ҶОМЕА
Панҷшанбе 25 Апрел 2024 05:00
Тоҷикистон дар роҳи мубориза бар зидди бемории сил ба дастовардҳои назаррас муваффақ гардидааст, ин дар ҳолест, ки тибқи омори расмӣ тамоюли мубталошавӣ ба бемории сил дар ҷумҳурӣ рӯ ба коҳиш ниҳодааст. Агар даҳ сол муқаддам дар сатҳи ҷумҳурӣ сироятёбӣ аз бемории сил ба 78,5 ба 100 ҳазор аҳолӣ рост меомад, алҳол гирифторшавӣ ба ин беморӣ 40,5 ба 100 ҳазор аҳолӣ рост меояд.
Фавт аз бемории сил дар кишвар 1,4 нишондодро ташкил медиҳад. Ин дар ҳолест, ки бемории сил яке аз омилҳои бузурги фавт дар ҷаҳон маҳсуб меёбад. Тибқи гузориши Созмони ҷаҳонии тандурустӣ ҳамасола дар ҷаҳон то 10 миллион нафар мубталои бемории сил мегарданд, ки аз ин омор қариб 1,5 миллион нафар одамон мефавтанд.
Яке аз вазифаҳои муҳим дар самти тандурустӣ дар доираи Ҳадафҳои рушди устувор дар он ифода меёбад, ки то соли 2030 ба сирояти бемории сил хотима дода шавад. Дар ин росто, Созмони ҷаҳонии тандурустӣ ҳадаф дорад, ки то соли 2035 ба коҳиш додани шумораи фавти одамон аз бемории сил то 95 фоиз ва паст намудани сатҳи мубтало гардидан ба бемории сил то 90 фоиз ноил гардад. Ин тамоюл имкон медиҳад, ки сатҳи гирифторшавӣ ба бемории сил дар ҷаҳон коҳиш дода шавад.
Тавре директори Муассисаи давлатии Маркази ҷумҳуриявии ҳимояи аҳолӣ аз бемории сили назди Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон Аслиддин Раҷабзода дар суҳбат зикр намуд, дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҷилавгирии аҳолии мамлакат аз бемории сил, коҳиш додани теъоди беморон ва сари вақт ба табобат фаро гирифтани онҳо тадбирҳои муассир андешида шуда, бо дастгирии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз соли 2003 Барномаи нахустин дар Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба бемории сил қабул гардида буд ва зина ба зина то соли 2007 тамоми шаҳру ноҳия ба ин Барнома фаро гирифта шуд.
Дар маҷмӯъ дар ҷумҳурӣ 3 барномаи ҳимоияи аҳолии ҷумҳурӣ аз бемории сил амалӣ гардида, алҳол аз ҷониби Ҳукумати ҷумҳурӣ «Барномаи нави ҳимояи аҳолӣ аз бемории сил барои солҳои 2021-2025» ба имзо расидааст. Мавриди зикр аст, ки дар раванди татбиқи Барномаи нахустин, ки соли 2003 қабул гардида буд, ташхису табобати бемории сил ба душвориҳо рӯ ба рӯ мешуд. Аз ҷумла, барои муайян намудани ҳассосияти доруҳои зиддисилӣ ба чубчамикроби бемории сил, зиёда аз ду моҳ вақт лозим буд, ки беморонро муайян намоем.
Хушбахтона солҳои охир бо дастгирии Хукумати ҷумҳурӣ ва Вазорати танудурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳоли ҷумҳурӣ таҷҳизотҳои муосир дар доираи татбиқи Барнома ба ҷумҳурӣ ворид карда шуд. Ин таҷҳизотҳои муосир имкон дод, ки тамоми намудҳои беморони сил ва ҳам ҳассосияти чубчамикроби сил ба доруҳои асосии зидисилӣ дар зарфи ду соат муайян гарадад, мегӯяд Аслиддин Раҷабзода.
Дар маҷмӯъ ба ҷумҳурӣ 56 адад чунин таҷҳизотҳои муосир ворид гардидаанд ва дар беморхонаҳои шаҳру ноҳияҳо васл карда шудааст, ки ба аҳолӣ хизмат мерасонанд. Мавриди зикр аст, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо шарикони рушд, барои дастрасӣ намудани доруҳо ба беморони сил ва ба таври ройгон фаро гирифтани онҳо тадбирҳои саривақтӣ ва мушаххас меандешад. Дар ин замина шуруъ аз соли 2016 доруҳои қатори якум пурра аз ҳисоби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва доруҳои қатори дуюм аз ҳисоби шарикони рушд харидорӣ карда мешаванд. Алҳол дар ҷумҳурӣ барои тамоми намуди бемориҳои сил, доруҳои зиддисиллӣ ба таври ройгон дастрас гардида, чунин доруҳо ба таври кофӣ дар анборҳои муассисаҳои тибӣ низ захира шудаанд.
Ба андешаи директори Муассисаи давлатии Маркази ҷумҳуриявии ҳимояи аҳолӣ аз бемории сили назди Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар зарфи солҳои истиқлолияти давлатӣ заминаи моддию техникии соҳаи силшиносии кишвар пурра барқарор гардида, тамоми марказҳои зиддисиллӣ дар шаҳру ноҳияҳо аз таъмири ҷорӣ бароварда шуданд, аз ҷумла, беморхонаҳои вилоятӣ ва Маркази миллии бемории силу шуш ва ҷароҳии қафаси сина пурра бо дастгирии хукумати мамлакат ва шарикони рушд аз нав сохта ба истифода дода шуда, бо таҷҳизотҳои муосир муҷаҳҳаз гардидаанд.Инчунин ба ҷумҳурӣ панҷ адад мошинҳои сайёри рақамии флюорографӣ ворид карда шуд, ки бо истифодаи аз онҳо дар шаҳру ноҳияҳо пизишкони силшинос ба наздикии хонаи бемор рафта, саривақт шахси мубталои бемории сил, инчунин ҳамсуҳбатон ва хешу табори бемор пурра аз ташхис ва муоина гузаронида мешаванд. Барои саривақт ташхис намудани шахсони бемор ва ба табобат фаро гирифтани онҳо ба ҷумҳурӣ таҷҳизотҳои рентгении рақамӣ ворид карда шудааст, ки дар шаш марказҳои вилоятӣ ва ноҳиявӣ васл гардидаанд. Дар Маркази миллии бемории силу шуш ва ҷароҳии қафаси сина як адад дастгоҳи компютерӣ томографӣ насб гардидааст, ки барои ташхиси беморон мусоидат менамояд.
Мавриди зикр аст, ки табобат ва ташхиси бемории сил дар ҷумҳурӣ ба таври ройгон ба роҳ монда шудааст. Алҳол сохтори зиддисилии мамлакат аз 66 маркази зиддисилии шаҳрӣ ва ноҳиявӣ, 4 маркази вилоятӣ ва 1 Маркази ҷумҳуриявӣ, 1 Маркази миллии бемориҳои сил, шуш ва ҷарроҳии қафаси сина, инчунин 4 беморхонаи зиддисилии вилоятӣ, 1 беморхонаи байниноҳиявӣ дар ноҳияи Восеъ, 1 беморхонаи кумаки таскинӣ ва 24 шуъбаи зиддисилӣ дар назди марказҳои шаҳрӣ ва ноҳиявӣ иборат мебошад, ки онҳо ба аҳолӣ хизмат мерасонанд. Кадом омилҳост, ки одамон ба бемории сил мубтало мегарданд?
Омилҳои ба бемории сил гирифтор шудан бисёр аст, мегӯяд дар посух ба ин савол Аслиддин Раҷабзода. Бемории сил худ бемории сироятӣ буда, омилҳои асосии мубтало гардидан ба бемории сил ин паст будани вазъи иҷтимоии оила аст. Манбаъи сирояти он шахси бемор мебошад. Роҳи гузариши беморӣ қатрагӣ-ҳавогист, яъне аз шахси бемор ба шахси солим ҳангоми атса задан, сулфа кардан, наздик муносибат кардан, дар як сари дастархон нишастан аст. Дар ҳолате, ки шахс бемор бошад ва талаботҳое, ки аз ҷониби табибон пешниҳод карда мешавад, риоя нагардад, шахси бемор метавонад боиси сироятёбии дигарон гардад, аз ҷумла оилаи худро метавонад сироят намояд. Дар ҳолате, ки фарзанд дар оила сироят ёфт, аз се як ҳиссаи оилаи ҷаҳон ба бемории сироят меёбанд. Аз ҷумла, ҳамон оилаи шахси бемор. Баъдан хуруҷи бемории сил аз паст будани имунитети организми инсон низ вобастагӣ дорад, зеро вақте, ки вазифаи муҳофизатии организм паст мегардад, дар ин ҳолат беморӣ авҷ мегирад. Шахси мубталои бемори силро метавон дар зарфи 6-8 моҳ бо истифода аз як чанд намуди доруҳои маҷмӯии зиддисилӣ ба табобат фаро гирифт, таъкид мекунад Аслидин Раҷабзода. Дар ин муҳлат риояи дурусти доруҳо имкон медиҳад, ки бемор шифо ёбад.«Ҳар як бемор бояд таҳти назорати табиб ё шахси масъул бошад, то доруҳоро дар вақташ истеъмол кунад.
Агар шахси бемор дар вақташ доруҳои тавсияшударо истеъмол накунад ва ё аз он худдорӣ намояд, беморӣ аз нав хурӯҷ менамояд ва доруҳое, ки қаблан тавсия гардида буданд, дигар ба организми шахси бемор таъсир намерасонад. Дар ин ҳолат шахси бемор ба намуди дигари ин беморӣ-шакли мутобиқгаштаи сил мубтало мешавад, ки муҳлати табобати он вақти тӯлониро фаро мегирад. Бемории сил асосан ба шуш осеб расонида, баъзан ба дигар узвҳои организми инсон таъсир мерасонад. Кадом мушкилот дар соҳаи силшиносии мамлакат ҷой дорад ва монеъа дар роҳи мубориза бо бемории сил дар кишвар мегардад, дар посух ба ин савол Аслиддин Раҷабзода гуфт, ки дар солҳои қаблӣ мушкилоти соҳаи силшиносӣ ин норасоии мутахассисони касбӣ буд, ки 60 фоизро ташкил медод.
Хушбахтона бо дастгирии Хукумати мамлакат ва қарори Ҳукумати ҷумҳурӣ шуруъ аз соли 2019 маоши кормандони соҳаи сил, хусусан кормандоне, ки ба муолиҷа ва табобати беморони сил машғуланд, баланд бардошта шуда, дар ин замина камбудии норасоии кадрҳо зина ба зина ҳалли худро ёфта, алҳол норасогии кадрҳо тақрибан се маротиба камтар шудааст. Ягона мушкилот дар роҳи мубориза бо бемории сил ин тамғанокӣ- пинҳон кардани бемории сил аз ҷониби беморон аст. Норасоии маълумот оид ба бемории сил дар баъзе минтақаҳо вуҷуд дорад.
Тавре дар солҳои пеш мегуфтанд, «бемории сил бемории авлодӣ аст», аз оилае, ки бемории сил дорад, келин гирифтан ё духтар додан мумкин нест» ва хоказо. Вале ман як нуктаро мехоҳам такрор намоям, меафзояд мутахассис, ки бемории сил, бемории авлодӣ нест. Нафароне, ки пинҳон мекунанд бемории силро ба худтабобакунӣ машғул мешаванд, ё ба назди табибони халқӣ рафта, аз ҳар гуна алафу равғанҳо истифода менамоянд, натанҳо бемории сил дар онҳо авҷ мегирад, балки зарар ба тамоми оила мешавад. Чунин нафарон дар ҳолати вазнин дучор шуда, ба шахси микробхориҷкунанда табдил мегарданд ва метавонад тамоми оилаи худро сироят созанд. Аз ин рӯ, саривақт ба духтур муроҷиат кардан ва дар вақташ ба табобат фаро гирифтан кафолати сад фоиз табобат ёфтани бемор ва эмин нигоҳ доштани оилаи худ ва атрофиён аз бемории сил мебошад. Тавре дар урфият мегӯянд: «табиби шахс пеш аз ҳама худи ӯ мебошад».
Дар ин росто, баланд бардоштани сатҳи маърифатнокию огоҳии аҳолӣ, хусусан баланд бардоштани сатҳи иҷтимоии аҳолӣ, риояи тозагӣ, хусусан хонавода, муҳити атроф, тарғиби тарзи ҳаёти солим, ташвиқи пешгирии пайдоиши беморӣ, роҳу усулҳои мубориза бо он, инчунин саривақт ташхис ва ба табобат фаро гирифтани шахси бемор аз омилҳое маҳсуб меёбад, ки ҷомеаро метавонад дар роҳи коҳиш додани сатҳи беморӣ дар кишвар муввафақ гардонад.
Марзия САИДЗОДА, рӯзноманигор
Фавт аз бемории сил дар кишвар 1,4 нишондодро ташкил медиҳад. Ин дар ҳолест, ки бемории сил яке аз омилҳои бузурги фавт дар ҷаҳон маҳсуб меёбад. Тибқи гузориши Созмони ҷаҳонии тандурустӣ ҳамасола дар ҷаҳон то 10 миллион нафар мубталои бемории сил мегарданд, ки аз ин омор қариб 1,5 миллион нафар одамон мефавтанд.
Яке аз вазифаҳои муҳим дар самти тандурустӣ дар доираи Ҳадафҳои рушди устувор дар он ифода меёбад, ки то соли 2030 ба сирояти бемории сил хотима дода шавад. Дар ин росто, Созмони ҷаҳонии тандурустӣ ҳадаф дорад, ки то соли 2035 ба коҳиш додани шумораи фавти одамон аз бемории сил то 95 фоиз ва паст намудани сатҳи мубтало гардидан ба бемории сил то 90 фоиз ноил гардад. Ин тамоюл имкон медиҳад, ки сатҳи гирифторшавӣ ба бемории сил дар ҷаҳон коҳиш дода шавад.
Тавре директори Муассисаи давлатии Маркази ҷумҳуриявии ҳимояи аҳолӣ аз бемории сили назди Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон Аслиддин Раҷабзода дар суҳбат зикр намуд, дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ҷилавгирии аҳолии мамлакат аз бемории сил, коҳиш додани теъоди беморон ва сари вақт ба табобат фаро гирифтани онҳо тадбирҳои муассир андешида шуда, бо дастгирии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз соли 2003 Барномаи нахустин дар Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба бемории сил қабул гардида буд ва зина ба зина то соли 2007 тамоми шаҳру ноҳия ба ин Барнома фаро гирифта шуд.
Дар маҷмӯъ дар ҷумҳурӣ 3 барномаи ҳимоияи аҳолии ҷумҳурӣ аз бемории сил амалӣ гардида, алҳол аз ҷониби Ҳукумати ҷумҳурӣ «Барномаи нави ҳимояи аҳолӣ аз бемории сил барои солҳои 2021-2025» ба имзо расидааст. Мавриди зикр аст, ки дар раванди татбиқи Барномаи нахустин, ки соли 2003 қабул гардида буд, ташхису табобати бемории сил ба душвориҳо рӯ ба рӯ мешуд. Аз ҷумла, барои муайян намудани ҳассосияти доруҳои зиддисилӣ ба чубчамикроби бемории сил, зиёда аз ду моҳ вақт лозим буд, ки беморонро муайян намоем.
Хушбахтона солҳои охир бо дастгирии Хукумати ҷумҳурӣ ва Вазорати танудурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳоли ҷумҳурӣ таҷҳизотҳои муосир дар доираи татбиқи Барнома ба ҷумҳурӣ ворид карда шуд. Ин таҷҳизотҳои муосир имкон дод, ки тамоми намудҳои беморони сил ва ҳам ҳассосияти чубчамикроби сил ба доруҳои асосии зидисилӣ дар зарфи ду соат муайян гарадад, мегӯяд Аслиддин Раҷабзода.
Дар маҷмӯъ ба ҷумҳурӣ 56 адад чунин таҷҳизотҳои муосир ворид гардидаанд ва дар беморхонаҳои шаҳру ноҳияҳо васл карда шудааст, ки ба аҳолӣ хизмат мерасонанд. Мавриди зикр аст, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо шарикони рушд, барои дастрасӣ намудани доруҳо ба беморони сил ва ба таври ройгон фаро гирифтани онҳо тадбирҳои саривақтӣ ва мушаххас меандешад. Дар ин замина шуруъ аз соли 2016 доруҳои қатори якум пурра аз ҳисоби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва доруҳои қатори дуюм аз ҳисоби шарикони рушд харидорӣ карда мешаванд. Алҳол дар ҷумҳурӣ барои тамоми намуди бемориҳои сил, доруҳои зиддисиллӣ ба таври ройгон дастрас гардида, чунин доруҳо ба таври кофӣ дар анборҳои муассисаҳои тибӣ низ захира шудаанд.
Ба андешаи директори Муассисаи давлатии Маркази ҷумҳуриявии ҳимояи аҳолӣ аз бемории сили назди Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар зарфи солҳои истиқлолияти давлатӣ заминаи моддию техникии соҳаи силшиносии кишвар пурра барқарор гардида, тамоми марказҳои зиддисиллӣ дар шаҳру ноҳияҳо аз таъмири ҷорӣ бароварда шуданд, аз ҷумла, беморхонаҳои вилоятӣ ва Маркази миллии бемории силу шуш ва ҷароҳии қафаси сина пурра бо дастгирии хукумати мамлакат ва шарикони рушд аз нав сохта ба истифода дода шуда, бо таҷҳизотҳои муосир муҷаҳҳаз гардидаанд.Инчунин ба ҷумҳурӣ панҷ адад мошинҳои сайёри рақамии флюорографӣ ворид карда шуд, ки бо истифодаи аз онҳо дар шаҳру ноҳияҳо пизишкони силшинос ба наздикии хонаи бемор рафта, саривақт шахси мубталои бемории сил, инчунин ҳамсуҳбатон ва хешу табори бемор пурра аз ташхис ва муоина гузаронида мешаванд. Барои саривақт ташхис намудани шахсони бемор ва ба табобат фаро гирифтани онҳо ба ҷумҳурӣ таҷҳизотҳои рентгении рақамӣ ворид карда шудааст, ки дар шаш марказҳои вилоятӣ ва ноҳиявӣ васл гардидаанд. Дар Маркази миллии бемории силу шуш ва ҷароҳии қафаси сина як адад дастгоҳи компютерӣ томографӣ насб гардидааст, ки барои ташхиси беморон мусоидат менамояд.
Мавриди зикр аст, ки табобат ва ташхиси бемории сил дар ҷумҳурӣ ба таври ройгон ба роҳ монда шудааст. Алҳол сохтори зиддисилии мамлакат аз 66 маркази зиддисилии шаҳрӣ ва ноҳиявӣ, 4 маркази вилоятӣ ва 1 Маркази ҷумҳуриявӣ, 1 Маркази миллии бемориҳои сил, шуш ва ҷарроҳии қафаси сина, инчунин 4 беморхонаи зиддисилии вилоятӣ, 1 беморхонаи байниноҳиявӣ дар ноҳияи Восеъ, 1 беморхонаи кумаки таскинӣ ва 24 шуъбаи зиддисилӣ дар назди марказҳои шаҳрӣ ва ноҳиявӣ иборат мебошад, ки онҳо ба аҳолӣ хизмат мерасонанд. Кадом омилҳост, ки одамон ба бемории сил мубтало мегарданд?
Омилҳои ба бемории сил гирифтор шудан бисёр аст, мегӯяд дар посух ба ин савол Аслиддин Раҷабзода. Бемории сил худ бемории сироятӣ буда, омилҳои асосии мубтало гардидан ба бемории сил ин паст будани вазъи иҷтимоии оила аст. Манбаъи сирояти он шахси бемор мебошад. Роҳи гузариши беморӣ қатрагӣ-ҳавогист, яъне аз шахси бемор ба шахси солим ҳангоми атса задан, сулфа кардан, наздик муносибат кардан, дар як сари дастархон нишастан аст. Дар ҳолате, ки шахс бемор бошад ва талаботҳое, ки аз ҷониби табибон пешниҳод карда мешавад, риоя нагардад, шахси бемор метавонад боиси сироятёбии дигарон гардад, аз ҷумла оилаи худро метавонад сироят намояд. Дар ҳолате, ки фарзанд дар оила сироят ёфт, аз се як ҳиссаи оилаи ҷаҳон ба бемории сироят меёбанд. Аз ҷумла, ҳамон оилаи шахси бемор. Баъдан хуруҷи бемории сил аз паст будани имунитети организми инсон низ вобастагӣ дорад, зеро вақте, ки вазифаи муҳофизатии организм паст мегардад, дар ин ҳолат беморӣ авҷ мегирад. Шахси мубталои бемори силро метавон дар зарфи 6-8 моҳ бо истифода аз як чанд намуди доруҳои маҷмӯии зиддисилӣ ба табобат фаро гирифт, таъкид мекунад Аслидин Раҷабзода. Дар ин муҳлат риояи дурусти доруҳо имкон медиҳад, ки бемор шифо ёбад.«Ҳар як бемор бояд таҳти назорати табиб ё шахси масъул бошад, то доруҳоро дар вақташ истеъмол кунад.
Агар шахси бемор дар вақташ доруҳои тавсияшударо истеъмол накунад ва ё аз он худдорӣ намояд, беморӣ аз нав хурӯҷ менамояд ва доруҳое, ки қаблан тавсия гардида буданд, дигар ба организми шахси бемор таъсир намерасонад. Дар ин ҳолат шахси бемор ба намуди дигари ин беморӣ-шакли мутобиқгаштаи сил мубтало мешавад, ки муҳлати табобати он вақти тӯлониро фаро мегирад. Бемории сил асосан ба шуш осеб расонида, баъзан ба дигар узвҳои организми инсон таъсир мерасонад. Кадом мушкилот дар соҳаи силшиносии мамлакат ҷой дорад ва монеъа дар роҳи мубориза бо бемории сил дар кишвар мегардад, дар посух ба ин савол Аслиддин Раҷабзода гуфт, ки дар солҳои қаблӣ мушкилоти соҳаи силшиносӣ ин норасоии мутахассисони касбӣ буд, ки 60 фоизро ташкил медод.
Хушбахтона бо дастгирии Хукумати мамлакат ва қарори Ҳукумати ҷумҳурӣ шуруъ аз соли 2019 маоши кормандони соҳаи сил, хусусан кормандоне, ки ба муолиҷа ва табобати беморони сил машғуланд, баланд бардошта шуда, дар ин замина камбудии норасоии кадрҳо зина ба зина ҳалли худро ёфта, алҳол норасогии кадрҳо тақрибан се маротиба камтар шудааст. Ягона мушкилот дар роҳи мубориза бо бемории сил ин тамғанокӣ- пинҳон кардани бемории сил аз ҷониби беморон аст. Норасоии маълумот оид ба бемории сил дар баъзе минтақаҳо вуҷуд дорад.
Тавре дар солҳои пеш мегуфтанд, «бемории сил бемории авлодӣ аст», аз оилае, ки бемории сил дорад, келин гирифтан ё духтар додан мумкин нест» ва хоказо. Вале ман як нуктаро мехоҳам такрор намоям, меафзояд мутахассис, ки бемории сил, бемории авлодӣ нест. Нафароне, ки пинҳон мекунанд бемории силро ба худтабобакунӣ машғул мешаванд, ё ба назди табибони халқӣ рафта, аз ҳар гуна алафу равғанҳо истифода менамоянд, натанҳо бемории сил дар онҳо авҷ мегирад, балки зарар ба тамоми оила мешавад. Чунин нафарон дар ҳолати вазнин дучор шуда, ба шахси микробхориҷкунанда табдил мегарданд ва метавонад тамоми оилаи худро сироят созанд. Аз ин рӯ, саривақт ба духтур муроҷиат кардан ва дар вақташ ба табобат фаро гирифтан кафолати сад фоиз табобат ёфтани бемор ва эмин нигоҳ доштани оилаи худ ва атрофиён аз бемории сил мебошад. Тавре дар урфият мегӯянд: «табиби шахс пеш аз ҳама худи ӯ мебошад».
Дар ин росто, баланд бардоштани сатҳи маърифатнокию огоҳии аҳолӣ, хусусан баланд бардоштани сатҳи иҷтимоии аҳолӣ, риояи тозагӣ, хусусан хонавода, муҳити атроф, тарғиби тарзи ҳаёти солим, ташвиқи пешгирии пайдоиши беморӣ, роҳу усулҳои мубориза бо он, инчунин саривақт ташхис ва ба табобат фаро гирифтани шахси бемор аз омилҳое маҳсуб меёбад, ки ҷомеаро метавонад дар роҳи коҳиш додани сатҳи беморӣ дар кишвар муввафақ гардонад.
Марзия САИДЗОДА, рӯзноманигор
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед