ҶОМЕА
Ҷумъа 29 Март 2024 05:06
Мусаллам аст, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон пас аз соҳибистиқлолӣ ба марҳилаи нав қадам гузошта, ба дастовардҳои назаррас ноил гардид. Дар ин даврон Ҳукумати кишвар барои ба вуҷуд овардани заминаҳои мусоид ва ҷалби ҷавонон ба илмомӯзию донишандӯзӣ як қатор тадбирҳо андешида, барои бунёди мактабу дабистон, таъсиси донишгоҳу дигар макотиби олӣ, ба роҳ мондани ихтисосҳои нав, омода намудани мутахассисони соҳаҳои гуногун саъю талош намуд. Дар баробари дигар паҳлуҳои кишвардорӣ раҳбарияти мамлакат барои пешбурди илму маориф, саноату кишоварзӣ, тандурустӣ ва иқтисод шароит муҳайё сохт, ки ҷавонон имкон пайдо намуданд, қобилияти зеҳнии худро истифода карда, рӯ ба донишомӯзӣ оваранд.
Аз ҳама самти муҳим, ки роҳбарияти олии мамлакат чанд соли охир ба он таваҷҷуҳи бештар доранд, ҷалб ва таҳрики ҷавонон ба навоварию ихтироъкорӣ мебошад. Ва хушбахтона ҷавонони тоҷик дар ин самт натиҷаҳои назаррас ҳам доранд.
Бино ба иттилои Маркази миллии патенту иттилооти Вазорати рушди иқтисод ва савдои ҷумҳурӣ, дар давраи соҳибистиқлолӣ 1788 ихтироъ ба қайд гирифта шуда, ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба ихтироъ дарёфт гардидааст. Аз шумораи умумии ихтироот то 14 декабри соли 2020 186 –тои он дар истеҳсолот татбиқ гардидааст, ки ба соҳаи тиб 99, кишоварзӣ 15, бойторӣ 12, кимиё 16, металлургия 14, нассоҷӣ 5, сохтмон 4, механика 10 ва физика 11 ихтироъ рост меояд.
Ба қавли Сорбони Саидҷалол, сардори Раёсати санҷиши давлатии ихтироот ва намунаҳои саноатии Маркази миллии патенту иттилоот сол ба сол тамоюли ҷавонони кишвар ба соҳаи ихтироъкориву навоварӣ дар ҳоли афзоиш аст: “Соли равон ташкилоти патентии авруосиёгӣ, ки қароргоҳаш дар шаҳри Маскави Федератсияи Русия аст, универсиада баргузор намуд. Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар ин озмун 13 ихтироъкори ҷавон намояндагӣ карда, корҳои илмӣ ва навоварии худро ба воситаи идораи патентӣ пешниҳод намуданд. Ихтирооти 8 ҷавони тоҷик дар ҳафт номитатсия ғолиби озмун гардид. Аз ин шумора як ихтироъкори мо мақоми аввал, як нафар мақоми дувум ва шаш нафари дигар дар зинаи сеюм қарор гирифтанд,”-гуфт С. Саидҷалол.
Бино ба маълумотҳои дастрасбуда, дар ҳоли ҳозир дар кишвар шумораи ихтироъкорон 484 нафар буда, 197 нафари онҳоро ҷавонон ташкил медиҳад.
Ҷамшед Обидов, яке аз ихтироъкорони ҷавонест, ки дар соҳаи кимиё 48 навъи доруворӣ ихтироъ кардааст. Ӯ корманди Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино буда, дастовардҳои илмии хешро самараи даврони соҳибистиқлолии кишвар мешуморад. Ба андешаи ӯ маҳз соҳибистиқлолӣ ва таваҷҷуҳи Роҳбари давлат аст, ки имрӯз барои олимону ихтироъкорон ва дигар ходимони илм имконоту шароити созгор муҳайё мегардад:
“Барои мо – олимони ҷавон баҳри пеш бурдани кори илмӣ лабораторияи замонавӣ бунёд шудааст, ки таҷҳизоти лозима дастрас мебошанд. Маҳз ин имконот буд, ки ман дар соҳаи кимиё ихтироъкорӣ кардам ва дар асоси як моддаи доруворӣ соҳиби патент гаштам. Баъзе аз маводҳое ки мо бояд синтез мекардем ва он барои мо дастрас набуд, бо дастгирии Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз тарафи Академияи миллии илмҳо бо нархи арзон харидорӣ карда шуд. Дар заминаи ин дастгириҳо соли 2019 рисолаи номзадӣ ҳимоя кардам ва номзади илми кимиё шудам, - мегӯяд ихтироъкори ҷавон.
Тибқи гузориши масъулини соҳаи ихтироъкорӣ, дар солҳои истиқлол таваҷҷуҳи бонувони кишвар низ ба илму навоварӣ бештар гардидааст ва дастовардҳои ин самт ба онҳо рақам мехӯрад. Дар давоми солҳои 2012-2020 дар намоишгоҳи байналмилалии “Бонувони ихтироъкори ҷаҳон”, ки ҳамасола дар шаҳри Сеули Куриёи Шимолӣ доир мегардад, 34 бонуи ихтироъкори тоҷик 44 ихтирои худро ба он пешниҳод намуданд. Ихтирои бонувони тоҷик соҳиби 15 медали тилло, аз ҷумла 2 медали тиллои Созмони ҷаҳонии моликияти зеҳнӣ, 3 медали тиллои Ассотсиатсияи ихтироъкорони Чин, Тайланд ва Олмон, инчунин 18 медали нуқра ва 13 медали биринҷӣ гардидааст.
Бояд гуфт, ки дар даврони истиқлол бо мақсади дарёфт намудани истеъдодҳои ҷавон, тарғибу ташвиқи соҳа дар байни толибилмон, донишҷӯён, унвонҷӯён, ҳамчунин дастгирӣ ва ҳавасманд намудани ҷавонони лаёқатманде, ки дорои қобилияти зеҳнии эҷодӣ буда, ба фаъолияти навоварию ихтироъкорӣ шавқу рағбат доранд, озмуну ҳамоишҳои гуногун назири Форуми ихтироъкорони Ҷумҳурии Тоҷикистон, озмунҳои ҷумҳуриявии “Ихтироъкори беҳтарини Тоҷикистон” ва “Навоварон ва ихтироъкорони наврас ва ҷавон” баргузор гардиданд. Озмуни ҷумҳуриявии “Ихтироъкори беҳтарини Тоҷикистон” бори 13-ум аст, ки дар ду сол як маротиба дар доираи таҷлили Рӯзи ихтироъкорон ва навоварони Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Рӯзи байналмилалии моликияти зеҳнӣ – 26 апрел гузаронида мешавад. Имсол 51 нафар ихтироъкор бо пешниҳоди 117 ихтироъ барои иштирок дар озмун ҳуҷҷат пешниҳод намуданд.
Ин озмунҳо барои муар-рифӣ ва ҳавасмандгардонии ҷавонони лаёқатманди қоби-лияти зеҳнии эҷодӣ дошта мусоидат карда, барои ҷалби таваҷҷуҳи бештари ин қишри ояндасоз ба соҳаи ихтироъкорӣ замина гузошт. Ҳамин тариқ, метавон гуфт, ки дар даврони истиқлол таваҷҷуҳ ба соҳаи ихтироъкорӣ ва моликияти зеҳнӣ зиёд гардида, умед аст, дар оянда навоварии ихтироъкорони тоҷик дар истеҳсолот бештар татбиқ мегардад.
Мутахассисону коршиносони соҳа ҳам бар ин назаранд, ки бо рушд кардани ин соҳа кишварро ояндаи неке интизор хоҳад буд. Чун ихтироот натанҳо боиси пешрафти соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ, ҳамчунин метавонад боиси муаррифӣ ва рушди моликияти зеҳнии кишвар гардад.
Ардашер
ПАЙВАНД,
“ҶТ”
Аз ҳама самти муҳим, ки роҳбарияти олии мамлакат чанд соли охир ба он таваҷҷуҳи бештар доранд, ҷалб ва таҳрики ҷавонон ба навоварию ихтироъкорӣ мебошад. Ва хушбахтона ҷавонони тоҷик дар ин самт натиҷаҳои назаррас ҳам доранд.
Бино ба иттилои Маркази миллии патенту иттилооти Вазорати рушди иқтисод ва савдои ҷумҳурӣ, дар давраи соҳибистиқлолӣ 1788 ихтироъ ба қайд гирифта шуда, ҳуҷҷати муҳофизатӣ ба ихтироъ дарёфт гардидааст. Аз шумораи умумии ихтироот то 14 декабри соли 2020 186 –тои он дар истеҳсолот татбиқ гардидааст, ки ба соҳаи тиб 99, кишоварзӣ 15, бойторӣ 12, кимиё 16, металлургия 14, нассоҷӣ 5, сохтмон 4, механика 10 ва физика 11 ихтироъ рост меояд.
Ба қавли Сорбони Саидҷалол, сардори Раёсати санҷиши давлатии ихтироот ва намунаҳои саноатии Маркази миллии патенту иттилоот сол ба сол тамоюли ҷавонони кишвар ба соҳаи ихтироъкориву навоварӣ дар ҳоли афзоиш аст: “Соли равон ташкилоти патентии авруосиёгӣ, ки қароргоҳаш дар шаҳри Маскави Федератсияи Русия аст, универсиада баргузор намуд. Ҷумҳурии Тоҷикистонро дар ин озмун 13 ихтироъкори ҷавон намояндагӣ карда, корҳои илмӣ ва навоварии худро ба воситаи идораи патентӣ пешниҳод намуданд. Ихтирооти 8 ҷавони тоҷик дар ҳафт номитатсия ғолиби озмун гардид. Аз ин шумора як ихтироъкори мо мақоми аввал, як нафар мақоми дувум ва шаш нафари дигар дар зинаи сеюм қарор гирифтанд,”-гуфт С. Саидҷалол.
Бино ба маълумотҳои дастрасбуда, дар ҳоли ҳозир дар кишвар шумораи ихтироъкорон 484 нафар буда, 197 нафари онҳоро ҷавонон ташкил медиҳад.
Ҷамшед Обидов, яке аз ихтироъкорони ҷавонест, ки дар соҳаи кимиё 48 навъи доруворӣ ихтироъ кардааст. Ӯ корманди Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино буда, дастовардҳои илмии хешро самараи даврони соҳибистиқлолии кишвар мешуморад. Ба андешаи ӯ маҳз соҳибистиқлолӣ ва таваҷҷуҳи Роҳбари давлат аст, ки имрӯз барои олимону ихтироъкорон ва дигар ходимони илм имконоту шароити созгор муҳайё мегардад:
“Барои мо – олимони ҷавон баҳри пеш бурдани кори илмӣ лабораторияи замонавӣ бунёд шудааст, ки таҷҳизоти лозима дастрас мебошанд. Маҳз ин имконот буд, ки ман дар соҳаи кимиё ихтироъкорӣ кардам ва дар асоси як моддаи доруворӣ соҳиби патент гаштам. Баъзе аз маводҳое ки мо бояд синтез мекардем ва он барои мо дастрас набуд, бо дастгирии Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз тарафи Академияи миллии илмҳо бо нархи арзон харидорӣ карда шуд. Дар заминаи ин дастгириҳо соли 2019 рисолаи номзадӣ ҳимоя кардам ва номзади илми кимиё шудам, - мегӯяд ихтироъкори ҷавон.
Тибқи гузориши масъулини соҳаи ихтироъкорӣ, дар солҳои истиқлол таваҷҷуҳи бонувони кишвар низ ба илму навоварӣ бештар гардидааст ва дастовардҳои ин самт ба онҳо рақам мехӯрад. Дар давоми солҳои 2012-2020 дар намоишгоҳи байналмилалии “Бонувони ихтироъкори ҷаҳон”, ки ҳамасола дар шаҳри Сеули Куриёи Шимолӣ доир мегардад, 34 бонуи ихтироъкори тоҷик 44 ихтирои худро ба он пешниҳод намуданд. Ихтирои бонувони тоҷик соҳиби 15 медали тилло, аз ҷумла 2 медали тиллои Созмони ҷаҳонии моликияти зеҳнӣ, 3 медали тиллои Ассотсиатсияи ихтироъкорони Чин, Тайланд ва Олмон, инчунин 18 медали нуқра ва 13 медали биринҷӣ гардидааст.
Бояд гуфт, ки дар даврони истиқлол бо мақсади дарёфт намудани истеъдодҳои ҷавон, тарғибу ташвиқи соҳа дар байни толибилмон, донишҷӯён, унвонҷӯён, ҳамчунин дастгирӣ ва ҳавасманд намудани ҷавонони лаёқатманде, ки дорои қобилияти зеҳнии эҷодӣ буда, ба фаъолияти навоварию ихтироъкорӣ шавқу рағбат доранд, озмуну ҳамоишҳои гуногун назири Форуми ихтироъкорони Ҷумҳурии Тоҷикистон, озмунҳои ҷумҳуриявии “Ихтироъкори беҳтарини Тоҷикистон” ва “Навоварон ва ихтироъкорони наврас ва ҷавон” баргузор гардиданд. Озмуни ҷумҳуриявии “Ихтироъкори беҳтарини Тоҷикистон” бори 13-ум аст, ки дар ду сол як маротиба дар доираи таҷлили Рӯзи ихтироъкорон ва навоварони Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Рӯзи байналмилалии моликияти зеҳнӣ – 26 апрел гузаронида мешавад. Имсол 51 нафар ихтироъкор бо пешниҳоди 117 ихтироъ барои иштирок дар озмун ҳуҷҷат пешниҳод намуданд.
Ин озмунҳо барои муар-рифӣ ва ҳавасмандгардонии ҷавонони лаёқатманди қоби-лияти зеҳнии эҷодӣ дошта мусоидат карда, барои ҷалби таваҷҷуҳи бештари ин қишри ояндасоз ба соҳаи ихтироъкорӣ замина гузошт. Ҳамин тариқ, метавон гуфт, ки дар даврони истиқлол таваҷҷуҳ ба соҳаи ихтироъкорӣ ва моликияти зеҳнӣ зиёд гардида, умед аст, дар оянда навоварии ихтироъкорони тоҷик дар истеҳсолот бештар татбиқ мегардад.
Мутахассисону коршиносони соҳа ҳам бар ин назаранд, ки бо рушд кардани ин соҳа кишварро ояндаи неке интизор хоҳад буд. Чун ихтироот натанҳо боиси пешрафти соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ, ҳамчунин метавонад боиси муаррифӣ ва рушди моликияти зеҳнии кишвар гардад.
Ардашер
ПАЙВАНД,
“ҶТ”
Эзоҳи худро нависед