Ё 80 посухи Кароматуллоҳи Мирзо ба 80 суоли хабарнигори “ҷавонон...”

Мусоҳибаи идона бо Кароматуллоҳи Мирзо, Нависандаи халқии Тоҷикистон дар ростои 80-солагиашон.

ПАЙРОҲАИ РӮЗГОР
Кӯдаке дар дили ҷанг

1.- Соли тавлиди шумо дар навиштаҳо ҷое 1941 ва ҷое 1942 дарҷ шудааст. Шуморо дақиқан мутаваллиди кадом сол метавонем бигӯем?

- Замони ба дунё омадани ман рост меояд ба замони Ҷанги Бузурги Ватанӣ. Он ҳангом барои кӯдакон шаҳодатномаи таваллуд намедодаанд. Аз ин рӯ, якеро мегуфтаанд дар замони ангурпаз ба дунё омадааст, дигареро мегуфтаанд дар баҳорон ва ҳамин гуна айёми тавлиди онҳоро муайян мекардаанд.

Модарам мегуфт, ки Кароматуллоҳ дар соли оғоз шудани ҷанг, яъне 1941 таваллуд шудааст. Аммо бародари калониям ба он назар буд, ки ман зодаи соли 1942 ҳастам.

Дар синфи 9-ум моро барои гирифтани шаҳодатнома ба ҷамоати деҳаамон бурданд. Он ҷо моро муоина карданд. Яке аз муоинакунандаҳо сари маро андоза гирифту гуфт, ки имрӯз рӯзи марги Ленин аст ва рӯзи таваллуди Кароматуллоҳро низ ҳамин рӯз мегузорем. Вақте ба хона омада инро ба модарам гуфтам, ӯ рад кард ва гуфт ки ту дар баҳор ҳангоми кишт ба дунё омадаӣ. Ҳамин тавр, рӯзи 26 апрели соли 1942-ро рӯзу соли таваллудам хондам.

2.- Падарро касбу кор чӣ буд?

- Падарам таҳсилкардаи мадрасаҳои Бухоро буд. Донишманд ва соҳиби китобҳо низ буд. Замони баргаштанаш ба Тоҷикистон ба замони ноосудагӣ, яъне таъсиси давлати шӯравӣ рост омадааст. Дар он давра душманони нафарони чун падарам таҳсилкарда зиёд буд. Аз ин хотир умри падари ман дар зиндону фирор карданҳо гузаштааст.

Падарам китобҳояшро дар болохонаи як марди камбағали қишлоқамон пинҳон карда буд. Аммо он болохона оташ гирифту китобҳои падарам сӯхтанд.

3.- Замони баъдиҷангӣ чӣ гуна айёми кӯдакиро бароятон дод?

- Кӯдакии пур аз гуруснагию азобро. Чун дар айёми бачагии мо ҳанӯз таъсири ҷанг боқӣ монда буд.

4.- Падарро барвақт аз даст додед. Дар тарбияи шумо ба модар кӣ ёрирасон буд?

- Модар ҳам аҳли савод буд. Замоне дар мадрасаҳо барои духтарон дарс низ гуфтааст. Тарбияи мо пурра ба дӯши модарам буд. Ҳарчанд аз сар душвориҳои зиёдро мегузаронд. Ёд дорам, ки баъд аз ғун кардани ғалла ва ба хирман бурдани он модарам ба саракчинӣ мерафт. Яъне боқимондаи хушаҳои гандумро аз замин ҷамъ мекард. Ҳамин гуна рӯзгорамонро мегузаронидем.

5.- Шумо хостед донишҷӯи факултаи таъриху филологияи ДДОТ бошед. Чаро?

- Маро ба ин факулта ва донишгоҳ шавқу ҳаваси нисбат ба адабиёт доштаам бурд. Метавон гуфт, ки як омили бедор кардани шавқу ҳавасам ба нависандагӣ ин таҳсил дар ҳамин факулта аст. Зеро онҷо маҳфили адибони ҷавон амал мекард ва дар он устодон мо-эҷодкорони ҷавонро тарбия мекарданд.

6.- Модар дар симоятон корманди кадом соҳаро медид?

- Барои модарам муҳим ин саводнок шудан ва таҳсил кардан буд. Аз ин рӯ, барои омӯзгор шуданам ҳам эҳсоси хурсандӣ мекард ва мехост дар ҳамон мактаби деҳаамон кор кунам, то дар канораш бошам.

7.- Дар айёми донишҷӯӣ чӣ бештар шуморо азият медод?

- Пеш аз ҳама вазъи иқтисодӣ. Зеро рӯзгорамон он қадар хуб набуд. Модар ва апаам ҳамон миқдори ками маблағҳои ҷамъкардаашонро барои таҳсил ба ман медоданд. Баъдан дурӣ аз модар ва хонавода низ бароям мушкил буд.

8.- Замони донишҷӯӣ бо устод Лоиқ вохӯрдед ва ба гуфти худи устод ба ҷараёни “Лоиқизм” гаравидед. Аз чӣ шурӯъ шуд ошноӣ?

- Мо бо Лоиқ ҳамроҳ имтиҳон насупорида будем. Аммо вақте таҳсилро шуруъ кардем, дидем, ки як ҷавони бегона ҳам бо мо ҳамгурӯҳ аст. Баъдан бо ҳам ошно шудем. Он вақтҳо аз эҷодиёти Лоиқ чизе чоп нашуда буд. Аммо рӯзе роҳбари маҳфили адибони ҷавон Тилло Пӯлодӣ гуфт, ки баъди ман роҳбари маҳфил Лоиқ хоҳад шуд. Як аъзои маҳфил эътироз кард, ки аз Лоиқ то ҳол шеъре нашр нашудааст, чӣ гуна метавонад роҳбариро ба уҳда гирад. Аммо Тилло Пӯлодӣ гуфт, ки ман бо ашъори нашрнашудаи Лоиқ ошноям ва шоири хуб хоҳад шуд. Ҳамин тавр, Лоиқ роҳбари маҳфил шуд. Ӯ акнун аз ҳавас доштани ман ба нависандагӣ огоҳ буд ва мегуфт, ки дар оянда ҷараёни “Лоиқизм” пайдо мешавад ва ман Кароматуллоҳи Мирзоеро аввалин узви он интихоб намудам.

9.- Хатми донишгоҳ шуморо ба оғози кадом фаъолият бурд?

- Ба фаъолияти омӯзгорӣ бурд ва дар яке аз мактабҳои 8-солаи ҷамоати Роҳатии ноҳияи Рӯдакӣ чун муаллим корро шуруъ кардам.

10.- Шумо баъдан корро дар рӯзномаи “Комсомоли Тоҷикистон” (“Ҷавонони Тоҷикистон”) идома додед. Пешаи рӯзноманигорӣ майли адабиётро кам накард?

- Баръакс зиёд кард. Ман боз дар чандин рӯзнома ва чандин коргоҳҳои дигар низ фаъолият кардаам. Аммо ҳеҷ яке аз онҳо хоҳишамро нисбат ба адабиёт кам накард.

11.- Оиладоршавӣ кай ва ҳамсар бо интихоби кӣ буд?

- Ман дар 27-солагӣ оиладор шудаам ва ҳамсарамро модарам интихоб намуд.

12.- Мегӯянд эҷодкорон басо эҳсосианд. Ин ба зиндагии оилавӣ боре таъсири манфие дошт?

- Не. Ҳамсарам ҳамеша дар бари ман ва дастгири ман буду ҳаст.

13.- Фарзандон ба эҷод дилгармӣ доранд?

- Фарзандон ҳар яке соҳибмаълумоту соҳибилманд. Аммо боре онҳоро барои эҷод водор накардаам.Чун ҳар касе, ки ба дунё меояд, бо як касбу амалу ҳунаре меояд.

14.- Рӯзгори ин даврон чӣ гуна пушти сар мешавад?

- Имрӯзҳо дар нафақаам. Аммо аз эҷод дур нестам. Нафақа кору эҷоди маро зиёдтар кардааст. Кӯшиш мекунам пайи эҷод бошам. Чанде аз навиштаҳои навам чоп шуданду чандтои дигар омода шуда истодаанд
.
15.- Имрӯзҳо чизе азиятатон намедиҳад; ранҷе, андешае ё ҳолате?

- Не, ҳоло саломатам ва чизи нохуше азиятам намедиҳад.

ПАЙРОҲАИ ЭҶОД
Дурахши “Ситораи умед” дар само

16.- Дӯстии шумову қалам аз куҷо шурӯъ шуд?

- Аз айёми мактабӣ. Вақте дар синфи 7-ум мехондам, барои рӯзномаи “Пионери Тоҷикистон” баъзе мақолаҳо менавиштам.

17.- Шумо он замон дар рӯзномаи “Пионери Тоҷикистон” мухбири фаъол будед. Чӣ менигоштед бештар?

- Бештар аз ҳаёти ҳамсинфон, дар бораи хонандагони фаъол, оиди боғчае, ки он ҷо ниҳол мешинонидем, менавиштам. Яъне мавзӯи он навиштаҳои ман фарогири мактабу зиндагии ҳамсолонам буд. Вақте дар ин рӯзнома медидам, ки мақолаам бо имзои Кароматулло Мирзоев, хонандаи синфи 7-и мактаби миёнаи ба номи Аҳмади Дониш нашр шудааст, бисёр хурсанду сарфароз мешудам.

18.- Нахустин инъоми эҷодатон чӣ буд?

- Аввалин мукофотро ман дар ҳамон даврони мактабӣ гирифтаам. Барои мақолаҳоям аз ҷониби рӯзномаи “Пионери Тоҷикистон” бароям як даста китоб тақдим шуда буд.

19.- Чуноне ки огоҳем ҳамгурӯҳони донишгоҳии шумо ҳамагӣ аҳли эҷод будаанд. Ин муҳит чӣ таъсире гузошт дар эҷоди шумо?

- Барои мо муҳити таҳсиламон бисёр хуб буд. Зеро бо навиштаҳои ҳамдигар ошно мешудем ва барои ҳамдигар маслиҳатҳо медодем. Яъне, ман аз ин муҳити хубу эҷодии донишгоҳӣ то ба Нависандаи халқии Тоҷикистон расидаам.

20. - Ғояи аввалин ҳикояи шумо “Айб аз худатон додар” аз куҷо пайдо шуд?

- Бояд дар мактабе ба ҳайси муаллим ба кор таъин мешудам. Чандин бор хостам бо директори мактаб вохӯрам, аммо ҳар бор ӯро намеёфтаму бо посбони назди дар ҳамсуҳбат шуда, ба ӯ суолҳо медодам. Рӯзе бо директор мулоқот намудам, аммо ӯ пурғазаб ҳамроҳам ҳарф заду гуфт, ки ту ягон мухбир ҳастӣ, ки ин қадар пурсуҷӯ мекунӣ? Ҳамин тавр рӯзи дигар ба мактаб назди директор омадам. Аммо ин бор муносибати ӯ бо ман тамоман дигар буд. Маро ба утоқаш даъват кард ва гуфт, ҳар миқдор дарсе хоҳӣ бароят медиҳам. Ҳамин вақт нафаре наздаш омад ва маро пурсид, ки киям. Директор гуфт, ки ин ҳамон муаллими наве, ки маро дар рӯзнома таъриф кардааст. Нафари омада гуфт, ки шумо хато кардед ва нависандаи вай мақола дигар кас аст. Ман дар берун зиёд мунтазир мондам ва баъдан назди директор дубора даромадам. Ин бор бароям гуфт, ки мо шуморо танҳо ба ҳайси муаллими таълими меҳнат ба кор гирифта метавонем. Ҳангоми баромаданам ҳамин гуна садо шуд: “Айб аз худатон додар”.
Ҳамин ҳодиса боис шуд, то ин ҳикояро нависам.

21.- Бештар атрофи кадом мавзӯъҳо давр мезадед он замонҳо?

- Атрофи мавзӯъҳои вобаста ба мактабу маориф ва муаллимону хонандагон.

22.- Пайвастагӣ бо Иттифоқи нависандагон аз куҷо шуруъ шуд?

- Баъд аз хатми донишгоҳ аз ҳамон замоне, ки ҳикояҳоям дар маҷаллаи “Садои шарқ” чоп шуд.

23.- Аввалин китоби шумо “Ситораи умед” унвон дорад. То чӣ ҳад ҷило дод он дар чашми бузургони адабиёти он замон?

- Барои мо ва як гурӯҳ эҷодкорони ҷавон, ки навиштаҳоямон дар рӯзномаю маҷаллаҳо чоп мешуданду хонанда пайдо карда буданд, супориш шуд, то китобҳоямонро омода намуда, барои муҳокима ба Иттифоқи нависандагон супорем. Ҳангоми омода кардани он Абдулҳамид Самад аз ман пурсид, ки ягон навиштаи калонтар ҳам дорӣ, то дар ин китоб ҷо кунем? Ман гуфтам ҳамин рӯзҳо дар болои сандалӣ як чизи аз ҳаҷми ҳикоя калонтар менависам, аммо намедонам вай чӣ аст. Ҳамон навиштаро ҳам дар китоб ҷо кардем. Баъдан рӯзе аз Иттифоқи нависандагон ба ман занг зада гуфтанд, ки мо қиссаатро хондем ва бароямон зиёд писанд омад. Яъне, аз китоби “Ситораи умед” шуруъ шуд дурахшидани китобҳо дар самои эҷодам.

24.- Кай ва чӣ гуна соҳиб шудед узвияти Иттифоқи нависандагонро?

- Соли 1982. Дар натиҷаи хуб баҳогузорӣ шудани эҷодиётам.

25.- Ба офаридани асарҳои калонҳаҷм кай шуруъ кардед?

- Аввалан чанд қисса эҷод кардам ва як вақте устод Худоӣ Шарифзода аз ман пурсид, ки чанд роман дорӣ? Ман гуфтам романи сеҷилдаи “Дар орзуи падар” ва “Марги бегуноҳ”. Устод гуфт, ки ин кам аст. Баъдан романи “Моҷарои зиндагӣ” ва “Ишқи сархӯр”-ро навиштам.

26.- Баъзе аз асарҳои шумо моро ба солҳои ҷанги дуюми ҷаҳон мебарад. Ин таъсири замони наврасист?

- Бале. Ман дар замони бачагӣ танҳо шоҳиди он будам, ки мардони деҳаи мо яке бо асобағал аст, яке нобино гаштааст, яке аз даст маҳрум аст. Ҳамчунин занону модарони деҳаамон ҳамеша бо ёди шавҳарон ва фарзандони худ мегирянд.

27.- Шуморо бештар тавассути он асарҳое мешиносанд, ки аз рӯи онҳо филмҳо ба навор гирифта шудааст. Барои ин талош аз ҷониби шумо буд ё аз сӯи филмофарон?

- Албатта, ҳар нависанда мехоҳад, ки аз рӯи асараш филм офарида шавад. Аммо ман худ барои ин боре талош накардаам. Ин хоҳиши худи филмофарон буд.

28.- Аз рӯи асарҳоятон бештар шоири зиндаёд устод Гулназар Келдӣ филмнома навиштаанд. Чаро?

- Мо бо шодравон Гулназар чун бародар будем ва ӯ бо асарҳои ман ошноии хуб дошт. Худ низ мехостам, ки ӯ аз рӯи навиштаҳои ман филмнома нависад.

29.- “Дарди ишқ”-и шумо филми дард-нокест дар олами синамоямон. Офаридани он хости кӣ буд?

- Як рӯз нафаре бароям гуфт, ки қиссаатро хондам ва он як филмнома аст. Ҳамчунин, гуфт, ки ман инро ба Давлат Худойназаров нишон медиҳам. Ҳамин тавр, Давлат Худойназаров худ ба ман тамос гирифт ва гуфт, ки агар ту розӣ бошӣ, аз рӯи ҳамин асарат филм ба навор мегирем.

30.- Қиссаи “Дар орзуи падар” яке аз навиштаҳои серхонандаи шумост. Аммо мегӯянд рӯзгори Меҳрубон гирифта шуда аз ҳаёти бародаратон. Оё воқеан чунин аст?

- Бале. Бародарам аз пушти модарам омада буд ба хонаи мо. Падарам фарзандони дигар дошт ва онҳо ӯро азоб медоданд. Замонҳои сахтӣ онҳо ҳатто саропои ӯро мекофтанд, ки модарам боз ба ӯ нон надода бошад.

31.- Офаридани филм аз рӯи ин қисса чӣ гуна таърихро соҳиб аст?

- Дар телевизион намоише дар бораи ман нишон доданд, ки онҷо як саҳнаро аз ин қисса ҳунармандон иҷро карданд. Ин барои тамошобинон ҷолиб шуд ва баъдан филмофарон барои таҳияи филм пардохтанд.

32.- Филми “Дар орзуи падар” дар кишварҳои ба мо ҳамсоя низ сертамошобин гардид. Аз таассуроти бинандагони бурунмарзӣ огаҳӣ доред?

- Вақте президенти онвақтаи Афғонистон Ҳомид Карзай ба Тоҷикистон меояд, ба президенти кишварамон мегӯяд, ки як филми шумо Афғонистонро фаро гирифтааст, ки мо онро “Меҳрубон” мегӯему шумо “Дар орзуи падар” ва ман мехоҳам фиттаҳои онро дастрас кунам. Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон борҳо дар маҷлисҳо таъкид кардаанд, ки мо бояд ҳамин гуна филмҳо офарем, ки хориҷиёнро низ тасхир кунад.

33.- Ҳангоми таҳияи филм ба мазмуни асар тағйиротҳо ворид мегардад. Ин дигаргуниҳоро чӣ гуна мепазиред?

- Албатта, як асарро пурра наметавон филм кард. Чунки техникаи филмбардорӣ шояд ба ин имкон надорад. Ман инро ҳамеша хуб мепазирам.

34.- Ба рӯйдодҳои асари “Марги бегуноҳ” дар солҳои ҷанги шаҳрвандӣ худ шоҳид гашта будед?

- Албатта. Ман ҳамаи он ҳодисаҳои дар он рӯзҳо рухдодаро дар рӯзномаи худ қайд мекардам ва дар навиштани ин асар аз онҳо истифода кардаам.

35.- Асарҳои шумо бо забонҳои дигар низ тарҷума шудаанд. Қабули онҳо аз сӯи хонандагони хориҷ чӣ гуна аст?

- Асарҳоям зиёдтар бо забони русӣ ва узбекӣ тарҷума шуда, хушбахтона хуб низ пазируфта шудаанд.

ПАЙРОҲАИ АДАБИЁТ
Нигоҳе ба эҷодгарӣ

36.- Чиро метавонед омили эҷодатон шуморед?

- Ҳодиса ва воқеаҳои рӯзгорро. Чун зиндагӣ худ мавзӯъ медиҳад.

37.- Ба андешаатон Кароматуллоҳи Мирзо ба адабиёт чӣ дода тавонист?

- Намедонам. Он чӣ аз дастам меомад, кӯшидам ба адабиёт бахшам.

38.- Барои адиб соҳиб шудан ба ҷоиза чӣ аҳамиятеро дорост?

- Ин қадрдонӣ ва ҳавасмандсозист. Адиб бо гирифтани ҷоизаҳо эҳсос мекунад, ки заҳматҳояш қадр мешаванд ва талош мекунад, зиёдтар эҷод кунад.

39.- Ҳамаи эҷодкорон дар оғози роҳ барои худ идеал доранд. Шумо низ ба адибе пайравӣ кардаед?

- Асарҳои дигаронро зиёд мутолиа кардаам, аммо ҳамеша хостам худам бошам.

40.- Эҷод намудани шумо замон ё макони хосе дорад?

- Зиёдтар ҳангоми ғуруби офтобу дамидани субҳ ва ҳатман рӯи мизи кориам менависам.

41.- Шумо дар эҷоди ҳикоя, қисса ё роман назди худ вақти муайян мегузоред?

- Не. Зеро баъзе асарҳое ҳастанд, ки шояд зуд омода шаванд, вале баъзеи дигар солҳо тӯл мекашанд.

42.- Боре бо хоҳиш, дархост ё фармоиши касе эҷод кардаед?

- Ҳеҷ гоҳ фармоишӣ чизе нанавиштаам. Зеро эҷоди фармоишӣ хубу хонданӣ намешавад. Аз рӯи хоҳиши дӯстон дар бораи баъзе нафарон матлабе нигоштаам, аммо албатта барои онҳое, ки арзандаанд.

43.- Ҳангоми нишон додани асаратон ба устоде ё ҳамқаламе чиро аз онҳо мунтазир мешавед? Эродро ё тавсифро?

- Эродро албатта. Чун мехоҳам камбудиҳои онҳоро гӯянд, то асарам хубтар гардад.

44.- Навиштаҳое доред, ки то ҳол касе нахонда ҷуз худатон?

- Шояд.

45.- Барои эҷоди ҳар навиштаатон нахуст чӣ тавлид мегардад? Мазмун, мақсад ё ном?

- Албатта мазмунаш.

46.- Кароматуллоҳи Мирзо хонандаи китобҳои худ ҳаст?

- Мутолиа мекунам, аммо ҳамеша бо назари танқидӣ. Чун мехоҳам камбудиҳоро пайдо кунам.

47.- Як иштибоҳи бузурги нависандагони навроҳро гуфта метавонед?

- Ба пургӯӣ одат кардаанд.

48.- Дар адабиёт муваффақ шудан асроре дорад?

- Не. Ин танҳо ба талошҳои ҳамон адиб вобаста аст.

49.- Ба андешаатон ба хонанда додаед он чизе, ки хондан мехоҳад?

- Не албатта. Зеро барои ин имкон намешавад ва фурсати нависанда ҳам намерасад.

50.- Номҳои қаҳрамонҳои асарҳоятонро чӣ гуна интихоб мекунед?

- Зиёд мушкил аст. Номҳоро бисёр ҷустуҷӯ карда, кӯшиш мекунам номҳои қаҳрамонҳои асарҳоям аз ҳамдигар фарқ кунанд.

51.- Анҷоми ҳар асаратонро қаблан медонед, ё дар ҷараёни навиштан пайдо мегардад?

- Баъзан нависанда худ низ то поёни асар чӣ гуна анҷом ёфтани онро намедонад.

52.- Асарҳои киро бештар мутолиа мекунед?

- Ман кӯшиш мекунам асарҳои ҳамаро хонам, шуруъ аз ҳамқаламон то навқаламон. Аммо бештар асарҳои нависандаи рус Иван Тургеневро меписандам.

53.- Агар имкон мебуд анҷоми кадом асари мутолианамудаатонро тағйир медодед?

- Дар ин бора боре фикр накардаам.

54.- Кадом асаратонро бештар барои мутолиа тавсия медиҳед?

- Хонанда ҳамеша худ асари писандидаи худро пайдо ва мутолиа мекунад.

55.- Ба назаратон адабиёт қудрати тағйир додани тафаккури одамонро дорад?

- Бале, адабиёт такондиҳанда аст ва имкони тағйир додани одамону зиндагиро дорад.

56.- Буд жанри дигари адабиёт, ки хостед ба он низ даст занед?

- Не. Ба ҳеҷ жанри дигар даст задан немехоҳам.

57.- Кадом қаҳрамони асарҳоятонро худ зиёдтар меписандед?

- Онҳо ҳар яке чун фарзанд гаштаанд ва ҳамаи онҳоро дӯст медорам.

58.- Ҳамчун эҷодкор кадом фасли солро меписандед?

- Рӯзҳои баҳориро зиёдтар дӯст медорам.

59.- Адабиёти имрӯзаи мо қонеъкунанда аст?

- Адабиёт аз мавҷудият то кунун дар ҳар давр қонеъкунанда аст.

60.- Ба андешаи шумо чаро имрӯз майдони насри мо пур нест?

- Замони ҷавон будани мо аз ҷониби насли калонсоли адибон барои мо ғамхориҳои зиёд мешуд. Шояд имрӯз ин гуна лутф ба адибони навқалам аз ҷониби мо кам аст. Ҳамчунин адибони ҷавони мо аз асарҳои нависандагони беруна кам мутолиа мекунанд ва аз пайдо шудани баъзе чизҳо дар назм ва наср ноогоҳанд. Мо шогирдони насли пешин будем, ки бори насри имрӯзро ба дӯш дорем. Аммо талошҳои насли ҷавон низ умедворкунанда аст.

61.- Кадом адибро дӯсти қарини худ мешуморед?

- Оғоз аз Абдулҳамид Самад ҳамаи адибонро дӯстони худ мешуморам.

62.- Имрӯз оё ҳамбастагӣ миёни адибони ҷавон вуҷуд дорад?

- Шояд бошад. Аммо ман орзу мекунам онҳо низ чун насли мо бо ҳам қарин бошанд.

63.- Адибони мо имрӯз бояд ба кадом мавзӯъҳо таваҷҷуҳ кунанд?

- Ба мавзӯъҳое, ки имрӯзист ва ба дарди хонанда мехӯрад.

64.- Фардои адабиётамонро чӣ гуна дидан мехоҳед?

- Бо пешравиҳою дигаргуниҳои тоза ва беҳтару хубтар.

ПАЙРОҲАИ АНДЕША
Ё чанд ҳарфе аз сиришти адиб

65.- Худро бо як ҷумла шиносонед?

- Ман як нафаре аз шумоям.

66.- Аз кӯдакӣ чӣ бештар дар ёд мондааст?

- Рӯзҳои вазнини бепадарӣ.

67.- Боре эҳсоси сахти гуноҳ кардаед?

- Албатта.

68.- Аз кадом инсонҳо бештар ҳарос доред?

- Аз дурӯягон.

69.- Чӣ шуморо аз мушкилӣ раҳо месозад?

- Сабр.

70.- Аз худ боре хаста шудаед?

- Бале.

71.- Чиро дар инсонҳо меписандед?

- Ростиро.

72.- Барои муваффақ шудани як инсон чӣ монеа мегардад?

- Талош надоштан.

73.- Аз кадом амалатон эҳсоси пушай-монӣ кардаед?

- Аз он, ки аз истеъдоди эҳдонамудаи Худо кам истифода кардааму кам навиштаам.

74.- Кӯдакиро хоб мебинед?

- Бале. Хоби ширин.

75.- Ватан аз нигоҳи Кароматуллоҳи Мирзо чист?

- Ватан Модар аст ва чун модар ҳамеша бояд гиромӣ дошта шавад.

76.- Имрӯзҳо сари чӣ бештар меандешед?

- Сари эҷодҳои тоза.

77- Чӣ андеша азиятатон медиҳад?

- Метарсам, ки барои анҷом додани баъзе аз навиштаҳоям фурсат наёбам.

78.- Дар ин 80 сол чӣ бештар буд ғусса ё шодӣ?

- Ҳарду баробаранд.

79.- Боре умри тай намудаатонро бефоида хондаед?

- На.

80.- Охирин ҳарфи Шумо барои хонандагонатон чист?

- Мехоҳам зиндагие, ки имрӯз дорему осудаҳолона мезием, ҷовидонӣ бошад.