ҶОМЕА
Шанбе 27 Апрел 2024 01:34
Ё пасандоз шудани 23 миллиард сомонӣ аз рӯзи қабули қонун
Солҳои пеш мардум ҳангоми баргузории маросимҳои хурсандиву азодорӣ ба зиёдаравӣ роҳ медоданд. Масалан, вақте нафаре вафот мекард, дар баробари оне ки соҳибони майит ғамзада буданд, чорвои доштаашро забҳ мекарданду хӯрок мепухтанд. Ё ҷавоне ба Федератсияи Русия рафта, маблағи бо машаққати зиёд ба даст овардаашро сарфи як тӯй мекард, ки он ҳам худнамоӣ буду халос. Хушбахтона, дар даврони соҳибистиқлолии кишвар бо мақсади рафъи чунин исрофкориҳо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” қабул гардид ва зиндагии мардум рӯ ба беҳбудӣ ниҳод. Доир ба беҳбудӣ, амалишавӣ ва фоидаҳои ин қонун мо бо корманди Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳоҷамирзода Муслиҳиддин суҳбат намудем, ки ҷавҳари он пешкаш мегардад.
- Дар ибтидо оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” ва манфиатҳои он мегуфтед?
- Хушбахтона, баъди ба даст овардани истиқлол шаҳрвандони кишвар ба як қатор ҳадафу ормонҳои худ расиданд. Ва яке аз он ҳадафҳое, ки мехостанд амалӣ гардаду онро дар амал иҷро намоянд, эҳё намудани фарҳанги ниёгон аст. Дар тӯли таърих исбот шудааст, ки фарҳанги мардуми тоҷик ҳамеша дар сафи аввал қарор дошт ва гузаштагони мо танҳо ба воситаи фарҳанге, ки доштанд, муаллими башарият буданд. Бо дарназардошти чунин масъала вақте ки истиқлолият ба даст омад, як қатор қонунҳо дар кишвари мо қабул шуданд, ки ин қонунҳоро метавон қонунҳои миллӣ ном бурд, ки яке аз онҳо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” мебошад.
Ба ин қонун, ки соли 2007 қабул шуд, то соли 2017 се маротиба тағйиру иловаҳо ворид гардид ва ин тағйиру иловаҳо пешниҳоди мардум буд, яъне фикру ақидаҳои мардум ба назар гирифта шуд. Бояд гуфт, ки дастовардҳои ин қонун хеле зиёд аст. Зеро бо қабул шудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” мо тавонистем, аз як қатор хурофотҳо наҷот ёбем. Зеро пеш аз қабули ин қонун дар миёни мардуми мо хурофотпарастӣ ва бегонапарастӣ зиёд дида мешуд. Аз ҷумла, бо номи дини мубини ислом ҳар гуна маросими азодорӣ баргузор мегардид. Баъди қабули қонун мо тавонистем, хурофотро аз ҳақиқат ва хаёлотро аз воқеият фарқ гузорем ва ба таълиму тарбияи дурусти фарзандони худ машғул шавем.
- Таълиму тарбия гуфтед, дар ин самт таъсири қонуни мазкур чӣ гуна буд?
- Аз давраи аввали қабули қонун то инҷониб зиёда аз 55 маъракаи хурсандии хурофотӣ ва азодорӣ аз байн рафт. Он маблағҳоеро, ки аз ҳисоби маъракаву маросими азодорӣ пасандоз шуд, шаҳрвандони мо барои таълиму тарбияи фарзандони худ равона карданд. Он оморе, ки мақоми ваколатдори Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ихтиёр дорад, нишон медиҳад, ки аз қабули қонун то инҷониб, яъне то соли 2020 зиёда аз 23 миллиард сомонӣ пасандоз шудааст ва ин маблағҳо барои таълиму тарбияи фарзандон, аз ҷумла барои либос, хӯрока, таъмири хона ва аҳли оилаи мардум сарф шудааст. Ин маблағҳо ба ҷойи худнамоӣ ба корҳои зарурӣ сарф шуданд.
