ҶОМЕА
Якшанбе 10 Ноябр 2024 10:22
Муҳоҷирати меҳнатӣ яке аз равандҳои ҷаҳони муосир аст. Он хоси як давлату миллат набуда, ҳатто дар пешрафтатарин дав-латҳо ин раванд баръало мушоҳида мешавад. Мувофиқи маълумотҳои оморӣ наздики 250 миллион нафар сокини сайёра дар муҳоҷиратанд. Аз нигоҳи иқтисодӣ бошад, он як тамоюли хуб арзёбӣ гардида, василаи хубе барои рушди давлатҳои ирсолкунандаи муҳоҷирони меҳнатӣ дониста мешавад. Аммо дар Тоҷикистон ба ин раванд ҳамеша нигоҳу бархӯрдҳои гуногун ба назар мерасад.
Ҳудуди 30 сол аст, ки перомуни муҳоҷирати меҳнатӣ ихтилофи назар дида мешавад. Чи дар матбуоти давриву дигар ВАО ва чи шабакаҳои иҷтимоӣ ҳамеша хабарҳои зидду нақиз доири ин раванд нашр мегардад. Гурӯҳе онро як падидаи хуб арзёбӣ кунанд, гурӯҳи дигар бар ин назаранд, ки муҳоҷират метавонад паёмадҳои бад низ дошта бошад. Ҷиҳатҳои мусбати муҳоҷират дар он донис-та мешавад, ки сатҳи зиндагии аҳолӣ рӯ ба беҳбудӣ меорад ва ба ин васила сатҳи камбизоатӣ низ камтар хоҳад шуд.
Ҳамчунин онро раванди баргарданда арзёбӣ карда, муҳоҷир будан ва ба муҳоҷират рафтанро ба фоидаи кор медонанд. Мутахассисони соҳаи иқтисод бар инанд, ки муҳоҷирон бо маблағҳои ҷамънамудаи худ дар кишвар метавонанд, тиҷорати худро оғоз намоянду барои зиёд гаштани ҷойҳои нави корӣ замина гузоранд.
Ҷиҳати манфиашро бошад, дар он мебинанд, ки бо зиёд шудани муҳоҷират тарбияи фарзандон зери суол меравад ва ин омил боиси зиёд гардидани қонуншиканӣ ва ҷиноят аз ҷониби кӯдакону наврасон мегардад.
Пӯшида нест, ки дар баробари ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ бо омилҳои иқтисодиву амниятӣ раванди муҳоҷират дар Тоҷикистон ба таври чашмрас боло рафта буд. Аммо бо гузашти солҳо ба назар мерасад, ки бо талошҳои пайвастаи Ҳукумати кишвар, махсусан Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон сол ба сол ин раванд дар ҳоли коҳиш ёфтан аст.
Тавре Пешвои миллат дар Паёмашон ба Маҷлиси олӣ дар соли 2019 зикр карда буданд, шумораи муҳоҷирони меҳнатӣ ҳамасола коҳиш ёфта, сафи муҳоҷирон низ кам мешавад:
“Мувофиқи маълумоти оморӣ соли ҷорӣ шумораи шаҳрвандони мо, ки берун аз кишвар фаъолияти меҳнатӣ доранд, қариб 60 фоиз кам шудааст, ки ин натиҷаи рушди иқтисодиёт ва ташкили ҷойҳои корӣ дар дохили кишвар мебошад. Шумораи аз ҳама зиёди муҳоҷирони меҳнатӣ 1 миллиону 100 ҳазор нафар ба соли 2010 рост меояд. Соли ҷорӣ ин рақам 486 ҳазор нафарро ташкил медиҳад”.
Роҳбари давлат ин коҳиш-ёбиро ҳанӯз ҳам қаноатбахш арзёбӣ накарда, ба роҳбарони ҳамаи сохтору мақомоти марказиву маҳаллӣ, корхонаву муассисаҳо, ҷомеаи шаҳрвандӣ, ташкилоту муассисаҳои давлативу ғайриҳукуматӣ ва соҳибкорону тоҷирон супориш дода буданд, ки барои ташкил кардани ҷойҳои корӣ дар кишвар талош намоянд.
Бо гузашти зиёда аз 2 сол мо шоҳиди он гаштем, ки аллакай сафи муҳоҷирони меҳнатӣ бамаротиб коҳиш ёфтааст.
Тавре аз Хадамоти муҳоҷирати Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон иттилоъ доданд, дар соли 2021 373 ҳазор нафар ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафта, дар панҷмоҳаи соли ҷорӣ бошад, ин рақам ба 229 ҳазор баробар аст.
Мутахассисон ва масъулини соҳа коҳиш ёфтани раванди мазкурро ба таъсиси ҳарчи бештари ҷойҳои корӣ, рушди соҳибкории хурду миёна, ҳунарҳои мардумӣ ва шуғли хонагӣ, инчунин боло рафтани сатҳи касбомӯзӣ дар ҳамаи зинаҳо арзёбӣ мекунанд.
МУҲОҶИРАТИ БОСИФАТ
Яке аз масъалаҳои баҳсбарангез дар ин миён, ки пайваста аз ҷониби нафарони алоҳида мавриди интиқод қарор мегирад, ин муҳоҷирати ғайрирасмӣ ба қавле бесифат аст. Иддаоҳо зиёд аст, ки шаҳрвандони мо дар мамолики хориҷ дар шароитҳои ваҳим ба сар мебаранд ва то ҷое аз ҳуқуқҳои худ бархӯрдор нестанд. Аммо Ҳукумати кишвар бо назардошти ин омилҳо пайваста дар талош аст, ки раванди муҳоҷиратро дар тамоми давлатҳо ба таври қонунӣ ва расмӣ ба миён гузорад, то ҳам шаҳрвандон дар ҳоли хуб ба сар баранд ва ҳам мавқеи кишвар дар саросари ҷаҳон бо ин сабаб поин нагардад.
Тавре аз Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ маълумот доданд, барои бартараф кардани мушкилоти муҳоҷирон аз ҷониби вазорат ва зерсохторҳои он дар дохилу хориҷи кишвар пайваста чораҳои муассир андешида мешавад.
“Айни замон Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муҳоҷирати меҳнатӣ бо давлатҳои Русия, Беларусия, Қазоқистон, Қирғизистон, Қатар, Ҳиндустон, Туркия, Эрон, Озарбойҷон, Чин, Кореяи Ҷанубӣ ва якчанд давлати дигар ҳамкориҳои зич дорад. Ҳамкориҳо бештар дар асоси созишномаҳо ва ёддошти тафоҳум ба роҳ монда шудаанд. Дар умум Ҷумҳурии Тоҷикистон бо 12 давлати дунё барои ҳамкориҳои судманд ва сабукӣ барои муҳоҷирони меҳнатӣ шартнома ва ёддошти тафоҳум ба имзо расонидааст. Минбаъд низ аз ҷониби вазорат бо дигар давлатҳо ҳамкорӣ дар назар аст, ки айни ҳол рӯйи кор қарор доранд”,-изҳор доштанд, аз Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ.
Ҳамчунин гуфта шуд, ки танҳо дар як соли охир намояндагони Вазорат дар сатҳи вазир ва дигар кормандон ба мамолики хориҷ сафар карда, ҷиҳати огоҳ шудан аз ҳолати буду боши муҳоҷирон ва беҳтар кардани шароити онҳо чораҳои зарурӣ андешида шудааст.
Аз Хадамоти муҳоҷират ба мо гуфтанд, ки айни ҳол бо Кореяи Ҷанубӣ ду ёддошти тафоҳум ба имзо расида, гурӯҳҳои корӣ аз парлумонҳои ду кишвар барои омӯзиши масъалаҳои ҷорӣ ва имзои созишномаҳо дар ҳоли фаъолиятанд.
Нурулло Ғафуриён, як мутахассиси ин ниҳод иттилоъ дод, ки айни ҳол мутахассисони Хадамот барои омӯзиши таҷриба ба Ҷумҳурии Ӯзбекистон сафарбар карда шудаанд. Дар ҳолати имзои созишномаҳо бо Кореяи Ҷанубӣ дар назар аст, ки сатҳу сифати муҳоҷирони меҳнатии тоҷик боз ҳам боло равад. Ӯ гуфт, ки ба ҷуз ин, айни ҳол дар кишвар 23 муассисаи хусусие фаъолият мекунад, ки тибқи иҷозатномаи Хадамоти муҳоҷират шаҳрвандонро ба муҳоҷирати меҳнатӣ мефирис-танд.
- Муассисаҳои давлатӣ ва хусусие, ки ба интиқол додани қувваи корӣ ба хориҷа машғуланд, пеш аз сафарбар намудани муҳоҷирон ба хориҷи кишвар шарту шароити ҷойи кори дарёфтаро ба шахсе, ки нияти муҳоҷир шуданро дорад, ба пуррагӣ мефаҳмонанд. Маълумот оид ба музди меҳнат, соати корӣ ва унсурҳои дигари корӣ ба шаҳрванд расонда ва мувофиқа карда мешавад. Аз ҷониби чор муассисаи давлатии марказҳои машваратӣ ва омодасозии пеш аз сафари муҳоҷирони меҳнатӣ ба шаҳрвандон корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронда мешавад ва инчунин хизматрасониҳо ройгон мебошад. Маркази мазкур дар шаҳрҳои Душанбе, Хуҷанд, Хоруғ ва Бохтар фаъолият менамояд.
Таҳмина ЮСУФОВА, “ҶТ”
Ҳудуди 30 сол аст, ки перомуни муҳоҷирати меҳнатӣ ихтилофи назар дида мешавад. Чи дар матбуоти давриву дигар ВАО ва чи шабакаҳои иҷтимоӣ ҳамеша хабарҳои зидду нақиз доири ин раванд нашр мегардад. Гурӯҳе онро як падидаи хуб арзёбӣ кунанд, гурӯҳи дигар бар ин назаранд, ки муҳоҷират метавонад паёмадҳои бад низ дошта бошад. Ҷиҳатҳои мусбати муҳоҷират дар он донис-та мешавад, ки сатҳи зиндагии аҳолӣ рӯ ба беҳбудӣ меорад ва ба ин васила сатҳи камбизоатӣ низ камтар хоҳад шуд.
Ҳамчунин онро раванди баргарданда арзёбӣ карда, муҳоҷир будан ва ба муҳоҷират рафтанро ба фоидаи кор медонанд. Мутахассисони соҳаи иқтисод бар инанд, ки муҳоҷирон бо маблағҳои ҷамънамудаи худ дар кишвар метавонанд, тиҷорати худро оғоз намоянду барои зиёд гаштани ҷойҳои нави корӣ замина гузоранд.
Ҷиҳати манфиашро бошад, дар он мебинанд, ки бо зиёд шудани муҳоҷират тарбияи фарзандон зери суол меравад ва ин омил боиси зиёд гардидани қонуншиканӣ ва ҷиноят аз ҷониби кӯдакону наврасон мегардад.
Пӯшида нест, ки дар баробари ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ бо омилҳои иқтисодиву амниятӣ раванди муҳоҷират дар Тоҷикистон ба таври чашмрас боло рафта буд. Аммо бо гузашти солҳо ба назар мерасад, ки бо талошҳои пайвастаи Ҳукумати кишвар, махсусан Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон сол ба сол ин раванд дар ҳоли коҳиш ёфтан аст.
Тавре Пешвои миллат дар Паёмашон ба Маҷлиси олӣ дар соли 2019 зикр карда буданд, шумораи муҳоҷирони меҳнатӣ ҳамасола коҳиш ёфта, сафи муҳоҷирон низ кам мешавад:
“Мувофиқи маълумоти оморӣ соли ҷорӣ шумораи шаҳрвандони мо, ки берун аз кишвар фаъолияти меҳнатӣ доранд, қариб 60 фоиз кам шудааст, ки ин натиҷаи рушди иқтисодиёт ва ташкили ҷойҳои корӣ дар дохили кишвар мебошад. Шумораи аз ҳама зиёди муҳоҷирони меҳнатӣ 1 миллиону 100 ҳазор нафар ба соли 2010 рост меояд. Соли ҷорӣ ин рақам 486 ҳазор нафарро ташкил медиҳад”.
Роҳбари давлат ин коҳиш-ёбиро ҳанӯз ҳам қаноатбахш арзёбӣ накарда, ба роҳбарони ҳамаи сохтору мақомоти марказиву маҳаллӣ, корхонаву муассисаҳо, ҷомеаи шаҳрвандӣ, ташкилоту муассисаҳои давлативу ғайриҳукуматӣ ва соҳибкорону тоҷирон супориш дода буданд, ки барои ташкил кардани ҷойҳои корӣ дар кишвар талош намоянд.
Бо гузашти зиёда аз 2 сол мо шоҳиди он гаштем, ки аллакай сафи муҳоҷирони меҳнатӣ бамаротиб коҳиш ёфтааст.
Тавре аз Хадамоти муҳоҷирати Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон иттилоъ доданд, дар соли 2021 373 ҳазор нафар ба муҳоҷирати меҳнатӣ рафта, дар панҷмоҳаи соли ҷорӣ бошад, ин рақам ба 229 ҳазор баробар аст.
Мутахассисон ва масъулини соҳа коҳиш ёфтани раванди мазкурро ба таъсиси ҳарчи бештари ҷойҳои корӣ, рушди соҳибкории хурду миёна, ҳунарҳои мардумӣ ва шуғли хонагӣ, инчунин боло рафтани сатҳи касбомӯзӣ дар ҳамаи зинаҳо арзёбӣ мекунанд.
МУҲОҶИРАТИ БОСИФАТ
Яке аз масъалаҳои баҳсбарангез дар ин миён, ки пайваста аз ҷониби нафарони алоҳида мавриди интиқод қарор мегирад, ин муҳоҷирати ғайрирасмӣ ба қавле бесифат аст. Иддаоҳо зиёд аст, ки шаҳрвандони мо дар мамолики хориҷ дар шароитҳои ваҳим ба сар мебаранд ва то ҷое аз ҳуқуқҳои худ бархӯрдор нестанд. Аммо Ҳукумати кишвар бо назардошти ин омилҳо пайваста дар талош аст, ки раванди муҳоҷиратро дар тамоми давлатҳо ба таври қонунӣ ва расмӣ ба миён гузорад, то ҳам шаҳрвандон дар ҳоли хуб ба сар баранд ва ҳам мавқеи кишвар дар саросари ҷаҳон бо ин сабаб поин нагардад.
Тавре аз Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ маълумот доданд, барои бартараф кардани мушкилоти муҳоҷирон аз ҷониби вазорат ва зерсохторҳои он дар дохилу хориҷи кишвар пайваста чораҳои муассир андешида мешавад.
“Айни замон Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти муҳоҷирати меҳнатӣ бо давлатҳои Русия, Беларусия, Қазоқистон, Қирғизистон, Қатар, Ҳиндустон, Туркия, Эрон, Озарбойҷон, Чин, Кореяи Ҷанубӣ ва якчанд давлати дигар ҳамкориҳои зич дорад. Ҳамкориҳо бештар дар асоси созишномаҳо ва ёддошти тафоҳум ба роҳ монда шудаанд. Дар умум Ҷумҳурии Тоҷикистон бо 12 давлати дунё барои ҳамкориҳои судманд ва сабукӣ барои муҳоҷирони меҳнатӣ шартнома ва ёддошти тафоҳум ба имзо расонидааст. Минбаъд низ аз ҷониби вазорат бо дигар давлатҳо ҳамкорӣ дар назар аст, ки айни ҳол рӯйи кор қарор доранд”,-изҳор доштанд, аз Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолӣ.
Ҳамчунин гуфта шуд, ки танҳо дар як соли охир намояндагони Вазорат дар сатҳи вазир ва дигар кормандон ба мамолики хориҷ сафар карда, ҷиҳати огоҳ шудан аз ҳолати буду боши муҳоҷирон ва беҳтар кардани шароити онҳо чораҳои зарурӣ андешида шудааст.
Аз Хадамоти муҳоҷират ба мо гуфтанд, ки айни ҳол бо Кореяи Ҷанубӣ ду ёддошти тафоҳум ба имзо расида, гурӯҳҳои корӣ аз парлумонҳои ду кишвар барои омӯзиши масъалаҳои ҷорӣ ва имзои созишномаҳо дар ҳоли фаъолиятанд.
Нурулло Ғафуриён, як мутахассиси ин ниҳод иттилоъ дод, ки айни ҳол мутахассисони Хадамот барои омӯзиши таҷриба ба Ҷумҳурии Ӯзбекистон сафарбар карда шудаанд. Дар ҳолати имзои созишномаҳо бо Кореяи Ҷанубӣ дар назар аст, ки сатҳу сифати муҳоҷирони меҳнатии тоҷик боз ҳам боло равад. Ӯ гуфт, ки ба ҷуз ин, айни ҳол дар кишвар 23 муассисаи хусусие фаъолият мекунад, ки тибқи иҷозатномаи Хадамоти муҳоҷират шаҳрвандонро ба муҳоҷирати меҳнатӣ мефирис-танд.
- Муассисаҳои давлатӣ ва хусусие, ки ба интиқол додани қувваи корӣ ба хориҷа машғуланд, пеш аз сафарбар намудани муҳоҷирон ба хориҷи кишвар шарту шароити ҷойи кори дарёфтаро ба шахсе, ки нияти муҳоҷир шуданро дорад, ба пуррагӣ мефаҳмонанд. Маълумот оид ба музди меҳнат, соати корӣ ва унсурҳои дигари корӣ ба шаҳрванд расонда ва мувофиқа карда мешавад. Аз ҷониби чор муассисаи давлатии марказҳои машваратӣ ва омодасозии пеш аз сафари муҳоҷирони меҳнатӣ ба шаҳрвандон корҳои фаҳмондадиҳӣ гузаронда мешавад ва инчунин хизматрасониҳо ройгон мебошад. Маркази мазкур дар шаҳрҳои Душанбе, Хуҷанд, Хоруғ ва Бохтар фаъолият менамояд.
Таҳмина ЮСУФОВА, “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед