ё чаро он то ҳол пурра риоя намегардад?

Дар дилхоҳ давлату миллат расму оинҳое ҳастанд, ки ҷузъи миҳими фарҳанги миллӣ ба ҳисоб рафта, муаррифгари фарҳанги давлату миллат дар арсаи ҷаҳонӣ мебошад. Миллати тоҷик низ аз ибтидои ҳастии хеш бо расму оинҳои хоси худ миёни дигар қавму миллатҳо ҷойгоҳи хоса дораду он чун анъана аз насл ба насл гузашта, то ба замони мо омада расидааст.

Аммо расму оинҳои мавҷуда дар замонҳои гуногун ба худ шаклу одатҳоеро гирифтанд, ки боиси мушкил шудани ҳаёти мардум гардидаву чун бори вазнине ба дӯши сокинон афтодааст.

Ҷумҳурии Тоҷикистон аз рӯзҳои нахустини соҳибистиқлолӣ баҳри зиндагии шоиставу ҳаёти осуда доштани сокинони мамлакат тадбирҳои зиёде андешидаву амалӣ намуд, ки аз тарафи аҳолии кишвар бо дилгармӣ истиқбол гардиданд. Яке аз тадбирҳои саривақтие, ки дар ин муддат андешида шуду ба ҳаёти мардум сабукиҳои хеле зиёд овард, ин қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” мебошад. Ва инак сенздаҳ сол аст, ки он танзимкунандаи расму оинҳосту боиси некуаҳволии сокинони кишвар гардидааст.

Гарчанде он ба ҳаёти ҳар як сокини кишвар сабукиҳои зиёдеро оварда, маросимҳои боҳашамати пештараро ба маросимҳои хоксоронаву сарфакорона мубаддал гардонида бошад ҳам, аммо то ҳол ҳастанд нафароне, ки ин чизро нодида мегиранду ба исрофкорӣ роҳ медиҳанд ва маросимҳои хурсандии худро берун аз муқаррароти қонуни мазкур доир менамоянд. Ин на танҳо қонуншиканӣ, балки нодида гирифтани ҳаёти дигар ҳаммеҳанон мебошад. Зеро онро кулли аҳолии кишвар дар якдиливу ҳамдигарфаҳмӣ баҳри зиндагии шоиста доштану халос гардидан аз одату маросимҳои нолозиму зиёдаравиҳо қабул намудаанд.

Бино ба иттилои Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаш моҳи аввали соли 2020 аз тарафи комиссияҳои доимии танзими анъана ва ҷашну маросим дар ҷараёни баргузории маъракаҳо дар маҷмӯъ дар кишвар 9140 рейдҳои санҷишӣ гузаронида шуда, мутобиқи маълумоти пешниҳоднамудаи Суди Олӣ 322 парвандаи маъмурӣ мавриди баррасӣ қарор дода шудааст. Аз ин теъдод 3 адад қатъ карда шуда, вобаста ба 319 ҳолати боқимонда қарори дахлдор бароварда шудааст.

Мутахассисону коршиносон то ҳол пурра риоя нагардидани талаботи қонуни танзимро гуногун арзёбӣ мекунанд. Ба таъкиди Хоҷамирзода Муслиҳиддин, корманди Кумитаи дин, сабаби риоя нагардидани баъзе аз талаботҳои қонуни мазкур дар он ифода меёбад, ки имрӯз баъзе ҷавонон ҳангоми оиладоршавӣ қоидаҳои рафтан ба хонаи ақди никоҳро риоя намекунанд. Онҳо ҳангоме, ки тавсияномаро аз мақомотҳои дахлдор мегиранд, барояшон талаботҳои қонун фаҳмонида мешавад. Вале мутаассифона, ҳангоми рафтани домоду арус ба хонаи ақди никоҳ қонуншиканӣ ба назар мерасад. Қонунгузор муайян кардааст, ки ҳамроҳи домоду арус бояд танҳо чор автомашинаи хурд бошад. Аммо ин талаботи қонун баъзан дар баъзе шаҳру ноҳияҳо аз тарафи ҷавонон нодида гирифта мешавад, ки худ қонуншиканист.

Ба назари ин коршинос пештар қонуншиканӣ аз тарафи хизматчиёни давлатӣ зиёд ба назар мерасид.

- Имрӯз баъзан соҳибкороне ҳастанд, ки талаботҳои қонуни мазкурро риоя намекунанду нисбати онҳо чораҳои ҳуқуқӣ андешида шуда, ҷарима карда мешаванд. Пештар хизматчиёни давлатие буданд, ки талаботҳои қонуни мавриди назарро риоя намекарданд. Имрӯз хушбахтона адади онҳо ниҳоятан кам шудааст, - иброз дошт Хоҷамирзода Муслиҳиддин.

Гуфта мешавад, агар ду-се соли охирро ба соли 2007, ки соли аввали қонуни мазкур аст, муқоиса намоем, мебинем, ки ниҳоятан адади қонуншиканӣ кам аст. Вале он то ҳол нигаронкунанда боқӣ мемонад.

- Қонуни мазкур ба зиндагии мардум сабукиҳои зиёдеро овард, - мегӯяд Хоҷамирзода Муслиҳиддин. – Чизе, ки ин ҷо дар мадди аввал қарор мегирад, ин аст, ки бо қабули он зиёда аз 55 маъракаи хурофотӣ аз байн рафт. Маъракаҳои хурофотие, ки аслу асоси фарҳангию таърихӣ ва динӣ надоштанд. Вақте ки 55 маъракаи хурофотӣ манъ гардид, шаҳрвандони мо тавонистанд, зиёда аз 22 млрд сомониро пасандоз кунанд. Дастоварди дигари қонун ин аст, ҳадафҳое, ки аз барои амалӣ гардидани онҳо қонун қабул шуда буд, дар амал татбиқ гаштанд. Ба монанди пешгирии сатҳи камбизоатӣ, баланд бардоштани сатҳи маърифатнокии зиндагонии шаҳрвандон ва аз ҳама муҳим ташаккули тафаккури сарфаву сариштакорӣ. Дастоварди дигари қонун он аст, ки фарҳанги ниёгон зинда гардид.

Чун яке аз ҳадафҳои асосии қонуни мазкур паст намудани сатҳи камбизоатии мардум буд, дар ин солҳое, ки ин қонун мавриди амал қарор дорад, ин ҳадаф то андозае амалӣ гардид. Дар ин маврид низ Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар яке аз баромадҳояшон гуфта буданд: “Бо қабули қонун ва амалӣ гардидани он мардуми мо бори дигар итминон ҳосил карданд, ки урфу одат, расму ойин ва ҷашну маъракаҳоро, ки рукнҳои муҳимми ҷомеаи шаҳрвандӣ ва давлати ҳуқуқбунёд мебошанд, ба танзим даровардан мумкин аст. Баъди қабули қонуни мазкур бо дарёфти сарчашмаҳои маблағгузории дохилӣ, аз ҷумла кам намудани хароҷоти нолозим сатҳи камбизоатӣ дар байни 10 сол аз 53 фоиз то 30 фоиз, яъне 23 фоиз коҳиш дода шуд”.

Дар маҷмӯъ, ба таъкиди коршиносон аҳли ҷомеа дарк карданд ва фаҳмиданд, ки ин қонун манфиатҳои иқтисодии гуногунҷанба дораду дар зиндагии онҳо нақши таъсиррасонро гузошт ва сатҳи зиндагонӣ аз лиҳози иҷтимоӣ боло рафт. Пас, ҳар яки моро лозим аст, ки қонуни мазкурро риоя намоем ва барои амалӣ гардидани ҳадафҳои аслии он талош созем. Зеро он асоси ҳаёти шоиста аст.