Ҷавонони тоҷик то куҷо аз он бархӯрдоранд?

Имрӯз яке аз масъалаҳои мубрам барои ҷавонони Тоҷикистон ин надоштани мустақилияти иқтисодӣ ба шумор меравад, ки боиси нигаронист. Коршиносон сабаби инро аз надоштани саводи молиявӣ ва муҳайё набудани ҷойҳои корӣ маънидод мекунанд. Аммо ҷавонон надоштани мустақилияти иқтисодии худро аз мустақил набудани худ медонанд.

Ҳамасола ҳазорҳо донишҷӯён донишгоҳҳои кишварро бо тахассусҳои гуногун хатм менамоянд, вале бо сабабҳои гуногун ҷои кор пайдо намекунанд. Аз ин теъдоди хатмкунандаҳо шумораи муайяне вобаста ба ихтисоси худ ва ё ғайриихтисос метавонанд ҷои кор пайдо кунанд ва то андозае мустақилияти иқтисодии худро таъмин намоянд. Инчунин, бархе аз ҷавонон новобаста ба соҳибмаълумотӣ бо сабабҳои гуногун бекор ва пойбанди волидайн мегарданд. Қисми дигар бошад, бинобар қаноатманд набудан аз даромади моҳона ва номуваффақӣ дар соҳибкорӣ рӯ ба муҳоҷират меоранд.

Соҳибкор Аъзам Аҳруллоев яке аз камтарин ҷавононест, ки тавонистааст мустақилияти иқтисодии худро пурра таъмин намояд.

Номбурда мегӯяд, мафҳуми мустақилияти иқтисодӣ дар фарҳанги мо бегона аст. Зеро агар дар кишварҳои Ғарб фарзандонро баъди 18-23-солагӣ маҷбур кунанд, ки мустақилияти иқтисодии худро ба даст оваранд, дар мо ин то 30-35-солагӣ ва баъзан вақт то охири умри волидон давом мекунад.

- Фарзанд худаш кор кунад ҳам, волидайн кӯмак мекунанд. Ҳамон оилаҳое, ки волидон даромади кам доранд, фарзандон зудтар ба мустақилияти иқтисодӣ мерасанд. Онҳо маҷбур мешаванд, барои он ки дигар имконияте нест. Танҳо ин ҳолат метавонад, шахсро барои расидан ба мустақилияти иқтисодӣ роҳнамун созад”, - мегӯяд А. Аҳруллоев.

Коршиносон бар ин назаранд, ки надоштани дониши иқтисодӣ ва ба таври мукаммал таъмин набудани ҷойҳои кор мустақилияти иқтисодии ҷавононро зери суол мебарад.

Иқтисодшинос Аминҷон Одинаев бар он назар аст, ки ҳар қадаре бахши муҳимми иқтисодиёт бо такя ба ҷалби ҷавонон рушду равнақ ёбад, ҳамон андоза кафолати ҳалли масоили иҷтимоӣ-иқтисодӣ, аз ҷумла, баланд бардоштани сатҳу сифати зиндагии мардум, коркарди ашёи хоми ватанӣ, то ҳадди ниҳоӣ баланд гардидани иқтидори содиротии кишвар таъмин гардида, шиддати бекорӣ миёни ҷавонон нисбатан паст ва шомил шудани онҳо ба ҳар гуна гурӯҳҳои ифротгароӣ, терроризму экстремизм пешгирӣ хоҳад шуд.

Баъзан дар мо мегӯянд, ки ҷалби ҷавонон ба соҳибкорӣ омили ба мустақилияти иқтисодӣ расидан аст. Одинаев мегӯяд, ки ҷалби ҷавонон ба мустақилияти иқтисодӣ тавассути соҳибкорӣ мураккаб аст.

Ба гуфтаи ӯ ҳоло Тоҷикистон бояд маҳз ба ҷавонон такя кунад, ки дар шароити ислоҳоти нави иқтисодӣ ба воя расидаанд ва фаъолияти соҳибкориро ҳамчун асоси некуаҳволии модӣ ва рушди касбӣ қабул кунанд.

Одинаев ҳамчунин қайд намуд, ки тибқи ҳисобҳои оморӣ ҳоло дар Тоҷикистон ҳиссаи аҳолии синни то 35- сола 54 дарсад ва синни миёнаи аҳолӣ 24 солро ташкил медиҳад, ки аз мавҷудияти неруи бузурги зеҳнӣ ва сармояи инсонӣ дар кишвар шаҳодат медиҳад. Чунин неруи бузург дар сурати дастгириҳои иловагии давлатӣ, амалӣ намудани механизмҳои ҳавасмандкунӣ ва ҳифзи масъалаҳои иқтисодию иҷтимоии онҳо қодир аст, ки дар роҳи расидан ба ҳадафҳои пешбинишуда ва иҷрои афзалиятҳои миллӣ нақши муҳим гузорад.

Ба андешаи иқтисодшинос Одинаев, солҳои охир дар натиҷаи татбиқи сиёсати босамари давлатии дастгирии соҳибкорӣ, шумораи субъектҳои соҳибкорӣ дар мамлакат мунтазам афзуда, соли 2019 315887 ададро ташкил дод, ки нисбат ба соли 2010-ум 1,8 маротиба зиёд мебошад.

- Бояд зикр намуд, ки Муассисаи давлатии “Фонди дастгирии соҳибкории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон” яке аз татбиқкунандагони ғояҳои тиҷоратӣ дар кишвар ба ҳисоб меравад. Муассиса аз ибтидои фаъолият то имрӯз дар асоси қарорҳои Шӯрои нозирони Муассиса дар маҷмӯъ, ба 11 соҳибкори ҷавон дар ҳаҷми 18,9 миллион сомонӣ қарзҳои имтиёзнок (7,6 дарсад аз ҳаҷми умумии қарзҳои ҷудогардида) ҷудо намудааст, ки ин мутаассифона, хеле кам мебошад. Ин нишондиҳандаҳо бори дигар собит месозанд, ки фаъолияти соҳибкории ҷавонон дар кишвари мо дар сатҳи зарурӣ набуда, ба дастгирӣ ва пешниҳоди имтиёзҳои иловагии молиявии давлатӣ ниёз дорад, - илова намуд иқтисодшиноси тоҷик.

Ҷомеашинос Шуҳрат Саидзода мегӯяд, мустақилияти иқтисодии ҷавонон ба он алоқамандӣ дорад, ки то куҷо онҳо бо ҷои кори арзанда таъмин ҳастанд. Ҳамзамон талаботҳои рӯзмарраи худро қонеъ карда метавонанд ё не.

Аз сабаби торафт зиёд гардидани талаботи инсон на ҳамаи ҷавонон мустақилияти иқтисодӣ дошта метавонанд. Номбурда зикр намуд, ки аз ҷониби дигар паст будани донишҳои молиявии онҳо боис гардидааст, ки нисфи зиёди ҷавонон ниёзҳои худро қонеъ карда наметавонанд. Чун маърифати молиявӣ ба шахс имкон медиҳад, ки пулро идора намояд. Ҳатто бо пули кам дар оянда ба мустақилияти иқтисодӣ расидан мумкин аст.

Дар хулоса коршиносони соҳа таъкид намуданд, ки ҷавонон ниёз ба донишҳои баланди иқтисодӣ ва молиявӣ доранд, то дар оянда ба мустақилияти иқтисодӣ расанд ва зиндагии шоиста дошта бошанд. Пас, мебояд ҷавонон донишҳои иқтисодию молиявии худро баланд бардоранду барои мустақилияти иқтисодии хеш талош намоянд.

Садбарг СУЯРОВА, “ҶТ”