ҶОМЕА
Якшанбе 28 Апрел 2024 02:19
Эътимоду эътиқоду эҳтироми миллати барӯманди тамаддунтабори тоҷик давоми асрҳост, ки бо камоли боварии тамом дар нисбати корнамоиҳои шарафмандонаи фарзандони фарзонаву фарҳехтаи хеш сар аз қаҳрамонии Шоҳ Исмоили Сомонӣ то ба шумули Пешвои миллат Эмомалӣ Раҳмон идома дорад.
Миллати тамаддунсозу тоҷдори тоҷик дарозои таърих тавониста тинати тозаи ботинашро аз ғаразҳои тирагуни танидаи торупудаш ботил созад, чаро ки дар ин фосилаи фарохи пурпечутоби ҳамвору ноҳамвор, ки борҳо яксара ҳама тан ба куштан додему сар аз бадан барбод, вале асолату муқаддасот ва арзишҳои волои миллии хешро ба гӯшаи хаёл ҳам ба душмани бадсиришт набахшидему таслим низ наомадем, пас хиёнат дар нисбати Ватан дар хӯи фарзанди ин миллат аз кадом патакреша реша давонда? Ё ҳамчун тухми сияҳ аз батни ин миллат асло несту бас.
Боре аснои мутолиа аз рӯзномаи “Ҷумҳурият” матолибе пеши дидаам расид, ки яке ҳакиме бад-ин шеваву мазмуну муҳтаво ангошта буд, ки ту гуфтӣ, ангезабахши рӯҳу равонаму тушу тавонам шуд.
“Модарам аз Ховалинг асту падарам зодаи Дарвоз. Аммо солҳои бесарусомониҳои кишвар, ҳини ба пойтахт омаданам маҷбур шудам шиносномаамро нобуд созам, чаро ки агар ин намекардам, аз сӯйи гурӯҳҳои мусаллаҳи ба ному нишон номаълум аз кадом манотиқ буданамро агар мефаҳмиданд, маро ҳамоно нобуд мекарданд”.
Илова бар ин, ҳарчанд банда он рӯзҳои мудҳишро бо чашми сар надидаам, аммо ифтихору виқорам аз он болост, ки ҳамсолу ҳамсозу ҳамнафасу ҳамзамони Истиқлоли меҳан ҳастам. Дар зеҳнам аз матолиби гуногуни мутолиа кардаам ҳаккокӣ шуда, ки мо, миллати мо як бор ба васвасаву дасисахониҳои нохалафонаи адуи бадхоҳ ақлу ҳуш барбод додему гирифтори ваҳшати ҷангу ҷӯши таҳмилии сохтаи дасти касони номаълум гардидем. Ин таҷрибаи талх моро то абад бас асту кофӣ. Ин меҳану сарзамину диёри бостонро, ки бо миллати ватанхоҳаш аз дудаи дури банури гузаштаи хештан ба мерос гирифтаем, кунун фарои 32 сари сол аст соҳиби аслӣ дораду пешвои ҷонфидо.
Замоне мо садои фиғону нолаву фарёди модарони фарзандгумкарда, кӯдакони ятиммонда ва хонаводаҳои парешу лонаҳои харобшударо дидем ва оҳи модари тоҷик бар гӯши фалак мерасид. Тоҷикон ба шумули бархе аз соири миллатҳои Ховари Миёна бодиянишин набуданд, балки аз авоили салтанати нахустин давлатдории тоҷикон-Сомониён ҳарчанд дар бадали таърихи чандсола борҳо мувоҷеҳи ҳуҷумҳову сарнагунсозиҳои қудратҳои бештар гардиданд, вале тамаддун, асолат, фарҳанг, забон, муқаддасот, таърих ва дигар арзишҳои бебаҳои худро гум накарданду дар натиҷа ба ворастагӣ расиданду аз самари заҳмату меҳнат ва ободкориву созандагиҳои хеш давлат сохтанду шаҳди саодат чашиданд. Ва асосгузору пойдевор ва саркардаи ин ҳама осудагиву ободӣ ҳамин марди ҷасуру тавоно Эмомалӣ Раҳмон унвон бурда мешавад. Магар, аз ин дастаки ростин буда метавонад? Ва низ, аз равзанаи ақлу хираду дониши кофии муосирашон ба чашми хирад нигаристанду миллатро ба амонӣ расонданд.
Маълумамон аст, ки дар оғози солҳои худҳокимиятии давлатдории навини тоҷикон, сари қудрат падид омадани фарзонафарзанди ин диёр, марди ҷонфидои масири ободии Ватан, фарди ҷодаҳои рушноибахши арсаҳои зулмотӣ дар симои Эмомалӣ Раҳмон ба сифати Пешвои ояндаи миллат ҳадяи Офаридгор буду ҳаст ва шарофати дуову дурудҳои бепоёни модарони ғамзадаи тоҷик бар асари дарди ҷонкоҳи кашидаашон, ки ҳар тани тоҷикистонӣ як пораи ҷони худро ба хоки кишвари ҳамсоя Афғонистон супурданду бо қалби реш ба маскану манзили бумии худ баргаштанд. Пас, агар ҳар фарде, ки ҳоли ҳозир ба сар мебараду ин ҳама ҷонфидоиву ободкориву бунёдгузорӣ ва сулҳу суботу салоҳи комилро бо чашми сар намебинад, ё нобинои модарзод аст, ё Худои тори сар қалбашро кайҳо кӯр карда.
Тӯли солҳои иқбол, миллати тоҷик бо шарофати Пешвои муаззами хеш вожаи истиқлолро бо хушнудӣ бар забон мегиранду барои кулли тоҷикистонӣ ин вожа муқаддасу арзишманд аст, чаро ки тӯли таърих мардумони даҳр ҳамвора баҳри суботи комилу осоиштагии тамом талош кардаанд, то манзилгаҳи сулҳу амонӣ кошонаҳои эшон бошад. Ин ҳама хушбахтиро бо шарофати хидматҳои Пешвои миллат ба даст овардем. Барои дарки ин арзиши воло, яъне ба поси эҳтироми истиқлол, сухану ҳарфе чанд гуфтан мебояд ва як раҳ ба гузаштаи чаҳор даҳсолаи ҳамсоякишвар-Афғонистони ғуттаи вартаи ҷангу хун назар андӯхт, ки сокинони ин сарзамини ноорому даргириҳои даҳшатбори амиқ дар интизори сулҳу салоҳ умри хешро сарфи рӯзи сафед додаанд.
Ҳоло ҳам дар нисбати фаъолияти фараҳмандонаи ин марди арсаи ториху ҳадяи Офаридгор боварии халқу миллаташ бедареғ бувад. Эмомалӣ Раҳмон аз нахуст лаҳазоти бар дӯш гирифтани масъулияти Сарварии ин сарзамин медонист, ки дурахшонӣ, шукуфоӣ ва пешрафти як миллати баномусу виҷдон саъйу талош ва ақлу донишу идроки ӯ вобаста аст. Бад-ин ҳама далелу мадраку дастакҳои кофӣ бо илҳому бардошти эҳсоси ватанхоҳӣ аз нажоди хеш дар шумори Коваи бузург, ки ҷойи дирафш пираҳани хешро бардошт, баҳри ободии Тоҷикистон камари ҳиммат барбаст.
Дар қиболи шахсияти Эмомалӣ Раҳмон ба ҳайси Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ ва низ Пешвои хирадкеш ба шеваи бадӣ, номардӣ, нотавонбинӣ қаламкашеву суханваре як ҳарфу ҳиҷои бофтае рӯйи сафҳаеро бо каломи туҳмату буҳтон сияҳ созад, рӯйи худ сияҳ созад. Чаро ки ҳаққу ҳуқуқи маънавӣ нест варо. Аз кору пайкор ва фаъолияти нобоби ҳамчун ашхос метавон натиҷаву хулоса чунин бардошт, ки ин тоифа ҳама гӯлзадаи ҷозибаи фиребои каломи нозеби “хоҷагони хориҷӣ”-и хешанду андешаву афкори нопокашонро сари ҷавонони шарафманди мо бор кардан мехоҳанд, вале ҳеҷ ақли солим наметавонад ҳамчун андешаи пучро ба содагӣ қабул фармояд. Аз нишоту фармонфармоии хеш ин қабил нопокдилон чашмҳои дилашонро кӯр кардаанду ақлҳояшонро барбод додаанд. Хешро далер пиндоштаанд ва ангоштаанд: ҷасур, ҷавонмард, тавонову ҳузарб, ғурурманду бовиқор ва чанд хусусияти вижаи як ҷавонмарди хосро ба номи худ сабт кардаанд. Вале, ҳайҳот, ки “нотавонбинони даҳр ба мақсад намерасанд”, ки онон кунун пеши ақлу дидаи мо сиккаеро бо навиштаи “хоину хиёнату хиёнаткор” соҳиб гаштаанд.
Бояд донисту эътироф карду бо ақли худодода пазируфт, ки мукофоти муътабаре моро агарчи сабру таҳаммул ва хештаншиносиву накукешӣ будааст, вале имрӯз ба дарку фаҳми он рафтем, ки ин тоифа хидматгузорону лаббайфармоёни “соҳибхоҷа” ба ҷони ҳама заданду кунун асрори дили нопокашон фош шуд, ки мақсаду марому моҳияти масъалаи мехостаашон шӯрише дар руҳияи озодихоҳии мо будааст, “харашон аз об нагузашт”-у “по дар гил монданд”-у “худ кардаро даво нест”-ро эътироф кардан доранд.
Ҳароина ин тоифа, ки дар жарфои хотироти мо бо сифоти сифлагону фурӯмоягон бо шеваи писандидаву пазируфтаи табиати зотии нопоки худашон аз азал то аҷал боқӣ хоҳанд монд, пайваста аз вайронагӣ, зиштӣ, парокандагӣ ва бадӣ мехоҳанд дар қиболи мардуми шарафманди диёри тоҷикон латма зананду чу захми носур неш бимонанд, чаро ки “неши каждум на пайи кин аст, муқтадои табиаташ ин аст”-ро метавон ба номи онҳо марбут дод.
Мо ба иқрору исрори Пешвои муаззами хеш, ки ҳамвора бо руҳияи накӯкешиву ояндабинӣ пешорӯи мардуми сарбаланди тоҷик таъкиду нома меварзанд, ки: “Ватанамонро худамон обод месозем, касе аз берун омода, барои мо Ватан намесозад” ё “Роғунро бо нохунҳоямон меканем”, бояд аз ҳар калому шеваи гуфтори ӯ панд бигирему ба худ роҳи росту дақиқи зиндагӣ интихоб кунем, зеро дар вазъияти басо ҳассоси феълӣ, ки бархӯрди андешаҳову равияҳои мухталиф ҷомеаи ҷаҳониро ба танг оварда, набояд ба ҳиҷ ваҷҳу васила ба руҳияи озодихоҳи мо таъсири зишт гузорад, балки алорағми амалҳои баду сияҳи ин дасисабозону иғвоангезони ватанфурӯш мубориза барему ба назари Пешвои миллат “зиракии сиёсӣ”, “хиради азалӣ” - дарку донишу фаҳмиш ва ҷавонмардии хешро ба дурустӣ истифода созем.
Ватандӯстӣ дар хунамон бояд бошад, бо шири модар ҷойи хуни мо дар рагҳоямон шарён дошта бошад. Ватандӯстиро бояд аз Пешвои муҳтарами миллат омӯзем ва дар масири хештаншиносӣ пайрави мактаби саодатафрӯзи бузурги ӯ бошем. Бетарафӣ дар нисбати тақдиру қисмати як фард, ҳатто ҳоло, ки андеша аз хусуси ватану манзалати он аст, дар гирду гӯшаи тафаккур давр мезанад, бешарафист, чӣ расад ба хоинӣ?!
Оне, ки сар аз соли соҳибистиқлоливу давлатдории навини тоҷикон то бад-ин сӯ дар саросари мамлакати аз вартаи навмедиву нобудӣ раҳоёфтаву комилсохтаи марди масири таърихи хеш тафовути замину осмон, пешрафту ободиву созандагӣ ва бунёдкориҳои кулро надидаву мушоҳида накарда, пас “ё одам нест, ё аз ин олам нест”, чаро ки дар гузораи ҳамагӣ 32 сол як ҷумҳурии парешу парокандаро ба як пораи мукаммалу солор расондаву мардумони онро сарҷамъ намудану зери сақфи сулҳу суботи пойдор ба сар бурдан, дар таърих кори кам касон будаву ҳамчун ғоя фарои савияи донишу хираду ҳушёрии марбути кам нафарон гардида, ки ба тамом ин моли Пешвои миллати мо будааст.
Лутфуллои АЗИЗ,
“Ҷавонони Тоҷикистон”
№47(9837), 23 ноябри соли 2023
Миллати тамаддунсозу тоҷдори тоҷик дарозои таърих тавониста тинати тозаи ботинашро аз ғаразҳои тирагуни танидаи торупудаш ботил созад, чаро ки дар ин фосилаи фарохи пурпечутоби ҳамвору ноҳамвор, ки борҳо яксара ҳама тан ба куштан додему сар аз бадан барбод, вале асолату муқаддасот ва арзишҳои волои миллии хешро ба гӯшаи хаёл ҳам ба душмани бадсиришт набахшидему таслим низ наомадем, пас хиёнат дар нисбати Ватан дар хӯи фарзанди ин миллат аз кадом патакреша реша давонда? Ё ҳамчун тухми сияҳ аз батни ин миллат асло несту бас.
Боре аснои мутолиа аз рӯзномаи “Ҷумҳурият” матолибе пеши дидаам расид, ки яке ҳакиме бад-ин шеваву мазмуну муҳтаво ангошта буд, ки ту гуфтӣ, ангезабахши рӯҳу равонаму тушу тавонам шуд.
“Модарам аз Ховалинг асту падарам зодаи Дарвоз. Аммо солҳои бесарусомониҳои кишвар, ҳини ба пойтахт омаданам маҷбур шудам шиносномаамро нобуд созам, чаро ки агар ин намекардам, аз сӯйи гурӯҳҳои мусаллаҳи ба ному нишон номаълум аз кадом манотиқ буданамро агар мефаҳмиданд, маро ҳамоно нобуд мекарданд”.
Илова бар ин, ҳарчанд банда он рӯзҳои мудҳишро бо чашми сар надидаам, аммо ифтихору виқорам аз он болост, ки ҳамсолу ҳамсозу ҳамнафасу ҳамзамони Истиқлоли меҳан ҳастам. Дар зеҳнам аз матолиби гуногуни мутолиа кардаам ҳаккокӣ шуда, ки мо, миллати мо як бор ба васвасаву дасисахониҳои нохалафонаи адуи бадхоҳ ақлу ҳуш барбод додему гирифтори ваҳшати ҷангу ҷӯши таҳмилии сохтаи дасти касони номаълум гардидем. Ин таҷрибаи талх моро то абад бас асту кофӣ. Ин меҳану сарзамину диёри бостонро, ки бо миллати ватанхоҳаш аз дудаи дури банури гузаштаи хештан ба мерос гирифтаем, кунун фарои 32 сари сол аст соҳиби аслӣ дораду пешвои ҷонфидо.
Замоне мо садои фиғону нолаву фарёди модарони фарзандгумкарда, кӯдакони ятиммонда ва хонаводаҳои парешу лонаҳои харобшударо дидем ва оҳи модари тоҷик бар гӯши фалак мерасид. Тоҷикон ба шумули бархе аз соири миллатҳои Ховари Миёна бодиянишин набуданд, балки аз авоили салтанати нахустин давлатдории тоҷикон-Сомониён ҳарчанд дар бадали таърихи чандсола борҳо мувоҷеҳи ҳуҷумҳову сарнагунсозиҳои қудратҳои бештар гардиданд, вале тамаддун, асолат, фарҳанг, забон, муқаддасот, таърих ва дигар арзишҳои бебаҳои худро гум накарданду дар натиҷа ба ворастагӣ расиданду аз самари заҳмату меҳнат ва ободкориву созандагиҳои хеш давлат сохтанду шаҳди саодат чашиданд. Ва асосгузору пойдевор ва саркардаи ин ҳама осудагиву ободӣ ҳамин марди ҷасуру тавоно Эмомалӣ Раҳмон унвон бурда мешавад. Магар, аз ин дастаки ростин буда метавонад? Ва низ, аз равзанаи ақлу хираду дониши кофии муосирашон ба чашми хирад нигаристанду миллатро ба амонӣ расонданд.
Маълумамон аст, ки дар оғози солҳои худҳокимиятии давлатдории навини тоҷикон, сари қудрат падид омадани фарзонафарзанди ин диёр, марди ҷонфидои масири ободии Ватан, фарди ҷодаҳои рушноибахши арсаҳои зулмотӣ дар симои Эмомалӣ Раҳмон ба сифати Пешвои ояндаи миллат ҳадяи Офаридгор буду ҳаст ва шарофати дуову дурудҳои бепоёни модарони ғамзадаи тоҷик бар асари дарди ҷонкоҳи кашидаашон, ки ҳар тани тоҷикистонӣ як пораи ҷони худро ба хоки кишвари ҳамсоя Афғонистон супурданду бо қалби реш ба маскану манзили бумии худ баргаштанд. Пас, агар ҳар фарде, ки ҳоли ҳозир ба сар мебараду ин ҳама ҷонфидоиву ободкориву бунёдгузорӣ ва сулҳу суботу салоҳи комилро бо чашми сар намебинад, ё нобинои модарзод аст, ё Худои тори сар қалбашро кайҳо кӯр карда.
Тӯли солҳои иқбол, миллати тоҷик бо шарофати Пешвои муаззами хеш вожаи истиқлолро бо хушнудӣ бар забон мегиранду барои кулли тоҷикистонӣ ин вожа муқаддасу арзишманд аст, чаро ки тӯли таърих мардумони даҳр ҳамвора баҳри суботи комилу осоиштагии тамом талош кардаанд, то манзилгаҳи сулҳу амонӣ кошонаҳои эшон бошад. Ин ҳама хушбахтиро бо шарофати хидматҳои Пешвои миллат ба даст овардем. Барои дарки ин арзиши воло, яъне ба поси эҳтироми истиқлол, сухану ҳарфе чанд гуфтан мебояд ва як раҳ ба гузаштаи чаҳор даҳсолаи ҳамсоякишвар-Афғонистони ғуттаи вартаи ҷангу хун назар андӯхт, ки сокинони ин сарзамини ноорому даргириҳои даҳшатбори амиқ дар интизори сулҳу салоҳ умри хешро сарфи рӯзи сафед додаанд.
Ҳоло ҳам дар нисбати фаъолияти фараҳмандонаи ин марди арсаи ториху ҳадяи Офаридгор боварии халқу миллаташ бедареғ бувад. Эмомалӣ Раҳмон аз нахуст лаҳазоти бар дӯш гирифтани масъулияти Сарварии ин сарзамин медонист, ки дурахшонӣ, шукуфоӣ ва пешрафти як миллати баномусу виҷдон саъйу талош ва ақлу донишу идроки ӯ вобаста аст. Бад-ин ҳама далелу мадраку дастакҳои кофӣ бо илҳому бардошти эҳсоси ватанхоҳӣ аз нажоди хеш дар шумори Коваи бузург, ки ҷойи дирафш пираҳани хешро бардошт, баҳри ободии Тоҷикистон камари ҳиммат барбаст.
Дар қиболи шахсияти Эмомалӣ Раҳмон ба ҳайси Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ ва низ Пешвои хирадкеш ба шеваи бадӣ, номардӣ, нотавонбинӣ қаламкашеву суханваре як ҳарфу ҳиҷои бофтае рӯйи сафҳаеро бо каломи туҳмату буҳтон сияҳ созад, рӯйи худ сияҳ созад. Чаро ки ҳаққу ҳуқуқи маънавӣ нест варо. Аз кору пайкор ва фаъолияти нобоби ҳамчун ашхос метавон натиҷаву хулоса чунин бардошт, ки ин тоифа ҳама гӯлзадаи ҷозибаи фиребои каломи нозеби “хоҷагони хориҷӣ”-и хешанду андешаву афкори нопокашонро сари ҷавонони шарафманди мо бор кардан мехоҳанд, вале ҳеҷ ақли солим наметавонад ҳамчун андешаи пучро ба содагӣ қабул фармояд. Аз нишоту фармонфармоии хеш ин қабил нопокдилон чашмҳои дилашонро кӯр кардаанду ақлҳояшонро барбод додаанд. Хешро далер пиндоштаанд ва ангоштаанд: ҷасур, ҷавонмард, тавонову ҳузарб, ғурурманду бовиқор ва чанд хусусияти вижаи як ҷавонмарди хосро ба номи худ сабт кардаанд. Вале, ҳайҳот, ки “нотавонбинони даҳр ба мақсад намерасанд”, ки онон кунун пеши ақлу дидаи мо сиккаеро бо навиштаи “хоину хиёнату хиёнаткор” соҳиб гаштаанд.
Бояд донисту эътироф карду бо ақли худодода пазируфт, ки мукофоти муътабаре моро агарчи сабру таҳаммул ва хештаншиносиву накукешӣ будааст, вале имрӯз ба дарку фаҳми он рафтем, ки ин тоифа хидматгузорону лаббайфармоёни “соҳибхоҷа” ба ҷони ҳама заданду кунун асрори дили нопокашон фош шуд, ки мақсаду марому моҳияти масъалаи мехостаашон шӯрише дар руҳияи озодихоҳии мо будааст, “харашон аз об нагузашт”-у “по дар гил монданд”-у “худ кардаро даво нест”-ро эътироф кардан доранд.
Ҳароина ин тоифа, ки дар жарфои хотироти мо бо сифоти сифлагону фурӯмоягон бо шеваи писандидаву пазируфтаи табиати зотии нопоки худашон аз азал то аҷал боқӣ хоҳанд монд, пайваста аз вайронагӣ, зиштӣ, парокандагӣ ва бадӣ мехоҳанд дар қиболи мардуми шарафманди диёри тоҷикон латма зананду чу захми носур неш бимонанд, чаро ки “неши каждум на пайи кин аст, муқтадои табиаташ ин аст”-ро метавон ба номи онҳо марбут дод.
Мо ба иқрору исрори Пешвои муаззами хеш, ки ҳамвора бо руҳияи накӯкешиву ояндабинӣ пешорӯи мардуми сарбаланди тоҷик таъкиду нома меварзанд, ки: “Ватанамонро худамон обод месозем, касе аз берун омода, барои мо Ватан намесозад” ё “Роғунро бо нохунҳоямон меканем”, бояд аз ҳар калому шеваи гуфтори ӯ панд бигирему ба худ роҳи росту дақиқи зиндагӣ интихоб кунем, зеро дар вазъияти басо ҳассоси феълӣ, ки бархӯрди андешаҳову равияҳои мухталиф ҷомеаи ҷаҳониро ба танг оварда, набояд ба ҳиҷ ваҷҳу васила ба руҳияи озодихоҳи мо таъсири зишт гузорад, балки алорағми амалҳои баду сияҳи ин дасисабозону иғвоангезони ватанфурӯш мубориза барему ба назари Пешвои миллат “зиракии сиёсӣ”, “хиради азалӣ” - дарку донишу фаҳмиш ва ҷавонмардии хешро ба дурустӣ истифода созем.
Ватандӯстӣ дар хунамон бояд бошад, бо шири модар ҷойи хуни мо дар рагҳоямон шарён дошта бошад. Ватандӯстиро бояд аз Пешвои муҳтарами миллат омӯзем ва дар масири хештаншиносӣ пайрави мактаби саодатафрӯзи бузурги ӯ бошем. Бетарафӣ дар нисбати тақдиру қисмати як фард, ҳатто ҳоло, ки андеша аз хусуси ватану манзалати он аст, дар гирду гӯшаи тафаккур давр мезанад, бешарафист, чӣ расад ба хоинӣ?!
Оне, ки сар аз соли соҳибистиқлоливу давлатдории навини тоҷикон то бад-ин сӯ дар саросари мамлакати аз вартаи навмедиву нобудӣ раҳоёфтаву комилсохтаи марди масири таърихи хеш тафовути замину осмон, пешрафту ободиву созандагӣ ва бунёдкориҳои кулро надидаву мушоҳида накарда, пас “ё одам нест, ё аз ин олам нест”, чаро ки дар гузораи ҳамагӣ 32 сол як ҷумҳурии парешу парокандаро ба як пораи мукаммалу солор расондаву мардумони онро сарҷамъ намудану зери сақфи сулҳу суботи пойдор ба сар бурдан, дар таърих кори кам касон будаву ҳамчун ғоя фарои савияи донишу хираду ҳушёрии марбути кам нафарон гардида, ки ба тамом ин моли Пешвои миллати мо будааст.
Лутфуллои АЗИЗ,
“Ҷавонони Тоҷикистон”
№47(9837), 23 ноябри соли 2023
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед