Истиқлолияти давлатӣ ба рушди ҳамаҷонибаи варзиш дар мамлакат заминаи воқеӣ ва устувореро гузошт. Пешравӣ ва дастовардҳои арзандае, ки варзишгарони муваффақи кишвар дар зарфи қариб 30 соли соҳибистиқлолӣ ба даст овардаанд, на танҳо дар зарфи 70 соли Иттиҳоди Шӯравӣ, балки дар тамоми паҳнои таърих барои миллати тоҷик беназир аст. Бешак, дар саргаҳи ҳамаи ин дастовардҳо ташаббус ва сиёсати варзишпарваронае меистад, ки мардуми шарафманди тоҷик онро ба номи Сарвари оқили худ - Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон рақам мезананд.

Заминаҳои аввалини рушди соҳаи варзиш баъди ба даст омадани Истиқлолияти давлатӣ аз таъсису барқарорсозии муассисаҳои варзишӣ ва баргузор кардани чорабиниҳои оммавии варзишӣ оғоз дардид. Дар ин давра зери таваҷҷуҳи Пешвои миллат соҳаи варзиш бесобиқа густариш ёфта, тайи се даҳсола варзишгарони кишвар ба дастовардҳои беназир ноил гардиданд. 5743 медале, ки аз мусобиқаҳои байналмилалӣ варзишгарони мо дар ин давра ба хазинаи варзишии мамлакат ворид намуданд, далели равшани ин гуфтаҳост.
Агар то даврони соҳиб-истиқлолӣ дар мамлакат қариб 5 ҳазор иншооти гуногуни варзишӣ мавҷуд омад, ин шумора мувофиқи маълумоти оморӣ дар соли 2020 ба 10 218 расид. Давоми чанд соли охир ҷиҳати ба танзим даровардани соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзиш корҳои муайяне ба сомон расонида шуда, рушди инфрасохтори соҳа бо баргузории чорабиниҳои варзишӣ ҷиҳати таҳкими тарзи ҳаёти солими ҷавонон таъмин гардида истодааст.

Коршиносони соҳа марҳилаи оғози рушди инфрасохтори соҳаи тарбияи ҷисмонӣ ва варзишро ба давраи соли 2010 рабт медиҳанд. Зеро Пешвои муаззами миллат дар ҳамин сол зимни мулоқоташон бо варзишгарони кишвар дар ҳошияи суханронии хеш ба масъулин дастур доданд, ки ҷиҳати устуворгардонии базаи моддию техникӣ, оммавигардонии варзиш ва омода намудани варзишгарони касбии сатҳи байналмилалӣ мусоидати ҷиддӣ намоянд. Ҳамин тавр, давоми солҳои 2011 – 2020 дар кишвар 2908 адад иншооти асосии варзишӣ сохта шуда, зиёда аз 2000 адад иншооти дигар таъмиру таҷдид гардиданд.

Мувофиқи маълумоти оморӣ танҳо давоми солҳои 2018 – 2020 дар шаҳру ноҳияҳои кишвар 821 иншооти варзишӣ бо харҷи 1 миллиарду 315 миллиону 310 ҳазору 366 сомонӣ, аз ҷумла, 1 миллиарду 61 миллиону 242 ҳазору 491 сомонӣ аз ҳисоби маблағҳои буҷавӣ ва 254 миллиону 67 ҳазору 875 сомонӣ аз ҳисоби сарпарастон сохта ба истифода дода шудааст, ки аз ин шумора 147 иншооти варзишии он бо харҷи зиёда аз 1 миллиарду 63 миллиону 168 ҳазору 800 сомонӣ ба соли 2020 рост меояд.

Имрӯз дар сартосари мамлакат бо мақсади ҷалби нав-расону ҷавонон ба варзиш 128 мактаби варзишӣ амал менамоянд, ки аз ин 1 Маркази ҷумҳуриявии омодагии олимпӣ, 4 мактаби маҳорати олии варзишии ҷумҳуриявӣ, 1 Маркази омодагии олимпӣ дар шаҳри Хоруғ, 2 мактаби маҳорати олии варзишии вилоятӣ, 3 мактаби махсуси варзишии ҷумҳуриявӣ, 12 мактаби махсуси варзишии захираҳои олимпӣ, 95 мактаби варзишӣ дар шаҳру ноҳияҳо ва 10 мактаби варзишӣ дар тобеияти Иттифоқҳои касабаи мустақил ва ташкилоти ҷамъиятии “Ҳосилот” мебошанд. Дар мактабҳои варзишии мамлакат аз рӯи 45 намуди варзиш машқварзон ба тамрин фаро гирифта мешаванд.

Ҳамзамон дар даврони соҳибистиқлолӣ 63 федератсияи варзишӣ (32 федератсияи варзишӣ аз рӯи намудҳои олимпии варзиш ва 31 федератсияи варзишӣ аз рӯи намудҳои ғайриолимпии варзиш) расман фаъолият менамоянд. Ҳамчунин наврасону ҷавонон ва варзишгарони кишвар аз рӯи 68 намуди варзиш ба тамрин фаро гирифта шудаанд.

Имрӯз тамоми мардуми Тоҷикистон аз пирӯзиву комёбиҳои варзишгарону паҳлавонони ҷасури кишвар, ки дар мусобиқаҳои ҷаҳонӣ сазовори медалҳои олимпӣ ва дигар мукофоту дастовардҳо гардидаанд, ифтихор доранд. Аз ҷумла, медали тиллои Дилшод Назаров дар Бозиҳои 31 – уми олимпии Рио – Де – Жанейро – 2016 туҳфаи беназир барои миллати шарафманди тоҷик аст.

Агар дар зарфи 70 соли даврони шӯравӣ варзишгарони мо аз мусобиқаҳои сатҳи байналмилалӣ 133 медал (113 медали тилло, 9 медали нуқра ва 12 медали биринҷӣ) ба даст оварда бошанд, дар даврони соҳибистиқлолии кишвари азизамон ин рақам ба 5743 (1797 медали тилло, 1507 медали нуқра ва 2439 медали биринҷӣ) расидааст. Яъне дар даврони 29 соли соҳибистиқлолӣ барои натиҷаи варзишии варзишгарони тоҷик дар арсаи байналмилалӣ 5743 маротиба Парчами давлатии Тоҷикистони азиз баланд бардошта шуда, 1797 маротиба Суруди миллӣ садо додааст.

Дар ин давра варзишгарони тоҷик бо дастовардҳои бузурги варзишии худ давлатро дар арсаи ҷаҳонӣ муаррифӣ намудаву ба ин васила номашонро дар саҳфаи таърихи варзиши миллат сабт намудаанд. Аз ҷумла, дастовардҳои Расул Боқиев, Мавзуна Чориева, Беҳрӯз Хоҷазода, Сомон Маҳмадбеков, Баҳодур Усмонов, Комроншоҳи Устопириён, Акмалиддин Каримов, Шаҳриёр Даминов, Адам Исоқов, Фарухи Салим, Хуршед Маҷидов, Хушқадам Хусравов, Малика Лагутенко, Шоира Зулқайнарова, Набимуҳаммад Хоркашев, дастаи мунтахаби наврасони футболбози то 16 - сола ва дастаи мунтахаби Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба футбол барои миллати тоҷик ифтихорофару боиси тазаккуранд.

Ба ин ҳама дастовардҳои варзишгарон Пешвои миллат бевосита таваҷҷуҳ зоҳир карда, аз соли 2015 инҷониб 7 маротиба 184 нафар варзишгар бо Ҷоизаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ғолибон ва ҷоизадорони мусобиқаҳои байналмилалии варзишӣ сарфароз гардонида шуданд, ки ҳаҷми умумии маблағи ҷоизапулӣ ҳудуди 4 миллион сомониро ташкил медиҳад.

Қайд кардан ба маврид аст, ки дар ин давра барои рушду инкишоф ва оммавияти варзиш ниҳодҳое аз қабили Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиш, Кумитаи миллии олимпӣ ва федератсияҳои миллии варзишӣ нақши созгор ва арзандае доштанд. Чигунае ки Абдулло Маҳмадализода, сардори Раёсати тарбияи ҷисмонӣ ва инкишофи варзиши Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиш зимни суҳбат бо мо гуфт, нақши ин ниҳод (КҶВ) ҳамчун мақомоти ваколатдори соҳа дар даврони соҳибистиқлолӣ ҷиҳати пешбурди фаъолияти варзишии варзишгарони мамлакат ва натиҷаҳои бадастовардаи онҳо бесобиқа аст.

- Аз нахустин рӯзҳои ба даст овардани Истиқлолияти давлатӣ кумита бо таҳия ва ба роҳ мондани як қатор нақшаю стратегияҳо баҳри беҳтар гардонидани соҳаи варзиш дар мамлакат то ба имрӯз корҳои зиёде ба сомон расонидааст, - гуфт А. Маҳмадализода.

Ҳамчунин дар ин баробар таъсиси Кумитаи миллии олимпӣ низ барои тезонидани ин марҳила мусоидати зиёд кардааст. Дар воқеъ, таъсиси ниҳоди болозикр дар соли 1992 барои мардуми кишвар бисёр дастоварди бузург ва як ҳодисаи таърихӣ буд. Умаралӣ Сафаралӣ, сухангӯи Кумитаи миллии олимпӣ низ ин гуфтаҳоро тасдиқ намуда, изҳор дошт:

“Дуруст аст, ки дар замони шӯравӣ варзишгарони шинохтаву ҷоизадорони бозиҳои олимпиро доштем, вале ҳамоно барои варзишгарони мо тай намудани ин роҳ ниҳоят мушкил буд. Он замон дар 15 давлати Иттиҳоди Шӯравӣ танҳо як Кумитаи миллии олимпӣ амал мекард ва варзишгарони моро зарур буд, то барои роҳхат гирифтан ба сабқатҳои байналмилалӣ 15 давлати Иттиҳоди Шӯравиро мағлуб намуда, баъдан ба мусобиқаҳои ҷаҳониву бозиҳои олимпӣ роҳхат гиранд. Ин чиз то андозае ба руҳия ва пешрафти варзишгарони кишвар таъсири манфӣ мерасонд. Хушбахтона, Истиқлолият имкони асосии рушди варзиш ва кашфи чеҳраҳои нав дар кишвар шуд. Акнун варзишгарони тоҷикро зарур аст, ки барои иштирок дар мусобиқаҳои сатҳи байналмилалӣ танҳо дар мусобиқаи чумҳуриявӣ ғолиб гардида, роҳхат ба бозиҳои байналмилалиро ба даст оранд ва ба ин васила варзиши тоҷикро ба оламиён ошно созанд”.

Бо боварии комил метавон гуфт, ки Тоҷикистони азиз бо чунин варзишгарони ҷасуру ватандӯст ва иқдомҳои бузурги варзишпарваронаи Пешвои миллат, ки дар зарфи 29 соли Истиқлолият ин ҳама натиҷаҳои баландро соҳиб гардид, тайи солҳои охир ба як кишвари комилан варзишӣ ва пешрафта дар арсаи байналмилалӣ шинохта шуда, мавқеъ ва моҳияти худро боз ҳам устувортар хоҳад намуд.

Қиёмиддин МАҲМАДҶОНОВ, “ҶТ”