Дар ҷомеаи мо ҷудошавии оилаҳои ҷавон бо ҳар роҳу восита бештар ба назар мерасад, ки зуҳуротест нохуш барои ояндаи миллату давлат. Тавре раиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Ҳилолбӣ Қурбонзода зимни нишас-ти ниҳоди зертобеаш хабар дод, давоми соли 2022 дар ҷумҳурӣ 13 ҳазор оила аз ҳам ҷудо шудааст, ки сабабҳои он гуногун арзёбӣ мешаванд. Як паҳлуи мавзуи мавриди назарро, ки мо ба риштаи таҳлил мекашем, ин талоқ тариқи телефон аст. Оё ин намуди талоқ ҷоиз аст? Масъулини Шурои уламо чӣ мегӯянд? Киҳо бештар ба чунин шева оилаи худро аз даст додаанд?

ДАР ТАЛОҚ ШОҲИД ШАРТ АСТ Ё..?

Мастона Гулонова, сокини пойтахт мебошад. Ӯ баъди нофаҳмӣ бо модари шавҳараш тариқи телефони мобилӣ талоқ гирифта, аз шавҳараш ҷудо зиндагӣ мекунад. Мастона сабаби ҷудошавияшро чунин қисса кард: “20 сол доштам, ки падару модарам маро ба шавҳар доданд. Бо шавҳарам зиндагии осуда доштем. Ӯ маро дӯст медошт. Аммо модараш ба зиндагии мо ҳамеша дахолат мекард ва билохира дар сари қаҳрам ба хонаи модарам омадам. Баъдан, модари шавҳарам тариқи телефон ба ҷои писараш маро талоқ намуда, писарашро маҷбур сохт, то ҷавоби манро диҳад. Ҳамин тариқ, шавҳарам баъди чанд вақт занг зада, талоқамро тариқи телефон дод”.

Ба монанди Мастона кам нестанд заноне, ки тариқи телефон аз шавҳарҳояшон ҷудо шудаанд.

Ҷамолиддин Хомушӣ, сармутахассиси Раёсати фатвои Маркази исломии Ҷумҳурии Тоҷикистон раво будан ё набудани ин намуди ҷудошавии оилаҳоро чунин шарҳ дод:

- Дар китоби “Дурр-ул-мухтор ва радд-ул-мухтор” оварда шудааст, ки агар мард ҳамсарашро дар назди наз-диконаш, яъне падару модараш талоқ диҳаду баъдан рад намояд, ки ман талоқи ӯро надодаам ва падару модари мард шаҳодат диҳанд, ки ту дар назди мо талоқ додаӣ, шаҳодати онҳо қабул нест.

Инчунин, дар китоби фиқҳи муосири Халиф Сайфуллои Раҳмонӣ омадааст, ки: “Шахси талоқдиҳандаро тариқи телефон ё смс – паёмак шинохтан бисёр душвор аст, ки оё паёмаки ирсолшуда таҳрири худаш аст ё аз нафари дигар. Тариқи телефон ё паёмак талоқ ҳисоб намешавад, агар шавҳар онро инкор кунад. Дар сурате ки агар шавҳар дурӯғ гуфта бошад, сахт гунаҳкор шуда, зомин маҳсуб мешавад. Агар шавҳар иқрор намояд, ки ӯро ман худам талоқ додаам, бояд ду мард ё ду зан барои он сухан шаҳодат бидиҳанд. Шоҳидон бояд шаҳодат диҳанд, ки мо он мардро дар рафти занги телефонӣ ё паёмак фиристодан мушоҳида намудем ва суханҳои онро шунидан мутобиқи усули шаръӣ талоқ ҳисобида мешавад”.

Ҳамчунин, номбурда иброз дошт, ки: “Агар модаршӯ ё падаршӯ тариқи паёмакҳо, ё сабти садо талоқи келини хонаводаашонро диҳанд, аз нигоҳи динӣ ва шаръӣ эътибор надорад. Яъне келин талоқшуда ба ҳисоб намеравад”.

Коршиносону мутахассисон зуҳуроти талоқ тариқи телефонро ташвишовар ҳисобида, пешгирии ин зуҳуроти ногуворро гуногун арзёбӣ мекунанд. Аксар сабаби ин намуди ҷудо шудани оилаҳоро бештар ба муҳоҷирати меҳнатӣ рабт медиҳанд.

- Талоқ худ зуҳуроти ногувори иҷтимоӣ мебошад, аммо бо пайдоиши имкониятҳои нави техникӣ ин мушкил зиёд шудааст. Талоқ додан тариқи паёмак ё телефон асосан аз ҷониби муҳоҷирон сурат мегирад. Шавҳарҳо дар муҳоҷирати меҳнатӣ қарор доранд ва дар сурати низои оилавии байни ҳамсарон ва аъзои оила бештар ба суханони хешовандон бовар карда, дар бисёр маврид бегуноҳ аз ҳамсаронашон ҷудо мешаванд. Тасаввур кунед, ки дар муқобили хешовандони зиёди оилаи муҳоҷир завҷааш танҳо аст, барои бегуноҳии худ дар муқобили нафарони зиёд далели кофӣ оварда наметавонад, - гуфт ҷомеашинос Фирӯз Миров.

РОҲҲОИ ПЕШГИРӢ КАДОМ АСТ?

Бо суоли мо, ки чӣ қадар давоми сол оилаҳо тариқи телефон аз ҳам ҷудо шудаанд, аз Кумитаи кор бо занон ва оила посухи мушаххас наёфтем. Маҳбуба Азимова, равоншиноси Маркази захиравӣ оид ба масъалаҳои гендерӣ андешаи худ-ро чунин иброз намуд: “Аз ҷониби Кумитаи кор бо занон ва оила миёни ҷавонон, дар муассисаҳои таълимӣ, ҷамоатҳо ва маҳаллаҳо вохӯриву суҳбатҳо гузаронида мешавад. Ҳамчунин, вобаста ба зӯроварӣ дар оилаҳо, ҷудошавии оилаҳои ҷавон ва пешгирии ин масъалаи доғи рӯз чорабиниҳо, конференсияҳо ва семинарҳои омӯзишӣ бо иштироки мутахассисони соҳа баргузор мегардад”.
Коршиносон бар ин ақидаанд, ки агар чунин зуҳуроти шум дар ҷомеаи имрӯзаи тоҷик доман занад, барои аксаран мардони сабукфикр, оилагурез ва бадахлоқу фосиқ баҳонаи хубе мешавад.

Ба андешаи коршинос Мирзоҳусайни Бадалипур барои пешгирии ин раванд бояд қонуни мушаххас бо ташреҳу тавзеҳи ҷанбаъҳои ҳуқуқӣ, ахлоқӣ ва фарҳангии оила қабул гардад.

- Барои пешгирии ин гуна талоқ шурои уламои тамоми давлатҳои исломӣ бо намояндаҳои ҳамаи давлатҳои исломӣ қонун ё фатвое бароранд, ки тариқи телефон ё паёмак талоқ додан, манъ карда шавад. Дар он сурат метавон чунин талоқро дар ҷомеа пешгирӣ намуд, - иброз намуд, Ҷ. Хомушӣ.

БА ҶОИ ХУЛОСА

Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро зарур аст, ки дар якҷоягӣ бо Шурои уламои кишвар, Кумитаи дин, танзими анъана ва ҷашну маросимҳо, Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиш, Кумитаи телевизион ва радио, синамогарон ва дигар ниҳодҳои марбута барои пешгирии ин намуди талоқ ва дар умум пошхӯрии оилаҳо чораҳои муассир андешанд. Яъне, тариқи суҳбатҳои рӯ ба рӯ, филмҳо, нақшҳои театрӣ, наворҳои тарбиявӣ, барномаҳои телевизионию радиоӣ ва тариқи дигар воситаҳо пеши ин зуҳуроти ногуворро гиранд. Зеро ҷомеаи солим аз оилаи солим маншаъ мегирад.


Таҳмина ЮСУФӢ, “ҶТ”