ҶОМЕА
Панҷшанбе 25 Апрел 2024 04:07
6299
Ё афзоиши пошхӯрии оилаҳоро сабаб чист?

Муҳите, ки тараннумгари меҳру муҳаббат аст. Муҳите, ки саҳфаи аввалу охири умр аз он ибтидо мегирад. Муҳите, ки нерубахшандаи умеду орзуҳост. Муҳите, ки дармони тамоми дардҳост. Муҳите, ки дӯст доштану зистанро меомӯзад. Муҳите, ки бо тамоми маънояш бароямон ишқи зиндагӣ карданро мебахшад. Муҳите, ки дар ҳама лаҳзаҳои чи сарду чи гарм ҳамнабз аст. Муҳите, ки ҳеҷ гоҳ ба роҳи зишт роҳнамоӣ намесозад. Муҳите, ки будани мо бо он маъно дорад. Муҳите, ки барояш зистан арзанда аст. Муҳите, ки мепарвараду чи гуна бол заданро дар самои беохири зиндагӣ меомӯзад. Муҳите, ки сарчашмаи хушбахтӣ, некномӣ, сарфарозӣ ва инсони комил будан аст...

Медонед ин кадом муҳит аст? Он муҳити оилавист. Воқеан, оила беҳтарин муҳит барои рушду ташаккули инсон буда, дар тамоми давраҳо он барои ҳар фард чун чашмаест, ки шахсро месабзонад. 

Мутаассифона, на ҳама ба қадри ин муҳити муқаддас мерасанду баҳри ҳифзаш талош меварзанд. Далели ин гуфта бекор шудани шумораи нигаронкунандаи оилаҳо дар кишвар мебошад.

Бино ба иттилои Раёсати асноди ҳолати шаҳрвандии Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар шаш моҳи аввали соли 2019 дар ҷумҳурӣ 6 065 ақди никоҳ бекор гардида, он нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 411 адад (2018, 5654) зиёд мебошад.
Агар ба омори пош хӯрдани оилаҳо дар кишвар назар намоем, маълум мегардад, ки бо вуҷуди андешидани чораҳои зиёд ва корҳои фаҳмондадиҳӣ шумораи он ба ҷои коҳиш дар ҳоли афзоиш аст, ки он дар воқеъ нигаронкунанда аст. Тибқи иттилои Раёсати асноди ҳолати шаҳрвандии Вазорати адлия агар дар соли 2017 дар ҷумҳурӣ 10 100 оила аз ҳам пошида бошанд, пас ин шумора дар соли 2018 ба 11 013 адад расидааст. 

Мутахассисон омилҳои афзоиш ёфтани пошхӯрии оилаҳоро ҳар гуна арзёбӣ намуда, таъкид месозанд, ки бояд барои коҳиш додани шумораи он тадбирҳои гуногуне дар сатҳи ҷумҳурӣ андешида шаванд. Зеро оилае, ки вайрон мегардад, дар пайи он тифлони бегуноҳе ятим мемонанду аз муҳити гарму созандаи оилавӣ, ки онро бузургони олам таъсирбахштарин муҳит ҷиҳати муваффақ шудани шахс дар давоми умр маънидод менамоянд, маҳрум мегарданд.

Проблемаи пошхӯрии оилаҳо агар як мушкилот бошад, пас аз бекор гардидани ақди никоҳ мушкилоти дигаре ба вуҷуд меоянд. Яке аз мушкилиҳои баъди пошхӯрии оилаҳо ин чӣ гуна ба воя расидану таълиму тарбия гирифтани кӯдакони аз муҳити оилавӣ маҳруммонда мебошад. Дар нимсолаи аввали соли 2019 дар натиҷаи бекоршавии ақди никоҳ 5 771 кӯдак нимаятим мондаанд, ки нисбат ба нимсолаи аввали соли гузашта, 929 кӯдак (соли 2018, 4842) зиёд мебошад. 

Ба таъкиди равоншиносон омили пошхӯрии оилаҳо дар ибтидои оиладорӣ омили равонӣ дошта, давраи аввали оиладоршавӣ давраи мушкил аст. Дар баробари ин равоншиносон вазъи пасти иқтисодиро низ яке аз омилҳои ба нестӣ рафтани оилаҳо дониста, сабабҳои дигари вайроншавии оилаҳои ҷавонро ин иҷборан хонадор намудани ҷавонҳо медонанд. Ҷомеашиносон низ яке аз омилҳои харобшавии оилаҳоро омили иқтисодӣ дониста, таъкид менамоянд, ки падидаи мазкур бевосита ба худи фаъолияти ҳар як гурӯҳи иҷтимоӣ таъсир менамояд. Имрӯз тадқиқодҳои бисёри ҷомеашиносон муайян намудаанд, ки вайроншавии оилаҳо 65 омил дошта, 15-тои он асосӣ буда, боқимондааш сабабҳои ночиз аст, ки кулли аҳолиро дар бар намегирад. 

Сироҷзода Саодатбибӣ Давлатхуҷа, сардори Раёсати асноди ҳолати шаҳрвандии Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон мегӯяд: “Дар асоси қарорҳои суд бисёри оилаҳо ҷудо мешаванд. Вақте ки шаҳрвандон оиди бекор кардани никоҳ ба мо муроҷиат мекунанд, аллакай онҳо муддати шаш моҳу як сол ҷудо шудаанд. Бинобар ин бисёри вақт дигар имконият намешавад, ки ин оилаҳо аз нав пойбарҷо шаванд. Ҳама дар якҷоягӣ оиди пешгирии пош хурдани оилаҳо бояд кор баранд. Аз худи ҷамоатҳо, раисони маҳалла, ҷамоатҳо ва раисони шаҳру ноҳияҳо, бахшҳои кор бо занон ва оила ҳама дар якҷоягӣ бояд сари ин масъала кор намоянд, мумкин мо дар ин росто ба ягон натиҷа расем”.  

Мамадалиева Сабоҳат, мудири бахши иттилооти Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сабаби пошхӯрии оилаҳоро дар бармаҳал оиладор кардани ҷавонон, аз ташхиси тиббии ҳатмӣ нагузаштани ҷавонон, омода набудани онҳо ба ҳаёти мустақилона, вобастагии молиявии онҳо аз волидайн, муҳоҷирати меҳнатӣ, хушунати оилавӣ ва дахолати шахсони сеюм, яъне хешовандони наздик медонад.

“Дар пошхӯрии оилаҳо дахолати шахсони сеюм дида мешаванд. Баъди пош хӯрдани оилаҳо теъдоди зиёди кӯдакон беназорат монда, дар ҷомеа бузург шуда, баъди гирифтани осеби равонӣ ба оворагардию корҳои ношоям даст мезананд. Ҷиҳати пешгирӣ намудани ин омили номатлуб дар байни ноболиғоне, ки аз парастории падар ё модари худ маҳрум гардидаанд, Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати кишвар дар ҳамкорӣ бо дигар вазорату идораҳо байни ин табақаи аҳолӣ корҳои фаҳмондадиҳиро ба роҳ монда, ҷиҳати ба шуғли доимӣ ва касбомӯзӣ фаро гирифтани занони бесаробон монда ва фарзандони онҳо ба ҷои таҳсил кӯмаки худро мерасонад.  Пошхӯрии оилаҳоро дар муҳоҷирати меҳнатӣ мебинанд. Аз шикояти шаҳрвандон хулоса баровардан мумкин аст, ки шавҳарони онҳо вақте ки ба муҳоҷирати меҳнатӣ сафар мекунанд, барои гирифтани шаҳрвандии давлати Русия онҳо дар ин ҷо ақди никоҳи давлатии худро бекор менамоянд. Сабаби зиёдшавии пошхӯрии оилаҳо дар ҳамин омил аст”, - гуфт Мамадалиева Сабоҳат.

Гуфта мешавад, ки ҷиҳати пешгирии хушунати хонаводагӣ, баланд бардоштани сатҳи иттилоотнокии аҳолӣ ва устувории оилаҳо дар назди Кумитаи кор бо занон ва оила маркази захиравӣ оид ба баробарии гендерӣ ва пешгирии зӯроварӣ дар оила бо телефони боварӣ фаъолият дошта, ҳамарӯза ба муроҷиаткунандагон оиди пешгирии хушунати хонаводагӣ, ки яке аз омилҳои асосии пошхӯрии оилаҳост, маслиҳати ройгон медиҳанд. Дар нимсола 601 нафар тариқи телефон ва 265 нафар бо суҳбатҳои инфиродӣ ба марказ муроҷиат намудаанд.

Бисёр нангин аст, вақте аз баҳри муқаддастарин муҳит - оила мегузаранду фарзандон дар нимароҳи зиндагӣ муҳтоҷу дастнигар мешаванд. Зеро онҳо низ дар қалби хеш ҳазор умеду орзу доранду амалишавияшон дар муҳити оилавӣ имконпазир аст. Бо пош хӯрдани оила онҳо низ рӯҳан шикаста мегарданду аз ҳаёт дилсард. Зеро ҳеҷ тифле намехоҳад, аз муҳити зебои оилавӣ, ки иборат аз падар, модар ва бародару хоҳар аст, ҷудо шавад.

Дар ин ҷо овардани як мисоли ҳаётӣ айни муддаост. Зану марде дар толори суд бо аризаи шикоятӣ мехоҳанд, аз ҳамдигар ҷудо шаванд. Онҳо як писари хурдсол доранд. Додситон ба писарча нигариста мегӯяд, ки пас аз ҷудо шудани волидонаш бо кӣ будан мехоҳад. Агар бо забон гуфта натавонад, пас лозим аст, ки танҳо дар рӯйи коғаз бо қалам бинависад. Писарча аввал бо чашмони намнок ба модараш менигараду меҳрубониву навозишҳои ӯ пеши назараш меоянд. Ҳангоми ба падараш нигаристан, дӯстдориву бо ӯ бозӣ карданҳояш ёдаш меояд. Ӯ ҳеҷ аз яке онҳо даст кашида наметавонист, зеро хушбахтии худро дар будани оила медонисту дар оғӯши волидон. Ниҳоят, бо дастони ларзону чашмони гирён рӯи коғаз чунин менависаду онро ба додситон медиҳад: “Волидонро интихоб намекунанд. Ман бо оила будан мехоҳам!”

Агар ба омори чанд соли охири бекоршавии ақди никоҳ назар намоем, маълум мегардад, ки он ба ҷои коҳиш дар ҳоли зиёдшавӣ қарор дорад.  Танҳо соле, ки харобшавии оилаҳо рӯ ба коҳиш оварда буд, соли 2015 мебошад. Мутахассисон низ дар соли 2015 коҳиши бекоршавии ақди никоҳро дар эълон гардидани соли 2015 ҳамчун “Соли оила” дониста, онро сабаб медонанд. Бисёре аз коршиносон ва масъулини соҳа минбаъд низ андешидани чораҳои зарурӣ ҷиҳати боз ҳам коҳиш ёфтани онро яке аз роҳҳои ҳадафманд арзёбӣ мекунанд. Бино ба иттилои Раёсати асноди ҳолати шаҳрвандии Вазорати адлияи ҷумҳурӣ қайди давлатии бекор кардани ақди никоҳ соли 2015 дар кишвар 8356 ҳолатро ташкил дода, назар ба соли 2014 (9000) аввалин маротиба тайи панҷ соли охир 776 ҳолат кам шуда буд. 
Ҳамсуҳбатон таъкид менамоянд, ҳар нафаре, ки мехоҳад оилаи худро солим нигоҳ дораду дар он фазои якдигарфаҳмӣ бошад, бояд пеш аз ҳама ба оиладории волидайни худ назар намояд. Имрӯз волидонро зарур аст, ки ба таълиму тарбияи фарзандони худ диққати махсус равона намоянду онҳоро ба ҳаёти мустақилона омода созанд. Ҷавонон пеш аз оиладор шудан, бояд аз маслиҳати мутахассисон бархурдор гарданд. 

Коршиносони соҳа роҳи ягонаи пешгирии вайроншавии оилаҳоро дар муборизаи тамоми аҳли ҷомеа ба он медонанд. Ба таъкиди онҳо вазорату ниҳодҳои дахлдорро зарур аст, ки ҷиҳати пешгирии пошхӯрии оилаҳо корҳои фаҳмондадиҳиро бештар намоянд. Инчунин пеш аз хонадоршавӣ бояд ҳатарафа ҷавонон аз курсҳои омӯзишӣ гузаранд, аз муносибатҳои оилавӣ бархурдор гарданд, ҷавонон якдигарро омӯхта, бояд босабру таҳаммул бошанд. Ин омил шояд садди роҳи бекор гардидани ақди никоҳ дар ҷомеа гардад.
 
Оила аст, ки чун муҳити созандаву раҳнамунсоз ба сӯи фардои дурахшон дар замирамон шуълаи умеду орзуро фурӯзон месозаду ҷиҳати амалӣ намуданашон неруву тавон мебахшад. Пас, лозим аст, ки ҳамеша муҳофизи оилаи худ бошему нагузорем, то ин лонаи хушбахтӣ бо андак нофаҳмӣ ва мушкилот аз байн бираваду фарзандон дар чорроҳаи ҳаёт сарсон монанд... 


Эзоҳи худро нависед



Рамзҳо дар расм