- Ба фикри шумо сабаби исрофкориҳои зиёд аз ҷониби мардум дар чӣ буд?
- Ду нуқтаи асосӣ ҳаст. Нуқтаи аввал ин аст, ки худро нишон дода, маъракаҳои пурдабдаба мекарданд ва он чанд рӯз идома меёфт ва вақту соати аниқ ҳам надоштанд. Чанд рӯз ва чи қадар вақте ки мехостанд, маърака мегузаронданд ва ҳазорҳо-ҳазор маблағҳоро исрофкорона сарф мекарданд. Ҳамон замон қабули чунин як қонун зарур буд. Бо сиёсати пешгирифтаи хирадмандонаи Сарвари давлат қонуни мазкур қабул гардид ва як қатор дастовардҳо дошт. Аз ҷумла, хароҷоти мардум дар баргузории маъракаҳо дар муқоиса то давраи қабули қонун 5 маротиба кам гардид. Имрӯзҳо дар як маърака агар шаҳрвандони мо тақрибан 3600 сомонӣ сарф кунанд, пас қаблан ин маблағ даҳҳо ҳазор сомониро ташкил медод. Аз рӯи маълумоте, ки мо дорем ва Бонки миллӣ ба мо пешниҳод кардааст, пасандози шаҳрвандон дар бонкҳо дар вақтҳои охир аз 35 то 40 фоиз зиёд гардидааст.
- Қаблан, вақте ки аз хонавода касе вафот мекард, болои мусибат боз як чорвои калонро забҳ мекарданд. Вобаста ба ин чӣ гуфтаниҳо доред, ин аз байн рафт?
- Оид ба баргузории маросими азодорӣ қонун возеҳу равшан фаҳмонидааст, ки маъракаи ҷаноза бе адади муайяни иштирокдорон гузаронида мешавад, аммо дар рӯзи фавти майит дигар монанди қаблӣ чорвои хурду калонро забҳ кардан манъ шудааст. Барои чӣ манъ шудааст? Чунки ин аз фарҳанги ниёгони мо нест. Аз тарафи дигар дини ислом ба чунин амр таъкид накардааст. Қуръони карим бо дастуру супоришҳои Президенти кишвар ба забони тоҷикӣ бо ҳарфҳои кириллӣ чоп шудааст. Агар мо онро мутолиа кунему ояту маъниҳояшро дарк кунем, мебинем, ки оид ба забҳи чорво дар рӯзи дафни майит ҳеҷ ишорае нашудааст. Аз тарафи дигар маросими се, чил, солро қонун иҷозат додааст, лекин дар доираи муайян гузаронида мешаванд. Маросими се танҳо бо дуою фотиҳа дар ҳаққи майит ва як ёдбуди нек аз ӯ, бе додани таъом ва бе тақсим кардани маблағҳои пулӣ, гузаронида мешавад. Маросими чилу сол ҳам ҳамин тавр.
- Шахсоне, ки мехоҳанд дар ҳаққи майит хайру саховат кунанд, бо кадом роҳ метавонанд, ин хостаи худро амалӣ созанд?
- Шахсоне, ки имконият доранд, пеши роҳи хайру саховати онҳо гирифта нашудааст. Онҳо метавонанд, ба ятимхонаҳое, ки дар он ҷо ятимони кулл ҳастанд, хайр кунанд. Инчунин хонаи пиронсолон, бемористонҳо ва хонаи маъ-юбон дорем, ки метавонанд он ҷо хайри худро ба ҷо оранд. Ин аз амалҳое ҳисоб мешавад, ки ниёгон, аҷдодон, гузаштагон ва падарону бобоёни мо ба таври доимӣ анҷом медоданд.
- Метавон гуфт, ки қонуни мазкур хурофотро ба куллӣ аз байн бурд?
- Бале хурофотро аз байн бурд. Садҳо далелу рақамҳоро метавонам барои мисол пеш биёрам. Масалан, оши саритахта, душанбегӣ, панҷшанбегӣ, шашмоҳагӣ, ҳаштмоҳагӣ ва дигар маъракаҳои хурофотие, ки бо номи дини Ислому бо дигар баҳонаҳо баргузор мегардид, қонун онҳоро куллан манъ кардааст. Ва ин ҳам мувофиқи фарҳанги ниёгон, мувофиқи ақли башарият ва мувофиқи аҳкоми дини Ислом ва мазҳаби Имом Абӯҳанифа мебошад. Дар сурати риоя нагардидани талаботи қонуни мазкур поротоколҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ тартиб дода шуда, ба мақомотҳои судӣ пешниҳод мегардад ва нафароне, ки ба қонуншиканӣ даст мезананд, ба ҷавобгарии маъмурӣ кашида мешаванд.
- Солҳои охир вазъ дар самти риоя нагардидани талаботи қонуни мазкур чӣ гуна аст?
- Дар ҳақиқат ҳам тибқи оморҳои расмӣ дар солҳои 2007, 2008 ва 2009 қонуншиканиҳо зиёд буданд, вале баъди он ки 6-уми августи соли 2017 ба қонуни мазкур тағйирот ворид гардид, қонуншиканиҳо кам гашта истодаанд. Хушбахтона, имрӯз кормандони соҳа, мақоми ваколатдор оид ба паст шудани қонуншиканиҳо корҳои таблиғотию ташвиқотӣ бурда истодаанд. Имрӯзҳо мо мебинем, ки дар ҳар ноҳия дар ду моҳ як ё ду қонуншиканӣ ба назар мерасад. Агар шашмоҳаи соли 2020-ро бо ҳамин давраи соли 2019 қиёс кунем, мебинем, ки ду маротиба қонуншиканӣ дар ин самт кам шудааст. Дигар ин ки соли 2017 қонуншиканиҳо 30-40%-ро нишон медоданд, хушбахтона дар шашмоҳаи аввали соли 2020 сатҳи қонуншиканӣ дар ин самт кам аст ва қариб 5-6%-ро ташкил медиҳаду халос. Ва ин масъала низ ҳалли худро ёфта истодааст.
- Ташаккур барои суҳбати самимӣ!
- Саломат бошед!
Солҳои пеш мардум ҳангоми баргузории маросимҳои хурсандиву азодорӣ ба зиёдаравӣ роҳ медоданд. Масалан, вақте нафаре вафот мекард, дар баробари оне ки соҳибони майит ғамзада буданд, чорвои доштаашро забҳ мекарданду хӯрок мепухтанд. Ё ҷавоне ба Федератсияи Русия рафта, маблағи бо машаққати зиёд ба даст овардаашро сарфи як тӯй мекард, ки он ҳам худнамоӣ буду халос. Хушбахтона, дар даврони соҳибистиқлолии кишвар бо мақсади рафъи чунин исрофкориҳо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” қабул гардид ва зиндагии мардум рӯ ба беҳбудӣ ниҳод. Доир ба беҳбудӣ, амалишавӣ ва фоидаҳои ин қонун мо бо корманди Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҳоҷамирзода Муслиҳиддин суҳбат намудем, ки ҷавҳари он пешкаш мегардад.
- Дар ибтидо оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” ва манфиатҳои он мегуфтед?
- Хушбахтона, баъди ба даст овардани истиқлол шаҳрвандони кишвар ба як қатор ҳадафу ормонҳои худ расиданд. Ва яке аз он ҳадафҳое, ки мехостанд амалӣ гардаду онро дар амал иҷро намоянд, эҳё намудани фарҳанги ниёгон аст. Дар тӯли таърих исбот шудааст, ки фарҳанги мардуми тоҷик ҳамеша дар сафи аввал қарор дошт ва гузаштагони мо танҳо ба воситаи фарҳанге, ки доштанд, муаллими башарият буданд. Бо дарназардошти чунин масъала вақте ки истиқлолият ба даст омад, як қатор қонунҳо дар кишвари мо қабул шуданд, ки ин қонунҳоро метавон қонунҳои миллӣ ном бурд, ки яке аз онҳо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” мебошад.
Ба ин қонун, ки соли 2007 қабул шуд, то соли 2017 се маротиба тағйиру иловаҳо ворид гардид ва ин тағйиру иловаҳо пешниҳоди мардум буд, яъне фикру ақидаҳои мардум ба назар гирифта шуд. Бояд гуфт, ки дастовардҳои ин қонун хеле зиёд аст. Зеро бо қабул шудани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи танзими анъана ва ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” мо тавонистем, аз як қатор хурофотҳо наҷот ёбем. Зеро пеш аз қабули ин қонун дар миёни мардуми мо хурофотпарастӣ ва бегонапарастӣ зиёд дида мешуд. Аз ҷумла, бо номи дини мубини ислом ҳар гуна маросими азодорӣ баргузор мегардид. Баъди қабули қонун мо тавонистем, хурофотро аз ҳақиқат ва хаёлотро аз воқеият фарқ гузорем ва ба таълиму тарбияи дурусти фарзандони худ машғул шавем.
- Таълиму тарбия гуфтед, дар ин самт таъсири қонуни мазкур чӣ гуна буд?
- Аз давраи аввали қабули қонун то инҷониб зиёда аз 55 маъракаи хурсандии хурофотӣ ва азодорӣ аз байн рафт. Он маблағҳоеро, ки аз ҳисоби маъракаву маросими азодорӣ пасандоз шуд, шаҳрвандони мо барои таълиму тарбияи фарзандони худ равона карданд. Он оморе, ки мақоми ваколатдори Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросими назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ихтиёр дорад, нишон медиҳад, ки аз қабули қонун то инҷониб, яъне то соли 2020 зиёда аз 23 миллиард сомонӣ пасандоз шудааст ва ин маблағҳо барои таълиму тарбияи фарзандон, аз ҷумла барои либос, хӯрока, таъмири хона ва аҳли оилаи мардум сарф шудааст. Ин маблағҳо ба ҷойи худнамоӣ ба корҳои зарурӣ сарф шуданд.
- Ба фикри шумо сабаби исрофкориҳои зиёд аз ҷониби мардум дар чӣ буд?
- Ду нуқтаи асосӣ ҳаст. Нуқтаи аввал ин аст, ки худро нишон дода, маъракаҳои пурдабдаба мекарданд ва он чанд рӯз идома меёфт ва вақту соати аниқ ҳам надоштанд. Чанд рӯз ва чи қадар вақте ки мехостанд, маърака мегузаронданд ва ҳазорҳо-ҳазор маблағҳоро исрофкорона сарф мекарданд. Ҳамон замон қабули чунин як қонун зарур буд. Бо сиёсати пешгирифтаи хирадмандонаи Сарвари давлат қонуни мазкур қабул гардид ва як қатор дастовардҳо дошт. Аз ҷумла, хароҷоти мардум дар баргузории маъракаҳо дар муқоиса то давраи қабули қонун 5 маротиба кам гардид. Имрӯзҳо дар як маърака агар шаҳрвандони мо тақрибан 3600 сомонӣ сарф кунанд, пас қаблан ин маблағ даҳҳо ҳазор сомониро ташкил медод. Аз рӯи маълумоте, ки мо дорем ва Бонки миллӣ ба мо пешниҳод кардааст, пасандози шаҳрвандон дар бонкҳо дар вақтҳои охир аз 35 то 40 фоиз зиёд гардидааст.
- Қаблан, вақте ки аз хонавода касе вафот мекард, болои мусибат боз як чорвои калонро забҳ мекарданд. Вобаста ба ин чӣ гуфтаниҳо доред, ин аз байн рафт?
- Оид ба баргузории маросими азодорӣ қонун возеҳу равшан фаҳмонидааст, ки маъракаи ҷаноза бе адади муайяни иштирокдорон гузаронида мешавад, аммо дар рӯзи фавти майит дигар монанди қаблӣ чорвои хурду калонро забҳ кардан манъ шудааст. Барои чӣ манъ шудааст? Чунки ин аз фарҳанги ниёгони мо нест. Аз тарафи дигар дини ислом ба чунин амр таъкид накардааст. Қуръони карим бо дастуру супоришҳои Президенти кишвар ба забони тоҷикӣ бо ҳарфҳои кириллӣ чоп шудааст. Агар мо онро мутолиа кунему ояту маъниҳояшро дарк кунем, мебинем, ки оид ба забҳи чорво дар рӯзи дафни майит ҳеҷ ишорае нашудааст. Аз тарафи дигар маросими се, чил, солро қонун иҷозат додааст, лекин дар доираи муайян гузаронида мешаванд. Маросими се танҳо бо дуою фотиҳа дар ҳаққи майит ва як ёдбуди нек аз ӯ, бе додани таъом ва бе тақсим кардани маблағҳои пулӣ, гузаронида мешавад. Маросими чилу сол ҳам ҳамин тавр.
- Шахсоне, ки мехоҳанд дар ҳаққи майит хайру саховат кунанд, бо кадом роҳ метавонанд, ин хостаи худро амалӣ созанд?
- Шахсоне, ки имконият доранд, пеши роҳи хайру саховати онҳо гирифта нашудааст. Онҳо метавонанд, ба ятимхонаҳое, ки дар он ҷо ятимони кулл ҳастанд, хайр кунанд. Инчунин хонаи пиронсолон, бемористонҳо ва хонаи маъ-юбон дорем, ки метавонанд он ҷо хайри худро ба ҷо оранд. Ин аз амалҳое ҳисоб мешавад, ки ниёгон, аҷдодон, гузаштагон ва падарону бобоёни мо ба таври доимӣ анҷом медоданд.
- Метавон гуфт, ки қонуни мазкур хурофотро ба куллӣ аз байн бурд?
- Бале хурофотро аз байн бурд. Садҳо далелу рақамҳоро метавонам барои мисол пеш биёрам. Масалан, оши саритахта, душанбегӣ, панҷшанбегӣ, шашмоҳагӣ, ҳаштмоҳагӣ ва дигар маъракаҳои хурофотие, ки бо номи дини Ислому бо дигар баҳонаҳо баргузор мегардид, қонун онҳоро куллан манъ кардааст. Ва ин ҳам мувофиқи фарҳанги ниёгон, мувофиқи ақли башарият ва мувофиқи аҳкоми дини Ислом ва мазҳаби Имом Абӯҳанифа мебошад. Дар сурати риоя нагардидани талаботи қонуни мазкур поротоколҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ тартиб дода шуда, ба мақомотҳои судӣ пешниҳод мегардад ва нафароне, ки ба қонуншиканӣ даст мезананд, ба ҷавобгарии маъмурӣ кашида мешаванд.
- Солҳои охир вазъ дар самти риоя нагардидани талаботи қонуни мазкур чӣ гуна аст?
- Дар ҳақиқат ҳам тибқи оморҳои расмӣ дар солҳои 2007, 2008 ва 2009 қонуншиканиҳо зиёд буданд, вале баъди он ки 6-уми августи соли 2017 ба қонуни мазкур тағйирот ворид гардид, қонуншиканиҳо кам гашта истодаанд. Хушбахтона, имрӯз кормандони соҳа, мақоми ваколатдор оид ба паст шудани қонуншиканиҳо корҳои таблиғотию ташвиқотӣ бурда истодаанд. Имрӯзҳо мо мебинем, ки дар ҳар ноҳия дар ду моҳ як ё ду қонуншиканӣ ба назар мерасад. Агар шашмоҳаи соли 2020-ро бо ҳамин давраи соли 2019 қиёс кунем, мебинем, ки ду маротиба қонуншиканӣ дар ин самт кам шудааст. Дигар ин ки соли 2017 қонуншиканиҳо 30-40%-ро нишон медоданд, хушбахтона дар шашмоҳаи аввали соли 2020 сатҳи қонуншиканӣ дар ин самт кам аст ва қариб 5-6%-ро ташкил медиҳаду халос. Ва ин масъала низ ҳалли худро ёфта истодааст.
- Ташаккур барои суҳбати самимӣ!
- Саломат бошед!
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед