгоронро чунин баён намуда буд.
“Аз мактаб рафтан, ба мактаб қабул кардан, ҳамин динамика дар соҳаи мо ҳаст, ин падидаи нав нест. Сабабу омилҳои аз кор рафтани омӯзгорон маош, фавт, беморӣ, муҳоҷират, нафақа ва иваз намудани ҷои зист аст”, - гуфта буд Имомзода.
ОМӮЗГОРОНИ ҶАВОН ЧӢ ИМТИЁЗҲО ДОРАНД?
Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҳавасманд гардонидани омӯзгорони ҷавон дар кишвар як қатор чораҳоро роҳандозӣ намудааст. Аз ҷумла, бар пояи як қарори Ҳукумати кишвар “Дар бораи муқаррар намудани имтиёзҳо ба омӯзгорони ҷавон”, ки аз соли 2006 амал мекунад, дар ҳаҷми то 6 ҳазор сомонӣ бо меъёри 3 фоизи солона ба омӯзгорони ҷавон дода мешавад.
Гуфта мешавад, ки қарзҳо барои се соли аввали фаъолияти омӯзгорони ҷавон, ки дорои таҳсилоти олии касбӣ ҳастанд ва дар муассисаҳои таҳсилоти умумӣ кор мекунанд, пешниҳод карда мешавад.
Ин қарзҳо ба ҳар омӯзгори ҷавон ба василаи “Амонатбонк” дода мешавад, ки яке аз талаботи дарёфти он надоштани қарз дар бонк мебошад.
Ин маблағ ҳамасола аз ҳисоби буҷаи давлат барои омӯзгорони ҷавон ҳамчун қарзи имтиёзнок барои беҳбудии шароити зиндагиашон, аз ҷумла чорводорию занбӯрпарварӣ пешниҳод мегардад. Ин имтиёзи давлатӣ ҳамасола барои 333 омӯзгор дар тамоми кишвар пешбинӣ гардидааст.
Тавре қаблан Вазорати маориф ва илм хабар дода буд, ба мутахассисони ҷавон ғайр аз қарзҳои боимтиёз ҳамзамон бидуни навбат ҷудо кардани қитъаи замин барои сохтани хонаи истиқоматӣ пешбинӣ гардидааст, ки дар ҳамоҳангӣ бо ҳукуматҳои маҳал ва шуъбаҳои маориф дода мешавад.
Вале чӣ гунае, ки маълум гардид, на ҳама омӯзгорони ҷавон аз ин гуна имтиёзҳо бархурдоранд.
Дар Вазорати маориф ва илм низ иқрор шуданд, ки ин қарзҳои имтиёзнок барои ҳамаи омӯзгорони ҷавони ҷумҳурӣ пешбинӣ шудааст, аммо фаъолияти шуъбаҳои маориф дар ин самт суст роҳандозӣ шудааст. “Бештари шуъбаҳои маориф ба омӯзгорон ин имтиёзро пешниҳод намекунанд ва омӯзгорон аз ин имтиёз бархурдор нестанд. Яъне таблиғу ташвиқ дар ин самт кам аст”, - изҳор намуда буданд, масъулини Вазорати маориф ва илм.
Вазорати маориф ва илм иттилоъ медиҳад, ки барои дастрасӣ пайдо кардани омӯзгорони ҷавон ба ин қарзҳо ҳамасола аз ҷониби раёсат ва шуъбаҳои маорифи шаҳру ноҳияҳо рӯйхати омӯзгорони ҷавон ба вазорат пешниҳод мешавад. Яъне, омӯзгорони ҷавоне, ки эҳтиёҷ ба ин имтиёзро доранд, метавонанд ба раёсат ё шуъбаи маорифи шаҳр ё ноҳияашон муроҷиат кунанд.
ТАСМИМИ НАВИ ВАЗОРАТ
Аммо Вазорати маориф ва илми кишвар барои беҳ намудани вазъияти мазкур тасмими наверо роҳандозӣ менамояд, ки дар натиҷаи он гуфта мешавад, ки норасоии омӯзгорон бартараф хоҳад шуд. Вазорат ният дорад, ки дар соли 2024 донишҷӯёни курсҳои 4 ва 5-и 16 муассисаи таҳсилоти олии касбии ҷумҳуриро, ки аз рӯйи равияҳои омӯзгорӣ хатм мекунанд, дар асоси шартномаи чорҷониба дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии мамлакат ба кор қабул намояд.
- Сафарбарнамоии хатмкунандагон ва назорати ба ҷои кор ҳозиршавии онҳо метавонад пурра норасоии кадрҳои омӯзгории муассисаҳои таҳсилоти умумии кишварро бартараф намояд.
Гуфта мешавад, ки чунин тасмим дар асоси дастуру супоришҳои Роҳбари давлат вобаста ба таъмини муассисаҳои таълимӣ бо омӯзгорон гирифта шудааст.
Дар робита ба ин, вазири маориф ва илм шахсони масъулро вазифадор намудааст, ки барои фаъолияти босамари омӯзгорон шароити мусоид фароҳам оварда, хатмкунандагони равияҳои омӯзгориро ба кор ҷалб намоянд.
Аз ҷумла, дар асоси ситоде, ки дар назди Вазорати маориф ва илми кишвар таъсис дода шудааст, он вазъи кунуниро таҳлил намуда, бо муассисаҳои таълимӣ ҷиҳати омода намудани кадрҳои нав ҳамкорӣ мекунад, барномаҳои дастгирӣ ва такмили ихтисоси омӯзгорони амалкунандаро роҳандозӣ менамояд, инчунин барои ҳавасмандгардонии ҷомеаи омӯзгорон кор мебарад.
Бояд гуфт, ки Сарвари давлат зимни суханрониашон дар Рӯзи дониш Вазорати маориф ва илмро вазифадор намуданд, ки дар ҳамкорӣ бо Агентии назорат дар соҳаи маориф ва илм ва Академияи таҳсилот то охири соли ҷорӣ лоиҳаи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи Консепсияи миллии арзёбии сифати таҳсилот”-ро омода карда, ба Ҳукумати кишвар пешниҳод намоянд.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз норасоии омӯзгорони ҷавон дар муассисаҳои таълимии кишвар изҳори нигаронӣ намуданд.
Ин нуктаро Пешвои миллат зимни суханронӣ дар Рӯзи дониш дар ноҳияи Данғара баён доштанд.
Президенти кишвар изҳор доштанд, ки соли ҷорӣ 3 ҳазору 432 мутахассиси ҷавони равияи омӯзгорӣ барои кор ба муассисаҳои таълимии кишвар фиристода шудаанд, аммо то ба имрӯз танҳо 49 дарсади онҳо ба шуъбаҳои маорифи шаҳру ноҳияҳо ҳозир шудаанду халос.
“Фикр мекунам, ки яке аз мушкилоти асосиву ҳалталаби соҳаи маорифи мамлакат - норасоии омӯзгорон дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ вақтҳои наздик пурра бартараф мегардад”,- гуфтанд, Пешвои миллат.
ЧӢ ҚАДАР ОМӮЗГОР НАМЕРАСАД?
Оморҳои чанд соли охир нишон медиҳад, ки норасоии омӯзгорон, махсусан омӯзгорони ҷавон дар Тоҷикистон ба як вазъи нигаронкунанда табдил ёфтааст, ки ахиран Президенти кишвар низ аз он гуфтанд.
Омилҳои норасоии омӯзгорони ҷавон дар кишвар кадомҳоянд? Омӯзгорони ҷавон чӣ имтиёзҳо доранд ва аз он то кадом андоза бархӯрдоранд? Вазорати маориф ва илм дар ин раванд кадом корҳоро ба сомон мерасонад? Суолҳоеанд, ки дар маводи мазкур мавриди таҳлил қарор мегиранд.
Ахиран масъулини Вазорати маориф ва илми кишвар иттилоъ доданд, ки дар соли таҳсили 2022 дар мактабҳои миёна 3 ҳазору 432 нафар омӯзгор намерасид.
Аз ҷумла, Зиёдулло Абдулзода, муовини вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон зимни нишасти матбуотӣ аз норасоии омӯзгорони фанҳои дақиқ, аз қабили математика, физика ва кимиё гуфт.
Ӯ зикр кард, ки дар назди вазорат ситоди махсус амал мекунад, ки ба ҳалли ин масъала, ки дар кишвар муҳим арзёбӣ мешавад, машғул аст.
Бояд гуфт, ки тибқи иттилои ин ниҳод, имрӯз дар кишвар 3 ҳазору 967 мактаби таҳсилоти умумӣ амал мекунад, ки дар онҳо 126 ҳазору 354 нафар омӯзгор машғули коранд. Аз ин теъдод 81 ҳазору 822 нафарро занон ташкил медиҳанд.
Дар ҳамин ҳол, теъдоди умумии хонандагон 2 миллиону 232 ҳазору 114 нафарро ташкил медиҳад, ки 1 миллиону 79 ҳазору 197 нафарашон духтарон мебошанд.
ОМИЛҲО ГУНОГУНАНД
Дар воқеъ, масъалаи норасоии омӯзгорон дар соҳаи маориф тули чанд соли охир аз ҷониби намояндагони ин соҳа садо медиҳад, ки сабабу омилҳои онро мутахассисон гуногун арзёбӣ мекунанд. Аз ҷумла, таҳсил дар зинаи магистратура, хизмати ҳарбӣ, ба шавҳар баромадани духтарон омилҳои он арзёбӣ мешавад.
Аз ҷумла, норасоии омӯзгорони ҷавонро дар кишвар директори Агентии назорат дар соҳаи маориф ва илми назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Икром Субҳонзода нигаронкунанда хонда, сабабҳояшро чунин арзёбӣ кард:
- Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки ба ҷойи кор ҳозиршавии хатмкардагони муассисаҳои таҳсилоти олии касбие, ки ихтисосҳои равияи омӯзгорӣ доранд, дар доираи нақшаҳои пешбинишуда амалӣ намешавад. Қисме аз хатмкардагони равияи омӯзгорӣ бе сабаб ва қисми дигар бо сабабҳои таҳсил дар зинаи магистратура, хизмат дар сафи Қувваҳои Мусаллаҳи кишвар, баргардонидани маблағи таҳсил, дипломи аъло, ба шавҳар баромадан, рухсатии ҳомиладорӣ ва нигоҳубини кӯдак ба ҷои кор ҳозир нашудаанд,-гуфтааст Субҳонзода.
Тибқи маълумоти оморӣ, ихтисос ва равияҳои омӯзгории муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбии кишварро ба ҳисоби миёна ҳар сол 21 ҳазор нафар хатм мекунанд, ки аз ин шумора 8,5 - 9 ҳазор нафарашон хатмкунандагони гурӯҳҳои буҷетӣ мебошанд.
Маҳмадюсуф Имомзода, вазири собиқи маориф ва илми кишвар омилҳои норасоии омӯзгоронро чунин баён намуда буд.
“Аз мактаб рафтан, ба мактаб қабул кардан, ҳамин динамика дар соҳаи мо ҳаст, ин падидаи нав нест. Сабабу омилҳои аз кор рафтани омӯзгорон маош, фавт, беморӣ, муҳоҷират, нафақа ва иваз намудани ҷои зист аст”, - гуфта буд Имомзода.
ОМӮЗГОРОНИ ҶАВОН ЧӢ ИМТИЁЗҲО ДОРАНД?
Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҳавасманд гардонидани омӯзгорони ҷавон дар кишвар як қатор чораҳоро роҳандозӣ намудааст. Аз ҷумла, бар пояи як қарори Ҳукумати кишвар “Дар бораи муқаррар намудани имтиёзҳо ба омӯзгорони ҷавон”, ки аз соли 2006 амал мекунад, дар ҳаҷми то 6 ҳазор сомонӣ бо меъёри 3 фоизи солона ба омӯзгорони ҷавон дода мешавад.
Гуфта мешавад, ки қарзҳо барои се соли аввали фаъолияти омӯзгорони ҷавон, ки дорои таҳсилоти олии касбӣ ҳастанд ва дар муассисаҳои таҳсилоти умумӣ кор мекунанд, пешниҳод карда мешавад.
Ин қарзҳо ба ҳар омӯзгори ҷавон ба василаи “Амонатбонк” дода мешавад, ки яке аз талаботи дарёфти он надоштани қарз дар бонк мебошад.
Ин маблағ ҳамасола аз ҳисоби буҷаи давлат барои омӯзгорони ҷавон ҳамчун қарзи имтиёзнок барои беҳбудии шароити зиндагиашон, аз ҷумла чорводорию занбӯрпарварӣ пешниҳод мегардад. Ин имтиёзи давлатӣ ҳамасола барои 333 омӯзгор дар тамоми кишвар пешбинӣ гардидааст.
Тавре қаблан Вазорати маориф ва илм хабар дода буд, ба мутахассисони ҷавон ғайр аз қарзҳои боимтиёз ҳамзамон бидуни навбат ҷудо кардани қитъаи замин барои сохтани хонаи истиқоматӣ пешбинӣ гардидааст, ки дар ҳамоҳангӣ бо ҳукуматҳои маҳал ва шуъбаҳои маориф дода мешавад.
Вале чӣ гунае, ки маълум гардид, на ҳама омӯзгорони ҷавон аз ин гуна имтиёзҳо бархурдоранд.
Дар Вазорати маориф ва илм низ иқрор шуданд, ки ин қарзҳои имтиёзнок барои ҳамаи омӯзгорони ҷавони ҷумҳурӣ пешбинӣ шудааст, аммо фаъолияти шуъбаҳои маориф дар ин самт суст роҳандозӣ шудааст. “Бештари шуъбаҳои маориф ба омӯзгорон ин имтиёзро пешниҳод намекунанд ва омӯзгорон аз ин имтиёз бархурдор нестанд. Яъне таблиғу ташвиқ дар ин самт кам аст”, - изҳор намуда буданд, масъулини Вазорати маориф ва илм.
Вазорати маориф ва илм иттилоъ медиҳад, ки барои дастрасӣ пайдо кардани омӯзгорони ҷавон ба ин қарзҳо ҳамасола аз ҷониби раёсат ва шуъбаҳои маорифи шаҳру ноҳияҳо рӯйхати омӯзгорони ҷавон ба вазорат пешниҳод мешавад. Яъне, омӯзгорони ҷавоне, ки эҳтиёҷ ба ин имтиёзро доранд, метавонанд ба раёсат ё шуъбаи маорифи шаҳр ё ноҳияашон муроҷиат кунанд.
ТАСМИМИ НАВИ ВАЗОРАТ
Аммо Вазорати маориф ва илми кишвар барои беҳ намудани вазъияти мазкур тасмими наверо роҳандозӣ менамояд, ки дар натиҷаи он гуфта мешавад, ки норасоии омӯзгорон бартараф хоҳад шуд. Вазорат ният дорад, ки дар соли 2024 донишҷӯёни курсҳои 4 ва 5-и 16 муассисаи таҳсилоти олии касбии ҷумҳуриро, ки аз рӯйи равияҳои омӯзгорӣ хатм мекунанд, дар асоси шартномаи чорҷониба дар муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии мамлакат ба кор қабул намояд.
- Сафарбарнамоии хатмкунандагон ва назорати ба ҷои кор ҳозиршавии онҳо метавонад пурра норасоии кадрҳои омӯзгории муассисаҳои таҳсилоти умумии кишварро бартараф намояд.
Гуфта мешавад, ки чунин тасмим дар асоси дастуру супоришҳои Роҳбари давлат вобаста ба таъмини муассисаҳои таълимӣ бо омӯзгорон гирифта шудааст.
Дар робита ба ин, вазири маориф ва илм шахсони масъулро вазифадор намудааст, ки барои фаъолияти босамари омӯзгорон шароити мусоид фароҳам оварда, хатмкунандагони равияҳои омӯзгориро ба кор ҷалб намоянд.
Аз ҷумла, дар асоси ситоде, ки дар назди Вазорати маориф ва илми кишвар таъсис дода шудааст, он вазъи кунуниро таҳлил намуда, бо муассисаҳои таълимӣ ҷиҳати омода намудани кадрҳои нав ҳамкорӣ мекунад, барномаҳои дастгирӣ ва такмили ихтисоси омӯзгорони амалкунандаро роҳандозӣ менамояд, инчунин барои ҳавасмандгардонии ҷомеаи омӯзгорон кор мебарад.
Бояд гуфт, ки Сарвари давлат зимни суханрониашон дар Рӯзи дониш Вазорати маориф ва илмро вазифадор намуданд, ки дар ҳамкорӣ бо Агентии назорат дар соҳаи маориф ва илм ва Академияи таҳсилот то охири соли ҷорӣ лоиҳаи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи Консепсияи миллии арзёбии сифати таҳсилот”-ро омода карда, ба Ҳукумати кишвар пешниҳод намоянд.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед