КИТОБХОНА
Чоршанбе 01 Май 2024 04:31
(ҳикояи воқеӣ)
Орази қоматбаланди тануманд дар дасти рост тӯби волейбол ва дар дасти чап тӯби баскетбол ба толори варзиш даромад. Шогирдони ветнамӣ дар ду тарафи девор саф кашида буданд. «Онҳо низ чун чиниҳо қадпаст будаанд» - аз дил гузаронд ва ба қатори духтарон чашм дӯхт. Дувоздаҳ нафар бо назари ҳайрату кунҷковӣ ба устоди варзиш менигаристанд. Ба ғайр аз духтари охирин. Ӯ назар ба ҳамҷинсонаш хурдҷусаю резапайкар менамуд. Гарданашро каме ба тарафи чап гирифтаву танҳо ба фарш нигоҳ мекард. Духтараки ғайриодӣ…
Чорҷӯй. Авули Бешкаппа. Бегоҳӣ. Хурше¬ди оламоро нурҳои охирини худро ҷамъу гирд намуда, ба оламу одам видоъ карданӣ буд. Амонгелдӣ болои кат дароз кашида, дар наздаш тоқии бо мурури замон куҳнаю арақзадаашро дар пешаш гузошта, гӯё бо он суҳбат дошт.
- Писарам! Баъди хизмати сарбозӣ ҳарчанд хостем, ки саратро ҷуфт кунем, гар¬дан нафуровардӣ. Ду пойро дар як мӯза ан¬дохта, талаб кардӣ, ки ба донишгоҳ меравӣ. Ана, мактаби олиро низ ба субут расондӣ. Боз чӣ баҳона пеш меорӣ?
Ораз сар ба зер гирифта, дарди дили қиблагоҳашро хомӯшона гӯш медод.
- Ману модарат пир шудем. Поямон ба лаби гӯр. Аққалан дилат ба модарат сӯзад. Ба ӯ дастёр лозим. Аз ҷунбуҷули рӯзгор аз субҳ то шом ба ҳоле меояд. Агар ягон духтарро таги чашм карда бошӣ, гӯй.
- Падар! - оҳиста ба гап даромад Ораз. - Ин тобистон меъёри устоди варзишро дар риштаи гӯштини самбо ба даст овардам. Дар сабқати ҷумуриявӣ дар вазни худ ҷойи якумро гирифтам. Устодам аз натиҷаҳои бадасто¬вардаам хурсанд. Маро барои иштирок дар олимпиадаи Маскав тайёр карда истодааст. Бо ҳамин мақсад дар Омӯзишгоҳи касбӣ-ҳунарии рақами 1-и шаҳри Душанбе ба кор мононд.
- Олимпиадаи Маскав кадом сол баргузор мегардад? - Амонгелдӣ суханони писарашро бо тамкини хоси туркманҳо гӯш мекард.
- Соли 1980, - зуд посух дод Ораз.
Мӯйсафед ангуштони қоқи дарозашро ба қат кардан даровард ва пас аз лабҷунбониҳо овоз баланд кард:
- Уҳ-ҳу, ману модарат боз панҷ соли дигар интизор шавем? Дар ин муддат кӣ зиндаву кӣ мурда.
- Падарҷон, ин тавр нагӯед, - овози Ораз ларзид. - Ҳоло шумою модарам бардаму бақувват. