ВАРЗИШ
Шанбе 27 Апрел 2024 07:43
МАРДИ ОҲАНИН
Майк Тайсон муштзани касбӣ байни сангинвазнон маҳсуб меёбад, ки то имрӯз байни мухлисон ва муштзанони ҳирфавӣ мақому мартабаи худро нигоҳ доштааст. Барои зарбаҳои хатарнок ва рафтори хашмгинона дар ринг ӯ замоне лақаби “муштзани қотил”-ро гирифта буд. Тайсон дар корномаи варзишии худ 58 рақобат гузаронидааст, ки дар 50 тои он ғолиб гардида, танҳо 6 рақобатро ба бохт ва 2 рақобатро ба таври мусовӣ хатм намудааст. Варзишгар қаҳрамони Олимпиада байни наврасон, қаҳрамони мутлақи ҷаҳон, чандин маротиба қаҳрамони ташкилотҳои WBC, WBA ва IBF гардидааст. Имрӯзҳо ӯро дар олами бокс бо лақаби “устоди накаутҳои зудамал” ва “марди оҳанин” мешиносанд, ки бисёре аз рекордҳояш то ба ҳол шикаста нашудаанд.
Номи пурраи ин нобиғаи бокс Майкл Жерард Тайсон буда, моҳи июни соли 1966 дар минтақаи ҷиноии Бруклини Ню-Йорк таваллуд шудааст. Падари ӯ Пурселл Тайсон қабл аз оне, ки Майк таваллуд шавад, оилаашро тарк кард. Майк дар оила фарзанди хурдӣ буд ва аз худ бузургтар ду бародар бо номҳои Денис ва Родни дорад.
ҲОДИСАЕ, КИ ТАЙСОНРО ТАҒЙИР ДОД
Тайсон дар хурдӣ як кӯдаки дамдузд ва ниҳоят оромтабиат буд. Ҳеҷ гоҳ бо атрофиён ва ҳатто бо бародаронаш бозӣ карданро дӯст намедошт. Ягона шуғли дӯстошта ва саргармкунандааш ин бозӣ кардан бо якчанд кабӯтари парваришкардааш буду бас. Майк дар баробари дурӣ ҷустан аз ҷамъият бисёр тарсуву беҷуръат ҳам буд. Ҳар замон мавриди масхараву латукӯби бачаҳои кӯча қарор мегирифт. Аммо як ҳодисаи даҳшатовар ӯро одами тамоман дигар кард, ки ин ҳолатро муштзан чунин қисса мекунад:
“Дар хурдӣ муошират кардан бо атрофиён бароям ниҳоят душвор буд. Аз ҳама ҳарос доштам, барои фарбеҳу аз ҳад тарсу буданам, бачаҳои шӯрапушти маҳалла маро мезаданду таҳқир мекарданд, вале як ҳодиса ҳаёти маро куллан дигар кард. Ин воқеа пеши чашмонам канда партофтани сари дӯстоштатарин кабӯтарам, аз ҷониби роҳбари шӯрапуштони маҳалла буд. Ин амали ҷавон хунамро ба ҷӯш овард ва бехудона ба ӯ ҳамла карда, борони мушту лагадро ба сараш рехтам. Шуруъ аз ҳамон замон дигар тарс дар вуҷудам боқӣ намонд ва ман ба хунсардтарин кӯдаки маҳалла табдил ёфтам”.
Аз ҳамон лаҳза, Майк Тайсон дигар ба касе иҷозат намедод, ки ӯро ранҷонад. Дигар ҳама аз хашми ӯ метарсиданд. Вақте ӯ каме бузург шуд, дигар ба он писари сиёҳпӯсти фарбеҳу тарсу монанд набуд, ки ӯро таҳқир кардан мумкин бошад. Замони 10-сола буданаш Тайсон ба гурӯҳи наврасони кӯчагарде, ки ба ғоратгарӣ машғул буданд, ворид шуд. Дере нагузашта, полис ин наврасро таги чашм кард ва ҳар як қадамашро назорат мекард. Рӯз ба рӯз ҷиноятҳои Майку рафиқонаш меафзуд ва ин омил боис гашт, ки ҳангоми 13-сола буданаш ӯро дастгир намуда, ба мактаби ислоҳотии наврасону ноболиғони Ню-Йорк супоранд.
ТАЪСИРИ МУҲАММАД АЛӢ БА ҲАЁТИ ТАЙСОН
Хоҳиши Майк барои муштзан шудан, дар ҳамон муассисаи махсуси таълимӣ замоне пайдо гардид, ки муштзани афсонавии он давру даврон Муҳаммад Алӣ дар як маҳфили идонаи муассиса иштирок карда буд. Пас аз суҳбати рӯ ба рӯ бо Муҳаммад Алӣ оташи бокс дар дили Тайсони наврас аланга зад ва ӯ зуд назди мураббии тарбияи ҷисмонии муассиса Бобби Стюарт рафта, мақсадашро баён кард. Бобби назди Майк шарт гузошт, ки агар рафторҳои бадашро тарк кунад, ба ӯ дар роҳи расидан ба мақсади аслиаш кӯмак хоҳад кард. Майк хоҳиши мураббиро бе дудилагӣ қабул намуда, ба машқҳои ҷисмонӣ ба таври ҷиддӣ машғул гардид. Бобби қобилиятҳои фавқулодаи Майкро мушоҳида намуда, аз дӯсти хеш Касу Дамата, ки машҳуртарин мураббии бокс дар Бруклин шинохта мешуд, хоҳиш намуд, то таълими минбаъдаи ин ҷавони бомаҳоратро зери назорат гирад. Акнун Тайсон зери қаноти мураббии ғамхори хеш Дамата маҳорати муштзаниашро рушд медод ва барои муштзани ҳирфавӣ шудан, гоми устувор мезад.
Дамата барои Майк натанҳо мураббӣ, балки ҳаққи падарӣ ҳам дошт, зеро пас аз вафоти бармаҳали модараш ӯро ба фарзандӣ қабул кард ва Тайсон ҳамеша мураббиашро падар ва ҳамсари ӯ Камила Эвулдро модар мехонд.
МАЙДОНИ КАСБӢ
Майк дар бокси касбӣ аз синни 15-солагӣ баромад карданро оғоз кард. Ӯ аввалин бор дар ҳайати клуби “Holyoke” дар Ню-Йорк баромад кард ва он ҷо лақаби “Танк”-ро гирифт. Танҳо чанд нафар ба фишори мушти оҳанини ин ҷавон тоб оварда метавонистанду тамом. Соли 1981 аз 6 рақобати гузаронидаи “Танк” байни наврасон танҳо дар як рақобат бозанда шуд. Соли дигар, яъне соли 1982 Майк имкон пайдо кард, ки дар Бозиҳои олимпӣ иштирок намояд. Ба ӯ дар олимпиада муяссар шуд, ки рақиби аввали худро дар 8 сония ба накаут фиристад. Ҳамин тариқ, варзишгар дар он олимпиада тамоми рақибонашро аз сари роҳ бардошт ва дар финал бо муштзани ботаҷриба Ҷо Кортез рӯ ба рӯ гардида, ӯро ҳам дар 30 сонияи пайти аввал мағлуб карду дар олами бокс байни наврасон қаҳрамони олимпӣ гардид.
Соли 1984 варзишгар ҳамчун номзад ба тими олимпии Амрико байни калонсолон номнавис шуд. Пас аз як қатор задухӯрдҳо, ӯ мебоист дар Олимпиадаи Лос-Анҷелес ширкат мекард. Тайсон дилпурона ба сӯйи ҳадафи хеш қадам мезад. Дар даври интихобӣ ӯ Ҳенри Миллиганро ба нокаут фиристод ва дар вазни вазнин пешсаф шуд. Аммо ҳайати доварон рафторҳои бади муштзанро баҳона намуда, ба ӯ роҳхати олимпиадаро надоданд.
Касу Дамата нагузошт, ки муштзани ҷавон пас аз ноадолатии ба сараш омада, руҳафтода шавад. Вай барои ба майдони касбӣ баровардани ӯ менеҷерони маъруф Билл Катон ва Ҷим Ҷейкобсро даъват карда, барои Тайсон сарпарастон ёфт. Ҳамин тавр, моҳи марти соли 1985 Тайсон аввалин маротиба ба майдони касбии бокс байни бузургсолон баромада, нахустин рақибаш Ҳектор Мерседесро ҳамагӣ дар пайти аввал бо нокаути техникӣ мағлуб кард.
Моҳи январи соли 1986, муштзан Майк Ҷеймсони ботаҷрибаро торумор намуда, инчунин давоми сол 15 рақиби сарсахти дигар, ки хавфноктаринҳояшон Ҷесси Фергюсон, Стив Зуски, Ҷеймс Тиллис ба шумор мерафтанд, мағлуб намуда, шуҳрату шонашро байни ҳирфавиёни бокс даҳчанд кард.
“Вақте 13-14-сола будам, ҳар рӯз дар бораи инсклопедияи бокс як чиз мехондам ва дар бораи баргузидагони бокс пайваста филмҳо тамошо мекардам. Оилаи мо ба мисли ҳама рӯзгори хуб надошт, ба ҳамин хотир театру синамо аз ман бегона буд. Ман пайваста барои муваффақ шудан, кӯшиш мекардам ва ба мисли Муҳаммад Алӣ мехостам нобиғаи даврон гардам. Шумо шояд бовар накунед, ки ман то 20-солагӣ бо ҳеҷ духтаре арзи муҳаббат накарда будам, чунки ба ин вақт надош-там. Дар фикру хаёлам танҳо муштзани беҳтарини ҷаҳон гаштан буду бас!”, - навиштааст дар хотираҳояш Майк Тайсон.
