ҶОМЕА
Панҷшанбе 25 Апрел 2024 09:49
Ба озмуни "ҶТ"
“Хотираҳо дар зиндагӣ моро думболагиранд. Баъзеи онҳо ширину гуворо, бархе талху ногувор, - бо чунин суханон суҳбатро оғоз кард, иштирокчии Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олии Тоҷикистон, сиёсатмадор, раиси Шӯрои куҳансолони ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистон Ғайбулло Авзалов ва афзуд: - Бале, нақши он ҳаводиси муҳими таърихӣ ба андешаи мо дар ёдҳо то дер боқӣ хоҳад монд. Бигузор такрор ба такрор ёдоварӣ кунем, то насл ба насл ҷовидон монад. Ба андешаи банда бо баргузории ин ҷаласаи таърихӣ дар Қасри Арбоби шаҳри Хуҷанд шукуҳи ин бино даҳчанду сандчанд гашт. Аз дохили як шаҳр ба олам паҳн шуда, шаҳр овозадор шуд, на танҳо мо ширкатдорони иҷлосияи таърихӣ, балки дар ёдҳои кулли сокинони хурду бузург побарҷост”.
Аҷаб, ёдҳои басо ибратомӯз дорад. Амнияти вакилону меҳмонон ва масъулони қасрро ҷавонмардони бонангу бономуси Ватан он рӯзҳои мудҳиш бар зимма доштанд. Саҳнаи тозабунёди сиёсӣ аз сифр бо шиори “Хирад нангу номуси миллат” ба кори худ бо номи “Ҷаласаи қисмат” оғоз намуд. Оре, лаҳзаҳои ҳассос, андешаҳои гуногун, нигоҳҳои ғазаболуд ба ҳам бармехӯрд, вале хирад боло мегирифт. Ба қавли шоир:
Чу гуфтори Ватан оғоз гардид,
Ба онҳо дарди дилҳо боз гардид.
Бале ҳамагон дарди қалбу ҷисми маҷруҳи Ватанро хуб медонистанд. Худованд баҳри давои ин дард табиби ҳозиқ овард. Табибону дорусозони ғайр бо ин захм даво карда наметавонистанд. Синои замон ҳамроҳи дигар табибони олам дардро дар Қасри Арбоб меҷуст, ба суханони ҳамагон гӯш медод, таҳлил мекард, дар мизони хирад бар мекашид, вуҷудаш чун вуҷуди Ватан саропо дард буд.
Мақсад аз ин пешгуфтори мухтасар чист? Рақибоне, ки ду бародарро ба қасди ҷони якдигар шӯронида буданд, оқибати хунрезиҳо, ҷангҳои бераҳмонаи набарди Рустаму Суҳроб чун аз филми фоҷиавии таърихии “Рустаму Суҳроб” бетоқатона интизорӣ доштанд, то ба ҳоли наздикони кинатуз биханданд. Аз рафти иҷлосия, бо воситаи ҷосусоне, ки ҳамроҳи вакилон дар толор ноаён ширкат меварзиданд, огоҳ мешуданд, баъзе аз коргардонҳо хабарҳои иғвоангез ба хотири парокандашавии вакилон паҳн мекарданд, гӯё як гурӯҳ силоҳбадастон атрофи Душанберо кайҳо тасарруф карда, бедодгариҳо зиёданд.
Аз қисмати ҷанубӣ вакиле ба минбар баромада гуфт: -Бародарони азиз! Мо барои якпорчагии сулҳу салоҳ ва барқарорсозии ҳукумати қонунӣ омадаем. Мо - вакилон ва меҳмонон то ба мақсад расидан, хоку реги намнок мехӯрем, ба ҳеҷ куҷо намеравем. Бо шунидани ин посухи ҷиддиву намакин иғвогар лаб фурӯбаст. Ин иғвоҳои ҳадафмандона ва фармоишӣ буданд, фазои ғуборолуди Қасри Арбоб оҳиста-оҳиста зудуда мегардид, дар симои онҳо нишони меҳру муҳаббат падидор мегашт.
“Мегӯянд, ки он рӯзи иҷлосияи таърихӣ баръакси иродаи вакил сурат гирифт?”. Ҳамсуҳбати мо дар посухи ин пурсиш гуфт:
- Баръакс, вакилони курсинишини интихобкардаи халқ даъват карда, хостанд, дар иҷлосия инони мамлакатро ба дасташон диҳанд, напазируфтанд. Аз ин пешниҳоди вакилон даст кашиданд. Аз ҳама пеш Президенти амалкунандаи мамлакат муҳтарам Раҳмон Набиев ба сухан баромад, аз пешниҳодҳои вакилон изҳори сипос намуд, пешниҳодро барои бозгашт ба мансаби олӣ рад кард, ба истеъфо рафта, дар баробари ин таклиф шуд, ки дар чунин шароит гузаронидани интихоботи роҳбари аввал осон нест.
Бо талаботи халқ вакилон барои барқарории сохтори давлат ё худ Раиси Шурои Олӣ, дар ҳолати истеъфои роҳбари аввал ва аъзои ҳукумат идора кардани ҳукумату давлатро ба уҳда мегирад. Дар ин ҳолати буҳронӣ, ки ҳамаи сатҳҳоро фаро гирифта буд, инсонҳои шинохта баромад карда, мансаби пешниҳодшударо қабул намекарданд, бисёриҳо медонистанд, номзадҳои ба мансаби аввал пешниҳодшуда аз ҷониби вакилон ва мардум чандон хуш намеомад. Ҳама интизори чеҳраи нав буданд.
Ҳамсуҳбатамон гуфт: -Худи мардум осон кард. Дар ин лаҳзаҳои тақдирсоз ба унвони иҷлосия даста–даста муроҷиатномаҳо, дархостҳои гуногунмазмуну пурмуҳтаво ирсол мешуд. Менавиштанд: Муҳтарам вакилони халқ. Шахси поксиришт, ҷасур, сиёсатмадорро интихоб намоед, ки писандидаи ҳамагон бошад. Талаботи инсонҳое, ки ба ояндаи Ватан умед доштанд, аз Офаридгор осоиштагиву пирӯзиву ваҳдатро таманно доштанд. Худо ноумедашон нагардонид. Баҳси тӯлонии вакилону меҳмонони иҷлосия бо чӣ анҷом ёфт? Ба қавли шоир дар фарҷом:
Вакили тозарӯе як ҷавонмарде,
Нигоҳи аҳли ёронро ба худ кард.
Зи мағзи дил, зи ҷон сухан кард,
Забонаш ҳар нафас дарди Ватан гуфт.
Вакили тозарӯ, Эмомалӣ Раҳмон буд, ки собиқаи сиёсӣ дар саҳнаи сиёсати баланд дошт, таҷриба омӯхтаву маҳбуби қалбҳо гашта буд, талоши мансаб надошт, ҳатто дар ин бора баҳс ҳам андеша накарда буд, ба майдон омад. Болои минбар даъваташ карданд, садҳо ташаккур гуфту иброз дошт: -Гарчи таҷрибаи кофии сиёсӣ надошта бошам ҳам, ҳанӯз дар ҷодаи роҳбарии сиёсии баланд навсардорам, барои бовариатон миннатпазирам. Шахсони таҷрибадору рӯзгордида дар ин толор бисёранд, бигузор онҳо соҳиби ин минбар гарданд.
Азбаски мухолифин ҳоло вориди Қасри Арбоб нашуда буданд, маҷлисро мавқуф гузоштанд. Баъд ба минбар банда, вакил аз ҳавзаи интихоботии Восеъ 71 баромадам. Гуфтам: -Муҳтарам раиси маҷлис, муҳтарам вакилон, агар мо мушкилоти ба миёномадаро ҳаллу фасл нанамоем, халқу Ватан ҳеҷ гоҳ моро намебахшанд, ба мо ҳамчун хиёнаткор менигаранд.
Фурсати пурэҳсосу хирад, ки ҳамагон интизораш будем, саҳнаи сиёсати Ватанро сафо бахшида, овоздиҳии вакилон ба мансаби Раиси Шурои Олӣ бо ҷонибдории ормону орзуи халқу Ватан ба Эмомалӣ Раҳмон оғоз ёфт. Ин амали хушу гуворо бе ягон бозиҳои пасипардагӣ, чун оина беғубору поку рӯшан сурат гирифт, орзуву ормони халқ ҷомаи амал пӯшид. Ба ҷуз ду - се нафар ҳама вакилон ба ҷонибдории Эмомалӣ Раҳмон раъйи худро доданд. Шоир дар ин бобат гуфтааст:
Вакилон даъваташ бар тахт карданд,
Ватанро рӯ ба рӯ бо бахт карданд.
Он кас дар минбар ба ҳайси Раиси Шӯрои Олӣ хеле рӯҳафзо ва пурмуҳтаво суханронӣ карданд: “Ман кори худро аз сулҳ оғоз хоҳам кард. Мо бояд ҳама ёру бародарон бошем, то ки вазъиятро ором намоем. Ҳарчи аз дастам ояд дар ин раҳ талош хоҳам кард. Ман ҷонамро барои осоиши Тоҷикистон фидо мекунам. То охирин гурезаро ба Ватан барнагардонам, ором намешавам”. Чунин ибораҳои чидаю пурмуҳтаво дар тӯли ҳафтод сол аз ҷониби ягон сиёсатмадори сатҳи ҷаҳонӣ, на аз минбарҳои баланду на дар ҷаласаҳои хоса садо надода буд.
Замоне, ки аз ҳамсуҳбатамон пурсидем, ки “нигоҳи бадхоҳони миллату Ватанро дар ҷараёни иҷлосия ва баъди он чи гуна арзёбӣ мекунед?”, гуфт:
-Бадхоҳони миллат он хел ки интизор буданд, баръакс баромад. Муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавонист, фазои ғуборолуди Тоҷикистонро тоза намояд, кинаҳоро аз сина бишӯяд. Мардумро бо ҳам орад, ҳамагонро хушбахтӣ диҳад, ки Тоҷикистон воҳид аст, онро набояд қисмат кунанд.
Имрӯзҳо кабутари сулҳ дар саросари кишвар дар парвоз аст, ки албатта ин самараи музокироти тӯлонии Сарвари давлати азизи мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст.
Оре, баъди 1180 рӯзи музокирот ва 208 рӯзи аз субҳ то шом баҳсу талош кардан, оқибат 27 июни соли 1997 дар шаҳри Маскав дар вазъияти тантанавӣ дар ҳузури кишварҳои ҳозир Созишномаи истиқрори сулҳ ва ризояти миллӣ дар Тоҷикистон ба имзо расид. Ба назар маҳз ҳамин сиёсати дурусти роҳбари оқилонаи фарзанди фарзонаи миллат, аз назари ҳам стратегӣ ва ҳам сиёсӣ дуруст будани он буд. Соҳаҳои гуногуни кишвар, дар тӯли 30 сол рӯ ба рушду нумӯъ аст. Ин сиёсат ба раванди аз буҳрони амиқи сиёсӣ, иҷтимоӣ ва маънавӣ раҳо додани мамлакат ба вуҷуд овардани асосҳои давлатдории навини тоҷикон мусоидати комил кард.
Имрӯз ба дастовардҳои бузурги кишварамон ҳам дар арсаи байналмилалӣ ва ҳам миқёси минтақа назар афканда, аз он ифтихор мекунем. Дар расидан ба ин рӯз нақши барҷастаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон хело бузург аст. Бо унвони олии Қаҳрамони Тоҷикистон сазовор гаштани ин фарзанди фарзонаи миллат далели арҷгузорӣ ба хизматҳои арзандаи он кас мебошад.
Садриддин ҲАСАНЗОДА,
нависанда
“Хотираҳо дар зиндагӣ моро думболагиранд. Баъзеи онҳо ширину гуворо, бархе талху ногувор, - бо чунин суханон суҳбатро оғоз кард, иштирокчии Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олии Тоҷикистон, сиёсатмадор, раиси Шӯрои куҳансолони ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистон Ғайбулло Авзалов ва афзуд: - Бале, нақши он ҳаводиси муҳими таърихӣ ба андешаи мо дар ёдҳо то дер боқӣ хоҳад монд. Бигузор такрор ба такрор ёдоварӣ кунем, то насл ба насл ҷовидон монад. Ба андешаи банда бо баргузории ин ҷаласаи таърихӣ дар Қасри Арбоби шаҳри Хуҷанд шукуҳи ин бино даҳчанду сандчанд гашт. Аз дохили як шаҳр ба олам паҳн шуда, шаҳр овозадор шуд, на танҳо мо ширкатдорони иҷлосияи таърихӣ, балки дар ёдҳои кулли сокинони хурду бузург побарҷост”.
Аҷаб, ёдҳои басо ибратомӯз дорад. Амнияти вакилону меҳмонон ва масъулони қасрро ҷавонмардони бонангу бономуси Ватан он рӯзҳои мудҳиш бар зимма доштанд. Саҳнаи тозабунёди сиёсӣ аз сифр бо шиори “Хирад нангу номуси миллат” ба кори худ бо номи “Ҷаласаи қисмат” оғоз намуд. Оре, лаҳзаҳои ҳассос, андешаҳои гуногун, нигоҳҳои ғазаболуд ба ҳам бармехӯрд, вале хирад боло мегирифт. Ба қавли шоир:
Чу гуфтори Ватан оғоз гардид,
Ба онҳо дарди дилҳо боз гардид.
Бале ҳамагон дарди қалбу ҷисми маҷруҳи Ватанро хуб медонистанд. Худованд баҳри давои ин дард табиби ҳозиқ овард. Табибону дорусозони ғайр бо ин захм даво карда наметавонистанд. Синои замон ҳамроҳи дигар табибони олам дардро дар Қасри Арбоб меҷуст, ба суханони ҳамагон гӯш медод, таҳлил мекард, дар мизони хирад бар мекашид, вуҷудаш чун вуҷуди Ватан саропо дард буд.
Мақсад аз ин пешгуфтори мухтасар чист? Рақибоне, ки ду бародарро ба қасди ҷони якдигар шӯронида буданд, оқибати хунрезиҳо, ҷангҳои бераҳмонаи набарди Рустаму Суҳроб чун аз филми фоҷиавии таърихии “Рустаму Суҳроб” бетоқатона интизорӣ доштанд, то ба ҳоли наздикони кинатуз биханданд. Аз рафти иҷлосия, бо воситаи ҷосусоне, ки ҳамроҳи вакилон дар толор ноаён ширкат меварзиданд, огоҳ мешуданд, баъзе аз коргардонҳо хабарҳои иғвоангез ба хотири парокандашавии вакилон паҳн мекарданд, гӯё як гурӯҳ силоҳбадастон атрофи Душанберо кайҳо тасарруф карда, бедодгариҳо зиёданд.
Аз қисмати ҷанубӣ вакиле ба минбар баромада гуфт: -Бародарони азиз! Мо барои якпорчагии сулҳу салоҳ ва барқарорсозии ҳукумати қонунӣ омадаем. Мо - вакилон ва меҳмонон то ба мақсад расидан, хоку реги намнок мехӯрем, ба ҳеҷ куҷо намеравем. Бо шунидани ин посухи ҷиддиву намакин иғвогар лаб фурӯбаст. Ин иғвоҳои ҳадафмандона ва фармоишӣ буданд, фазои ғуборолуди Қасри Арбоб оҳиста-оҳиста зудуда мегардид, дар симои онҳо нишони меҳру муҳаббат падидор мегашт.
“Мегӯянд, ки он рӯзи иҷлосияи таърихӣ баръакси иродаи вакил сурат гирифт?”. Ҳамсуҳбати мо дар посухи ин пурсиш гуфт:
- Баръакс, вакилони курсинишини интихобкардаи халқ даъват карда, хостанд, дар иҷлосия инони мамлакатро ба дасташон диҳанд, напазируфтанд. Аз ин пешниҳоди вакилон даст кашиданд. Аз ҳама пеш Президенти амалкунандаи мамлакат муҳтарам Раҳмон Набиев ба сухан баромад, аз пешниҳодҳои вакилон изҳори сипос намуд, пешниҳодро барои бозгашт ба мансаби олӣ рад кард, ба истеъфо рафта, дар баробари ин таклиф шуд, ки дар чунин шароит гузаронидани интихоботи роҳбари аввал осон нест.
Бо талаботи халқ вакилон барои барқарории сохтори давлат ё худ Раиси Шурои Олӣ, дар ҳолати истеъфои роҳбари аввал ва аъзои ҳукумат идора кардани ҳукумату давлатро ба уҳда мегирад. Дар ин ҳолати буҳронӣ, ки ҳамаи сатҳҳоро фаро гирифта буд, инсонҳои шинохта баромад карда, мансаби пешниҳодшударо қабул намекарданд, бисёриҳо медонистанд, номзадҳои ба мансаби аввал пешниҳодшуда аз ҷониби вакилон ва мардум чандон хуш намеомад. Ҳама интизори чеҳраи нав буданд.
Ҳамсуҳбатамон гуфт: -Худи мардум осон кард. Дар ин лаҳзаҳои тақдирсоз ба унвони иҷлосия даста–даста муроҷиатномаҳо, дархостҳои гуногунмазмуну пурмуҳтаво ирсол мешуд. Менавиштанд: Муҳтарам вакилони халқ. Шахси поксиришт, ҷасур, сиёсатмадорро интихоб намоед, ки писандидаи ҳамагон бошад. Талаботи инсонҳое, ки ба ояндаи Ватан умед доштанд, аз Офаридгор осоиштагиву пирӯзиву ваҳдатро таманно доштанд. Худо ноумедашон нагардонид. Баҳси тӯлонии вакилону меҳмонони иҷлосия бо чӣ анҷом ёфт? Ба қавли шоир дар фарҷом:
Вакили тозарӯе як ҷавонмарде,
Нигоҳи аҳли ёронро ба худ кард.
Зи мағзи дил, зи ҷон сухан кард,
Забонаш ҳар нафас дарди Ватан гуфт.
Вакили тозарӯ, Эмомалӣ Раҳмон буд, ки собиқаи сиёсӣ дар саҳнаи сиёсати баланд дошт, таҷриба омӯхтаву маҳбуби қалбҳо гашта буд, талоши мансаб надошт, ҳатто дар ин бора баҳс ҳам андеша накарда буд, ба майдон омад. Болои минбар даъваташ карданд, садҳо ташаккур гуфту иброз дошт: -Гарчи таҷрибаи кофии сиёсӣ надошта бошам ҳам, ҳанӯз дар ҷодаи роҳбарии сиёсии баланд навсардорам, барои бовариатон миннатпазирам. Шахсони таҷрибадору рӯзгордида дар ин толор бисёранд, бигузор онҳо соҳиби ин минбар гарданд.
Азбаски мухолифин ҳоло вориди Қасри Арбоб нашуда буданд, маҷлисро мавқуф гузоштанд. Баъд ба минбар банда, вакил аз ҳавзаи интихоботии Восеъ 71 баромадам. Гуфтам: -Муҳтарам раиси маҷлис, муҳтарам вакилон, агар мо мушкилоти ба миёномадаро ҳаллу фасл нанамоем, халқу Ватан ҳеҷ гоҳ моро намебахшанд, ба мо ҳамчун хиёнаткор менигаранд.
Фурсати пурэҳсосу хирад, ки ҳамагон интизораш будем, саҳнаи сиёсати Ватанро сафо бахшида, овоздиҳии вакилон ба мансаби Раиси Шурои Олӣ бо ҷонибдории ормону орзуи халқу Ватан ба Эмомалӣ Раҳмон оғоз ёфт. Ин амали хушу гуворо бе ягон бозиҳои пасипардагӣ, чун оина беғубору поку рӯшан сурат гирифт, орзуву ормони халқ ҷомаи амал пӯшид. Ба ҷуз ду - се нафар ҳама вакилон ба ҷонибдории Эмомалӣ Раҳмон раъйи худро доданд. Шоир дар ин бобат гуфтааст:
Вакилон даъваташ бар тахт карданд,
Ватанро рӯ ба рӯ бо бахт карданд.
Он кас дар минбар ба ҳайси Раиси Шӯрои Олӣ хеле рӯҳафзо ва пурмуҳтаво суханронӣ карданд: “Ман кори худро аз сулҳ оғоз хоҳам кард. Мо бояд ҳама ёру бародарон бошем, то ки вазъиятро ором намоем. Ҳарчи аз дастам ояд дар ин раҳ талош хоҳам кард. Ман ҷонамро барои осоиши Тоҷикистон фидо мекунам. То охирин гурезаро ба Ватан барнагардонам, ором намешавам”. Чунин ибораҳои чидаю пурмуҳтаво дар тӯли ҳафтод сол аз ҷониби ягон сиёсатмадори сатҳи ҷаҳонӣ, на аз минбарҳои баланду на дар ҷаласаҳои хоса садо надода буд.
Замоне, ки аз ҳамсуҳбатамон пурсидем, ки “нигоҳи бадхоҳони миллату Ватанро дар ҷараёни иҷлосия ва баъди он чи гуна арзёбӣ мекунед?”, гуфт:
-Бадхоҳони миллат он хел ки интизор буданд, баръакс баромад. Муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тавонист, фазои ғуборолуди Тоҷикистонро тоза намояд, кинаҳоро аз сина бишӯяд. Мардумро бо ҳам орад, ҳамагонро хушбахтӣ диҳад, ки Тоҷикистон воҳид аст, онро набояд қисмат кунанд.
Имрӯзҳо кабутари сулҳ дар саросари кишвар дар парвоз аст, ки албатта ин самараи музокироти тӯлонии Сарвари давлати азизи мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст.
Оре, баъди 1180 рӯзи музокирот ва 208 рӯзи аз субҳ то шом баҳсу талош кардан, оқибат 27 июни соли 1997 дар шаҳри Маскав дар вазъияти тантанавӣ дар ҳузури кишварҳои ҳозир Созишномаи истиқрори сулҳ ва ризояти миллӣ дар Тоҷикистон ба имзо расид. Ба назар маҳз ҳамин сиёсати дурусти роҳбари оқилонаи фарзанди фарзонаи миллат, аз назари ҳам стратегӣ ва ҳам сиёсӣ дуруст будани он буд. Соҳаҳои гуногуни кишвар, дар тӯли 30 сол рӯ ба рушду нумӯъ аст. Ин сиёсат ба раванди аз буҳрони амиқи сиёсӣ, иҷтимоӣ ва маънавӣ раҳо додани мамлакат ба вуҷуд овардани асосҳои давлатдории навини тоҷикон мусоидати комил кард.
Имрӯз ба дастовардҳои бузурги кишварамон ҳам дар арсаи байналмилалӣ ва ҳам миқёси минтақа назар афканда, аз он ифтихор мекунем. Дар расидан ба ин рӯз нақши барҷастаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон хело бузург аст. Бо унвони олии Қаҳрамони Тоҷикистон сазовор гаштани ин фарзанди фарзонаи миллат далели арҷгузорӣ ба хизматҳои арзандаи он кас мебошад.
Садриддин ҲАСАНЗОДА,
нависанда
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед