Бо мақсади иҷрои Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 15 сентябри соли 2011, №АП-1729 тамоми ташкилоту муассисаҳо ва ниҳодҳои давлатӣ дар ҷамъбасти ҳар шашмоҳа нишастҳои матбуотӣ доир менамоянд.

Ин бе гуфтугӯ ташаббуси беназири Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат барои аҳли матбуот ва кормандони расонаҳост, ки назираш дар аксари мамолик нест. Дар сурати самаранок истифода бурдан, аз ин имконият рӯзноманигорон метавонанд, аз роҳбари аввали мақомот ё ниҳодҳо ба суолҳои худ посух гиранд ва дар бобати дастнорасӣ ба факту рақамҳои марбути кадом як ниҳод шикваҳо кам шавад. Вале воқеият чи гуна аст ва рӯзноманигорони мо аз ин имконият то куҷо самаранок истифода мебаранд, суолест, ки ҷомеаи журналистии тоҷикро мебояд сари он андеша намояду посух ёбад. Имрӯз нишастҳои матбуотӣ то куҷо ба таври бояду шояд доир мешаванд? Аз нишастҳои матбуотӣ журналистон чӣ мебардоранд? Ба кадом суолҳои ҳалталаб посух мегиранду дар ҳалли кадом мушкил бо истифода аз фурсати муҳайёшуда саҳиманд? Дар умум ба дарки он ки аз нишасти матбуотӣ бояд чиро гирифт, мо расидаем, ё...?

Як дӯсти рӯзноманигорам гуфт, ки дар нишасти фалон як ниҳод аз як расона 7 нафар намоянда буд. Аз як дӯсти дигарам, ки саросема ба самте равон буд, пурсидам, ки ба куҷо ин қадар шитоб дорӣ, гуфт, ки фалонӣ рӯйхати нишастҳои “рӯғанӣ”-ро дорад. Ҳоло назди ҳамон шитоб дорам, то пагоҳ аз “нони даҳонам” намонам.

Як дӯсти дигарам нақл кард, ки дар идораи онҳо барои ба нишасти кадом як ниҳод рафтан, ҷанҷол бархостааст ва чанде аз хабарнигорон гуфтаанд, ки агар ба фалон ҷойҳо иҷозаи рафтан надиҳанд, корро тарк мекунанд.

Ва дар як нишаст худ шоҳид будам, ки масъули бахши “тиҷорат”-и он ниҳод ба як ҳамкораш гӯшакӣ карда гуфт, ки ҳамин журналистон шарм намекарда бошанд?...
Ин гуна воқеаҳо шояд хеле зиёд рӯх диҳанд. Ва ин хеле шармовар аст барои ҷомеаи журналистӣ.

Ёд дорам, ки чанд сол қабл дар нишастҳои матбуотии донишгоҳу донишкадаҳои кишвар ҳамагӣ се-чор хабарнигор иштирок мекарду халос. Ва ҳамин се-чор хабарнигор мушкилоти муассисаҳоро чунон мушикофона баррасӣ мекарданду ба риштаи таҳлил мекашиданд, ки ҳам ба нафъи масъулин буд ва ҳам ҷомеа.

Имрӯз аз ҳама нишастҳои “серхаридор” донишгоҳу донишкадаҳои кишваранд. Ва мутаассифона, дар бисёре аз хабару гузоришҳои нашршаванда ба ҷуз чанд факту рақаме аз варақаи иттилоотӣ чизи дигаре нест. Чаро? Зеро он ниҳодҳо тавонистанд, ҳиллае ба кор баранд, ки “на сих сузаду на кабоб”.

Аввал дар нишастҳо “маросими як пиёла чой” роиҷ гардид. Ва баъдан дар ҷараёни нишасти матбуотӣ тақсими “даъватнома” расм шуд. Ин амри табиист, ки рӯзноманигорони муҳтарами мо бо андоза кардани “паҳнову бар”-и “даъватнома”-ҳо суолҳояшонро матраҳ мекунанд. Агар даъватнома “ғафс” бошад, тавсифи роҳбари ниҳод, баъдан чанд пешниҳод. Ва агар каме “харобтар” пас ягон суоли “нимҷон”. Ба мисли оне, ки “Чанд фоизи донишҷӯёни шуморо духтарон ташкил мекунанд?” ё “Дар сафи кормандони шумо чанд фоиз ҷавононанд” ва аз ин ҳам бадтар суолҳо дар нишастҳои матбуотии имсола буданд: “Беморхонаҳое, ки дар давраи хурӯҷи COVID-19 сохтед, махсуси кадом навъи беморон аст?”.

Назди баъзе роҳбарони донишгоҳҳо сад бор барои кадом як масъалаи кӯчак меравӣ, аммо ҳал ношуда боқӣ мемонад. Масалан шартномаи як донишҷӯеро, ки воқеан ҳам эҳтиёҷманд аст, бо сад илтимосу зорӣ поин намекунанд, аммо довталабона дар нишасти матбуотӣ барои 50 нафар рӯзноманигор “даъватнома” тақсим мекунанд. Ростӣ ҳисобро гум мекунӣ то ки решаи мушкилот пайдо шавад. Ё воқеан журналистони мо муҳтоҷи “даъватнома”-анд ё дар назари масъулин чунин менамоянд?

Имрӯз журналистикаи мо мутаассифона ба ҳамин сатҳ поин шудааст. Дар нишастҳо фақат аз “шаст” истифода мешавад. Шасте, ки ба дилпурӣ аксар рӯзноманигорони мо ба он меафтанд. Ва довталабона суроғаш мераванд. Ҳатто дар сафи пеш менишинанд, ки аввал шуда “даъватнома” гиранд.

ДАЪВАТ

Мо-рӯзноманигорон, ки пайваста аз айбу нуқсони ҷомеа мегӯем ва мехоҳем, ки дар бартараф шудани тамоми мушкилоти ҷомеа саҳим бошем, пас мебояд корро аз худ шуруъ кунем.
Ман шояд аз нигоҳи ҳирфавият натавонам, ки аз бобати чи гуна баргузории нишастҳо гӯяму ҳамкасбони муҳтарами худро раҳнамоӣ кунам, чун бобати омӯзонидани ин донишкадаву факултаву ҳатто академия дорем, вале аз нигоҳи ахлоқӣ метавонам, чанд ҳарфе гӯям. Мо имрӯз ҷомеаи журналистии тоҷикро ба куҷо бурда истодаем? Обрӯ ва нуфузи ин институти бонуфузи иҷтимоиро чӣ? Боре фикр кардем, ки баъд аз ин ҳама ягон нафар ба суоли мо посух медиҳад ё хайр?

Баъзан бо даҳони пур гила мекунем, ки имрӯз журналист ҳамчуноне, ки омӯзгор қадр надорад, беэътибор шудааст. Имрӯз ба саломи рӯзноманигорон алейк намегиранд. Посух ҳам ҳамин аст, ки мо худро хеле арзон мефурӯшем. Он гунае, ки харидорон гумон надоранд, ки чунин моли беарзиш бошем.

Албатта, барои мане, ки ҳамакнун 5-6 сол аст, ба журналистика ворид шудаам, чандон равшан нест, ки ин беморӣ ё кадом як вируси асаркада ба рӯзноманигорони мост. Вале бо ҳамин таҷрибаи кам мушоҳида мешавад, ки дар ҳолати табобат накардани он дар зарфи чанд соли дигар журналистонро на қадр мемонаду на манзалат.

P/S: Ман аминам, ки на ҳама рӯзноманигорони тоҷик олудаи ин вирусанду банда аз аламбардортарин ва дилсӯзтарин фард миёни ҷомеаи журналистиям. Дар ин миён кам нестанд рӯзноманигороне, ки ба нишастҳои матбуотӣ обу ранг медиҳанду масъулинро бедор мекунанд. Вале ба хотири иззати нафси эшон нагуфтани ин масъала ҳам, ки имрӯз доғе дар журналистикаи тоҷик гузошта истодааст, чандон салоҳ нест... Боқӣ қазоват аз хонанда.