МУСИБАТИ БУЗУРГ
Моҳи феврали соли 1986 ба сари Тайсон мусибати бузург омад, зеро ӯ мураббӣ ва падари маънавии хеш Касу Даматаро аз даст дод. Барои варзишгар ин талафоти азим буд, аммо боз ҳам зиндагӣ идома дошт. Майк бо менеҷерҳои хеш Ҷейкобс ва Катон, ки Дамата барои Тайсон киро карда буд, корро идома дод.
Пас аз марги мураббии худ Тайсон нахуст дидорашро муқобили Майк Ҷеймс доир намуд ва ӯро дар раунди 5-ум нокаут кард. Расо баъд аз 30 рӯзи рақобат бо Ҷеймс ин дафъа Майкро дар майдон Ҷеймс Стилес интизор буд. Мағлуб намудани Ҷеймс низ барои Тайсони хундарҷӯш об хӯрданро монд. 26-уми июни соли 1986 акнун дар ринг Майкро муштзани ботаҷрибаву хатарнок Марвис Фрейзер пешвоз мегирифт. Ҳамагон бар он бовар буданд, ки Тайсон дар ин рақобат шикаст мехӯрад, зеро ҳамагӣ 20 сол дораду таҷрибааш барои мубориза бурдан, муқобили Фрейзери ботаҷриба кофӣ нест, аммо тахмини мухлисон иштибоҳ баромад ва дар пайти дуввум Марвис ба нокаут рафт, ки танҳо табибон тавонистанд ӯро ба худ оваранд.
МУБОРИЗА БАРОИ КАМАРБАНДИ ҚАҲРАМОНӢ
Кунун вақти он расида буд, ки Тайсон барои камарбанди чемпионӣ мубориза барад ва моҳи ноябри соли 1986 варзишгари 20-сола муқобили дорандаи камарбанди чемпионӣ Тревор Бербик вориди чоркунҷа гардид. Дар он дидори бисёр муҳиму ҳассос ҳунари Майки ҷавон ҳарф надошт. Ӯ ҳатто намегузошт Бербик нафас рост кунад ва бо равон кардани зарбаҳои пайи ҳам билохир чемпиони вазни вазнинро ба фарши ринг яксон намуду камарбанди чемпиониро бар камар кард.
Пас аз мағлуб намудани Бербик акнун дар олами бокс ном ба номи Майк Тайсони ҷавон буд. Тамоми ташкилотҳои бонуфуз ва нафарони сарватманд мекӯшиданд, сарпарастии ин нобиғаи беҳамторо ба дӯш гиранд. Дон Кинг яке аз сарватмандон ва нафаре аз олами ҷиноии Амрико билохира муваффақ шуд, то сарпарастии Майкро ба дӯш гирад. Гуфта мешавад, ки Кинг қабл аз Тайсон сарпарастии Муҳаммад Алиро ба дӯш дошт ва танҳо Майки бомаҳорат метавонист ҷойгузини Алӣ бошад.
7-уми марти соли 1987 Тайсон барои ҳимояи дигарбораи камарбанди чемпионӣ бо ҳамватани хеш Ҷеймс Смит майдондорӣ намуд. Мағлуб намудани Смит барои Майк гарон афтод, зеро рақиб аз ҳад пурқувват буд, танҳо бо хулосаи якҷояи доварон Тайсон дигарбора камарбанди хешро ҳимоя кард. Моҳи августи ҳамон сол Тайсон Тони Такерро мағлуб кард ва ин дафъа чемпиони мутлақи ҷаҳон гардид.
ХИЁНАТИ ҲАМСАР ВА ЗИНДОН ШУДАНИ ТАЙСОН
Пас аз пайи ҳам се маротиба чемпиони ҷаҳон гардидан, ба гунае ба корномаи Майк чашм расид, ки дигар ба тамринҳо кам аҳамият дода, аксар вақташро дар майхонаву клубҳои шабона мегузаронид ва ҷанҷолу хархашаҳои бемаънӣ кори ҳаррӯзааш буд.
Инчунин варзишгар соли 1988 бо ҳунарпеша Робин Гивенс оиладор шуд. Зиндагии муштзан ва ҳунарпеша дер давом накард, зеро Робин Тайсонро бо ҳунарманди Ҳаливуд Бред Пид иваз кард. Хиёнати ҳамсар Тайсонро аз ҷиҳати равонӣ шикаст дод ва ӯ худро ҷамъу ҷур карда наметавонист.
Ҳамин бесарусомониҳои равонӣ буд, ки 11-уми феврали соли 1990 Тайсон пас аз 38 рақобати бебохт аз рақиби на он қадар қавӣ Ҷеймс Дуглас дар Ҷопон шикаст хӯрд.
Шикасти ҳангомавӣ ҳам барои Тайсон дарси ибрат нашуд. Боз ҳам шабнишиниҳои бардавом, истеъмоли машрубот, истифодаи маводи мухаддир, иваз намудани духтарон чун дастпӯши варзишӣ кору пайкори рӯзмарааш гардида буд.
Ин ҳама дарҳамбарҳамӣ билохира варзишгарро кунҷи зиндон бурд. Соли 1991 полис Тайсонро бо ҷурми таҷовуз ба номуси зебосанами Амрико 6 соли ҳукми зиндон дод.
ЭҲЁИ ДУБОРА
Муштзан ҳаёти дигарбораи худро пас аз раҳо шудан аз зиндон дар соли 1995 ба таври дигар ба роҳ монд. Ӯ исбот намуд, ки агар хоҳишу иродаи қавӣ бошад, инсон ҳеҷ гоҳ дар ботлоқи абадуддаҳр боқӣ намемонад. Акнун мухлисон боз ҳам дар майдон Майки хашину хундарҷӯшро медиданд, ки ба ҳеҷ рақибаш тараҳҳум намекард ва пайи ҳам чор рақибашро баъди озод шудан аз маҳкама саркӯб кард.
Майк дар зиндон баробари даст кашидан аз машруботу маводи мухаддир, инчунин дини исломро қабул карда буд ва солиёни зиёд аз ин дин пайравӣ мекард.
Дар охири тирамоҳи соли 1996, Тайсон бо муштзани дастон Эвандер Холифилд ба майдони рақобат баромад. Ин набардро нашрияи "Ring" ҳамчун муборизаи сол эълон карда буд. Дар ин рақобат Холифилд бо нокаути техникӣ Тайсонро мағлуб кард. Тайсон чун ҳамеша хунсардӣ намуда, рақобати дигарбора ва ё ба истилоҳ реваншро талаб кард. Ҳамин тавр, рақобати навбатии варзишгарон 28-уми июни соли 1997 баргузор гардид. Ин муборизаро тамоми ҷаҳон интизор буд, зеро ҳамагон медонистанд, ки ин дафъа Майк ба хотири интиқомситонӣ ба майдон меояд. Рақобат тезу тунд идома мекард, бартарии зиёд боз ҳам ҷониби Холифилди азимҷусса буд. Вале дар пайти севум Майк дигар худро идора карда натавонист ва бо дандонҳояш гӯши рости Холифилдро канда гирифт, ин амал рақибро ба истилоҳ ҷонсарак кард. Ӯ худро ба ҳар тараф мезад, дар ин ҳолат тими Холифилд ба ринг рехтанд ва майдони бокс ба як задухӯрди гурӯҳӣ табдил ёфт, ки ҳатто нозирони бехатарӣ тарафҳои ба хашм омадаро саришта карда наметавонистанд.
Баъд аз бетартибии дар майдон кардаи Майк Тайсон Федератсияи байналмилалии бокс нисбати варзишгар ду сол, яъне аз соли 1997 то соли 1999 таҳримот эълон кард.
Зимистони соли 1999 варзишгар дигарбора ба майдон баргашт ва то соли 2002 тамоми рақибони пурзури худро аз сари роҳ бардошта, шуҳрату шони аз даст рафтаашро барқарор кард.
НОКОМӢ БОЛОИ НОКОМӢ
Тобистони соли 2002 Майк Тайсон ва Леннокс Люиси англис бо ҳамг вохӯрданд. Ин қувваозмоӣ дар таърихи бокс аз ҳама маблағи бештар, яъне 106,9 миллион доллар ба буҷаи варзишгарон ворид намуд. Дар ин рақобат Майк мағлуб гардид. Дар рақобатҳои дигар, ки соли 2004 ва соли 2005 Майк муқобили Дени Уюламс ва Кевин Макбрайд доир намуд, боз ҳам мувоҷеҳи шикаст шуд. Пас аз шикастҳои пайи ҳам варзишгар эълон кард, ки бо ҳамин корномаи варзишиашро хотима мебахшад. Ин амал беҳтарин амале буд, ки Майк Тайсон сари вақт анҷом дод ва бо рекорди 50 бурд, 6 бохт ва 2 мусовӣ ба корномаи касбиаш нуқта гузошт.
ЁДИ МАЙДОНИ БОКС ДАР ПИРОНСОЛӢ
29-уми ноябри соли 2020 Тайсон боз ҳам ёди ринг кард. Ин дафъа ӯро дар майдон нобиғаи беҳамтои бокс Рой-Ҷонс, ки чун Тайсон солхурда буд, пешвоз гирифт. Ин рақобат ҳарчанд намоишӣ бошад ҳам, аммо бисёр тезутунд гузашт. Дар ин набарди таърихӣ бартарии бештар ҷониби Майк буд, вале дар охир доварон нуфузу эътибори Рой-Ҷонсро ба инобат гирифта, рақобатро мусовӣ эълон намуданд, ки ин боиси норозигии Тайсон гардид.
ХУЛОСА
Ҳаминро метавон гуфт, ки Майк Тайсон ҳар он чи барои олами бокс зарур буд, анҷом дод. Аксари рекордҳои гузоштаи Майки оҳанин то имрӯз шикаста нашудаанд, ки ин далелу мадраки бузургиву беҳамтоии нобиғаи бокс бо номи Майк Жерард Тайсон аст.
Яҳё МАҲМАДНАБИЕВ, “ҶТ”
Майк Тайсон муштзани касбӣ байни сангинвазнон маҳсуб меёбад, ки то имрӯз байни мухлисон ва муштзанони ҳирфавӣ мақому мартабаи худро нигоҳ доштааст. Барои зарбаҳои хатарнок ва рафтори хашмгинона дар ринг ӯ замоне лақаби “муштзани қотил”-ро гирифта буд. Тайсон дар корномаи варзишии худ 58 рақобат гузаронидааст, ки дар 50 тои он ғолиб гардида, танҳо 6 рақобатро ба бохт ва 2 рақобатро ба таври мусовӣ хатм намудааст. Варзишгар қаҳрамони Олимпиада байни наврасон, қаҳрамони мутлақи ҷаҳон, чандин маротиба қаҳрамони ташкилотҳои WBC, WBA ва IBF гардидааст. Имрӯзҳо ӯро дар олами бокс бо лақаби “устоди накаутҳои зудамал” ва “марди оҳанин” мешиносанд, ки бисёре аз рекордҳояш то ба ҳол шикаста нашудаанд.
Номи пурраи ин нобиғаи бокс Майкл Жерард Тайсон буда, моҳи июни соли 1966 дар минтақаи ҷиноии Бруклини Ню-Йорк таваллуд шудааст. Падари ӯ Пурселл Тайсон қабл аз оне, ки Майк таваллуд шавад, оилаашро тарк кард. Майк дар оила фарзанди хурдӣ буд ва аз худ бузургтар ду бародар бо номҳои Денис ва Родни дорад.
ҲОДИСАЕ, КИ ТАЙСОНРО ТАҒЙИР ДОД
Тайсон дар хурдӣ як кӯдаки дамдузд ва ниҳоят оромтабиат буд. Ҳеҷ гоҳ бо атрофиён ва ҳатто бо бародаронаш бозӣ карданро дӯст намедошт. Ягона шуғли дӯстошта ва саргармкунандааш ин бозӣ кардан бо якчанд кабӯтари парваришкардааш буду бас. Майк дар баробари дурӣ ҷустан аз ҷамъият бисёр тарсуву беҷуръат ҳам буд. Ҳар замон мавриди масхараву латукӯби бачаҳои кӯча қарор мегирифт. Аммо як ҳодисаи даҳшатовар ӯро одами тамоман дигар кард, ки ин ҳолатро муштзан чунин қисса мекунад:
“Дар хурдӣ муошират кардан бо атрофиён бароям ниҳоят душвор буд. Аз ҳама ҳарос доштам, барои фарбеҳу аз ҳад тарсу буданам, бачаҳои шӯрапушти маҳалла маро мезаданду таҳқир мекарданд, вале як ҳодиса ҳаёти маро куллан дигар кард. Ин воқеа пеши чашмонам канда партофтани сари дӯстоштатарин кабӯтарам, аз ҷониби роҳбари шӯрапуштони маҳалла буд. Ин амали ҷавон хунамро ба ҷӯш овард ва бехудона ба ӯ ҳамла карда, борони мушту лагадро ба сараш рехтам. Шуруъ аз ҳамон замон дигар тарс дар вуҷудам боқӣ намонд ва ман ба хунсардтарин кӯдаки маҳалла табдил ёфтам”.
Аз ҳамон лаҳза, Майк Тайсон дигар ба касе иҷозат намедод, ки ӯро ранҷонад. Дигар ҳама аз хашми ӯ метарсиданд. Вақте ӯ каме бузург шуд, дигар ба он писари сиёҳпӯсти фарбеҳу тарсу монанд набуд, ки ӯро таҳқир кардан мумкин бошад. Замони 10-сола буданаш Тайсон ба гурӯҳи наврасони кӯчагарде, ки ба ғоратгарӣ машғул буданд, ворид шуд. Дере нагузашта, полис ин наврасро таги чашм кард ва ҳар як қадамашро назорат мекард. Рӯз ба рӯз ҷиноятҳои Майку рафиқонаш меафзуд ва ин омил боис гашт, ки ҳангоми 13-сола буданаш ӯро дастгир намуда, ба мактаби ислоҳотии наврасону ноболиғони Ню-Йорк супоранд.
ТАЪСИРИ МУҲАММАД АЛӢ БА ҲАЁТИ ТАЙСОН
Хоҳиши Майк барои муштзан шудан, дар ҳамон муассисаи махсуси таълимӣ замоне пайдо гардид, ки муштзани афсонавии он давру даврон Муҳаммад Алӣ дар як маҳфили идонаи муассиса иштирок карда буд. Пас аз суҳбати рӯ ба рӯ бо Муҳаммад Алӣ оташи бокс дар дили Тайсони наврас аланга зад ва ӯ зуд назди мураббии тарбияи ҷисмонии муассиса Бобби Стюарт рафта, мақсадашро баён кард. Бобби назди Майк шарт гузошт, ки агар рафторҳои бадашро тарк кунад, ба ӯ дар роҳи расидан ба мақсади аслиаш кӯмак хоҳад кард. Майк хоҳиши мураббиро бе дудилагӣ қабул намуда, ба машқҳои ҷисмонӣ ба таври ҷиддӣ машғул гардид. Бобби қобилиятҳои фавқулодаи Майкро мушоҳида намуда, аз дӯсти хеш Касу Дамата, ки машҳуртарин мураббии бокс дар Бруклин шинохта мешуд, хоҳиш намуд, то таълими минбаъдаи ин ҷавони бомаҳоратро зери назорат гирад. Акнун Тайсон зери қаноти мураббии ғамхори хеш Дамата маҳорати муштзаниашро рушд медод ва барои муштзани ҳирфавӣ шудан, гоми устувор мезад.
Дамата барои Майк натанҳо мураббӣ, балки ҳаққи падарӣ ҳам дошт, зеро пас аз вафоти бармаҳали модараш ӯро ба фарзандӣ қабул кард ва Тайсон ҳамеша мураббиашро падар ва ҳамсари ӯ Камила Эвулдро модар мехонд.
МАЙДОНИ КАСБӢ
Майк дар бокси касбӣ аз синни 15-солагӣ баромад карданро оғоз кард. Ӯ аввалин бор дар ҳайати клуби “Holyoke” дар Ню-Йорк баромад кард ва он ҷо лақаби “Танк”-ро гирифт. Танҳо чанд нафар ба фишори мушти оҳанини ин ҷавон тоб оварда метавонистанду тамом. Соли 1981 аз 6 рақобати гузаронидаи “Танк” байни наврасон танҳо дар як рақобат бозанда шуд. Соли дигар, яъне соли 1982 Майк имкон пайдо кард, ки дар Бозиҳои олимпӣ иштирок намояд. Ба ӯ дар олимпиада муяссар шуд, ки рақиби аввали худро дар 8 сония ба накаут фиристад. Ҳамин тариқ, варзишгар дар он олимпиада тамоми рақибонашро аз сари роҳ бардошт ва дар финал бо муштзани ботаҷриба Ҷо Кортез рӯ ба рӯ гардида, ӯро ҳам дар 30 сонияи пайти аввал мағлуб карду дар олами бокс байни наврасон қаҳрамони олимпӣ гардид.
Соли 1984 варзишгар ҳамчун номзад ба тими олимпии Амрико байни калонсолон номнавис шуд. Пас аз як қатор задухӯрдҳо, ӯ мебоист дар Олимпиадаи Лос-Анҷелес ширкат мекард. Тайсон дилпурона ба сӯйи ҳадафи хеш қадам мезад. Дар даври интихобӣ ӯ Ҳенри Миллиганро ба нокаут фиристод ва дар вазни вазнин пешсаф шуд. Аммо ҳайати доварон рафторҳои бади муштзанро баҳона намуда, ба ӯ роҳхати олимпиадаро надоданд.
Касу Дамата нагузошт, ки муштзани ҷавон пас аз ноадолатии ба сараш омада, руҳафтода шавад. Вай барои ба майдони касбӣ баровардани ӯ менеҷерони маъруф Билл Катон ва Ҷим Ҷейкобсро даъват карда, барои Тайсон сарпарастон ёфт. Ҳамин тавр, моҳи марти соли 1985 Тайсон аввалин маротиба ба майдони касбии бокс байни бузургсолон баромада, нахустин рақибаш Ҳектор Мерседесро ҳамагӣ дар пайти аввал бо нокаути техникӣ мағлуб кард.
Моҳи январи соли 1986, муштзан Майк Ҷеймсони ботаҷрибаро торумор намуда, инчунин давоми сол 15 рақиби сарсахти дигар, ки хавфноктаринҳояшон Ҷесси Фергюсон, Стив Зуски, Ҷеймс Тиллис ба шумор мерафтанд, мағлуб намуда, шуҳрату шонашро байни ҳирфавиёни бокс даҳчанд кард.
“Вақте 13-14-сола будам, ҳар рӯз дар бораи инсклопедияи бокс як чиз мехондам ва дар бораи баргузидагони бокс пайваста филмҳо тамошо мекардам. Оилаи мо ба мисли ҳама рӯзгори хуб надошт, ба ҳамин хотир театру синамо аз ман бегона буд. Ман пайваста барои муваффақ шудан, кӯшиш мекардам ва ба мисли Муҳаммад Алӣ мехостам нобиғаи даврон гардам. Шумо шояд бовар накунед, ки ман то 20-солагӣ бо ҳеҷ духтаре арзи муҳаббат накарда будам, чунки ба ин вақт надош-там. Дар фикру хаёлам танҳо муштзани беҳтарини ҷаҳон гаштан буду бас!”, - навиштааст дар хотираҳояш Майк Тайсон.
МУСИБАТИ БУЗУРГ
Моҳи феврали соли 1986 ба сари Тайсон мусибати бузург омад, зеро ӯ мураббӣ ва падари маънавии хеш Касу Даматаро аз даст дод. Барои варзишгар ин талафоти азим буд, аммо боз ҳам зиндагӣ идома дошт. Майк бо менеҷерҳои хеш Ҷейкобс ва Катон, ки Дамата барои Тайсон киро карда буд, корро идома дод.
Пас аз марги мураббии худ Тайсон нахуст дидорашро муқобили Майк Ҷеймс доир намуд ва ӯро дар раунди 5-ум нокаут кард. Расо баъд аз 30 рӯзи рақобат бо Ҷеймс ин дафъа Майкро дар майдон Ҷеймс Стилес интизор буд. Мағлуб намудани Ҷеймс низ барои Тайсони хундарҷӯш об хӯрданро монд. 26-уми июни соли 1986 акнун дар ринг Майкро муштзани ботаҷрибаву хатарнок Марвис Фрейзер пешвоз мегирифт. Ҳамагон бар он бовар буданд, ки Тайсон дар ин рақобат шикаст мехӯрад, зеро ҳамагӣ 20 сол дораду таҷрибааш барои мубориза бурдан, муқобили Фрейзери ботаҷриба кофӣ нест, аммо тахмини мухлисон иштибоҳ баромад ва дар пайти дуввум Марвис ба нокаут рафт, ки танҳо табибон тавонистанд ӯро ба худ оваранд.
МУБОРИЗА БАРОИ КАМАРБАНДИ ҚАҲРАМОНӢ
Кунун вақти он расида буд, ки Тайсон барои камарбанди чемпионӣ мубориза барад ва моҳи ноябри соли 1986 варзишгари 20-сола муқобили дорандаи камарбанди чемпионӣ Тревор Бербик вориди чоркунҷа гардид. Дар он дидори бисёр муҳиму ҳассос ҳунари Майки ҷавон ҳарф надошт. Ӯ ҳатто намегузошт Бербик нафас рост кунад ва бо равон кардани зарбаҳои пайи ҳам билохир чемпиони вазни вазнинро ба фарши ринг яксон намуду камарбанди чемпиониро бар камар кард.
Пас аз мағлуб намудани Бербик акнун дар олами бокс ном ба номи Майк Тайсони ҷавон буд. Тамоми ташкилотҳои бонуфуз ва нафарони сарватманд мекӯшиданд, сарпарастии ин нобиғаи беҳамторо ба дӯш гиранд. Дон Кинг яке аз сарватмандон ва нафаре аз олами ҷиноии Амрико билохира муваффақ шуд, то сарпарастии Майкро ба дӯш гирад. Гуфта мешавад, ки Кинг қабл аз Тайсон сарпарастии Муҳаммад Алиро ба дӯш дошт ва танҳо Майки бомаҳорат метавонист ҷойгузини Алӣ бошад.
7-уми марти соли 1987 Тайсон барои ҳимояи дигарбораи камарбанди чемпионӣ бо ҳамватани хеш Ҷеймс Смит майдондорӣ намуд. Мағлуб намудани Смит барои Майк гарон афтод, зеро рақиб аз ҳад пурқувват буд, танҳо бо хулосаи якҷояи доварон Тайсон дигарбора камарбанди хешро ҳимоя кард. Моҳи августи ҳамон сол Тайсон Тони Такерро мағлуб кард ва ин дафъа чемпиони мутлақи ҷаҳон гардид.
ХИЁНАТИ ҲАМСАР ВА ЗИНДОН ШУДАНИ ТАЙСОН
Пас аз пайи ҳам се маротиба чемпиони ҷаҳон гардидан, ба гунае ба корномаи Майк чашм расид, ки дигар ба тамринҳо кам аҳамият дода, аксар вақташро дар майхонаву клубҳои шабона мегузаронид ва ҷанҷолу хархашаҳои бемаънӣ кори ҳаррӯзааш буд.
Инчунин варзишгар соли 1988 бо ҳунарпеша Робин Гивенс оиладор шуд. Зиндагии муштзан ва ҳунарпеша дер давом накард, зеро Робин Тайсонро бо ҳунарманди Ҳаливуд Бред Пид иваз кард. Хиёнати ҳамсар Тайсонро аз ҷиҳати равонӣ шикаст дод ва ӯ худро ҷамъу ҷур карда наметавонист.
Ҳамин бесарусомониҳои равонӣ буд, ки 11-уми феврали соли 1990 Тайсон пас аз 38 рақобати бебохт аз рақиби на он қадар қавӣ Ҷеймс Дуглас дар Ҷопон шикаст хӯрд.
Шикасти ҳангомавӣ ҳам барои Тайсон дарси ибрат нашуд. Боз ҳам шабнишиниҳои бардавом, истеъмоли машрубот, истифодаи маводи мухаддир, иваз намудани духтарон чун дастпӯши варзишӣ кору пайкори рӯзмарааш гардида буд.
Ин ҳама дарҳамбарҳамӣ билохира варзишгарро кунҷи зиндон бурд. Соли 1991 полис Тайсонро бо ҷурми таҷовуз ба номуси зебосанами Амрико 6 соли ҳукми зиндон дод.
ЭҲЁИ ДУБОРА
Муштзан ҳаёти дигарбораи худро пас аз раҳо шудан аз зиндон дар соли 1995 ба таври дигар ба роҳ монд. Ӯ исбот намуд, ки агар хоҳишу иродаи қавӣ бошад, инсон ҳеҷ гоҳ дар ботлоқи абадуддаҳр боқӣ намемонад. Акнун мухлисон боз ҳам дар майдон Майки хашину хундарҷӯшро медиданд, ки ба ҳеҷ рақибаш тараҳҳум намекард ва пайи ҳам чор рақибашро баъди озод шудан аз маҳкама саркӯб кард.
Майк дар зиндон баробари даст кашидан аз машруботу маводи мухаддир, инчунин дини исломро қабул карда буд ва солиёни зиёд аз ин дин пайравӣ мекард.
Дар охири тирамоҳи соли 1996, Тайсон бо муштзани дастон Эвандер Холифилд ба майдони рақобат баромад. Ин набардро нашрияи "Ring" ҳамчун муборизаи сол эълон карда буд. Дар ин рақобат Холифилд бо нокаути техникӣ Тайсонро мағлуб кард. Тайсон чун ҳамеша хунсардӣ намуда, рақобати дигарбора ва ё ба истилоҳ реваншро талаб кард. Ҳамин тавр, рақобати навбатии варзишгарон 28-уми июни соли 1997 баргузор гардид. Ин муборизаро тамоми ҷаҳон интизор буд, зеро ҳамагон медонистанд, ки ин дафъа Майк ба хотири интиқомситонӣ ба майдон меояд. Рақобат тезу тунд идома мекард, бартарии зиёд боз ҳам ҷониби Холифилди азимҷусса буд. Вале дар пайти севум Майк дигар худро идора карда натавонист ва бо дандонҳояш гӯши рости Холифилдро канда гирифт, ин амал рақибро ба истилоҳ ҷонсарак кард. Ӯ худро ба ҳар тараф мезад, дар ин ҳолат тими Холифилд ба ринг рехтанд ва майдони бокс ба як задухӯрди гурӯҳӣ табдил ёфт, ки ҳатто нозирони бехатарӣ тарафҳои ба хашм омадаро саришта карда наметавонистанд.
Баъд аз бетартибии дар майдон кардаи Майк Тайсон Федератсияи байналмилалии бокс нисбати варзишгар ду сол, яъне аз соли 1997 то соли 1999 таҳримот эълон кард.
Зимистони соли 1999 варзишгар дигарбора ба майдон баргашт ва то соли 2002 тамоми рақибони пурзури худро аз сари роҳ бардошта, шуҳрату шони аз даст рафтаашро барқарор кард.
НОКОМӢ БОЛОИ НОКОМӢ
Тобистони соли 2002 Майк Тайсон ва Леннокс Люиси англис бо ҳамг вохӯрданд. Ин қувваозмоӣ дар таърихи бокс аз ҳама маблағи бештар, яъне 106,9 миллион доллар ба буҷаи варзишгарон ворид намуд. Дар ин рақобат Майк мағлуб гардид. Дар рақобатҳои дигар, ки соли 2004 ва соли 2005 Майк муқобили Дени Уюламс ва Кевин Макбрайд доир намуд, боз ҳам мувоҷеҳи шикаст шуд. Пас аз шикастҳои пайи ҳам варзишгар эълон кард, ки бо ҳамин корномаи варзишиашро хотима мебахшад. Ин амал беҳтарин амале буд, ки Майк Тайсон сари вақт анҷом дод ва бо рекорди 50 бурд, 6 бохт ва 2 мусовӣ ба корномаи касбиаш нуқта гузошт.
ЁДИ МАЙДОНИ БОКС ДАР ПИРОНСОЛӢ
29-уми ноябри соли 2020 Тайсон боз ҳам ёди ринг кард. Ин дафъа ӯро дар майдон нобиғаи беҳамтои бокс Рой-Ҷонс, ки чун Тайсон солхурда буд, пешвоз гирифт. Ин рақобат ҳарчанд намоишӣ бошад ҳам, аммо бисёр тезутунд гузашт. Дар ин набарди таърихӣ бартарии бештар ҷониби Майк буд, вале дар охир доварон нуфузу эътибори Рой-Ҷонсро ба инобат гирифта, рақобатро мусовӣ эълон намуданд, ки ин боиси норозигии Тайсон гардид.
ХУЛОСА
Ҳаминро метавон гуфт, ки Майк Тайсон ҳар он чи барои олами бокс зарур буд, анҷом дод. Аксари рекордҳои гузоштаи Майки оҳанин то имрӯз шикаста нашудаанд, ки ин далелу мадраки бузургиву беҳамтоии нобиғаи бокс бо номи Майк Жерард Тайсон аст.
Яҳё МАҲМАДНАБИЕВ, “ҶТ”
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед