ФАРҲАНГ
Шанбе 27 Апрел 2024 11:01
Муҳаммадҷон Шодиев чеҳраи шинохтаю маҳбуб аст барои мардум. Ҳунарашро қобили қадр медонанду арзандаи таҳсин. Нақшҳои офаридааш мондагоранд. Ҳунари ӯ ҷило дода чандин намоишномаҳои театрию саҳнаҳои синаморо. Бо садои гирояш сабт шудаанд чандин китобҳу шеърҳо ва расидаанд онҳо ба гӯши шунавандаҳои бешумор. Унвони Ҳунарпешаи халқии Тоҷикистонро соҳиб шуда соли 2016 ва имрӯз омӯзгорӣ низ мекунад дар Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода.
Чанде пеш ин ҳунарманди мумтоз 70-солагии худро таҷлил кард. Ба ин муносибат мо низ гуфтугӯ кардем ҳамроҳаш ва сайр намудем ба дунёи ӯву ҳунараш.
ВАФОДОРИ ТЕАТР
- 70-солагӣ чиро тағйир дод дар рӯзгоратон?
- Бо боло рафтани синну сол назари ҳар инсон ба зиндагӣ дигар мешавад. Одатан дар ин син одам ҳар қадами худро донис-таю санҷида мегузорад. Мехоҳад корҳои мондагоре анҷом диҳад ва аз худаш чизи хуберо ба мерос монад. Дар ин син инсон бештар ба худу аъмолаш меандешад.
- Дар дафтарчаи меҳнатии шумо танҳо муҳри ду коргоҳ аст. Шуруъ кардед фаъолиятро аз Театри мусиқӣ-драммавии шаҳри Конибодом ба номи Туҳфа Фозилова ва идома медиҳед онро то ҳол дар Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ. Чӣ шуморо доштааст ин ҳама сол дар як макони корӣ?
- Он замон кор кардан дар Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ барои ҳар ҷавони ҳунарманд орзуи бузург буд. Ман ҳам зиёд мехостам дар ин театр кор кунам, аммо ин ҷо на ҳар касро қабул доштанд. Гурӯҳи моро махсус барои Театри мусиқӣ-драммавии шаҳри Конибодом омода карда буданд ва ба ҳамин хотир мо корро аз он ҷо шуруъ кардем. Ба бахти мо он замон ба театрамон аз Озарбойҷон коргардон Ориф Козим-ӯғлӣ омад, ки ҳамсабақи саркоргардони Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ Хушназар Майбалиев буд. Ӯ дар театр чандин намоишҳои диданиро гузошт ва фаъолиятамон хуб буд. Дар ин вақт Хушназар Майбалиев низ дар театри мо намоиши наве ба саҳна гузошт бо номи “Ин майдон-ин шайтон” ва ба ман ҳам нақше доданд. Баъди ин намоишнома Хушназар Майбалиев ба ман таваҷҷуҳ карданд ва хостанд дар Душанбе дар Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ корро идома диҳам. Ҳамин тавр, омадам ба ин театр ва то ҳол ин ҷоям.
- Аксари ҳунармандон бо даъвати коргардонҳои хубу ҳирфаӣ мераванд ба театрҳои дигар. Барои онҳо муҳим ин буда, ки бо кадом коргардон кор мекунанд на дар кадом театр. Шумо баъдан аз сӯйи дигар коргардонҳо ин гуна даъватҳо надоштед ё худ намехостед тағйири макони корӣ кунед?
- Фаррух Қосимов баъди нақшофариям дар намоишномаи “Мехчагул” хост дар Театри Аҳорун ҳамроҳаш кор кунам. Аммо гуфтам маро устод Хушназар Майбалиев овардаанд ва ман наметавонам ӯро гузоштаю худ ба ҷойи дигар равам. Фаррух Қосимов ҳам ба ин фикрам розӣ шуд ва ман корманди Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ мондам, аммо дар ин баробар бо устод низ ҳамкорӣ мекардам.
- Зиёда аз 40 сол аст фаъолият мекунед дар ин театр. Чӣ тафовутҳост ин ҷо миёни он замону имрӯз?
- Замоне, ки мо корро шуруъ карда будем, Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ басо шуҳратёр буд. Беҳтарин ҳунармандон ин ҷо фаъолият мекарданд, ки бо онҳо дар як саҳна будан, бароямон як ҷаҳон ифтихор мебахшид. Ҳоло ҳам хеле сарфарозам, ки корманди ин театр ҳастам. Аз ин 40 сол 30 солаш беҳтарин давраҳои фаъолияти ман аст. Зиёда аз 60 нақш бозидаам, ки аксараш нақшҳои марказӣ буданд.
- Чандест шуморо намебинем рӯйи саҳна. Шояд имрӯзҳо бандед ба таҳияи намоишномае?
- Феълан не.
- Дар намоишномаҳои ахиран омоданамудаи Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ нақшҳо бештар дода шудаанд ба ҷавонон. Пас, ин театр мехоҳад зиёдтар минбар диҳад ба ҳунармандони ҷавон?
- Шояд. Ҷавонони театри мо аксарашон фидоию серталошанд. Намоишҳои бо иштироки онҳо таҳияшуда ҷолибу арзандаанд.
“МУҲАББАТ”-И КОРГАРДОНӢ
- Чанд сол қабл бо коргардонии шумо намоишномае рӯйи саҳна омада буд бо номи “Муҳаббат”. Ин намоишнома аз чӣ мегуфт ва имрӯз эҳёи дубораи он зарурат дорад?
- Ин намоишнома доир ба муҳаббат варзидани ҷавонон нисбат ба ҳар кору шуғлу пеша қисса мекард. Онҳоро ба меҳнати содиқона талқин менамуд. Аммо фикр намекунам, ки имрӯз зарурат дошта бошад, то онро дубора рӯйи саҳна оварем. Баъди таҳия шудан, онро се сол намоиш додем ва рисолаташро то қадре анҷом дод. Фикр мекунам “Муҳаббат” имрӯз мисли он замон таъсир дошта наметавонад.
- Чаро ба фаъолияти коргардонии худ бо таҳияи ин нахустнамоишнома нуқта гузоштед?
- Ростӣ, ман нияти коргардони карданро надоштам. Турахон Аҳмадхонов масъулияти ин намоишномаро ба уҳда гирифта буданд ва хоҳиш карданд, ки дар он якҷоя кор кунем.
- Боре гуфта будед, ки аз рӯйи ашъори устод Лоиқ Шералӣ моноспетаклеро таҳия мекунед. Аммо чӣ шуд, ки ин ният амалинашуда боқӣ монд?
- Воқеан, чунин нақша доштам. Аммо мутаассифона гирифтор шуданам ба бемории коронавирус дар фаъолиятам таъсири ҷиддӣ расонид. Чандин нақшаҳо ба ақиб гузошта шуданд. Чун ин беморӣ ҳам ҷисман ва ҳам руҳан маро хаста карда буд. Ҳоло шукр хубаму аз ин ниятам нагаштаам ва бо даст додани имкон рӯзе онро иҷро хоҳам кард.
ТОБАНДАСИМОЕ ДАР СИНАМО
- Шумо аз чеҳраҳои тобони самои синамои миллиед. Аммо имрӯзҳо хеле кам ҷилвагар мешавед дар ин само...
- Як даврае буд, ки коргардонҳо бештар бо он ҳунармандоне кор мекарданд, ки худашон онҳоро хуб мешинохтанд ва ҳунарашонро меписандиданд. Бо онҳое, ки ҳамроҳашон ҳамфикранд. Аксари коргардонҳо ҳунармандони дӯстдоштаи худро доранд, ки барояшон кор бо ӯ гуворотар аст.
- Пас, метавонем бигӯем, ки шумо аз ҳамин гуна ҳунармандони дӯстдоштаи коргардон Саидҷон Қодириед. Чун дар чанд филми ин коргардон шумо нақши марказиро иҷро мекунед.
- Шояд чунин бошад. Мо бо ҳам дар филмҳои “Дар орзуи падар”, “Маҳдӣ”, ва “Шамсиддин Шоҳин” кор кардем. Ҳачунин, аз рӯйи асари “Гулистон”-и Саъдии Шерозӣ филме иборат аз ҳашт қисм ба навор гирифтем. Ману Саидҷон Қодирӣ дар аксари ҳолатҳо ҳамфикр будем.
- Кадом филми имрӯзаи коргардонҳои ҷавонро арзанда мешуморед?
- Бо Муҳиддин Музаффар мо дар филми “12 соли интизорӣ” кор карда будем. Аз он вақт то имрӯз хеле рушд кардааст ва филми “Дов”-и ӯ шуҳрати кинои тоҷикро хеле баланд кард.
СУХАНСАНҶУ СУХАНВАР
- Шумо дар баробари ҳунарманд будан, суханвари хуб низ ҳастед. Бо садои шумо чандин китобҳо қироат шудаю чандин шеърҳо ба шунаванда расонида шудааст. Доштани чӣ лозимист барои як суханвар?
- Дониши хуб, то дарк карда тавонад, ки муаллиф чӣ мехоҳад бигӯяд. Баъдан, мутолиаи зиёд ва аз ёд кардани шеърҳои гуногунмавзӯъ. Садо худододист, аммо бо он ҳам пайваста кор кардан, яке аз шартҳои суханварист.
- Чанде пеш ҳунарманди мумтози кишвар Қурбони Собир дар шабакаи Инс-таграм саҳифаи шахсии худро боз кард ва он ҷо мегузорад қироати ғазалҳои пурмазмунро. Шуморо нест чунин нияту мақсад?
- Қурбони Собир воқеан яке аз ҳунармандон ва суханварони асил аст. Ин кораш бисёр хубу лозимист. Писарам Сорбон ҳамин гуна саҳифае боз кардаасту шеърҳоро бо забони русӣ қироат карда, он ҷо мегузорад. Ӯ мехоҳад ҷаҳониёнро аз эҷоди шоирони мо огоҳ гардонад. Маро низ даъват дорад, то барои саҳифааш чизе қироат кунам. Ман ҳоло вақт хостаам. Баъди андак омода шудан, ният дорем мо низ ин корро шуруъ кунем. Чун табиист, ки имрӯзҳо таваҷҷуҳ ба чунин шабакаҳо хеле зиёд аст ва хуб аст, ки ба истифодабарандагони онҳо чанд лаҳза маънӣ бубахшем.
- Мегӯянд ҳунаратон шуморо соҳиби хонае кард дар Душанбе...
- Бале. Солҳои 90-ум бо дастгирии ҳокими ҳамонвақтаи шаҳр ба ман хона тақдим карданд. Дар қатори ман ҳунармандон Лутфулло Давлатов ва Ортиқи Қодир ҳам буданд. Он замон ман воқеан арзиши ҳунарамро дарк карда будам.
Чанде пеш ин ҳунарманди мумтоз 70-солагии худро таҷлил кард. Ба ин муносибат мо низ гуфтугӯ кардем ҳамроҳаш ва сайр намудем ба дунёи ӯву ҳунараш.
ВАФОДОРИ ТЕАТР
- 70-солагӣ чиро тағйир дод дар рӯзгоратон?
- Бо боло рафтани синну сол назари ҳар инсон ба зиндагӣ дигар мешавад. Одатан дар ин син одам ҳар қадами худро донис-таю санҷида мегузорад. Мехоҳад корҳои мондагоре анҷом диҳад ва аз худаш чизи хуберо ба мерос монад. Дар ин син инсон бештар ба худу аъмолаш меандешад.
- Дар дафтарчаи меҳнатии шумо танҳо муҳри ду коргоҳ аст. Шуруъ кардед фаъолиятро аз Театри мусиқӣ-драммавии шаҳри Конибодом ба номи Туҳфа Фозилова ва идома медиҳед онро то ҳол дар Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ. Чӣ шуморо доштааст ин ҳама сол дар як макони корӣ?
- Он замон кор кардан дар Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ барои ҳар ҷавони ҳунарманд орзуи бузург буд. Ман ҳам зиёд мехостам дар ин театр кор кунам, аммо ин ҷо на ҳар касро қабул доштанд. Гурӯҳи моро махсус барои Театри мусиқӣ-драммавии шаҳри Конибодом омода карда буданд ва ба ҳамин хотир мо корро аз он ҷо шуруъ кардем. Ба бахти мо он замон ба театрамон аз Озарбойҷон коргардон Ориф Козим-ӯғлӣ омад, ки ҳамсабақи саркоргардони Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ Хушназар Майбалиев буд. Ӯ дар театр чандин намоишҳои диданиро гузошт ва фаъолиятамон хуб буд. Дар ин вақт Хушназар Майбалиев низ дар театри мо намоиши наве ба саҳна гузошт бо номи “Ин майдон-ин шайтон” ва ба ман ҳам нақше доданд. Баъди ин намоишнома Хушназар Майбалиев ба ман таваҷҷуҳ карданд ва хостанд дар Душанбе дар Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ корро идома диҳам. Ҳамин тавр, омадам ба ин театр ва то ҳол ин ҷоям.
- Аксари ҳунармандон бо даъвати коргардонҳои хубу ҳирфаӣ мераванд ба театрҳои дигар. Барои онҳо муҳим ин буда, ки бо кадом коргардон кор мекунанд на дар кадом театр. Шумо баъдан аз сӯйи дигар коргардонҳо ин гуна даъватҳо надоштед ё худ намехостед тағйири макони корӣ кунед?
- Фаррух Қосимов баъди нақшофариям дар намоишномаи “Мехчагул” хост дар Театри Аҳорун ҳамроҳаш кор кунам. Аммо гуфтам маро устод Хушназар Майбалиев овардаанд ва ман наметавонам ӯро гузоштаю худ ба ҷойи дигар равам. Фаррух Қосимов ҳам ба ин фикрам розӣ шуд ва ман корманди Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ мондам, аммо дар ин баробар бо устод низ ҳамкорӣ мекардам.
- Зиёда аз 40 сол аст фаъолият мекунед дар ин театр. Чӣ тафовутҳост ин ҷо миёни он замону имрӯз?
- Замоне, ки мо корро шуруъ карда будем, Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ басо шуҳратёр буд. Беҳтарин ҳунармандон ин ҷо фаъолият мекарданд, ки бо онҳо дар як саҳна будан, бароямон як ҷаҳон ифтихор мебахшид. Ҳоло ҳам хеле сарфарозам, ки корманди ин театр ҳастам. Аз ин 40 сол 30 солаш беҳтарин давраҳои фаъолияти ман аст. Зиёда аз 60 нақш бозидаам, ки аксараш нақшҳои марказӣ буданд.
- Чандест шуморо намебинем рӯйи саҳна. Шояд имрӯзҳо бандед ба таҳияи намоишномае?
- Феълан не.
- Дар намоишномаҳои ахиран омоданамудаи Театри академӣ-драммавии ба номи Абулқосим Лоҳутӣ нақшҳо бештар дода шудаанд ба ҷавонон. Пас, ин театр мехоҳад зиёдтар минбар диҳад ба ҳунармандони ҷавон?
- Шояд. Ҷавонони театри мо аксарашон фидоию серталошанд. Намоишҳои бо иштироки онҳо таҳияшуда ҷолибу арзандаанд.
“МУҲАББАТ”-И КОРГАРДОНӢ
- Чанд сол қабл бо коргардонии шумо намоишномае рӯйи саҳна омада буд бо номи “Муҳаббат”. Ин намоишнома аз чӣ мегуфт ва имрӯз эҳёи дубораи он зарурат дорад?
- Ин намоишнома доир ба муҳаббат варзидани ҷавонон нисбат ба ҳар кору шуғлу пеша қисса мекард. Онҳоро ба меҳнати содиқона талқин менамуд. Аммо фикр намекунам, ки имрӯз зарурат дошта бошад, то онро дубора рӯйи саҳна оварем. Баъди таҳия шудан, онро се сол намоиш додем ва рисолаташро то қадре анҷом дод. Фикр мекунам “Муҳаббат” имрӯз мисли он замон таъсир дошта наметавонад.
- Чаро ба фаъолияти коргардонии худ бо таҳияи ин нахустнамоишнома нуқта гузоштед?
- Ростӣ, ман нияти коргардони карданро надоштам. Турахон Аҳмадхонов масъулияти ин намоишномаро ба уҳда гирифта буданд ва хоҳиш карданд, ки дар он якҷоя кор кунем.
- Боре гуфта будед, ки аз рӯйи ашъори устод Лоиқ Шералӣ моноспетаклеро таҳия мекунед. Аммо чӣ шуд, ки ин ният амалинашуда боқӣ монд?
- Воқеан, чунин нақша доштам. Аммо мутаассифона гирифтор шуданам ба бемории коронавирус дар фаъолиятам таъсири ҷиддӣ расонид. Чандин нақшаҳо ба ақиб гузошта шуданд. Чун ин беморӣ ҳам ҷисман ва ҳам руҳан маро хаста карда буд. Ҳоло шукр хубаму аз ин ниятам нагаштаам ва бо даст додани имкон рӯзе онро иҷро хоҳам кард.
ТОБАНДАСИМОЕ ДАР СИНАМО
- Шумо аз чеҳраҳои тобони самои синамои миллиед. Аммо имрӯзҳо хеле кам ҷилвагар мешавед дар ин само...
- Як даврае буд, ки коргардонҳо бештар бо он ҳунармандоне кор мекарданд, ки худашон онҳоро хуб мешинохтанд ва ҳунарашонро меписандиданд. Бо онҳое, ки ҳамроҳашон ҳамфикранд. Аксари коргардонҳо ҳунармандони дӯстдоштаи худро доранд, ки барояшон кор бо ӯ гуворотар аст.
- Пас, метавонем бигӯем, ки шумо аз ҳамин гуна ҳунармандони дӯстдоштаи коргардон Саидҷон Қодириед. Чун дар чанд филми ин коргардон шумо нақши марказиро иҷро мекунед.
- Шояд чунин бошад. Мо бо ҳам дар филмҳои “Дар орзуи падар”, “Маҳдӣ”, ва “Шамсиддин Шоҳин” кор кардем. Ҳачунин, аз рӯйи асари “Гулистон”-и Саъдии Шерозӣ филме иборат аз ҳашт қисм ба навор гирифтем. Ману Саидҷон Қодирӣ дар аксари ҳолатҳо ҳамфикр будем.
- Кадом филми имрӯзаи коргардонҳои ҷавонро арзанда мешуморед?
- Бо Муҳиддин Музаффар мо дар филми “12 соли интизорӣ” кор карда будем. Аз он вақт то имрӯз хеле рушд кардааст ва филми “Дов”-и ӯ шуҳрати кинои тоҷикро хеле баланд кард.
СУХАНСАНҶУ СУХАНВАР
- Шумо дар баробари ҳунарманд будан, суханвари хуб низ ҳастед. Бо садои шумо чандин китобҳо қироат шудаю чандин шеърҳо ба шунаванда расонида шудааст. Доштани чӣ лозимист барои як суханвар?
- Дониши хуб, то дарк карда тавонад, ки муаллиф чӣ мехоҳад бигӯяд. Баъдан, мутолиаи зиёд ва аз ёд кардани шеърҳои гуногунмавзӯъ. Садо худододист, аммо бо он ҳам пайваста кор кардан, яке аз шартҳои суханварист.
- Чанде пеш ҳунарманди мумтози кишвар Қурбони Собир дар шабакаи Инс-таграм саҳифаи шахсии худро боз кард ва он ҷо мегузорад қироати ғазалҳои пурмазмунро. Шуморо нест чунин нияту мақсад?
- Қурбони Собир воқеан яке аз ҳунармандон ва суханварони асил аст. Ин кораш бисёр хубу лозимист. Писарам Сорбон ҳамин гуна саҳифае боз кардаасту шеърҳоро бо забони русӣ қироат карда, он ҷо мегузорад. Ӯ мехоҳад ҷаҳониёнро аз эҷоди шоирони мо огоҳ гардонад. Маро низ даъват дорад, то барои саҳифааш чизе қироат кунам. Ман ҳоло вақт хостаам. Баъди андак омода шудан, ният дорем мо низ ин корро шуруъ кунем. Чун табиист, ки имрӯзҳо таваҷҷуҳ ба чунин шабакаҳо хеле зиёд аст ва хуб аст, ки ба истифодабарандагони онҳо чанд лаҳза маънӣ бубахшем.
- Мегӯянд ҳунаратон шуморо соҳиби хонае кард дар Душанбе...
- Бале. Солҳои 90-ум бо дастгирии ҳокими ҳамонвақтаи шаҳр ба ман хона тақдим карданд. Дар қатори ман ҳунармандон Лутфулло Давлатов ва Ортиқи Қодир ҳам буданд. Он замон ман воқеан арзиши ҳунарамро дарк карда будам.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед