Мақоми “Шашмақом” мудом махсус аст дар рӯзгори ӯ. Ӯро ин мусиқӣ ҳамдам буда ҳарҷо. Ӯ ҳамнавост бо “Шашмақом”. Ҳамроҳ, ҳамҷӯр, ҳамово. Ин аст, ки ин жанрро месарояду мешиносонад, мепарастаду меситояд. Хуршед Иброҳимзода мақомсароест мақомдор.

Чанде пеш кишвари ҳаммарзу ҳамфарҳанги мо Узбекистон ташаббускор буд озмуни байналмилалии “Мақом”-ро. Тоҷикистонро буд муаррифгар дар ин жанри лаззатофар Хуршед Иброҳимзода. Ҳунари ӯ арзанда арзёбӣ шуду шуморида шуд шоиста. Насибаш шуд аввалинмақоми ин озмун. Ифтихор офарид барои ҳамватани худ.

Ӯ феълан корманд аст дар ансамбли давлатии “Шашмақом”-и ба номи Фазлиддин Шаҳобови Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Консерваторияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба номи Талабхӯҷа Сатторов.

Суҳбате намудем бо ин мақомсарои мумтоз ва шунидему нигоштем бардошту таассуроти ӯро аз ҷараёни ин озмун.

- Баъзеҳо мегӯянд ҳунармандон танҳо баъди сазовор шудан ба дас-товарде мавриди таваҷҷуҳи ҳамагӣ қарор мегиранд. Воқеан чунин аст?

- Албатта шукр, ки чунин озмунҳо ҳастанду бо ин баҳона бештар аз ҳар ҷое тамос мегиранду аз ҳоламон пурсон мешаванд. Хушбахтона, ман ҳеҷ гоҳе бе таваҷҷуҳ набудаму аз ин гила ҳам надорам. Баъзан нодида гирифтанҳо ҳастанд, ки ба он онҳо камтар бояд аҳамият дод.

- Ба озмуни “Мақом” чӣ гуна роҳ ёфтед?

- Тариқи шабакаҳои иҷтимоӣ эълон нашр шуд, ки дар Узбекистон дуввумин форуми байналмилалии мақом баргузор мешавад ва дар доираи он озмуни “Мақом” доир хоҳад шуд. Аввалин форум соли 2018 баргузор шуда буд. Ман худро номнавис кардам ва баъдан ба ман дар робита шуданду маълумотҳои лозимиро ирсол кардам. Дар озмуни имсола аз 16 давлати дунё зиёда аз 90 иштирокчӣ ҳунарнамоӣ карданд. Онҳо хеле боис-теъдоду ҳирфаӣ буданд. Аввалан бовариамон ба худ зиёд буд. Аммо дар рӯзҳои якуму дуюм каме дилмонда шудем. Ду нафар ҳунармандони дигар давлатҳо баромад мекарданду як дастаи ҳунарии худи Узбекистон. Онҳо барои иштирок кардан ба ин озмуни байналмилалӣ қаблан дар дохили кишвари худ озмун доир карда, беҳтаринҳоро интихоб намудаанд. Ҳунармандони дигар кишварҳо низ хеле касбӣ мақомхонӣ карданд. Аз ин рӯ, ба хулосае омадем, ки шояд ҷое насибамон нашавад. Аммо ҳадафи мо ҳамин буд, ки лоақал ҳунару истеъдоди худ ва мусиқии суннатии тоҷикро назди ҳакамону тамошобинон нишон диҳем. Хушбахтона, дар миёни ин ҳама кишварҳо мақоми аввал сазовори мо шуд, ки фикр мекунам тамоми ихлосмандону пайравони мусиқии ниёгонамон “Шашмақом” аз ин хушнуд шуданд.

- Пас, омили дилмондагию дилшикастагиҳо чӣ буд?

- Саҳна барои ҳунарманд ҷойи муқаддас аст ва ҳар гоҳи баромадан ба он ӯро эҳсоси аҷибе фаро мегирад. Хусусан, рӯ дар рӯи аъзои ҳакамон баромад намудан пур аз тавшишу ҳаяҷон аст. Аъзои ҳакамон аз чандин давлати ҷаҳон буданд, ки ҳар яке диду назари худро доранд.

- Иҷрои кадом талабот аз ҳама муҳим буд дар ин озмун?

- Аз рӯи низомнома ҳар як ҳунарманд бояд дар муддати 30 дақиқа як силсилаасареро аз “Шашмақом” иҷро кунад. Ҳамчунин, ба тарзи ҳунарнамоӣ дар рӯи саҳна, бо навозандагон ҳамовоз шудан ва интихоби либос низ диққати ҷиддӣ дода шуд. Ман силсилаасари навро бо номи “савти ушшоқ” ва бо матнҳои Сайидо “тавқинчаи савти ушшоқ” Туғрал “фурӯғи савти ушшоқ”, Ҳофизи Шерозӣ “соқиномаи савти ушшоқ” ва як суруд “уфари шикастаи наво” бо матни Фонӣ ва суруди охирин “ушшоқи Содирхон” ғазали Ҷомӣ ҳунарнамоӣ кардам. Қаблан дар якҷоягӣ бо навозандагон машқи овоз карда, омодагӣ медидем.

- 10 ҳазор доллари амрикоӣ маблағи каме нест, ки бо ҳунаратон соҳиби он шудед. Сарфи чӣ хоҳад шуд ин маблағ?

- Воқеан, дар ин озмун ғолибон хуб қадрдонӣ шуданд. Ҷойҳои ифтихорӣ бо мукофотпулӣ қадрдонӣ шуда, ба ҷойҳои сеюм 5 ҳазор доллар, ҷойи дуввум 7 ҳазор доллар, ҷойи якум 10 ҳазор доллар тақдим карданд. Шоҳҷоизаи озмун 15 ҳазор доллар буд. Маблағи бадастоварда барои рушди ҳунару фароҳам овардани шароити хубтари эҷод сарф мешавад. Мехоҳам асбобҳои мусиқии нав харидорӣ кунем, либосҳои нав дӯзонем, то дар оянда сатҳи санъатамон боз ҳам баландтар шавад.

- Иштирокчиёни озмуни байналмилалии “Мақом” аз мақоми ин мусиқии суннатӣ дар кишварашон чӣ мегуфтанд?

- Масалан, дар Узбекистон ин жанрро хеле хуб қабул доранд. Он ҷо ансамблҳои зиёди шашмақомхонӣ фаъолият мекунад. Дар кишварҳои дигар низ ҳамин гуна. Дар Тоҷикистон низ хушбахтона таваҷҷуҳ ба ин жанр ҳамеша буду ҳаст. Баргузории озмунҳо, хусусан озмуни ҷумҳуриявии “Тоҷикистон - ватани азизи ман” мусоидат мекунад барои кашфи истеъдодҳои нав. Агар як нафар ҷавон ҳам пайдо шавад, муҳим ки ӯ ҷавон аст ва метавонад бо шавқу шӯр ҳунари худро сайқал диҳад.

- Пас, ин андешае, ки мегӯянд ҷавонон имрӯз аз “Шашмақом” дуранду ин мусиқиро намешунаванд, нодуруст аст?

- Барои он ки ҷавонон “Шашмақом” гӯш кунанд, бояд онҳоро бо ин жанр ба воя расонд. Агар дар хона ин мусиқӣ садо диҳад, пас фарзанди он оила метавонад сароянда ва муаррифгари “Шашмақом” ё шунавандаи ҳамешагии ин жанри суннатӣ гардад.

Сайёраи ҚИЁМИДДИН, “ҶТ”