Тоб овардан ба мушкилиҳо пеш аз ҳама рисолати мардист, ҳатто агар оқибати ҳамаи душвориҳо марг бошад. Ҷаҳонро бо шаъну шараф тарк кардан кори ҳар кас нест. Вале аз шебу фароз ва пастиву баландиҳои рӯзгор бисёре аз афроди олам ноумед гаштаву худро ба коми зиндагии абадӣ бурдаанд. Воқеан кам нафароне ёфт мешаванд, ки сахттарин рӯзҳоро бо умед пушти сар намоянду пайи иҷрои ҳадафҳояшон дилпурона қадам монанд.



Қаҳрамони 22-солаи канадагӣ Терри Фокс яке варзишгарони муваффақ аз намуди баскетбол буд, ки корномаи зиндагиаш имрӯз дар ҷаҳон тасхиркунандаи дили миллионҳо одамон асту ҳар як соҳибақлро ба зиндагии ширину орзуҳои нотамоми ҳаёт дилгарм мекунад.

Мақсад аз навиштаи достони ҷавонқаҳрамони 22-солаи канадагӣ Терри Фокс пеш аз ҳама муборизаи беохири ӯст, ки баҳри расидан ба мақсади охирини хеш бо марг мубориза бурдааст. Ӯ ба ҷавониаш нигоҳ накарда, яке аз беҳтарин варзишгари тими Донишгоҳии Виннипег дар соли 1980 буд. Вай ихтироъкор, олими нобиға ва ё тоҷири муваффақу сарватманде набуд, ки мардум шиносандаш. Танҳо як корномаи беҳамтои ӯ боис гардид, ки имрӯз миллионҳо одамон дар борааш мегӯянду менависанд.

Терри аъзои як оилаи одӣ буду бо маҷмӯи гардишҳои ҳаётӣ ба воя расидааст. Ҳарчанд, ки таҳсили мактабӣ надошт, аммо бачаи донову зирак ва ҳушманде буд. Ҳаваси ҳақиқиаш дар ҳаёт танҳо баскетсболбоз шудан буд. Ба ӯ муяссар ҳам гардид, ки дар ин ҷода ба муваффақиятҳои назаррасе ноил гардад. Воқеан дуруст аст, ки қисмат ҳамеша беҳтаринҳоро аз мо мегирад. Хурсандиву хушбахтии Терри дер давом накард. Рӯзе ӯ бо дучарха шаҳро сайр мекард ва зимни убури кӯчае идоракуниро аз даст дод ва ба мошини боркаши канори роҳ бархӯрда, зонуяш осеб дид. Аслан худашро чунин вонамуд мекард, ки хуб аст, аммо то рафт дардаш бештар мегардид. Мавсими баскетбол дар авҷ буд, чун анъана дар байни муассисаҳои таълимии Виннипег, ки зодгоҳи Терри ба шумор мерафт, мусобиқаҳо баргузор мегадиданд. Терри яке аз бозингарони барҷастаи мунтахаби донишгоҳаш буд. Аз ин рӯ, ӯ намехост, ки дастаашро танҳо монад. Рафтан ба беморхонаро ҳар қадар ба таъхир меандохт, дард ҳамон қадар бадтар мешуд. Ва ниҳоят тоқатфарсо шуду назди табибони шаҳраш рафт. Пас аз ташхиси табибон маълум гардид, ки пояш ба саратони устухон гирифтор шудааст.

Фаҳмидани хабаре, ки як умр метавонад аз зиндагӣ дилсарду ноумедат созад, ба гӯши Терри низ хуш набуд. Ҳукми табибон низ оид ба табобат ноумедкунанда буд, яъне ягона роҳ буридани пой ва химиотерапияи тӯлонӣ буд. Ҳамзамон дар чунин вазъияти ногувор ҳеҷ яке аз табибон кафолат дода наметавонист, ки минбаъд чӣ мешавад. Гарчанде, ки охирин барги умеди Терри дар ҳоли афтидан буд, бесарусомон нашуд ва ба хулосае омад, ки ҷарроҳӣ намояд. Пояшро буриданд. Баъд аз ду ҳафтаи амалиёт гуфт, ки ба пояш протез гузоранд, зеро ҳодисаҳои ба сараш омада қариб буд, ки умедашро аз зиндагӣ бурда бошанд. Ӯ мехост ҳарчи зудтар шифо ёбаду ба ҳаёти муқаррарӣ баргардад. Умеду бовариаш ба ҳаёти мустақилона баъд аз он ҳама кулфату душвориҳо бисёре аз беморони ҳамроҳашро ба зиндагӣ дилгарм менамуд. Баъди гузашти муддате Терри ба дастаи наву фарқ-кунандаи худ-маъюбон дубора ба саҳна баромад. Маҳорати нотакрори ӯ, ки рӯйи аробачаи маъюбӣ ҳунарнамоӣ мекард, диққати бисёре аз мутахассисони варзишро ба худ ҷалб кард. Терри ягона нафаре буд, ки бо суханони дилгармкунандааш умедашро ба зиндагии дубора мепайваст: “Ман беадолатиро ҳис намекунам. Ман ягона шахсе нестам, ки ҳаёт бароям чунин рӯзро овардааст”- мегуфт ӯ.
Бо вуҷуди он ҳама душвориҳо, ҳатто боре Терри ба худ раҳм накардааст, ба ҷуз он ки аз беморхонаҳо гузар мекард, ҳоли табоҳу даҳшатноки гирифторони бемории саратонро дида ба дигарон раҳмаш меомад. Шаҳидони ин дарди бедаво, ки пеши чашмаш ҷон месупурданд, ӯро бештар аз бемории худаш ошуфтаву ғамгин менамуд.


“МАРАФОНИ УМЕД”

Ин ҳама боис шуд, ки Терри тасмим бигирад бунёди фонди хайрияеро таъсис диҳад ва пуле, ки аз он ҷамъ мешавад, барои табобати беморони шаҳраш бубахшад. Барои оғози кор зарур буд, ки роҳи иҷрои нақшаҳояшоро маъмул карда, лоиҳаи фонди хайрияро оммавӣ гардонад...

Идеяи “Марафони умед” дар тамоми Канада аз як уқёнус ба уқёнуси дигар масофаи муайянеро давидан буд. Терри бо чунин идеяи бузург, ки заҳмати зиёдро талаб менамуд, роҳи ҳалли коро ёфт. Мақсад аз як уқёнус ба уқёнуси дигар давидан бо пойи бурида ин буд, ки тамоми кишвар бояд бедор шаванд ва дар бораи мушкилот ва азобҳое, ки ҳамарӯза ҳамватанони онҳо даст ба гиребонанд, огоҳ шаванд. Пас аз як соли тамрин ва омодагӣ ба ин чорабинӣ, Терри сафари худро бо пои бурида шурӯъ кард. 12 апрели соли 1980 оғози яке аз сабқатҳои фаромӯшнашавандаи таърихӣ, дави марафонӣ буд. Терри дар 22-солагӣ ба сафаре оғоз кард, ки тамоми сайёра дар бораи он сӯҳбат мекард. Ҳадафи ӯ ин буд, ки ба фонди хайрияи худ ҳарчи бештар пул ҷамъ оварад ва ба ҳамаи беморони саратон умед бахшад.

Ҳамарӯза Терри ба ҳисоби миёна 40 километрро тай мекард. Эҳсоси нороҳатӣ ва дарди шадиди протезӣ ӯро азоб медод, вале ӯ бо як мақсад ба сӯи ҳадафаш равона буд. Вай медонист, ки ин озмоиш метавонад ӯро қурбонӣ кунад, аммо бовар дошт, ки ин корро беҳуда намекунад. Маҳз дили нарму эҳсоси инсонпарваронааш буд, ки чунин мегуфт: “Ман одамонро дар азоби даҳшатбор дидам, ки дардҳои хурди ман дар муқоиса бо онҳо чизе нестанд”.

Дар оғози ин сабқати ҳамосавӣ мардум дар бораи даванда ва ҳадафи ӯ кам медонистанд. Торафт Канада бештар ба идеяи ӯ ва ҷамъоварии пул барои бартарафсозии мушкилоти дигар беморон ҳамроҳ шуданд. Миллат дар атрофи як қаҳрамони ҷавон муттаҳид шуда, ҳар рӯзи нави мусобиқаро бо ҳисси баланди боварӣ тамошо мекарданд. Мардум бо ашкҳои хунолуд ба ӯ менигаристанд, ки ҳамаи душвориҳоро нодида гирифта, ҷаҳонро ба қобилияти иҷрои як кори бузург ба манфиати дигарон бовар кунонд. Саратон дар тӯли ҳар як рӯзи мусобиқа бетанаффус дар бадани Терри паҳн мешуд. Ҳарчанд, ки ӯ бештар медавид, дард қавитар мегардид. Дар як марҳилаи муайян, қаҳрамони ҷавони Канада дарди азимеро аз сар гузаронид. Танҳо пас аз боварии тӯлонӣ ба худ ӯ қарор кард, ки сафари худро қатъ кунад ва ба мутахассисон эътимод кунад. Дар беморхона фаврӣ бистарӣ шудани Терри нишони марги ӯ буд. Пас аз муддате, ӯ сар ба болини абадӣ гузошт ва пас аз 10 моҳи қатъ шудани “Марафони Умед”, Терри даргузашт. Вай дар муддати 143 рӯз 5373 километр масофаро тай кард.

Эътиқоди оштинопазир ба муъҷиза Терриро маҷбур кард, ки роҳи худро идома диҳад, умедвор буд, ки ин беморӣ паси сар мешавад ва ба ӯ имкон медиҳад, ки кори саркардаашро ба итмом расонад. Аммо пас аз марги Терри муъҷизае рух дод. Пур кардани фонд бо хайрияҳо ҳеҷ гоҳ қатъ намешуд, то охири соли 1981 қариб 24 миллион долларро ҷамъ овард. Одамоне, ки ба қаҳрамони нави миллӣ кӯмак карданд, аз он чизе, ки оғоз карда буданд, даст накашиданд ва рушди бунёдеро идома доданд, ки он имрӯз яке аз бонуфузтарин лоиҳаҳои ҷаҳон оид ба омӯзиши мушкилоти онкологӣ мебошад.

Шарораи умед ва имон ба беҳтарин чизҳое, ки худи Терри сӯзонд, ба афрӯхтани дили дигар беморони саратон кӯмак кард. Одамони оддӣ ба худ омада, ба онҳое, ки дар зиндагӣ камтар хушбахт буданд, аз ҳар ҷиҳат дастгирӣ карданро сар карданд. Дар бисёр шаҳрҳои Канада муҷассамаҳои ин давандаи якпоя гузошта шуда, рамзи муборизаи ҳақиқӣ барои ҳаёт бар зидди беадолатиҳои тақдир гашт. Донистани он ки чӣ гуна зиндагиро метавон дӯст дошт, ин боварӣ дар давраи ноумедтарини ҳаёт ба худ мебошад. Рафтани Терри бохт набуд, баракс ғалабаи азиме буд, ки ӯ аз осмон менигарад ва метавонад аз он ифтихор кунад.

Қиёмиддин МАҲМАДҶОНОВ,
коромӯзи “ҶТ”