Ё чаро баъзеҳо мубталои ин беморӣ ва хислати шахшудаанд?

Ду ҳамкурсам тӯли ду моҳ ҷойи кор кофтанд. Яке аз онҳо фақат барои зебо намудани шакли зоҳирии худ пайи тадбир аст. Ҳар рӯз либоси нав мепӯшаду чеҳраи худро бо маҳсулоти ороишӣ зеб медиҳад, то дигарон ӯро бинанду ба зебоияш ҳасад баранд. Барояш намуди зоҳирӣ чунон аҳамият дорад, ки ҳар касеро бинад, аз рӯйи шакли зоҳирӣ ба ӯ баҳо медиҳад. Аммо дигарӣ духтарест, ки ҳеҷ гоҳ барояш шакли зоҳирӣ муҳим нест ва доим либоспӯшиаш миёна асту ба намуди зоҳирии дигарон ҳеҷ гоҳ аҳамият намедиҳад. Ҳардуяшон барои ҷойи кор ба як корхона муроҷиат карданд. Натиҷа чунин мешавад, ки роҳбари корхона пас аз суҳбат зоҳирпарасти моро ба кор қабул намудааст. Ҳамкурси дигарамро, ки ба кор қабул накарданд, вақте сабабашро пурсидам, гуфт: “Кадом раисро дидаӣ, ки котибаеи безеб дошта бошад? Акнун хулоса барор, ки бо ин шакли зоҳирам маро кӣ ба кор мегирад?!”.

Пас аз мушоҳида кардани ин воқеа чанд рӯзе ба фикр фурӯ рафтаму суолҳои зиёде дар сарам чарх мезаданд ва ба ҳеҷ якеаш посух ёфта наметавонистам.

Мутаассифона, имрӯз хеле бад аст, ки дар ҷомеа баъзе нафарон ба шакли зоҳирии инсонҳо баҳо медиҳанд, аммо намедонанд, ки он нафар ботинан чӣ гуна инсон аст. Ин гуна ҳолатҳоро ҳар рӯз дар тамоми ҷабҳаҳои зиндагӣ мушоҳида кардан мумкин аст.

Мо ҳамеша мегӯем, ки бароямон зоҳир муҳим нест, зеро он хислати моро муайян намекунад ва дар зиндагии инсонҳо ягон нақши хоссе надорад. Дар ҳаëт муҳим сират зебо бошад, на сурат. Аммо мутаассифона, боз баръакси гуфтаҳоямон амал мекунем.

Дар замони имрӯза бештари инсонҳо ба шакли зоҳир аҳамият медиҳанд, ки дар асл ин хато буда, нишондиҳандаи дидгоҳи танги шахс мебошад. Хеле аҷиб аст, ки агар инсон шакли зоҳирӣ надошта бошад, миёни дӯсту наздиконаш қадр надорад. Ин ҷо суоле ба миён меояд, ки чаро баъзе инсонҳо зоҳирпараст мешаванд ва сабабҳояш дар чист?

Роҷеъ ба ин масъала Собирҷон Саидов, равоншинос мегӯяд: “Зоҳирбинӣ хислати шахшуда ë худ фикри манфиест, ки бархе аз одамон ба он гирифтор мешаванд. Ин тамоюлест, ки аз маърифати пасти инсонҳо дарак медиҳад. Вақте мо дар шинохти инсонҳо ба мушкилӣ рӯ ба рӯ мешавем, аз рӯйи зоҳири ӯ натиҷа мегирем ва баҳо медиҳем. Аслан гирем, ин бештар дар насли имрӯза мушоҳида мегардад, ки аз нигоҳи равонӣ онҳо худро ба ҷаҳонишавӣ наздик медонанд. Аз дидгоҳи онҳо ин ягон натиҷаи бад надорад, аммо дар асл гирифтори бемории “зоҳирпарастӣ” шудаанд. Агар умқан назар кунем, зоҳирбинӣ паëмади мусбат дошта наметавонад. Зеро имрӯзҳо мебинем, ки насли кунунӣ дар интихоби либос, таъом, манзил, коргоҳ, ҷойи таҳсил ва ҳатто ҳамсар низ дидгоҳи зоҳирбинӣ доранд. Масалан, ҷавон духтареро маҳз барои либоси зебо пӯшиданаш дӯст медорад, на ба хотири ақлу фаросат ва донишу хӯяш. Имрӯз агар духтар либоси оддӣ ва ë рӯймол дошта бошад, дар назари ҷомеа деҳотист”.

Чун аз нигоҳи равонӣ зоҳирпарастӣ беморист, пас чаро бештари мо кӯшиш менамоем, ки зоҳирпараст бошем ва ба сирати инсонҳо кам аҳамият диҳем?

Фарҳангшинос Файзиддин Давлатёров мегӯяд, барои раҳоӣ ëфтан, аз зоҳирпарастӣ бояд инсонҳо ҷаҳонбинии васеъ, фикри мустаҳкам, нигоҳи одилона ва дидгоҳи хуб дошта бошанд. Ӯ гуфт: “Мо чунин ҳолатҳоро дар ҳаëт бисёр дидаем, ки бархе аз нафарон ба шакли зоҳирӣ аҳамият медиҳанд. Ин ҳолат бештар дар занҳо дида мешавад, ки мубталои зоҳирпарастӣ шудаанд. Барои аз банди зоҳирпарастӣ раҳоӣ ëфтан, илм ва маърифат лозим аст. Дар шинохти фардият ин ду арзиши бузург метавонанд, инсонро аз зоҳирпарастӣ раҳо кунонанд”.
Вақте зоҳирпарастӣ аз нигоҳи равоншиносӣ беморӣ аст ва аз дидгоҳи фарҳангшиносӣ зоҳири инсон ҳеҷ гоҳ муҳим несту бояд ба ботини шахс назар намоем, пас ҳеҷ зарурат надорад, ки зоҳирпараст бошем. Зеро ин омил ҳеҷ гоҳе паёмади хуб надошту надорад. Баръакс хислати шахшудаест, ки бояд аз он худро раҳо намуд.

Хулоса, бояд на ин ки суратпараст, балки сиратпараст бошему дар ҳар мавриде аз рӯи ин гуфта кор гирем, то дар шинохти худу атрофиён ба иштибоҳ роҳ надиҳем. Боқӣ қазоват аз худи шумост – хонандаи гиромӣ.

Саҳоба ШАРИПОВА,
таҷрибаомӯзи “ҶТ”