Сафар карданро бисёр дӯст медорам, зеро дар аксар сафарҳо бо одамоне вохӯрдаам, ки аз атрофиёнам ба куллӣ фарқ мекунанд.

Муҳаррики мошин ба кор даромад. Ронанда гӯё аз кор кардани мошин хабар надошта бошад, чунки бо ҳампаҳлӯи худ машғули суҳбати гарм аст. Ману як мусофири дигар дар курсии қафо нишаста, мунтазири он ҳастем, ки кай пойи чапи ронанда оҳиста-оҳист аз муфт гирифтаву пойи росташ газро зер мекунад. Интизорӣ, гармӣ, эҳсоси танҳоӣ, диққатпароканӣ... Аз се дақиқа зиёд аст, ки сабукрави мо беист кор мекунад. Ман ба хулосае омадам, ки мо касеро интизор ҳастем, аниқтараш кадом бонуеро, зеро одатан барои ба ҷое рафтан бонувон дер мекунанд... Дари мошин кушода шуд. Марде тақрибан кӯдаки 4 солаеро ба даруни мошин шинонд... 

Инак, мошини мо ба роҳ баромад. Дарвозаи Душанбе пушти сар шуд. Мошин аз тормозҳои пай дар пай халос шуд. Чархҳои мошин болои асфалт як маром мечарханд. Дар даруни мошиеи мо хомӯшӣ ҳукм меронад. Радиоаш кор намекунад. Ҳатто бо “флеш-корд” ҳам чизеро шунидан номумкин аст.  Нафаре, ки дар паҳлӯи ронанда нишаста аст ғанаб рафта истодааст. Акнун хобаш бурд. Нафаре, ки дар паҳлӯи рости ман нишаста аст дар гӯшҳояш гӯшмонак монда “Хазинаи маърифат” шунида истодааст. Ман бошам танҳо нафас кашида истодаам. Ба ҷузвдонам даст бурдам. Аз дарунаш китоби нави нависандаи ҷавон Башир Усмон бо номи “Агар ҷавонӣ медонист...”-ро гирифтам. Як саҳифа мехонам. Ду саҳифа. Се саҳифа... Мо дар шаҳри Норак расидем. Макони рӯшноӣ. Маконе, ки барқи касе хомӯш нашавад сухани маъмули “Барқи мо аз Норак аст”-ро ба забон меорад. Ба тарафи чапам диққат медиҳам. Ҳамон кӯдаки тақрибан 4 солаеро мебинам, ки аз Душанбе нишаста буд. Як ба ман ва як ба китоби дастам нигоҳ мекунад. 

- Эй, и чияй?- дасти росташро ба дасти чапи ман расонда гуфт. 

- Ин китоб аст. 

- Китоб чияй?

Аз шунидани ин савол бисёр андӯҳгин шудам. Наход як кӯдаки тоҷик хондану фаҳмидан як тараф истад ҳатто чӣ будани китобро надонад. Наход як кӯдаки тоҷик, ки аҷдодони моро бо китобу мероси бузургашон мешиносанд, китобро намешиносад. Наход ба як кӯдаки тоҷик, ки дунё моро китобдор мегӯяд чӣ будану барои чӣ лозим будани китобро наомӯзонем. Наход пас аз ин ҳама даъвои тоҷикият кунем. Наход... 

- Ҷураҷон, то ин вақт ягон бор ба ту нагуфтаанд, ки ту бояд китоб ва дафтару қалам дошта бошӣ?

- Не...

- Акаву апа дорӣ?

- Не...

- Додову оча чӣ?

- Ҳо дорам.

- Онҳо китоб намехонанд?

- Не.

- Ҷураҷон, агар шикамат гурусна монад чӣ кор мекунӣ?

- Авқот мехӯрам!

Ба дуруст ҷавоб додани ин савол шубҳае надоштам. Зеро мо ҳамакнун аз китобу маънавият канораҷӯйи дорем. Зеро мо ҳамакнун ба технологияи муосир ворид шуда истодаем. Зеро мо ҳамакнун ҳаётро аз дигар равзана дида истодаем. Зеро...

- Ана акнун ҳозир ман ба ту мегӯям, ки агар шикам нею сари одам гурусна монад бояд чӣ кор кунад?

- Сари одам гурусна намемонад, шикам гурусна мемонад!

- Не, сари одам ҳам гурусна мемонад ва он хӯрок мехоҳад. Сари одам агар гурусна монад, вай дигар гап зада наметавонад. Сари одам агар гурусна монад, вай дигар кор карда наметавонад. Сари одам агар гурусна монад, дигар аз дасти вай коре намеояд. Сари одам агар гурусна монад, аз зинда будан дида мурдан беҳтар аст. Ту бояд бидонӣ, ки хӯроке, ки сари одамро сер карда метавонад дар даруни китоб аст. Чӣ қадаре, ки китобро бисёр хонӣ ҳамон қадар сарат сер мешавад. Вақте ки сарат сер шуд ту ҳама корро карда метавонӣ...

- Баъди китоб хондан мошин ҳай карда метонам?

- Бале.

- Бо чӣ кор карда метонам?

- Ҳама корро карда метавонӣ!

- Чӣ хел?

- Дар китоб ҳамааш навишта шудааст, корҳоро чӣ тавр кардан даркор. Вақте ки ту китобхониро ёд гирифтӣ ҳамон вақт хонда ҳама корро ёд мегирӣ.

- И хел бошад, китобтона мада наметен?

- Медиҳам-медиҳам...

Мошин ист кард. Ба тирезаи чап чашм давондам. “Терминали мусофирбарӣ...”. Ман аз мошин берун шудам. Ронанда мусоҳиби маро то назди таксиҳои дигар бояд барад. Мошин рафт. Мусоҳиби ман рафт. Аммо афсус, ки ҳатто номашро дар хотир надорам.

Аксари кӯдакони мо то ҳафт солагӣ аз чӣ будани китоб бехабаранд. Мо маҷбуран онҳоро ба дасти омӯзгоре месупорем ва бо ин ҳама бемасъулиятии худамон боз даъвои онро дорем, ки фарзандамон “панҷгирак” бошад. 

Дар ин росто бояд гуфт, ки кӯдакони китобхону китобдӯст хеле зиёд дорем ва онҳоро набояд фаромӯш кард. Чун ҳоло аз китобро нашинохтану надонистан ва дарк накардан сухан рафт, бояд мушкилоти ҷойдоштаро бартараф кард.

P.S: 2-юми апрел рӯзи байналмилалии китоби кӯдакона буд.