ИҚТИСОД
Ҷумъа 19 Апрел 2024 10:54
Тоҷикистон ҳамчун кишвари соҳибистиқлол дар марҳалаи рушди босубот қарор дошта, дар арсаи сиёсат ва иқтисодиёти ҷаҳонӣ мавқеи худро рӯз ба рӯз устувор гардонида истодааст.
Эмомалӣ Раҳмон
Яке аз самтҳои афзалиятноки сиёсати иқтисодии Ҳукумати мамлакат ин беҳтар намудани фазои соҳибкориву сармоягузорӣ маҳсуб меёбад. Бо ин мақсад аз ҷониби Ҳукумати кишвар як қатор санадҳои меъёриву ҳуқуқӣ таҳия гардида, имрӯз мавриди амал қарор доранд. Яке аз чунин санадҳои муҳим Барномаи давлатии соҳибкорӣ барои солҳои 2012-2020 мебошад, ки ба соҳибкорон имкон медиҳад, бо гирифтани қарзҳои имтиёзнок фаъолияти худро ривоҷ диҳанд. Ҳамчунин, амалишавии ин ҳуҷҷат ба коҳиш ёфтани миқдори андозҳо низ мусоидат менамояд.
Бо мақсади муайян намудани дурнамои рушди иқтисодиву иҷтимоии кишвар Стратегияи миллии рушди Тоҷикистон барои то соли 2030 таҳия гардидааст, ки тибқи он се ҳадафи миллии мамлакат – таъмини истиқлолияти энергетикӣ, раҳоӣ аз бунбасти коммуникатсионӣ ва таъмини амнияти озуқаворӣ ҳамчун вазифаҳои аввалиндараҷаи Ҳукумат боқӣ мемонанд.
Тавре аз суханрониҳои Пешвои миллат, Президенти мамлакат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вохӯриву мулоқотҳои ҳамасолаашон бо соҳибкорону сармоягузорони мамлакат бармеояд, барои осону сода намудани кори соҳибкорон як қатор тадбирҳо, аз қабили ислоҳот дар низоми андозбандӣ ва кам кардани андозҳо, содагардонии барасмиятдарории амалиёти содиротиву воридотӣ ва транзитӣ барои назорати воситаҳои нақлиёт ва молҳо дар сарҳадот, муҳайё кардани захираҳои молиявӣ амалӣ карда шудаанд.
Саҳми паёмҳо ва вохӯриҳои ҳамасолаи Сарвари мамлакат дар рушди тамоми соҳаҳо, аз ҷумла иқтисодиёту иҷтимоиёт бузург аст. Онҳо ба рушди соҳибкорӣ таъсири мусбат расонда, барои беҳтар гардидани сатҳи зиндагии мардум мусоидат менамоянд. Ҳамасола бунёди корхонаҳои саноатӣ, истеҳсолӣ ва дар ин замина ҳарчи бештар фароҳам гардидани ҷойҳои нави корӣ ба мушоҳида мерасад.
Аз ҷониби Ҳукумати кишвар бо мақсади беҳтар гардонидани фазои сармоягузорӣ дар соҳаи саноат ва баланд бардоштани иқтидори содиротии кишвар солҳои 2014-2020 давраи дастгирии соҳибкории истеҳсолӣ ва рушди саноат дар самти коркарди ашёи хоми ватанӣ эълон шудааст. Ҳадаф аз ин иқдомот ҷалби ҳарчи бештари сармоя, ташкили корхонаҳои истеҳсолӣ бо воридоти технологияҳои пешрафта, зиёд кардани ҳаҷми истеҳсоли маҳсулоти содиротӣ, рушди иқтисодии мамлакат ва фароҳам овардани ҷойҳои иловагии корӣ мебошад. Барои сохтмони иншооти муҳими иқтисодӣ, воридоти таҷҳизоту технологияи замонавӣ низ як қатор имтиёзҳо муқаррар гардидаанд, ки омили дигари дастгирии соҳибкорӣ маҳсуб меёбанд.
Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни мулоқот бо соҳибкорон ва сармоягузорон нақши соҳибкоронро дар беҳдошти сатҳи зиндагии аҳолӣ мусбат арзёбӣ намуда, аз ҷумла қайд намуда буд: “Мо бояд ифтихор кунем, ки Тоҷикистон ҳамчун хонаи умед ва орзуҳои тоҷикони дунё дар пеши чашмони мову шумо ва тавассути заҳмати содиқонаи мардуми шарифи кишвар, аз ҷумла соҳибкорони бонангу номуси Ватан, бунёд мегардад”. Дар ҷавоб ба ғамхориву дастгирии пайвастаи Ҳукумати мамлакат, бо ташаббус ва иқдоми созандаи соҳибкорон садҳо иншооти истеҳсолӣ, таълимӣ, тандурустӣ, нақлиётӣ, энергетикӣ ва варзишиву фарҳангӣ сохта, ба истифода дода шудаанд. Дар ин росто дастгирӣ ва кӯмаки соҳибкорон ба мардуми эҳтиёҷманд, бахусус ятимону маъюбон ба ҳукми анъана даромадааст.
Бо мақсади дастгирии воқеии соҳибкорон ва дастрасии онҳо ба воситаҳои қарзӣ Ҳукумат аз ҳисоби буҷети давлатӣ “Фонди дастгирии соҳибкорӣ” – ро таъсис дод, ки ба он аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағҳои муайян равона карда мешавад. Дар назар аст, ки маблағи фонди мазкур то соли 2020 ба 1 миллиард сомонӣ расонда шавад. Аз ҳисоби фонди мазкур ҳамасола ба субъектҳои зиёди соҳибкории истеҳсолӣ қарзҳои имтиёзнок бо фоизҳои паст дода мешаванд. Инчунин, аз ҳисоби бонкҳо ва ташкилотҳои маблағгузории хурд низ ба субъектҳои соҳибкории истеҳсолӣ чунин қарзҳои имтиёзноки дарозмуддат дода мешаванд.
Бояд гуфт, ки имрӯз ягона манбаи даромад барои фаъолияти соҳибкории ҷавонон ҳамин ташкилотҳои қарзӣ мебошанд. Тавре худи соҳибкорон иброз медоранд, агар гирифтани қарз то андозае ба осон гардидани кори соҳибкорон замина гузорад, аз ҷониби дигар соҳибкорони ҷавонро фоизи нисбатан баланди ин қарзҳо нигарон намудааст. Аз байн бурдани мушкилоти дар самти фаъолияти соҳибкории ҷавонон ҷойдошта ва ҷалби ҷавонони болаёқат ба ин намуди фаъолият дар пешрафти иқтисодиёти кишвар таъсири зиёд мегузорад, зеро қисми бештари аҳолии кишварро ҷавонон ташкил медиҳанд.
Имрӯз ҷавонони мо ба соҳибкорӣ шавқу рағбати зиёд доранд. Маҳз замони соҳибистиқлолӣ ва фазои мусоиди соҳибкорӣ имкон фароҳам овард, ки ҷавонон дар ин самт муваффақ гарданд. Тавре маълум аст, машғул шудан ба фаъолияти соҳибкорӣ осону бе мушкилӣ набуда, талошу заҳматҳои шабонарӯзиро тақозо мекунад. Ҳар нафаре, ки майли соҳибкор шудан дорад, бояд қабл аз ҳама нақшаи фаъолияти худро тарҳрезӣ намояд, чунки пурра надонистани талаботу меъёрҳои дурусти фаъолияти соҳибкорӣ шахсро аз роҳи муваффақият дур мегардонад.
Дар Тоҷикистон дар баробари соҳибкории истеҳсолӣ соҳибкории тиҷоратӣ низ рушд намудааст, вале таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки бо вуҷуди мушкилот дар самти таъминот бо таҷҳизоти зарурии техникӣ, майли ҷавонон ба соҳибкории истеҳсолӣ бештар аст.
Бо мақсади баланд бардоштани малакаи касбии ҷавонони соҳибкор ва онҳое, ки ба ин намуди фаъолият машғул шудан мехоҳанд, дар назди Кумитаи ҷавонон, варзиш ва сайёҳии мамлакат КВД “Клуби соҳибкорони ҷавон” таъсис дода шудааст, ки пайваста корҳои омӯзиширо бо ин қишри ҷомеа ба роҳ монда, аз ҷониби мутахассисони ин ниҳод роҳҳои гуногуни ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул шудан ба ҷавонон омӯзонида мешаванд.
Омӯхтани таҷрибаи ҷавонони соҳибкори кишварҳои хориҷ аз манфиат холӣ нест. Аз ин рӯ, ниҳодҳои мутасаддии мамлакатро мебояд дар самти такмили донишҳои соҳибкорони ҷавони ватанӣ дар хориҷи кишвар ва бозомӯзии онҳо барномаҳои хурду бузург таҳия намоянд. Ин иқдом ҷавонони соҳибкорро руҳбаланд сохта, барои дар фаъолияти соҳибкории худ ворид намудани таҷрибаи пешқадами ҷаҳонӣ ва бо ин роҳ ба даст овардани манфиатҳои иқтисодӣ мусоидат менамояд.
Мубодилаи таҷриба миёни соҳибкорони ҷавони ватанӣ ва хориҷӣ бояд дар сатҳе ба роҳ монда шавад, ки беосеб ва манфиатовар бошад. Ин аз як тараф агар барои рушди соҳибкорӣ мусоидат намояд, аз тарафи дигар риштаҳои дӯстиро байни ҷавонони кишварҳои гуногун мустаҳкам месозад.
Шаҳло ЭШОНОВА, "ҶТ"
Эмомалӣ Раҳмон
Яке аз самтҳои афзалиятноки сиёсати иқтисодии Ҳукумати мамлакат ин беҳтар намудани фазои соҳибкориву сармоягузорӣ маҳсуб меёбад. Бо ин мақсад аз ҷониби Ҳукумати кишвар як қатор санадҳои меъёриву ҳуқуқӣ таҳия гардида, имрӯз мавриди амал қарор доранд. Яке аз чунин санадҳои муҳим Барномаи давлатии соҳибкорӣ барои солҳои 2012-2020 мебошад, ки ба соҳибкорон имкон медиҳад, бо гирифтани қарзҳои имтиёзнок фаъолияти худро ривоҷ диҳанд. Ҳамчунин, амалишавии ин ҳуҷҷат ба коҳиш ёфтани миқдори андозҳо низ мусоидат менамояд.
Бо мақсади муайян намудани дурнамои рушди иқтисодиву иҷтимоии кишвар Стратегияи миллии рушди Тоҷикистон барои то соли 2030 таҳия гардидааст, ки тибқи он се ҳадафи миллии мамлакат – таъмини истиқлолияти энергетикӣ, раҳоӣ аз бунбасти коммуникатсионӣ ва таъмини амнияти озуқаворӣ ҳамчун вазифаҳои аввалиндараҷаи Ҳукумат боқӣ мемонанд.
Тавре аз суханрониҳои Пешвои миллат, Президенти мамлакат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар вохӯриву мулоқотҳои ҳамасолаашон бо соҳибкорону сармоягузорони мамлакат бармеояд, барои осону сода намудани кори соҳибкорон як қатор тадбирҳо, аз қабили ислоҳот дар низоми андозбандӣ ва кам кардани андозҳо, содагардонии барасмиятдарории амалиёти содиротиву воридотӣ ва транзитӣ барои назорати воситаҳои нақлиёт ва молҳо дар сарҳадот, муҳайё кардани захираҳои молиявӣ амалӣ карда шудаанд.
Саҳми паёмҳо ва вохӯриҳои ҳамасолаи Сарвари мамлакат дар рушди тамоми соҳаҳо, аз ҷумла иқтисодиёту иҷтимоиёт бузург аст. Онҳо ба рушди соҳибкорӣ таъсири мусбат расонда, барои беҳтар гардидани сатҳи зиндагии мардум мусоидат менамоянд. Ҳамасола бунёди корхонаҳои саноатӣ, истеҳсолӣ ва дар ин замина ҳарчи бештар фароҳам гардидани ҷойҳои нави корӣ ба мушоҳида мерасад.
Аз ҷониби Ҳукумати кишвар бо мақсади беҳтар гардонидани фазои сармоягузорӣ дар соҳаи саноат ва баланд бардоштани иқтидори содиротии кишвар солҳои 2014-2020 давраи дастгирии соҳибкории истеҳсолӣ ва рушди саноат дар самти коркарди ашёи хоми ватанӣ эълон шудааст. Ҳадаф аз ин иқдомот ҷалби ҳарчи бештари сармоя, ташкили корхонаҳои истеҳсолӣ бо воридоти технологияҳои пешрафта, зиёд кардани ҳаҷми истеҳсоли маҳсулоти содиротӣ, рушди иқтисодии мамлакат ва фароҳам овардани ҷойҳои иловагии корӣ мебошад. Барои сохтмони иншооти муҳими иқтисодӣ, воридоти таҷҳизоту технологияи замонавӣ низ як қатор имтиёзҳо муқаррар гардидаанд, ки омили дигари дастгирии соҳибкорӣ маҳсуб меёбанд.
Президенти кишвар, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни мулоқот бо соҳибкорон ва сармоягузорон нақши соҳибкоронро дар беҳдошти сатҳи зиндагии аҳолӣ мусбат арзёбӣ намуда, аз ҷумла қайд намуда буд: “Мо бояд ифтихор кунем, ки Тоҷикистон ҳамчун хонаи умед ва орзуҳои тоҷикони дунё дар пеши чашмони мову шумо ва тавассути заҳмати содиқонаи мардуми шарифи кишвар, аз ҷумла соҳибкорони бонангу номуси Ватан, бунёд мегардад”. Дар ҷавоб ба ғамхориву дастгирии пайвастаи Ҳукумати мамлакат, бо ташаббус ва иқдоми созандаи соҳибкорон садҳо иншооти истеҳсолӣ, таълимӣ, тандурустӣ, нақлиётӣ, энергетикӣ ва варзишиву фарҳангӣ сохта, ба истифода дода шудаанд. Дар ин росто дастгирӣ ва кӯмаки соҳибкорон ба мардуми эҳтиёҷманд, бахусус ятимону маъюбон ба ҳукми анъана даромадааст.
Бо мақсади дастгирии воқеии соҳибкорон ва дастрасии онҳо ба воситаҳои қарзӣ Ҳукумат аз ҳисоби буҷети давлатӣ “Фонди дастгирии соҳибкорӣ” – ро таъсис дод, ки ба он аз ҳисоби буҷети давлатӣ маблағҳои муайян равона карда мешавад. Дар назар аст, ки маблағи фонди мазкур то соли 2020 ба 1 миллиард сомонӣ расонда шавад. Аз ҳисоби фонди мазкур ҳамасола ба субъектҳои зиёди соҳибкории истеҳсолӣ қарзҳои имтиёзнок бо фоизҳои паст дода мешаванд. Инчунин, аз ҳисоби бонкҳо ва ташкилотҳои маблағгузории хурд низ ба субъектҳои соҳибкории истеҳсолӣ чунин қарзҳои имтиёзноки дарозмуддат дода мешаванд.
Бояд гуфт, ки имрӯз ягона манбаи даромад барои фаъолияти соҳибкории ҷавонон ҳамин ташкилотҳои қарзӣ мебошанд. Тавре худи соҳибкорон иброз медоранд, агар гирифтани қарз то андозае ба осон гардидани кори соҳибкорон замина гузорад, аз ҷониби дигар соҳибкорони ҷавонро фоизи нисбатан баланди ин қарзҳо нигарон намудааст. Аз байн бурдани мушкилоти дар самти фаъолияти соҳибкории ҷавонон ҷойдошта ва ҷалби ҷавонони болаёқат ба ин намуди фаъолият дар пешрафти иқтисодиёти кишвар таъсири зиёд мегузорад, зеро қисми бештари аҳолии кишварро ҷавонон ташкил медиҳанд.
Имрӯз ҷавонони мо ба соҳибкорӣ шавқу рағбати зиёд доранд. Маҳз замони соҳибистиқлолӣ ва фазои мусоиди соҳибкорӣ имкон фароҳам овард, ки ҷавонон дар ин самт муваффақ гарданд. Тавре маълум аст, машғул шудан ба фаъолияти соҳибкорӣ осону бе мушкилӣ набуда, талошу заҳматҳои шабонарӯзиро тақозо мекунад. Ҳар нафаре, ки майли соҳибкор шудан дорад, бояд қабл аз ҳама нақшаи фаъолияти худро тарҳрезӣ намояд, чунки пурра надонистани талаботу меъёрҳои дурусти фаъолияти соҳибкорӣ шахсро аз роҳи муваффақият дур мегардонад.
Дар Тоҷикистон дар баробари соҳибкории истеҳсолӣ соҳибкории тиҷоратӣ низ рушд намудааст, вале таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки бо вуҷуди мушкилот дар самти таъминот бо таҷҳизоти зарурии техникӣ, майли ҷавонон ба соҳибкории истеҳсолӣ бештар аст.
Бо мақсади баланд бардоштани малакаи касбии ҷавонони соҳибкор ва онҳое, ки ба ин намуди фаъолият машғул шудан мехоҳанд, дар назди Кумитаи ҷавонон, варзиш ва сайёҳии мамлакат КВД “Клуби соҳибкорони ҷавон” таъсис дода шудааст, ки пайваста корҳои омӯзиширо бо ин қишри ҷомеа ба роҳ монда, аз ҷониби мутахассисони ин ниҳод роҳҳои гуногуни ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул шудан ба ҷавонон омӯзонида мешаванд.
Омӯхтани таҷрибаи ҷавонони соҳибкори кишварҳои хориҷ аз манфиат холӣ нест. Аз ин рӯ, ниҳодҳои мутасаддии мамлакатро мебояд дар самти такмили донишҳои соҳибкорони ҷавони ватанӣ дар хориҷи кишвар ва бозомӯзии онҳо барномаҳои хурду бузург таҳия намоянд. Ин иқдом ҷавонони соҳибкорро руҳбаланд сохта, барои дар фаъолияти соҳибкории худ ворид намудани таҷрибаи пешқадами ҷаҳонӣ ва бо ин роҳ ба даст овардани манфиатҳои иқтисодӣ мусоидат менамояд.
Мубодилаи таҷриба миёни соҳибкорони ҷавони ватанӣ ва хориҷӣ бояд дар сатҳе ба роҳ монда шавад, ки беосеб ва манфиатовар бошад. Ин аз як тараф агар барои рушди соҳибкорӣ мусоидат намояд, аз тарафи дигар риштаҳои дӯстиро байни ҷавонони кишварҳои гуногун мустаҳкам месозад.
Шаҳло ЭШОНОВА, "ҶТ"
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед