“То замони дар қайди ҳаёт будани апаи Нигина таҷлили зодрӯзамро дӯст медоштам. Чунки ҳамеша зодрӯзи маро мунтазир мешуданд. Болопӯши гарми зимистонаи худро дар рӯзи таввалуди ман бадар мекарданд ва мегуфтанд, ки баҳор бо зодрӯзи Муҳаррамаҷон меояд. Баъди аз даст додани устод шавқи рӯзи зодрӯз аз дили ман рафт, зеро дигар ин сухани ширини апаи Нигинаро намешунавам”.

Муҳаррама Шарифова сарояндаест маҳбубу писандида. Халқӣ месарояду миллӣ ба бар мекунад. Ин аст, ки шинохта шуда ҳамчун бонуи ширинлаҳн, заминӣ ва зиёд самимӣ. Ҳунараш қадр шуда соли 2006 бо унвони Ҳунарпешаи шоистаи Тоҷикистон ва соли 2021 сазовораш донистанд ба ин унвон - Ҳунарпешаи халқии Тоҷикистон.

Имрӯз - 20 феврал ин бонуи ҳунар мелод дораду истиқбол мегирад соли ҷадидеро дар рӯзгорро. Бо ин баҳона хабарнигори рӯзномаи “Ҷавонони Тоҷикистон” бо ӯ ҳамсуҳбат шуд.

- Солҳо мегузаранд, одамон дигар мешаванд, аммо Муҳаррама Шарифова ҳамон гунае монда ки буд. Бо ба бар кардани либосҳои оддию хоксорона ва рафтори тоҷикона. Чӣ шуморо бетағйир нигоҳ медорад?

- Шояд сабаб ин аст, ки аслан дигар шудан намехоҳам. Баъзан дӯстон эродҳо низ мегиранд ва мегӯянд, ки бо бузургтар шудани синну сол ва гирифтани унвонҳои баланд акнун баъзе хислатҳоро тарк намоям. Аммо пайваста ба он назарам, ки бигзор маро мардум ҳамон гунае ки дидаанду пазируфтаанд, то абад ҳамон тавр бубинанд. Маро бештар ба бар кардани либосҳои миллӣ хуш меояд. Ҳарчанд либосҳои бисёр зебою хуштарҳ ҳам напӯшам, аммо бо ҳамон либоси оддии худам хеле роҳатам ва мехоҳам тафовуте миёни дар саҳна будану берун аз он надошта бошам.

- Аммо мегӯянд дар кӯдакӣ рафтори шумо бештар шабоҳат дошт ба писарбачаҳо ва шояд наз-дикон ояндаи шуморо тасаввур намекарданд чунин...

- Бале. Кӯдакиро чунин паси сар кардам. Вале вақте сурудҳои халқиро бисёр шунидам, бо эҷоди устод Нигина Рауфова бештар ошно шудам ва моҳияти санъати халқиро дарк намудам, рафторҳои кӯдакиро тарк кардам. Чунки сурудҳои халқиро наметавон бо либоси дигару рафтори дигар сароид. Ман мехоҳам ҳамаи духтароне, ки дар кӯдакӣ мисли писарбачаҳо буданд, бо бузург шудан кӯшиш кунанд чун бонувон боназокатона рафтор намоянд. Яъне, хислатҳои он айёмро тағйир додам, аммо баъдан дигар хостам ҳамоне бошам, ки мардум дар аввал маро мешинохтанд.

- Воқеан, ҳаводории беҳад ба санъати сарояндаи маъруфи тоҷик, Ҳофизи халқии Тоҷикистон шодравон Нигина Рауфова шуморо овард ба дунёи ҳунар. Аввалин дидор бо ӯ кай буду чӣ гуна?

- Ман дар оилаи санъатдӯст ба воя расидаам. Ҳамин буд шояд, ки садои мусиқӣ, аз ҷумла сурудҳои устодон Одина Ҳошимов ва Нигина Рауфова ҳамеша дар хонадони мо баланд буд. Ҳар суруди апаи Нигинаро бо ҳушу гӯш мешунидам ва дарҳол аз худ мекардам. Муҳити хонаводагӣ ва дуои хайри волидон кумакам карду омадам барои таҳсил ба Донишкадаи фарҳанг ва санъати ба номи Мирзо Турсунзода. Барои расидан ба дидори устод чор солро мунтазир шудам. Чунки дар курси чорум барои таҷрибаомӯзӣ бояд ба Кумитаи телевизион ва радио мерафтем. Билохира ба ин рӯз расидам. Ҳангоми салому дуруд кардан бо ҳунармандони кумита маро ларзае фаро гирифта буд. Вақте ҳама машғули сурудхонӣ буданд, ман танҳо апаи Нигинаро тамошо мекардам. Ҳамин гуна, чанд рӯз сипарӣ шуд. Аммо ман ҳеҷ аз нигоҳ кардани тарзи рафтору гуфтор ва сурудхонии устоди азиз серӣ надоштам.

- Пас аввалин суҳбатро мавзуъ чӣ буд?

- Вақте барои қабули ҳунармандон ба ансамбли навтаъсиси “Дарё” озмун эълон шуд, як рӯз апаи Нигина маро даъват карданд ва пурсиданд, ки дар ин озмун номнавис кардаам ё не. Ман, ки ин фикрро умуман дар сар надоштам, гуфтам, ки ман куҷою аъзои ин гуна ансамбл шудан куҷо? Чунки он замон дохил шудан ба чунин ансамблҳо орзуи ҳар нафар буд. Аммо устод исрор карданд, ки иштирок кунам. Ҳамин тавр, дар озмун суруди “Доғи дил”- и худу “Рози дил”-и апаи Нигинаро, ки ҳарду аз оҳангҳои устодам Ҳаким Маҳмудов буданд, сароидаму ба ин ансамбл шомил шудам.

Акнун ним баст корманди ин гурӯҳи ҳунарӣ будам. Аммо ҳамоно шуғли дӯстдоштаам тамошои апаи Нигина буд. Мисле ки ба мақсадам дидани устод расидааму дигар чизе лозимам набуд. Ин аз чашмашон дур намонду рӯзе боз ҳамроҳам ҳамсуҳбат шуда гуфтанд, ки агар хоҳӣ ман хурсанд шавам, заҳмат кашу суруд эҷод кун. Туро ин ҷо ҳамчун сароянда қабул кардаанд ва исбот кун, ки сарояндаи хуб буда метавонӣ. Ин сухани устод зиёд таъсирам карду суруди “Домани ишқ”-ро сароидам ва эҳсос кардам, ки каме қаноатманд шуданд. Бо ин суруд, ки аз ҷониби мардум хуб қабул шуда буд, дар аввалин консерти дастаи ҳунарии “Дарё” баромад кардам. Воқеан, дар рафтан ба ҷодаи ҳунар апаи Нигина роҳнамои ман буданд. Хушбахтона, бо ин суруд дуои аввалин думбранавози машҳури кишвар, устод Ҳаким Маҳмудовро ҳам гирифтам.

- Баъдан хеле ба ҳам қарин шудеду самимӣ. Чиро бештар меписандидед дар вуҷудашон?

- Ҳар чизе ки дар вуҷуди эшон буд, бароям писанд буд. Хоксору зиндадил буданд. Бо вуҷуди дар синну сол бузург буданашон баъзе чизҳоро аз ман мепурсиданд. Мегуфтанд ман ба фарзандонам дуо доданро аз Муҳаррама ёд гирифтам. Чунки ман ҳар субҳ ба фарзандонам нигоҳ накарда ба ҷавонӣ дуо медодам. Фикр мекардам, ки оё фардо ҳастам ё не, пас ҳар рӯз бояд хостаҳоямро нисбаташон бигӯям. Рақсҳои апаи Нигинаро бисёр дӯст медоштам, аммо ҳеҷ натавонистам онро аз худ кунам. Вале устод мегуфтанд, ки ин муҳим нест. Муҳим, ки дар саҳна тарзи истоди хубу ҳанармандонае дошта бошӣ. Ман шояд аз камтарин сарояндагонам, ки рақсида наметавонам.

- Вопасин суҳбат бобати чӣ мавзӯе буд?

- Панҷ шаш рӯз пеш аз маргашон даъватам карданд наздашон ва гуфтанд, ки боз ягон рӯз либоси миллиро напартоӣ. Гуфтам ман дар ҷавонӣ ин корро накардам, акнун дар идома низ намекунам. Илова кардам, ки фаромӯш накунед, маро шогирди кӣ мегӯянд.

“МУҲАРРАМА” ОХИРИН КОРИ КОРГАРДОНИИ САЙФ РАҲИМЗОД

- Сурудҳои филми “Ашк ва шамшер” шуморо бештар шинохтатар сохт ба мардум. Мегӯянд ҳарчанд довталабон зиёд буданд, аммо коргардони филм Тоҳир Собиров намехост ҷуз шумо каси дигаре сарояд онҳоро...

- Баъд аз сароидани ин сурудҳо устод як тавсияи бисёр хубе ҳам дода буданд бароям. Гуфтанд, ки бисёр хуб аст, ки дар тақлид ба Нигина Рауфова суруд месароӣ, аммо талош кун, сабку услуби худатро пайдо кунӣ ва худат бошӣ. Дигар талош кардам бо гузаштан аз мактаби апаи Нигина Муҳаррама Шарифова бошам. Устод Фаттоҳ Одинаев ин сурудҳоро ба ман пешниҳод карданд, ки хеле шуниданӣ буд. Бадеҳаи “Хирмани гул”-ро якҷоя бо шодравон Қурбоналӣ Абдуллоев сароидем. Аммо дар филм суруд бо садои ману Мурод Сафаров ҷо шуд.

- Воқеан сабаби ин тағйири садоҳо чӣ буд?

- Ин суруд барои мувофиқ будан бо фазои саҳнаи филм бояд танҳо бо як ё ду асбоби мусиқӣ ва бо садои сирф халқӣ сароида мешуд. Аммо садои шодравон Қурбоналӣ Абдуллоев каме замонавитару аз Мурод Сафаров хеле халқитар буд. Устодон чунин гуфтаанд. Ҳамин гуна ин бадеҳаро фақат як маротиба барои филм бо Сафар Муродов сароидем, дигар ҳама ҷо бо Қурбоналӣ онро иҷро мекардем.

- Сайф Раҳимзоди Афардӣ филме таҳия карда дар бораи шумо. Тавлиди он чӣ гуна қисса дорад?

- Соли 1998 Сайф Раҳимзод, раиси Кумитаи телевизион ва радио таъин шуд ва супориш дод, ки ҳамаи ҳунармандони кумита чор суруд сабт карда пешниҳод кунанд. Ӯ мехост донад, ки кадом сарояндагон дар ансамблҳо фаъолият доранд. Ман низ чор суруд пешниҳод кардам. Ба устод писанд омадааст ва худашон хостанд, ки дар арафаи зодрӯзам филме омода кунанд. Ҳамин тавр, филми “Муҳаррама” дар ҳаҷми 35 дақиқа бо муаллифии рӯзноманигор Нигинаи Мӯъмин омода шуд. Ин охирин кори коргардонии Сайф Раҳимзод буд.

ГУЗАШТАН АЗ ДИЛИ “ДАРЁ” ВА РАСИДАН ТО “ЧАМАН”-И ҲУНАР

- Соли 1989 бо таъсиси ансамбли “Дарё” шумо корманд шудед дар он. Ҳарчанд аксари он ҳунармандоне, ки бо ҳам фаъолият мекардед, рафтанд аз ин ансамбл, аммо шумо ҳамоно ҳастед он ҷо. Чӣ шуморо то ҳол доштааст дар “Дарё”?

- Ман он замон ҷавонтарин ҳунарманди ин ансамбл будам. “Дарё”-ро зиёд дӯст медорам ва ҳеҷ хоҳиши рафтан аз онро накардаам. Ҳарчанд баъдан дар дигар ҷойҳо низ корманд шудам, аммо пурра аз “Дарё” нарафтам ва ним баст он ҷо ҳам кор мекунам. Баъзе устодон бо расидан ба синни нафақа аз “Дарё” рафтанд. Баъзеи дигарро аз даст додем, ки руҳашон шод бошад.

- Эҳсоси танҳоӣ намекунед бидуни онҳо?

- Ҳарчанд аз дӯстони қадимӣ ҳастанд чанд нафаре ва ҳунармандони ҷавон ҳам хубу меҳрубонанд, аммо шояд худро танҳо эҳсос кардам, ки аз як басти корӣ ба ним баст гузаштам.

- Замони роҳбарии Ҳунарпешаи халқии Тоҷикистон Саидқул Билолов “Дарё” дар авҷи маҳбубият қарор дошт. Рафтани устод ба ансамбл чӣ таъсире гузошт?

- Устод Саидқул Билолов роҳбари сахтгир ва нозукбин буд. Ман мехостам устод ҳамчун мушовир ҳамин ҷо мемонданд. Роҳбари ҳозираи ансамбл Фарҳоди Зикиров низ хеле бомаҳорат аст. Ӯ мехоҳад акнун “Дарё” наву замонавӣ ва ҷавобгӯ ба талаботи имрӯза бошад.

- Бо вуҷуди оне ки кормандони ансамбли “Дарё” аксаран ҷавононанд аммо ҷо доштанатон дар сурудҳои ин ансамбл исботгари он аст, ки ҳанӯз соҳибмақомед он ҷо. Яке аз онҳо суруди маҳбуби “Решапайванд” аст, ки қисматеро шумо иҷро мекунед...

- Баробари нав шудани роҳбари бадеии ансамбли “Дарё” ман наздаш рафтам ва гуфтам, ки ҷавонони соҳибистеъдод зиёданд ва агар ман лозим набошам, бе ҳеҷ ранҷиш худам меравам. Аммо роҳбари ансамбл Фарҳод Зикир гуфт, ки шумо ҳамеша лозимед ва шукр имрӯзҳо низ дар сароидани беҳтарин сурудҳо иштирок мекунам.

- Чандест роҳбари бадеии ансамбли “Чаман”-и Филармонияи давлатии Тоҷикистон ба номи А.Ҷураевро ба дӯш доред. Корро аз чӣ шуруъ кардед ва ҳоло банди кадом корҳоед он ҷо?

- Аввалан архиви ин ансамблро ҷустуҷӯ карда, онро омӯхтам. Маълумам шуд, ки як зумра ҳунармандони маҳбуби мо замоне корманди “Чаман” будаанд. Баъдан кӯшиш кардам ҳунармандони ҷавонро ба кор ҷалб кунам ва фазои кориро хубу бароҳат созам. Мехоҳам суруду оҳангҳои пешинро зинда кунам. Имрӯзҳо барои як консерти ҳисоботӣ омодагӣ мебинем ва дар моҳи март қарор аст онро пешниҳод кунем.

- Чаро ансамблҳои ҳунарии мо имрӯз чун қабл маҳбубият надоранд?

- Ман ҳамеша муқобили ин гуфтаам, ки мегӯянд нотакророн нес-танд ва ҳар касе ҷойи каси дигарро гирифта метавонад. Нотакророн вуҷуд доранд. Ҷойи устодони санъати моро касе гирифта наметавонад. Онҳо бо вуҷуди набудани техникаву техналогияи нави сабт хеле олӣ ва шуниданӣ месароиданд.

- Пас миёни санъаткорони ҷавон нотакрорҳо нестанд?

- Сарояндагони ҷавони боистеъдод зиёд дорем. Ман ҳамеша эътироф мекунам он сарояндае, ки бо ҳунар ва талошҳои танҳо худаш расидааст ба ҷое. Дорем сарояндагоне, ки мардум дӯсташон медоранду маҳбубанд, аммо аксари онҳо мутаассифона кормандони ансамблҳои давлатӣ нестанд. Агар чунин шавад ҳунарашон бештар рушд мекунад ва метавонанд сарояндагони касбӣ гарданд.

- Шумо аз он сарояндагонед, ки зиндасароӣ бидуни мушкилист шуморо. Аммо аввалин консерт соли 2014 буду то ҳол дигар тамошобини чунин барномаи консертии шумо нашудаем...

- Воқеан, ин ягона консерти ман аст. Бисёр мехостам бо ансамбли “Дарё” боз чунин консерте баргузор кунам. Аммо мутаассифона банди дигар корҳо шудему натавонистем онро анҷом диҳем. Акнун бо ансамбли “Чаман” шояд рӯзе чунин барномаи консертие иҷро кунем.

Сайёраи ҚИЁМИДДИН, “ҶТ”