Қоидаҳои одоби варзишгар, мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки тӯли чанд моҳи охир ба муҳокима гузошта шуда буд, бо тағйиру иловаҳои нав дар шакли мукаммал бо Қарори Ҳайати мушовараи Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ шуд.

Қоидаҳои одоби варзишгар, мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон маҷмӯи қоидаҳои рафтори варзишгарон, мураббиён, доварон ва дигар кормандони соҳаи варзиш мебошад, ки хислати ахлоқии фаъолияти касбии онҳоро таҷассум намуда, аз санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, арзишҳои эътирофшудаи ахлоқи инсонӣ ва талаботи маънавии ҷомеаи шаҳрвандӣ бармеоянд.

Тавре дар ин санади ахлоқӣ зикр шудааст, амали он нисбат ба варзишгарони ҳаваскор, касбӣ, дараҷаи олӣ, мураббиёну доварон ва дигар кормандони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш татбиқ мегардад.

Дар зер шакли пурраи ин санадро метавонед мутолеа намоед.

Бо қарори ҳайати мушовараи Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз «4» июли соли 2017, №2.3 тасдиқ шудааст

ҚОИДАҲОИ ОДОБИ ВАРЗИШГАР, МУРАББӢ, ДОВАР ВА ДИГАР КОРМАНДОНИ СОҲАИ ВАРЗИШ ДАР ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

1. Қоидаҳои одоби варзишгар, мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш дар Ҷумҳурии Тоҷикистон (минбаъд-Қоидаҳо) маҷмӯи қоидаҳои рафтори варзишгарон, мураббиён, доварон ва дигар кормандони соҳаи варзиш мебошад, ки хислати ахлоқии фаъолияти касбии онҳоро таҷассум намуда, аз санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, арзишҳои эътирофшудаи ахлоқи инсонӣ ва талаботи маънавии ҷомеаи шаҳрвандӣ бармеоянд.

Талаботи Қоидаҳои мазкур пояи мустаҳками ахлоқиро барои муқовимат ба ҳаргуна ҳолатҳои номатлуби ҷомеаи муосир, ки анъанаҳои неки варзишро, ҳамчун намунаи олии бозиҳои одилона таҷассум менамояд, ташаккул медиҳад.

2. Амали Қоидаҳо нисбат ба варзишгарони ҳаваскор, касбӣ, дараҷаи олӣ, мураббиёну доварон ва дигар кормандони соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш татбиқ мегардад.

2. ПРИНСИПҲОИ АСОСИИ ҚОИДАҲО

3. Қоидаҳои мазкур ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- пешбурди бозиҳои одилона дар варзиш;

- поквиҷдонӣ;

- таҳаммулпазирӣ;

- ростқавлӣ;

- хоксорӣ;

- садоқат ба Ватану миллат;

- эҳтироми рақиб ва атрофиён;

- эҳтироми қарори доварон;

- ҷавонмардӣ;

- матонат;

- далерӣ;

- садоқат ва арҷгузорӣ ба муқаддасоти миллӣ ва Истиқлолияти давлатӣ.

3. БОЗИҲОИ ОДИЛОНА ДАР ВАРЗИШ

4. Бозиҳои одилона дар баробари риояи қоидаҳои варзишӣ, инчунин мафҳуми дӯстӣ, эҳтиром ва ҳусни тафоҳумро нисбати атрофиён ва муҳите, ки фаъолияти варзишӣ амалӣ мегардад, дар бар мегирад. Бозиҳои одилона як шакли тафаккури солимии инсон буда, дар замири варзишгар дурӯѓгӯӣ, истифодаи маводҳои барангезандаю нерӯафзо (допинг), шиканҷа, таҳкири ҷисмонию суханӣ ва дигар амалҳои нохубро шадидан маҳкум менамояд.

5. Дар доираи бозиҳои одилона варзиш ҳаёти ҷомеаро рангин намуда, дӯстию ҳамгироиро миёни мардумҳо мустаҳкам мекунад. Варзиш дар ин раванд ҳамчун фаъолияти инфиродие пазируфта мешавад, ки ба инсон имконияти худташаккулёбӣ ва амалӣ намудани муваффақиятҳои шахсиро дода, варзишгар дорои рафтори хубу намунавӣ, солимӣ ва эҳтиром дар ҷомеа мегардад.

4. ҚОИДАҲОИ ОДОБИ ВАРЗИШГАР

6. Қоидаҳои одоби варзишгар инҳоянд:

- варзишгар рафтори варзиширо ҳамчун маҷмӯи қоидаҳои неки инсонӣ дар фаъолияти ҳаррӯзааш бояд муқаддас донад;

- варзишгар бояд қонунгузории ҷорӣ, урфу одатҳои миллӣ, қоидаву қонунҳои миллату халқиятҳоро қатъиян риоя намуда, бо эҳсоси таҳаммулпазирӣ ва арҷгузорӣ ба муқаддасоти миллӣ ва хусусиятҳои фарҳангӣ ба дустию якдилӣ, якдигарфаҳмӣ ва эҳтироми тарафайн миёни варзишгарону мухлисон дар дохил ва хориҷи кишвар мусоидат намояд;

- варзишгар дар муносибат бояд бо рақибон, доварон, шаҳрвандон, ҳамкасбон ва мухлисон хушмуомила, поквиҷдон, таҳаммулпазир ва бодиққат бошад;

- варзишгар зимни тамрин ва иштирок дар чорабиниҳои варзишӣ аз иҷрои амалҳое, ки шаъну шарафи варзишгари асилро доѓдор менамояд, худдорӣ намояд;

- варзишгар ҳамчун шахси муаррификунандаи варзиши миллат дар чорабиниҳои варзишӣ ба беҳдоштии (гигиенаи) шахсӣ ва симои зоҳирии худ (аз ҷумла, бо тартиб будани мӯйи сар ва риш) диққати махсус дода, либоси миллии варзиширо эҳтиром намояд;

- барои варзишгар (мардон ва бонувон) зимни тамрин ва иштирок дар мусобиқаҳои варзишӣ истифодаи либос ва иҷрои рафторҳои хусусияти динӣ ва мазҳабидошта манъ мебошад;

- варзишгар бояд ба рақиби худ эҳтироми ҷиддӣ ва муносибати таҳаммулпазиру инсондӯстона дошта, қадри мурраббии худ ва рақибашро гиромӣ донад;

- варзишгар бояд лавозимот ва таҷҳизоти варзиширо эҳтиёткорона ва мақсаднок истифода намояд;

- варзишгар бояд ба қоидаҳои баргузории мусобиқаи варзишӣ, қоидаҳои доварӣ ва қарори қабулкардаи доварон эҳтироми ҷиддӣ намуда, ҳар як қарори доваронро бо итоат қабул намояд ва дар ҳолати норизо будан аз болои чунин қарорҳо танҳо бо тартиби муқарраргардида эътироз намояд;

- варзишгар дар вақти иштирок дар чорабиниҳои варзишӣ ба ҳар гуна ишораҳои иѓвоангез, талаффузи дашном ва суханони қабеҳ, ки боиси нороҳатии рақиб ва мухлисону тамошобинон, инчунин амалҳое, ки сабаби ба вуҷуд овардани муноқишаи байниҳамдигарӣ мегардад, худдорӣ намояд;

- варзишгар уҳдадор аст, ки дар мавриди ҷоизасупорӣ бо интизом ба зинаи фахрӣ баромада, дигар ѓолибони мусобиқаро табрик кунад ва ба мухлисону тамошобинон изҳори миннатдорӣ намояд;

- варзишгар дар вақти садо додани суруди миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ифтихор онро бо садои баланд хонад ва ба суруди миллӣ, инчунин дар ҳолати барафрохтани парчами миллии рақиби ѓолиб эҳтиромро ба ҷо орад;

- варзишгар ҳамеша бояд шарафи варзиширо муқаддас шуморида, дар ҳаёти шахсӣ ва фаъолияти ҷамъиятӣ намунаи ибрати дигарон бошад.

5. ҚОИДАҲОИ ОДОБИ МУРАББӣ, ДОВАР ВА ДИГАР КОРМАНДОНИ СОҲАИ ВАРЗИШ

7. Қоидаҳои одоби мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш инҳоянд:

- мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш вазифадоранд, ки уҳдадориҳои мансабии худро софдилона баҳри пешрафти варзиши миллӣ иҷро намоянд;

- мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш бояд дар муносибат ба варзишгарону мухлисон хушмуомила буда, баҳри тарбияи касбию ахлоқи онҳо пурмасъулият ва серталаб бошанд;

- мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш ҳамеша бояд шаъну шарафи корманди соҳаи варзишро гиромӣ дониста, аз иҷрои ҳама гуна амалҳои номатлуб худдорӣ намоянд;

- мураббӣ барои риояи бечунучарои Қоидаҳо аз ҷониби варзишгар вазифадор мебошад. ӯ бояд кушиш намояд, ки варзишгарро дар рӯҳияи эҳтироми ҷиддӣ ба муқаддасоти миллӣ, ватанпарастӣ ва инсондустӣ тарбия намуда, ӯро ҳамчун варзишгари асил ва инсони комил ба камол расонад;

- ҳангоми иштирок дар чорабиниҳои варзишӣ, мураббӣ ва довар вазифадор ҳастанд, ки риояи пушидани либоси муайяншуда ва дигар қоидаҳои баргузории чорабинии варзиширо таъмин намоянд;

- барои мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш дар вақти иҷрои вазифаҳои хизматӣ истифодаи либос ва иҷрои рафторҳои хусусияти динӣ ва мазҳабидошта манъ мебошад;

- мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш уҳдадор ҳастанд, ки нисбат ба ҳамкасбон, мухлисон ва тамошобинон эҳтироми ҷиддӣ зоҳир намуда, аз гуфтори суханони қабеҳ, иҷрои амалҳои номатлуб ва ѓайриварзишӣ худдорӣ намоянд ва бо рафтори худ барои варзишгарон намунаи ибрат бошанд;

- довар вазифадор аст, ки интизоми қатъиро дар вақти баргузории чорабинии варзишӣ таъмин намуда, доир ба ҳар як ҳолати бозӣ қарори одилона қабул намояд;

- мурраббӣ ва дигар кормандони соҳаи варзиш вазифадор ҳастанд, ки ҳар як қарори доварро дар доираи этикаи варзишӣ қабул намоянд ва доир ба ҳар як ҳолати норозӣ будан аз қарорҳои довар онро бо тартиби қонунӣ эътироз оранд, инчунин ин амалро аз ҷониби варзишгарон низ таъмин намоянд.

6. КОМИССИЯИ ОДОБИ ВАРЗИШГАР, МУРАББӣ, ДОВАР ВА ДИГАР КОРМАНДОНИ СОҲАИ ВАРЗИШ

8. Бо мақсади таъмини риояи Қоидаҳои мазкур дар назди мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш дар ҳайати намояндагони мақомоти давлатӣ ва муассисаву ташкилотҳои варзишӣ Комиссияи одоби варзишгар, мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш (минбаъд-Комиссия) таъсис дода мешавад.

9. Ҳайати Комиссия иборат аз 7 нафар буда, он дар як сол як маротиба аз нав бознигарӣ карда мешавад ва дар ҷаласаҳои худ арзу шикоят ва муроҷиатҳои ҷонибҳои манфиатдорро оид ба ҳолатҳои вайрон кардани Қоидаҳо баррасӣ намуда, аз натиҷаи он қарорҳои дахлдор қабул мекунад. Ба ҷаласаҳои Комиссия намояндаи ваколатдори ташкилотҳои ҷамъиятии варзишӣ (ассотсиатсия, лига ва федератсияи варзишӣ), ки аз болои варзишгар, мураббӣ ва доварони он шикоят ворид шудааст, даъват карда мешаванд.

10. Комиссия дар се моҳ 1 маротиба ва аз рӯи зарурат фавран баъди ворид шудани арзу шикоят ҷаласаҳои худро доир менамояд. Қарорҳои Комиссия бо овоздиҳии кушода қабул гардида, бо суратҷаласа ба расмият дароварда мешаванд.

Фаъолияти Комиссия ҳамон вақт салоҳиятнок ҳисоб мешавад, ки агар дар ҷаласааш аз се ду ҳиссаи аъзои он иштирок дошта бошанд.

11. Бо мақсади баррасии ҳамаҷонибаи муроҷиати воридшуда ва баҳогузорӣ кардани амалҳои варзишгар, мураббӣ, довар ва дигар корманди соҳаи варзиш бо мақсади қабули қарори дахлдор, Комиссия метавонад ба кори худ дигар мутахассисонро ҷалб намуда, таҳлилҳо гузаронад ва маълумотҳоро дархост намояд.

12. Ба салоҳияти Комиссия инҳо дохил мешаванд:

- таҳлили татбиқи муқаррароти Қоидаҳо дар тамоми сохторҳои маҳаллии мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва ташкилотҳои ҷамъиятии соҳаи варзиши кишвар;

- машварат додан ба варзишгарон, мураббиён, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш барои масъалаҳои марбут ба одоб;

- баррасии маводҳо оид ба ҳолатҳои вайрон намудани Қоидаҳо аз ҷониби варзишгарон, мураббиён, доварон ва дигар кормандони соҳаи варзиш;

- гирифтани баёноти шифоҳӣ ва хаттӣ аз варзишгарон, мураббиён, доварон ва дигар кормандони соҳаи варзиш;

- ҷалб намудани ташхисгарон, мутахассисон ва кормандони мақомоти дахлдор барои додани хулосаи зарурӣ;

- баровардани қарорҳои дахлдор вобаста ба вайрон намудани Қоидаҳои мазкур.

7. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

13. Варзишгар, мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш барои риояи қатъии Қоидаҳо тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қоидаҳои мазкур масъулият доранд.

14. Қарори қабулнамудаи Комиссия, ки дар доираи талаботи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Қоидаҳои мазкур сурат гирифтааст, аз ҷониби мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва дигар ташкилоту муассисаҳои варзишӣ мавриди иҷро қарор дода мешавад.

15. Ҳангоми розӣ набудан ба қарори қабулнамудаи Комиссия, варзишгар, мураббӣ, довар ва дигар кормандони соҳаи варзиш ҳуқуқ доранд ба мақоми ваколатдори давлатӣ дар соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш ва ё мақомоти дахлдори судӣ шикоят намоянд.

16. Ҳангоми дар кирдори шахс мавҷуд будани аломатҳои ҷиноят, ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ ё интизомӣ, маводи дахлдор бо тартиби муқарраргардида ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва дигар мақомоти дахлдор ҷиҳати қабули қарори қонунӣ ирсол карда мешавад.