Пайдоиши гӯштини ҷудо ба соли 1882 рост омадааст, зеро дар ин сол ҷавони 21- солаи ҷопонӣ Дзигаро Кано мактаби “Кодокан” ташкил карда буд ва инро оғози пайдоиш ва омӯзиши ҷудо меҳисобанд. Дар ин баробар дар сарчашмаҳои таърихӣ дарҷ шудааст, ки асосгузорони гуштини ҷудо дар аввал ба тамрини намуди варзиши ҷиу ҷитсу машғул буданд. Аз ин рӯ, дар аввал ҳаракатҳои ин ду риштаи варзиш ба якдигар то андозае шабоҳат доштанд. Ташкилкунандагони ин риштаи варзиш бис-ёр кушиданд, то намуди варзиши эҷодкардаашон аз ҷониби давлат пазируфта ва баъдан дар олам паҳн гардад. Ниҳоятан соли 1886 ҷудо дар сатҳи давлатӣ дар Ҷопон пазируфта шуд ва баъдан қобили қабули оламиён гардид. Соли 1889 аввалин мактабҳои омӯзиши ҷудо дар Аврупо ташкил карда шуд ва соли 1956 дар шаҳри Токио аввалин Чемпионати ҷаҳон гузаронида шуд. Соли 1964 Бозиҳои тобистонаи олимпӣ дар шаҳри Токиои Ҷопон баргузор гардид ва ҷопониҳо имкон пайдо намуданд, ки гӯштини ҷудоро шомили Бозиҳои олимпӣ намоянд. Ҳамин тавр аз соли 1964 ҷудо шомили Бозиҳои олимпӣ гардид.

Ин намуди варзиш дар кишвари мо низ рушду равнақ ёфта, ҳамасола варзишгарони тоҷик аз намуди ҷудо дар мусобиқаҳои байналмилалӣ иштирок менамоянд. Мо барои таҳлилу баррасии фаъолияти Федератсияи ҷудои Тоҷикистон бо котиби генералии федератсия Шамсия Саидова суҳбат оростем, ки фишурдаи онро пешкаши хонанда мегардонем.

- Соли 2021 барои Федератсияи ҷудои Тоҷикистон чӣ гуна сол буд?

- Соли 2021 барои мо соли пурбарор буд. Ҳарчанд дар давраи бемории сироятии COVID- 19 варзишгарони мо аз бисёр мусобиқаҳо қафо монданд, вале бо вуҷуди ин тавонистанд натиҷаҳои хубро ба даст оранд. Онҳо дар Чемпионати Осиё, Чемпионати ҷаҳон, Гранд слам ва Гран при иштирок намуда, натиҷаҳои хуб ба даст оварданд. Дар соли 2021 дар маҷмӯъ 17 медал -1 тилло, 6 нуқра ва 10 биринҷӣ ба даст оварданд. Дар Чемпионати Осиё бошад, наврасону ҷавонони мо низ бо дасти пур ба Ватан баргаштанд. Байни наврасон 3 медал ва боқимонда ҷавонон 5 медал, дар маҷмӯъ 8 медал ба даст оварданд.

- Оё варзишгароне, ки дар мусобиқаҳои фароҷумҳурӣ сазовори ҷойҳои намоён гаштаанд, аз ҷониби Федератсия дастгирӣ меёбанд?

- Бале, варзишгарони риштаи ҷудо аз ҷониби федератсия дастгирӣ меёбанд. Варзишгароне, ки дар Бозиҳои олимпӣ, Чемпионати Ҷаҳон ва Чемпионати Осиё ҷойҳои намоёнро мегиранд, ҳам аз тарафи Ҳукумат ва ҳам Федератсия дастгирӣ меёбанд.

- Ба як варзишгар чӣ қадар маблағ ҷудо мекунед, то омодагии хуб бубинаду дар мусобиқаҳои байналмилалӣ иштирок намояд?

- Барои як варзишгар на камтар аз 2000 евро лозим аст, ки мо барои беҳтаринҳо ҷудо мекунем. То онҳо ҳам бо чипта ҳам бо меҳмонхонаву хурду хӯрок таъмин гарданд. Маблағ аз рӯйи ҳамон мусобиқа, ки дар кадом давлат гузаронида мешавад, ҷудо мегардад. Баъди ин аз рӯйи низомномаи ҳамон давлат маблағ ҷудо карда мешавад. Масалан, мусобиқае, ки дар Ӯзбакистон баргузор гардид, хароҷоташ камтар буд. Чун ҳама чизи он арзон ва роҳаш наздик аст. Агар мусобиқаҳо дар Аврупо гузарад, баръакс ду маротиба маблағи хароҷот зиёдтар мешавад.

- Барои варзишгароне, ки воқеан истеъдоди хуб доранду камбизоатанд, аз ҷониби Федератсияи ҷудо то чи андоза дастгирӣ меёбанд?

- Ҳоло Федератсияи ҷудои Тоҷикистон барои варзишгарон ҳамаи мусобиқаҳоро рейтингӣ кард. Аввал тамоми варзишгарон дар мусобиқаҳои ҷумҳурӣ иштирок менамоянд. Агар хуб бозӣ карданду рейтингашон баланд шуд, дар мусобиқаҳои берун аз ҷумҳурӣ иштирок менамоянд. Мо мебинем, ки варзишгар беҳтарин аст, вале маблағ надорад, мо ҳамон варзишгарро кӯмак мекунем. Аз ҳисоби федератсия ҳамаи шароитро барояш муҳаё месозем.

- Шумо гуфтед, ки мо ҳатман ба варзишгаронамон кӯмак мекунем. Аммо баъзан дар мусоҳибаҳо варзишгароне, ки дар мусобиқаҳои байналмилалӣ сазовори ҷойҳои намоён гардидаанд, мегӯянд, ки аз ҷониби Федератсия ҳеҷ кӯмакпулӣ нагирифтаанд. Ҳатто пули роҳкирояшон аз ҳисоби волидон аст. Вобаста ба ин шумо ҳамчун котиби генералии Федератсия чӣ назар доред?

- Бале, як вақт ҳамин хел буд. Аммо ҳоло ин хел нест. Федератсияи ҷудои байналмилалӣ системаи электронии худро дорад, барои дар як мусобиқа иштирок кардан, чи қадар маблағ лозим аст, дар он ҷо дарҷ гардидааст. Давлатҳое ҳастанд, ки раводид талаб мекунанд. Мо аз системаи номгузориву ҳуҷҷатгузорӣ сар карда, то хараҷотҳояшонро дида мебароем ва мусоидат мекунем, ки иштирок кунанд. Вале мо ҳамаи варзишгаронро дастгирӣ карда наметавонем. Фақат варзишгарони пешқадамеро, ки барои Федератсия хол ба даст меоранд, дастгирӣ мекунем. Бештар онҳо гурӯҳи варзишгарони калонсоланд. Феълан мо ба 5-6 варзишгари наврас маблағ ҷудо мекунему халос.

- Дар оянда Федератсияи ҷудои Тоҷикистон чӣ нақшаҳо дорад?

- Дар оянда мо нақша дорем, ки дар Бозиҳои олимпии Париж-2024 роҳхатҳои зиёдтар ба даст орем. Ҳамчунин барои варзишгарони пешқадам маблағҳои зиёдтар ҷудо кунем.