Ё “16 рӯзи амал алайҳи зӯроварии гендерӣ” баҳри чист?

Ҷомеаи ҷаҳонӣ дар мавриди хушунат ва зӯроварӣ нисбат ба занҳо бисёр нигарон аст ва солҳои зиёд барои аз миён бардоштани ин зуҳуроти номатлуб талош менамояд. Вале мутаассифона, хушунату зӯроварӣ ва таҳқири занҳо аз муаммоҳои мубраму ҳалталаб то ҳол боқист. Ин ҳолат дар кишвари мо низ мавзӯи доғ маҳсуб меёбад. Ҳамин хушунату зӯроварист, ки ҳамасола дар Тоҷикистон занҳои бешумор қасд ба ҷони худ мекунанд.
      
Барои бартараф намудани чунин вазъ ҳамасола дар кишвар аз ҷониби Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон чорабинии “16 рӯзи амал алайҳи зӯроварии гендерӣ” гузаронида мешавад. Вобаста ба ин масъала суҳбате доштем, бо Зарина Абдулмаинзода, муовини раиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки фишурдааш пешкаш мегардад.

- Ҳамасола аз 25 ноябр то 10 декабр Рӯзи байналмилалии “16 рӯзи амал алайҳи зӯроварии гендерӣ” гузаронида мешавад. Ин гуна чорабиниҳо, ки ҳамасола дар пойтахти мо низ гузаронида мешавад, чӣ натиҷаҳо медиҳанд?

-Имрӯз аз он бояд ифтихор намуд, ки дар кишвари ҳуқуқбунёди тоҷикон занро ҳамчун қувваи пешбаранда ва як ҷузъи муҳими ҷомеа эътироф намуда, иштироки ӯро дар тамоми ҷабҳаҳо, аз ҷумла сиёсат, иқтисодиёт, иҷтимоиёт ва маънавиёти кишвар ногузир медонанд. Дар масъалаи хушунут ва зӯроварӣ нисбати занон дар кишвар як қатор семинарҳои омӯзишӣ, мизҳои мудаввар ва вохӯриҳо гузаронида мешавад ва натиҷааш ҳамин аст, ки рӯз то рӯз хушунат нисбати зани тоҷик кам шуда истодааст.

Ҳамасола аз 26 ноябр то 10 декабр дар тамоми чаҳон маъракаи иттилоотии “16 рӯзи амал алайҳи хушунат нисбати занон” гузаронида мешавад, ки кишвари мо низ ин маъракаи муҳимро пайгирӣ мекунад. Моҳи июли соли 2012 Созмони Милали Муттаҳид ранги норинҷиро чун рамзи зидди зӯроварӣ эълон намуд. Ва он ҳамасола давоми 16 рӯз дар кишвар гузаронида мешавад.

- Чаро чунин чорабинӣ дар минтақаҳои дурдасти кишвар гузаронида намешавад? Чун ба таври маъмул бештар дар минтақаҳо хушунат зиёд ба назар мерасад?
- Баробари дар пойтахти кишвар баргузор гардидани чунин маъракаҳо дар маркази вилоятҳо, ноҳияҳои тобеи марказ низ ҳар ҳафта аз ҷониби масъулини Кумита семинарҳои омӯзишӣ баргузор мегардад. Бештар дар ноҳияҳои дурдаст мо бо наздикони занони ҷабрдида суҳбат гузаронда, барои духтарони ҷавон дар ҷамоатҳо, донишгоҳҳо, коллеҷҳо ва ҳатто хобгоҳҳо корҳои фаҳмондадиҳӣ доир месозем.

- То ҷое мо маълумот пайдо кардем, занони хушунатдида аз ҷониби Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон давоми 14 рӯз бо ҷойи хоб таъмин карда мешаванд. Ин ба чӣ хотир аст?   

- Дар паноҳгоҳи муваққатӣ зан метавонад, аз 14 то 30 шабонарӯз ҳамроҳ бо фарзандони ноболиғ ҷойгир карда шавад. Давоми ҳамин рӯзҳо онҳо бо хӯрока ва чизҳои лозимии рӯзгор таъмин мегарданд. Дар ин муддат бо онҳо аз рӯи барномаи инфиродӣ курси барқароршавии равонӣ гузаронида мешавад. Кумита дорои равоншиносони хуб буда, аввал бо занон ва баъдан бо наздиконаш (шавҳар ва падару модари шавҳар) суҳбат мегузаронанд. Аз рӯйи оморҳо маълум мешавад, ки муддати ду ҳафта занон ором шуда, бо шавҳар муносибати хуб пайдо карда, пасон ба манзили худ бармегарданд.

- Дар як соли охир чӣ қадар занон аз хусуси хушунати оилавӣ ба шумо муроҷиат кардаанд?

- Давоми 9 моҳи соли равон 425 нафар зан тариқи телефонӣ, мактуб ва қисме ба бинои кумита омада, шикоят намуданд. Дархости онҳо қабул гардида, дар муддати кӯтоҳ ҳалли худро ёфтаанд. Дар боробари қабул намудани шикоятҳои занон бо онҳо масъулини мо суҳбатҳои озод намуда, барои ба ин ҳолат дубора гирифтор нашудан, маслиҳатҳои муфид медиҳанд. Чунин тадбирҳо имкон медиҳад, то сатҳи хушунат коҳиш ёфта, рӯзгори осудаи мардум, махсусан дар минтақаҳои дурдаст халал наёбад.

Дар шароити кунунӣ оиладорӣ кори саҳл нест. Пас, моро лозим ҳар чи бештар бо мардум дар иртибот бошем, аз вазъи рӯзгор ва оиладории эшон бештар бохабар бошем. Кормандони кумита пайваста мекӯшанд, бо занон бештар робита барқарор карда, ҳуқуқҳои онҳоро барояшон фаҳмонда диҳанд.

- Ба фикри шумо оё занон нисбат ба солҳои қаблӣ аз ҳуқуқҳои худ огоҳанд ва то кадом андоза худро ҳимоя карда метавонанд?

- Нисбати солҳои пеш ҳоло шуурнокии занон то андозае боло рафтааст. Бисёр кӯшиш мекунем, ки бо занон пеш аз хушунат суҳбат кунем, то пеши роҳи зӯроварӣ нисбати онҳоро гирифта тавонем. Имрӯз бис-ёр дида мешавад, ки занон аз мақомотҳои дахлдор бохабар буда, аз қонун ва қоидаҳои ҷойдошта, ҳарф мезананд, то худро ҳимоя кунанд.

- Ба шумо духтароне, ки хилофи хоҳиши хеш, яъне бо хости волидон издивоҷ мекунанд, муроҷиат кардаанд? Агар муроҷиат карда бошанд, мушкили онҳоро чӣ гуна ҳал мекунед?

- Хушбахтона, то ҳол ба Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби духтароне, ки бо хоҳиши падару модар ба шавҳар дода мешаванд, нафаре муроҷиат накардааст. Агар чунин ҳолат рух диҳад, мо омодаем бо волидони чунин духтарон корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронем.

- Барои пешгирии зӯроварӣ дар оила чӣ бояд кард?

- Пешгирии зӯроварӣ дар оила дар сатҳҳои гуногун фаъолияти ҳамаҷонибаи мутахассисони гуногунро талаб мекунад ва роҳҳои зиёди ҳалли худро дорад. Пеш аз ҳама якдигарфаҳмӣ байни зану шавҳар, эҳтиром нисбат ба аҳли хонавода ва дахолат накардани шахсони сеюм ба оила мебошад. Занон бояд зиракӣ ва ҳушёриро аз даст надода, дар бунёди оилаи солим саҳмгузор бошанд. Бо ибораи дигар, оиладорӣ ҳам як масъулияти бузург дар назди ҷомеа маҳсуб меёбад. Зеро тарбияи фарзандон ва насли шоистаи даврон камол ёфтани эшон вазифаи ҷонии волидон аст.