ВАРЗИШ
Шанбе 20 Апрел 2024 09:46
Касе, ки ба куштӣ набард оварад,
Сари меҳтаре зери гард оварад.
Гӯштини миллии “Гӯштингирӣ” таърихан куҳан буда, яке аз намудҳои варзиши қадимаи миллати тоҷик ба ҳисоб меравад ва дигар намудҳои гӯштин аз он сарчашма мегиранд.
Гӯштинро дар қадим (куштӣ) яъне аз камарбанди ҳариф гирифтан мегуфтанд, ки тадриҷан ба гӯштин ва гӯштингирӣ мубаддал гардидааст. Дар забони паҳлавӣ ин вожа ба шакли “густиг” ва дар тоҷикии дарии форсӣ ба шакли куштӣ ва имрӯз ба гунаи “гӯштин” талаффузу истифода мешавад.
Абулқосим Фирдавсӣ дар шоҳасари худ “Шоҳнома” дар симои қаҳрамонии Рустам, Сӯҳроб, Сиёвуш, Эраҷ, Гарсеваз, Исфандиёр ва дигарон майдондории тоҷиконро басо таърифу тавсиф намудааст. Маълумотҳои кофие низ нисбати паҳлавонони пилтан дар асарҳои Абӯалӣ ибни Сино, Саъдии Шерозӣ, Зайниддин Восифӣ, Аҳмади Дониш, Садриддин Айнӣ басо хуб васф шудаанд. Дар тафаккури халқи тоҷик майдондориҳои Рустами достон бисёр мустаҳкаму қавист, ки онро ҳамчун қувваи илҳомбахш мешуморанд. Махсусан тоҷикони куҳистонӣ номи Рустамро бисёртар ба забон оварда, аксар вақт падарону модарон писарони худро ба хотири чун “Рустами достон” паҳлавон шуданашон Рустам ном мегузоштанд.
Паҳлавонон шахсони некботин, бофаросат, боинтизом, зӯру тавоно ва дар шарҳи маънои гӯштингир ҳаматарафа обутобёфта мебошанд. Гӯштин қувваро барзиёд, суръатро тез, инчунин тоқатоварии ҷисмро меафзояд.
Ҳамин заминаҳои таърихи буд, ки паҳлавонони тоҷик барои зебо нишон додани гӯштини миллӣ дар чорабиниҳои варзишӣ ба худ усулҳои хос доштанд барои мисол: Искандаршо Раҳматуллоев (ҳаллуки искандарӣ), Саидмӯъмин Раҳимов (ҳаллуки тарафи рост), Азалшо Олимов (сари китф кардан), Ҷангихон Давлатов (сари севҷи ва фишор бо қувваи зиёд) ва дигар варзишгарони номдори диёр, усулҳои гӯштини миллии (ҳалуки сарисевҷӣ, пешпой задан, паси пой задан, ҳалуки сари зону, гӯрмушт, ҳалуки таи каш, усули ҳел-ҳелакон, усули говзур, усули говғел, усули хурҷин, усули аз болои шикам) ва ғайра усулҳои маъмули гӯштини миллии тоҷикро дар гӯштини самбо ва дзюдо самаранок истифода менамуданд.
Бо шарофати соҳибистиқлолии Тоҷикистони азиз намудҳои мухталифи олимпӣ ва ғайриолимпии варзиш дар ҷумҳурӣ боз ҳам рушд ёфта, ҷавонону наврасон ба намудҳои варзиши амалкунанда дар Тоҷикистон мароқ зоҳир намуданд. Гӯштини миллӣ дар баробари намудҳои олимпӣ ва ғайриолимпии варзиш ҳамчун варзиши миллӣ, рӯ ба рушд ниҳодааст. Тибқи оморҳои мавҷуда, гӯштини миллӣ дар 66 муассисаҳои давлатии мактабҳои варзишии кишвар амал намуда, аз ин намуди варзиши миллӣ 314 гурӯҳ дар мактабҳои варзишӣ фаъолият карда, 114 нафар мураббиён ба 3798 нафар машқварзон тамрин медиҳанд.
Чуноне огаҳи дорем соли 2015 Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар таҷлили ҷашнӣ Наврӯзӣ байналмилалӣ, ки дар вилояти Суғд баргузор гардида буд, зикр намуданд, ки гӯштини миллӣ яке намудҳои аҷдодии миллати тоҷик буда, моро зарур аст, ки ин намуди варзишро дар арсаи ҷаҳонӣ муаррифи намоем.
Пас аз супориши Пешвои миллат, дар соли 2015 роҳбарияти Федератсияи гӯштини миллии “Гӯштингирӣ” аз нав интихоб гардид, ки рушди ин намуди варзиши миллӣ то ҳадде ба боло рафт. Инчунин соли 2016 Роҳбари давлат дар анҷоми тантанаҳои идонаи наврӯзи дар Наврӯзгоҳи пойтахт пешниҳод намуданд, ки минбаъд ҳамасола дар кишвар 22 март Рӯзи гӯштингирон эълон шавад.
Дар заминаи дастуру супоришҳои Президенти кишвар Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе ва Федератсияи гӯштини миллии “Гӯштингирӣ” ҳамасола чорабиниҳои муҳташами ҷумҳуриявиро дар арафаи ҷашнҳои миллӣ аз қабили ҷашнҳои Истиқлолият, Ваҳдати миллӣ, Наврӯз ва Рӯзи пойтахт вобаста ба гӯштингирӣ баргузор менамоянд.
Федератсияи гӯштини миллии “Гӯштингирӣ” бошад ҳамасола барои ривоҷ ва равнақи ин намуди варзиши аҷдодӣ чораҳои зарурӣ андешида, пайваста чорабиниҳои варзишӣ, семинарҳои доварӣ ва дигар чорабиниҳои тарғиботиро баргузор карда истодаанд. Боварии комил аст, ки дар ояндаи наздик ин навъи варзиш миёни дигар намудҳои гӯштин мавқеи худро устувор хоҳад намуд.
Сӯҳроби АКБАРШО,
сармутахассиси шуъбаи кор бо дастаҳои мунтахаби КҶВ
Сари меҳтаре зери гард оварад.
Гӯштини миллии “Гӯштингирӣ” таърихан куҳан буда, яке аз намудҳои варзиши қадимаи миллати тоҷик ба ҳисоб меравад ва дигар намудҳои гӯштин аз он сарчашма мегиранд.
Гӯштинро дар қадим (куштӣ) яъне аз камарбанди ҳариф гирифтан мегуфтанд, ки тадриҷан ба гӯштин ва гӯштингирӣ мубаддал гардидааст. Дар забони паҳлавӣ ин вожа ба шакли “густиг” ва дар тоҷикии дарии форсӣ ба шакли куштӣ ва имрӯз ба гунаи “гӯштин” талаффузу истифода мешавад.
Абулқосим Фирдавсӣ дар шоҳасари худ “Шоҳнома” дар симои қаҳрамонии Рустам, Сӯҳроб, Сиёвуш, Эраҷ, Гарсеваз, Исфандиёр ва дигарон майдондории тоҷиконро басо таърифу тавсиф намудааст. Маълумотҳои кофие низ нисбати паҳлавонони пилтан дар асарҳои Абӯалӣ ибни Сино, Саъдии Шерозӣ, Зайниддин Восифӣ, Аҳмади Дониш, Садриддин Айнӣ басо хуб васф шудаанд. Дар тафаккури халқи тоҷик майдондориҳои Рустами достон бисёр мустаҳкаму қавист, ки онро ҳамчун қувваи илҳомбахш мешуморанд. Махсусан тоҷикони куҳистонӣ номи Рустамро бисёртар ба забон оварда, аксар вақт падарону модарон писарони худро ба хотири чун “Рустами достон” паҳлавон шуданашон Рустам ном мегузоштанд.
Паҳлавонон шахсони некботин, бофаросат, боинтизом, зӯру тавоно ва дар шарҳи маънои гӯштингир ҳаматарафа обутобёфта мебошанд. Гӯштин қувваро барзиёд, суръатро тез, инчунин тоқатоварии ҷисмро меафзояд.
Ҳамин заминаҳои таърихи буд, ки паҳлавонони тоҷик барои зебо нишон додани гӯштини миллӣ дар чорабиниҳои варзишӣ ба худ усулҳои хос доштанд барои мисол: Искандаршо Раҳматуллоев (ҳаллуки искандарӣ), Саидмӯъмин Раҳимов (ҳаллуки тарафи рост), Азалшо Олимов (сари китф кардан), Ҷангихон Давлатов (сари севҷи ва фишор бо қувваи зиёд) ва дигар варзишгарони номдори диёр, усулҳои гӯштини миллии (ҳалуки сарисевҷӣ, пешпой задан, паси пой задан, ҳалуки сари зону, гӯрмушт, ҳалуки таи каш, усули ҳел-ҳелакон, усули говзур, усули говғел, усули хурҷин, усули аз болои шикам) ва ғайра усулҳои маъмули гӯштини миллии тоҷикро дар гӯштини самбо ва дзюдо самаранок истифода менамуданд.
Бо шарофати соҳибистиқлолии Тоҷикистони азиз намудҳои мухталифи олимпӣ ва ғайриолимпии варзиш дар ҷумҳурӣ боз ҳам рушд ёфта, ҷавонону наврасон ба намудҳои варзиши амалкунанда дар Тоҷикистон мароқ зоҳир намуданд. Гӯштини миллӣ дар баробари намудҳои олимпӣ ва ғайриолимпии варзиш ҳамчун варзиши миллӣ, рӯ ба рушд ниҳодааст. Тибқи оморҳои мавҷуда, гӯштини миллӣ дар 66 муассисаҳои давлатии мактабҳои варзишии кишвар амал намуда, аз ин намуди варзиши миллӣ 314 гурӯҳ дар мактабҳои варзишӣ фаъолият карда, 114 нафар мураббиён ба 3798 нафар машқварзон тамрин медиҳанд.
Чуноне огаҳи дорем соли 2015 Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар таҷлили ҷашнӣ Наврӯзӣ байналмилалӣ, ки дар вилояти Суғд баргузор гардида буд, зикр намуданд, ки гӯштини миллӣ яке намудҳои аҷдодии миллати тоҷик буда, моро зарур аст, ки ин намуди варзишро дар арсаи ҷаҳонӣ муаррифи намоем.
Пас аз супориши Пешвои миллат, дар соли 2015 роҳбарияти Федератсияи гӯштини миллии “Гӯштингирӣ” аз нав интихоб гардид, ки рушди ин намуди варзиши миллӣ то ҳадде ба боло рафт. Инчунин соли 2016 Роҳбари давлат дар анҷоми тантанаҳои идонаи наврӯзи дар Наврӯзгоҳи пойтахт пешниҳод намуданд, ки минбаъд ҳамасола дар кишвар 22 март Рӯзи гӯштингирон эълон шавад.
Дар заминаи дастуру супоришҳои Президенти кишвар Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе ва Федератсияи гӯштини миллии “Гӯштингирӣ” ҳамасола чорабиниҳои муҳташами ҷумҳуриявиро дар арафаи ҷашнҳои миллӣ аз қабили ҷашнҳои Истиқлолият, Ваҳдати миллӣ, Наврӯз ва Рӯзи пойтахт вобаста ба гӯштингирӣ баргузор менамоянд.
Федератсияи гӯштини миллии “Гӯштингирӣ” бошад ҳамасола барои ривоҷ ва равнақи ин намуди варзиши аҷдодӣ чораҳои зарурӣ андешида, пайваста чорабиниҳои варзишӣ, семинарҳои доварӣ ва дигар чорабиниҳои тарғиботиро баргузор карда истодаанд. Боварии комил аст, ки дар ояндаи наздик ин навъи варзиш миёни дигар намудҳои гӯштин мавқеи худро устувор хоҳад намуд.
Сӯҳроби АКБАРШО,
сармутахассиси шуъбаи кор бо дастаҳои мунтахаби КҶВ
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед