Одатан истифодабарандагони ин ё он барномаҳои маъмули компютерӣ доир ба таърихи пайдоиш ва таъсисдиҳандагони онҳо кам меандешанд. Аммо ба ҳар ҳол чунин иттилоот метавонад судманд бошад, чун дар баробари васеъ гардонидани доираи ҷаҳонбинӣ он метавонад роҳкушои кашфиётҳои ҷадид ва нодиру даромаднок низ гардад. Ин дафъа мо доир ба таърихи пайдоиши яке аз мессенҷерҳои маълуму машҳур – Viber маълумот медиҳем, ки айни ҳол шумораи истифодабарандагони он зиёда аз 500 миллион нафарро ташкил медиҳад.

ТАЪРИХИ ПАЙДОИШИ VIBER

Ин замима, ки аллакай ҳамагон ба он сахт одат кардаанд, соли 2010 рӯи кор омадааст. Таъсиси онро асосан ба ду нафар рабт медиҳанд: Игор Магазинник ва Талмон Марко. Гарчанде ҳарду шаҳрвандони Исроиланд, аммо Магазинник зодаи Русия мебошад. Ӯ то синни 16-солагӣ дар Нижний Новгород зиста, баъдан оилаи онҳо ба Исроил кӯч баст. Дар давраи хизмати ҳатмии ҳарбӣ ӯ бо Марко шинос шуд, ки баъдан ин шиносоӣ ба дӯстии қавии миёни ин ду ҷавон табдил ёфт. Онҳоро шавқу рағбати ҳамсон ва муҳаббати беандоза ба барномасозиҳои компютерӣ бо ҳам муттаҳид намуд. Нахуст онҳо хизматрасонии мубодилаи мусиқиҳоро таъсис доданд ва баъди якчанд муддат онҳоро андешае ба сар омад, ки барномае таъсис диҳанд барои зангҳои ройгон. Тавре худи Магазинник иқрор мешавад, барояшон идеяи таъсиси IP-телефония (техникаи телефонӣ ва қабули нутқ, мусиқӣ ва ғайраҳо тавассути Интернет) ва тарзи истифодаи он хеле ҷолиб буд. Ин шавқу рағбат ва ҳисси кунҷковӣ идеяи таъсиси мессенҷери навро тавлид сохт. Онҳо мақсад гузоштанд, ки замимаеро ҳамсони Skype барои телефонҳои мобилӣ таъсис медиҳанд. Ҳамин тавр, мессенҷери Viber тавлид ёфт.

МУШКИЛОТ

“Нахуст мо идея не, балки танҳо мушкилот доштем, - мегӯяд Магазинник. – ҳангоми дар роуминг будан, хосса аз хориҷа, аз саёҳатҳо ва аз сафарҳои корӣ занг задан хеле душвор ва номувофиқ буд. Он замон смартфонҳо, аз ҷумла айфон пайдо шуд. Технология рушд намудаву тақозо менамуд, ки ба инсон набояд чизе садди роҳ шавад, ӯ бояд танҳо нафари дилхоҳашро интихоб намояду он нафар, новобаста аз оне, ки ҳарду дар кадом минтақа қарор доранд, дарҳол ба ӯ ҷавоб диҳад. Аммо чунин имконият ҳанӯз мавҷуд набуд. Skype ин амалро ба пуррагӣ иҷро карда наметавонист. Чун мебоист нахуст доир ба занг (масалан тавассути e-mail) маслиҳат мешуд, то шахс Skype-ро фаъол намояд ва танҳо баъди ин муошират сурат мегирифт”

МАЪРУФИЯТ МИЁНИ МУШТАРИЁН

Барномаи ҷадид нахуст танҳо барои Айфонҳо пешбинӣ гардида буд. Аммо баъди чанд муддат Viber миёни муштариёни сершумор маҳбубияти хосса пайдо намуд. Ин буд, ки таъсисдиҳандагони онро андешаи дастрас гардондани он барои платформаҳои дигар низ ба сар омад. Айни замон на танҳо аксари навъҳои телефонҳои мобилӣ, балки қариб тамоми намуди технологияҳо, аз ҷумла компютерҳои статсионарӣ низ ба Viber дастрасӣ доранд.

ФОИДА

Барнома дарҳол фоида оварда натавонист. Танҳо соли 2013 таъсисдиҳандагони он имкон пайдо намуданд, ки мағозаи стикерҳои худро ба кор андозанд. Дар охири соли 2014 таҳиягарони барнома бо зиёда аз 100 миллион стикерҳои пулакӣ таъмин карда шуданд.

ОМИЛҲОЕ, КИ МУАССИСОНИ VIBER-РО МУВАФФАҚ ГАРДОНИД:

- шавқу ҳаваси беандоза ва дилбастагӣ ба кори худ. Мақсади асосии Игор ва Талмон на сарватманд шудан, балки роҳандозии хизматрасониҳои IP-телефонии ройгон буд.

- таҷрибаи кофӣ дар ин соҳа. Таъсиси Viber барои Магазинников ва Марко лоиҳаи нахустин ва ягона набуд. Онҳо мунтазам малакаву маҳорати худро сайқал додаву ҳама навгониҳоро дар ҷаҳони Интернет-технология пайгирӣ намуда, тавонистанд, ки бо таъсиси замимаи ҷадиди дархӯри завқу табъи муштарии имрӯза маъруфият пайдо намоянд;

- таъсиси замимаи мувофиқ ва барои ҳамагон фаҳмо. Viber маҳз ба шарофати осонӣ ва содагӣ дар истифода ва идоракуниаш чунин маҳбубият пайдо намуд;

- такмили мунтазами ин замима. Таҳиягарони Viber беҳсозии барномаро идома дода, имконоти функсионалиии онро васеъ менамуданд. Аз зумраи чунин навгониҳо дар кори Viber ин имконияти таъсис додан ва хондани паблик-чатҳо буд.

ХАРИДУФУРӮШИ ДАРОМАДНОК

Бо афзудани имконот шумораи кормандон, инчунин шумораи ширкатҳои Магазинников ва Марко бамаротиб зиёд мегардид. Қадами минбаъдаи мантиқӣ ин фурӯхтани Viber ба як ширкати калони ҷопонӣ буд, ки дорои имконоти зиёди молиявӣ барои маркетинги фаъол буд. Маблағи харидуфурӯш 900 миллион долларро ташкил дод. Бунёдгузорони маъмулии ин барнома чанд муддати дигар низ роҳбарии ин лоиҳаро бар дӯш доштанд. Аммо баъдан тасмим гирифтанд, ки пурра онро канор мегузоранду лоиҳаи нави махфиеро тамоман дар соҳаи дигар пайгирӣ мекунанд.

JUNO

Ҳамин тариқ, моҳи феврали соли 2016 Магазинник ва Марко изҳор доштанд, ки ширкати ҷадиди хизматрасонии таксиҳоро бо номи Juno таъсис медиҳанд, ки рақиби Uber хоҳад буд ва онро нахуст дар Ню-Йорк роҳандозӣ хоҳанд кард. Он як қатор имтиёзҳои иловагиро пешниҳод намудааст, то дар бозори рақобат мавқеи худро устувор гардонад.

Шаҳло ЭШОНОВА, “ҶТ”