Шоми 25-уми ноябри соли 2020 қалби яке аз машҳуртарин футболбозони ҷаҳон - Диего Марадона аз тапидан бозмонд. Дар атрофи марги мармузи ин ситораи 60-солаи футбол ҳазорон нафар ҳамдардӣ баён намуданд. Кунун зарур медонем чанде аз андешаҳои саромадони варзишро бобати бузургии Диего дар матлаби хеш ҷой диҳем.

БУЗУРГОНРО БУЗУРГОН ЗИНДА МЕДОРАНД

Алберто Фернандес, раисҷумҳури Аргентина баробари ҳамаи азодорони олами футбол он рӯз мотам дошт. Ӯ навиштааст, ки: “Шумо моро ба қуллаҳои баланд бурдед. Моро абадан хушҳол кардед. Шумо бузургтарин одами на танҳо Аргентина, балки ҷаҳон будед. Мо шуморо ёд хоҳем кард”.

Замоне, ки Марадона ба арши шуҳрат нишаст ӯро ҳамагон бо шоҳи футбол Пеле муқоиса мекарданд. Барои баъзеҳо Пеле беҳтарин бозингари сайёра буд ва барои аксарият Марадона. Шоҳи футбол замоне, ки Марадона вафот кард, 80-умин баҳори умри хешро пешвоз мегирифт, вале шахсеро, ки бо ӯ муқоиса мекарданд, дар дами 60-солагӣ дунёро падруд гуфт. Пеле садҳо маротиба эҳтироми махсуси худро ба Марадона арзонӣ медошт ва ӯро яке аз беҳтарин футболбозони сайёра мешуморид. Мухлисон онҳоро муқоиса мекарданд, вале дар асл дӯстӣ миёни Марадонаву Пеле то ҳадде устувор буд, ки ногуфтанӣ. Барои ҳамин аввалин шуда дар саҳифаи твиттерии Пеле акси ҷоми ҷаҳонро бардоштани Марадона пайдо шуд ва болои он чунин суханҳо навишта шуда буд: “Хабари беҳад бад. Ман дӯсти беҳтарини худ ва ҷаҳон футболбози беҳтаринро гум кард. Бисёр чизҳое ҳаст, ки бояд дар бораи ӯ бигӯем, аммо ҳоло фақат аз Худо талаб дорем, то ба аҳлу оилааш сабр диҳад. Умедворам, ки мо рӯзе дар осмон якҷо бозӣ хоҳем кард” - гуфта буд Пеле.

Лионел Месси ҳамватан ва пайрави сабки Марадона бо ҳазорон афсус қайд мекунад, ки рӯзи даргузашти Марадона бадтарин рӯз барои аргентиниҳо ва барои футбол аст: “Ӯ моро тарк гуфт, вале аз миёни мо нарафт, чун Марадона абадӣ аст. Ман фаромӯш намекунам лаҳзаҳои хуберо, ки мо якҷо гузаронидем”.

Ҳамтои дигари Месси ва яке аз футболбози машҳури замони муосир Криштиану Роналду, ки Марадона чандин бор ӯро футболбози беҳтарини сайёра унвон дода буд, дар саҳифаи твиттераш навишт: “Ман имрӯз бо дӯсти беҳтаринам хайрбод гуфтам ва ҷаҳон бо як нобиғаи нотакрор. Сеҳргари беҳамто бармаҳал рафт, вале мероси бузургеро боқӣ гузошт. Ҷойи холии ӯро ҳеҷ гоҳ ҳеҷ касе пур карда наметавонад”.

Ҳабиб Нурмагомедов, размгари доғистонӣ ва чемпиони феълии вазни сабуки ташкилоти размии ЮФС низ дар саҳифаи инстаграмиаш аз дӯстдории худ нисбати Марадона ҳарф зад ва гуфт, ки дар баробари тамоми ҷаҳониён имрӯз барои ӯ низ рӯзи сиёҳе хоҳад буд. Зеро дар он рӯз ҷаҳон беҳтарин ситораи футболи худро аз даст дод.

ПИСАРИ ФУТБОЛ

Олами футбол бо падид гаштани Марадона рангу нумуи дигар гирифт. Замоне ки ӯ вориди майдон мегардид, ҳамагон бо ҳаяҷон футболро тамошо мекарданд, зеро ӯ ба истилоҳ писари футбол буд. Марадона ба ин ҳама шуҳрату шон чи гуна ноил гардид, кунун хоҳед фаҳмид.

Диего Армандо Марадона 30 октябри соли 1960 дар шаҳри Ланус, музофоти Буэнос-Айреси Аргентина дар оилаи коргар Диего Марадона ва модар Далма Салвадор Франко таваллуд шудааст.

Футболро ӯ баробари пой баровардану қадам задан замон оғоз намудааст. Шуруъ аз замони кӯдакӣ маҳорату малакаи тӯббозиаш оливу беҳамто буд. Ин ҳама ҳунару маҳорат аз назари мураббиёни футбол пинҳон намонд. Ҳамин буд, ки ҳангоми ҳаштсола буданаш сарпарастони дастаи шуҳратёри Аргентина “Аргентинос Хуниорс” ӯро ба дастаи бачагонаи хеш, ки онро “Луковички” низ мегуфтанд, ҷалб намуданд. Армандо дар дастаи бачагона ба ҳайси ҳамлагар бозӣ мекард. Ғайр аз ин, Марадона ҳангоми танаффуси вохӯриҳои дастаи калонсолони “Аргентинос Хуниорс” бо анҷоми амалҳои ғайриоддӣ бо тӯб хотири тамошобинони майдонро болида мекард.

ФАЪОЛИЯТИ ВАРЗИШӢ ДАР КЛУБҲО

20 октябри соли 1976, даҳ рӯз пеш аз зодрӯзи Диего, ки ба синни 16 мерасид, ӯро ба ҳайати асоси дастаи “Аргентинос Хуниорс” даъват намуданд. Ӯ аввалин маротиба 14-уми ноябри ҳамон сол аз ҳайати захиравӣ ба майдон баромада, нахуст голи худро ба самар расонид. Марадона панҷ мавсимро дар “Аргентинос Хуниорс” гузаронида, пас аз он моҳи феврали соли 1981 бо клуби дигари шуҳратёри Аргентина “Бока Хуниорс” шартнома баст. Дар ҳайати Бока низ маҳорати Армандо беҳамто буд ва худи ҳамон соли пайвастанаш ба даста дар мусобиқаи бонуфузи “Metropolitano” ғолиб омада, соҳиби ҷоми мусобиқа гардид.

Шуҳрати Марадона Аргентинаро убур намуда, Аврупоро тасхир карда буд. Ҳамин буд, ки тобистони соли 1982 футболбоз ба маблағи рекордии 3 миллион фунт ба “Барселона”-и Испания гузариш намуд. Фаъолият дар “Барселона” барои бозингар бебарор оғоз ёфт, зеро як мавсим аниқтараш дар соли 1982 бо сабабҳои бардоштани ҷароҳатҳои зиёд наметавонист ба даста кӯмак намояд. Дар соли 1983 ӯ дар ҳайати бошгоҳ маҳорати хуб нишон дода, ҷоми Испания ва суперҷоми Ла-лигаро ба даст овард.

Баъд аз ду соли на он қадар бобарор тобистони соли 1984, Марадона бо арзиши 5 млн. фунт ба дастаи “Наполи”-и Итолиё гузариш намуд. Метавон гуфт, ки Марадона маҳз дар ин даста ба авҷи шуҳрати хеш расид. 5-уми июл замоне, ки бозингар ба мухлисон муаррифӣ мешуд, аз дару девори майдони бузурги “Сан Пауло” ба истилоҳ одам мерехт. Ҳамагон бо як овоз “Марадона-Марадона” гуфта садо мекарданд. Он рӯз воқеан барои мухлисони “Наполи” рӯзи бузургу фаромӯшношуданӣ буд.

16-уми сентябри соли 1984 дар бозии дастаҳои “Верона” ва “Наполи” Марадона бо ҳайати асосӣ аз дақиқаҳои аввал ба майдон мебарояд. Вай дар ҳолати хуби варзишӣ қарор дошт, тамоми мухлисони “Наполи” ба ӯ боварӣ доранд, бозӣ оғоз мегардад. Марадона дар майдон ҳимоятгаронро фиреб дода, ба дохили ҷаримагоҳ тӯбро партофт мекунад, аммо мутаассифона касе онро вориди дарвоза карда наметавонад. Ҳамин тавр, аввалин дидор барои Марадона бебарор оғоз гардид. “Наполи” бо ҳисоби 3:1 аз “Верона” шикаст хӯрд. Диэго бо дастаи худ дар оғози корнамоияш пайи ҳам се маротиба шикаст хӯрд. Аз он ҷумла, пас аз ду ҳафтаи дидор бо “Верона” даста аз “Торино” бо ҳисоби 3:0 ва аз “Ювентус” бо ҳисоби 2:0 мувоҷеҳи шикаст гардид. Ин омил то андозе бозингарро дилшикаста мекард. Ӯ тамоми шикастҳояшро чун дарси ибрат қабул мекард ва барои муваффақиятҳои худу “Наполи” шабу рӯз заҳмат мекашид.

Пас аз як соли фаъолият дар “Наполи” Марадона ба дас-таи хуб мутобиқ шуд. Акнун дар майдон касе ба ӯ расида наметавонист, дар ҳар бозӣ гол мезаду ғалабаи дастаашро таъмин мекард. Дар ҳайати ин бошгоҳ ӯ ду маротиба қаҳрамони Италия (1987, 1990), як маротиба соҳиби ҷоми Италия (1987) ва ҷоми УЕФА (1989) гардидааст.

БАҲСИ ДОПИНГӢ ВА РАҚАМИ 10-И МАРАДОНА

Моҳи марти соли 1991 озмоиши допингӣ дар бадани Диего Марадона мавҷудияти кокаинро нишон дод. Ба хотири истифодаи кокаин ӯро барои 15 моҳ аз ҳаққи бозӣ маҳрум карданд. Пас аз ба итмом расидани муҷозот нисбаташ ӯ дигар нахост дар “Наполи” бозӣ намояд ва бо ҳамин тарки ин даста кард. Дар ҳоли ҳозир бошад ба эҳтироми Марадона, ки тамоми бозиҳояшро дар “Наполи” зери рақами 10 гузаронидааст, ин рақам аз ҷониби бошгоҳ бозпас гирифта шуд ва дигар ҳеҷ кас дар даста ҳаққи зери ин рақам бозӣ карданро надорад.

Баъд аз хатми фаъолият дар “Наполи” худи ҳамон сол Марадона ба “Севилия”-и Испания гузариш намуд, аммо дар ҳайати “Севилия” бозингар худ-ро мутобиқ карда натавонист ва ҳамагӣ як сол дар ин даста бозӣ карду тамом. Соли 1993 бозингар қарор дод, ки дигарбора ба сарзамини футболпарвари хеш, Аргентина баргардад. Армандо пас аз бозгашт ба ватани худ фаъолияташро дар бошгоҳи “Нюэллс Олд Бойз" шуруъ намуд. Футболбоз дар ин даста то соли 1995 ҳунарнамоӣ карда, худи ҳамон сол ба дастаи дӯстдоштаи даврони кӯдакиаш “Бока Хуниорс” гузариш намуд. Моҳи октябри соли 1997 Марадона ғайри чашмдошт эълон кард, ки ӯ дигар аз футбол канор меравад. Ӯ он замон 37 сол дошт.

КОРНОМА ДАР ТИМИ МУНТАХАБ

Диего Марадона фаъолияташро аз 16-солагӣ (1977) дар тими мунтахаби Аргентина оғоз кардааст. Соли 1979 Марадонаи 18-сола бо мунтахаби Аргентина дар Чемпионати ҷаҳон байни ҷавонон, ки Ҷопон мизбонаш буд, дар финал тими миллии ИҶШС-ро бо ҳисоби 3:1 мағлуб намуда, қаҳрамони ҷаҳон байни ҷавонон гардид. Дар ин дидор нақши Диего аввалиндараҷа буд, зеро ӯ дублро ба самар расонида буд.

Дар сатҳи бозингарони асосии дастаи мунтахаб, Диего Марадона дар чор Чемпионати ҷаҳон (1982 - Испания, 1986 - Мексика, 1990 - Италия, 1994 - ИМА) ширкат варзидааст.

Чемпионати соли 1986, ки дар Мексика доир гардида буд, барои аргентиниҳо фаромӯшношуданӣ боқӣ мемонад. Дар ин мусобиқаи бонуфузи ҷаҳонӣ аргентиниҳо дар финал Олмонро бо ҳисоби 3: 2 мағлуб карда, Ҷоми ҷаҳонро болои сар бардоштанд. Капитани даста Диего Марадона дар ин вохӯрӣ беҳтарин бозингари чемпионат дониста шуд. Яке аз маъруфтарин бозиҳои таърихи футболи он чемпионат вохӯрии мунтахаби Аргентина ва Англия дар марҳилаи чорякниҳоӣ ба ҳисоб мерафт, зеро дар он дидор Марадона дар дақиқаи 51-уми бозӣ тӯбро бо дасташ вориди дарвозаи англисҳо намуд. Баъдан, ин гол дар ҷаҳон бо номи “Дасти Худо” машҳур гардид. Пас аз чор дақиқаи задани голи ба истилоҳ “Дасти Худо”, яъне дар дақиқаи 55-ум Марадона голи дуввуми худро ба дарвозаи рақиб ворид намуд, ки ин голи ӯ дар соли 2002 тибқи овоздиҳӣ беҳтарин голи асри 20 эълон карда шуд, зеро бозингар то ба ҷаримагоҳ расидан панҷ бозингарро паси сар гузошта, тӯбро вориди дарвоза намуд.

Соли 1990 дар Италия дас-таи мунтахаби Аргентина бо Марадона дар ҳайати даста боз ба финали Ҷоми ҷаҳон баромад, аммо дар бозии ҳалкунанда аз тими миллии Олмон бо ҳисоби 0:1 мағлуб шуд.

Соли 1994, ҳангоми Чемпионати ҷаҳон дар ИМА санҷиши допингии Марадона аз моддаи манъшудаи эфедрин мусбат баромад. Ба хотири ин амал бозингарро барои дуввум бор ба муҳлати 15 моҳ аз ҳаққи иштирок дар бозиҳо маҳрум намуданд. Бояд гуфт, ки Диего Марадона аз соли 1977 то 1994 дар ҳайати тими миллии Аргентина 91 бозӣ гузаронида, 34 гол задааст.

ХУЛОСА ВА Ё ОХИРИН ВАСИЯТИ МАРАДОНА

Марадона то он замоне, ки ҷон дар бадан дошт, барои рушди футболи олам заҳмат кашид. Тамоми дору надори ӯ футбол ва тӯб буд. Вақте бузургтарин орзуяшро мепурсанд, ӯ чунин ҷавоб медиҳад: “Вақте аз дунё рафтам дар санги мазорам нависанд: - ташакур ба ту тӯб, ташакур ба ту футбол!”.

Яҳё МАҲМАДНАБИЕВ, “ҶТ”