ҶАВОНОН
Панҷшанбе 25 Апрел 2024 03:43
Соли 2015 дар қаламрави Тоҷикистон 692 нафар ба ҷони худ қасд карда, 520 нафари онҳо ба ҳалокат расидаанд. Миёни онҳое, ки худкушӣ кардаанд, 367 мард, 325 зан ва 126 ноболиғ будааст. Соли 2016 бошад, дар ҷумҳурӣ 603 нафар даст ба худкушӣ задаанд. Аз ин миён 320 мард, 283 зан ва 68 нафар ноболиғ мебошанд. Ба гуфтаи сардори хадамоти иттилоотии Прокуратураи вилояти Суғд Каримбой Комилов дар 9 моҳи соли 2017 дар вилояти Суғд 164 ҳодисаи худкушӣ ба қайд гирифта шудааст. Аз ин теъдод 70 нафар зан ва 94 нафар мард мебошанд. Ин нишондиҳанда нисбат ба ҳамин давраи соли гузошта кам буда, соли 2016 дар 9 моҳ 205 ҳодисаи худкушӣ ба қайд гирифта шуда буд.
Ба ҳисоби умумӣ ҳамарӯза дар ҳудуди ҷумҳурӣ як ё ду нафар даст ба худкушӣ мезананд, ки ин хеле нигаронкунанда аст. Сарвари давлат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳангоми мулоқот бо роҳбарони вилояти Суғд сабаби афзоиш ёфтани худкуширо дар нокифоя будани корҳои таълиму тарбия ва паст будани сатҳи маърифати оиладорӣ арзёбӣ намуда буд.
Аз он ки қишри асосии сокинони кишвари моро мусалмонон ташкил медиҳанду қариб ҳама расму русуми мо дар пояи дини Ислом аст ва эътиқодотамон низ маҳз дар доираи гуфтаҳои Худо ва аҳодиси Паёмбар (с) сурат мегиранд, дар аввал ба масъалаи мазкур аз ин зовия равшанӣ меандозем.
Бояд донист, ки молики аслии инсон Худованд аст ва нафси инсонӣ амонате аз сӯи ӯст. Пас, бояд аз ин амонат хуб муҳофизат кард. Чунки аз байн бурдани он хиёнат дар амонат мебошад. Худованд дар Қуръони карим фармудааст: “Ва худкушӣ накунед! Худованд нисбат ба шумо меҳрубон аст. Ва ҳар кас, ки ин амалро аз рӯи таҷовузу ситам анҷом диҳад, ба зудӣ ӯро дар оташ ворид хоҳем кард”. Ё Паёмбари акрам (с) фармудаанд: “Касе, ки дар дунё ба василаи чизе худкушӣ кунад, дар рӯзи қиёмат ба василаи ҳамон чиз азоб хоҳад шуд”.
Ҳаёт барои инсон аввалин ва бузургтарин неъматест, ки Худованд онро ато кардааст. Ҳаёт барои такомул ва баромадан ба қуллаҳои баланду олии маънавӣ ба инсон бахшида шудааст. Дақиқ аст, ки инсон ба ягон ваҷҳ ҳақ надорад, ки ба он зарар расонад. Балки ба ҳар шахс зарур аст, ки пайваста аз ҷони хеш посдорӣ ва муҳофизат карда, нагузорад, ба он газанде расад. Бо вуҷуди он ки ба инсон аз ҳама мартабаи баланд дода шудааст, аммо ин ҳамаро нигоҳ накарда, имрӯз худро баъзан ба дор меовезанд, гоҳе оташ мезананд, аз баландӣ ба замин меандозанд ва ё бо кадом як роҳу василае ба умри худ хотима мебахшанд.
Худкуширо тамоми олимону коршиносон, намояндагони адёни гуногун зуҳуроти нохуш хонда, онро аз нигоҳи илм ва дину мазҳаб маҳкум кардаанд. Аз он ки ин тамоюл рӯз аз рӯз авҷ гирифта, шумораи он рӯ ба зиёдшавӣ дорад, дар тамоми дунё сар аз ҳукуматдорон то донишмандону мардуми одӣ аз натиҷаҳои даҳшатовари ин доғи рӯз андеша дошта, роҳи ҳалли онро баррасӣ менамоянд.
Агар имрӯз дар умум назар афканем, дақиқ мешавад, ки шаробхорӣ, ишқбозӣ, қиморбозӣ, бесабрӣ дар баробари мушкилоти зиндагӣ, ғурур, ҳасад, хашму ғазаб, содир кардани ҷурм, надомат ва сарзаниши виҷдон, хиёнати ҳамсар ё маъшуқа ба шавҳар ё баракс, издивоҷи иҷборӣ, ихтилофҳои хонаводагӣ, бордории бидуни никоҳ, дунёдӯстдорӣ ё ишқ ба пулу сарват, интиқомҷӯӣ, бемориҳои ғайри қобили таҳаммул, нотавонӣ, бемориҳои равонӣ, ба монанди афсурдагӣ ва девонагӣ, яъсу ноумедӣ нисбат ба оянда, безорӣ аз зиндагӣ ва даҳҳо сабабҳои дигар аст, ки ба худкушӣ оварда мерасонанд.
Ба андешаи дигар, ин тамоюл дар натиҷаи мутобиқ нашудани шахс аз ҷиҳати равонӣ ба ҳолатҳои номусоиди зиндагӣ ба амал меояд. Яъне, инсонро мушкилие пеш меояд, ки барои ҳалли он чорае надида оҷиз мемонад ва дар ин ҳол ба яъсу ноумедӣ гирифтор шуда, дар натиҷа даст ба худкушӣ мезанад. Яъс ва ноумедӣ аз нигоҳи равонӣ ҷанбаи асосии худкушӣ ба шумор мераванд. Ноумедӣ бошад, аз он ҷо сарчашма мегирад, ки инсон баъди ба яке аз сабабҳои дар боло зикршуда рӯ ба рӯ гардидан дигар баҳонае барои зистан намеёбад ва ҳалли кори худро дар худкушӣ мебинад.
Бешак, инсон аз донистани фалсафаи пешомадҳо ва дигаргуниҳои зиндагӣ оҷиз мебошад. Аммо бояд инсон ба маънии зиндагӣ сарфаҳм рафта, моҳияти ҳастии худро дарк намояд. Зеро ӯ қодир аст, ки бо ирода, ақлу заковат, илму дониш, фаҳмишу биниш ва дарку тафаккури худ ба қуллаҳои баланд бирасад. Бо вуҷуди ин, агар ин ҳама неъматро инкор намуда, бо сабаби ночизе ба ҷони худ қасд намоем, амалест, аз ақлу мантиқ дур.
Яқин аст, ки зиндагӣ бо ноҷурӣ ва таззодҳои доимӣ бунёд мешавад. Он пур аз пастию баландӣ, нокомию нофаҳмӣ ва ранҷу уқубатҳост. Аммо дар ин баробар, анҷоми ҳар сахтӣ бо хушию некӣ меанҷомад. Танҳо инсонро мебояд, барои баромадан аз ин сахтиҳо ақлу заковат ва донишу маърифати воло дошта бошад. Инчунин, зарур аст, ки моҳияти инсонии худро амиқ дарк намуда, дар зиндагӣ барои худ ҳадаф гузорад ва ба ҳама он ҳодисаҳое, ки рӯ ба рӯ мешавем, баҳои мусбӣ диҳем. Дар ин сурат метавонем, ки аз ин зуҳуроти даҳшатнок ба пуррагӣ даст кашем.
Ба ҳисоби умумӣ ҳамарӯза дар ҳудуди ҷумҳурӣ як ё ду нафар даст ба худкушӣ мезананд, ки ин хеле нигаронкунанда аст. Сарвари давлат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳангоми мулоқот бо роҳбарони вилояти Суғд сабаби афзоиш ёфтани худкуширо дар нокифоя будани корҳои таълиму тарбия ва паст будани сатҳи маърифати оиладорӣ арзёбӣ намуда буд.
Аз он ки қишри асосии сокинони кишвари моро мусалмонон ташкил медиҳанду қариб ҳама расму русуми мо дар пояи дини Ислом аст ва эътиқодотамон низ маҳз дар доираи гуфтаҳои Худо ва аҳодиси Паёмбар (с) сурат мегиранд, дар аввал ба масъалаи мазкур аз ин зовия равшанӣ меандозем.
Бояд донист, ки молики аслии инсон Худованд аст ва нафси инсонӣ амонате аз сӯи ӯст. Пас, бояд аз ин амонат хуб муҳофизат кард. Чунки аз байн бурдани он хиёнат дар амонат мебошад. Худованд дар Қуръони карим фармудааст: “Ва худкушӣ накунед! Худованд нисбат ба шумо меҳрубон аст. Ва ҳар кас, ки ин амалро аз рӯи таҷовузу ситам анҷом диҳад, ба зудӣ ӯро дар оташ ворид хоҳем кард”. Ё Паёмбари акрам (с) фармудаанд: “Касе, ки дар дунё ба василаи чизе худкушӣ кунад, дар рӯзи қиёмат ба василаи ҳамон чиз азоб хоҳад шуд”.
Ҳаёт барои инсон аввалин ва бузургтарин неъматест, ки Худованд онро ато кардааст. Ҳаёт барои такомул ва баромадан ба қуллаҳои баланду олии маънавӣ ба инсон бахшида шудааст. Дақиқ аст, ки инсон ба ягон ваҷҳ ҳақ надорад, ки ба он зарар расонад. Балки ба ҳар шахс зарур аст, ки пайваста аз ҷони хеш посдорӣ ва муҳофизат карда, нагузорад, ба он газанде расад. Бо вуҷуди он ки ба инсон аз ҳама мартабаи баланд дода шудааст, аммо ин ҳамаро нигоҳ накарда, имрӯз худро баъзан ба дор меовезанд, гоҳе оташ мезананд, аз баландӣ ба замин меандозанд ва ё бо кадом як роҳу василае ба умри худ хотима мебахшанд.
Худкуширо тамоми олимону коршиносон, намояндагони адёни гуногун зуҳуроти нохуш хонда, онро аз нигоҳи илм ва дину мазҳаб маҳкум кардаанд. Аз он ки ин тамоюл рӯз аз рӯз авҷ гирифта, шумораи он рӯ ба зиёдшавӣ дорад, дар тамоми дунё сар аз ҳукуматдорон то донишмандону мардуми одӣ аз натиҷаҳои даҳшатовари ин доғи рӯз андеша дошта, роҳи ҳалли онро баррасӣ менамоянд.
Агар имрӯз дар умум назар афканем, дақиқ мешавад, ки шаробхорӣ, ишқбозӣ, қиморбозӣ, бесабрӣ дар баробари мушкилоти зиндагӣ, ғурур, ҳасад, хашму ғазаб, содир кардани ҷурм, надомат ва сарзаниши виҷдон, хиёнати ҳамсар ё маъшуқа ба шавҳар ё баракс, издивоҷи иҷборӣ, ихтилофҳои хонаводагӣ, бордории бидуни никоҳ, дунёдӯстдорӣ ё ишқ ба пулу сарват, интиқомҷӯӣ, бемориҳои ғайри қобили таҳаммул, нотавонӣ, бемориҳои равонӣ, ба монанди афсурдагӣ ва девонагӣ, яъсу ноумедӣ нисбат ба оянда, безорӣ аз зиндагӣ ва даҳҳо сабабҳои дигар аст, ки ба худкушӣ оварда мерасонанд.
Ба андешаи дигар, ин тамоюл дар натиҷаи мутобиқ нашудани шахс аз ҷиҳати равонӣ ба ҳолатҳои номусоиди зиндагӣ ба амал меояд. Яъне, инсонро мушкилие пеш меояд, ки барои ҳалли он чорае надида оҷиз мемонад ва дар ин ҳол ба яъсу ноумедӣ гирифтор шуда, дар натиҷа даст ба худкушӣ мезанад. Яъс ва ноумедӣ аз нигоҳи равонӣ ҷанбаи асосии худкушӣ ба шумор мераванд. Ноумедӣ бошад, аз он ҷо сарчашма мегирад, ки инсон баъди ба яке аз сабабҳои дар боло зикршуда рӯ ба рӯ гардидан дигар баҳонае барои зистан намеёбад ва ҳалли кори худро дар худкушӣ мебинад.
Бешак, инсон аз донистани фалсафаи пешомадҳо ва дигаргуниҳои зиндагӣ оҷиз мебошад. Аммо бояд инсон ба маънии зиндагӣ сарфаҳм рафта, моҳияти ҳастии худро дарк намояд. Зеро ӯ қодир аст, ки бо ирода, ақлу заковат, илму дониш, фаҳмишу биниш ва дарку тафаккури худ ба қуллаҳои баланд бирасад. Бо вуҷуди ин, агар ин ҳама неъматро инкор намуда, бо сабаби ночизе ба ҷони худ қасд намоем, амалест, аз ақлу мантиқ дур.
Яқин аст, ки зиндагӣ бо ноҷурӣ ва таззодҳои доимӣ бунёд мешавад. Он пур аз пастию баландӣ, нокомию нофаҳмӣ ва ранҷу уқубатҳост. Аммо дар ин баробар, анҷоми ҳар сахтӣ бо хушию некӣ меанҷомад. Танҳо инсонро мебояд, барои баромадан аз ин сахтиҳо ақлу заковат ва донишу маърифати воло дошта бошад. Инчунин, зарур аст, ки моҳияти инсонии худро амиқ дарк намуда, дар зиндагӣ барои худ ҳадаф гузорад ва ба ҳама он ҳодисаҳое, ки рӯ ба рӯ мешавем, баҳои мусбӣ диҳем. Дар ин сурат метавонем, ки аз ин зуҳуроти даҳшатнок ба пуррагӣ даст кашем.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед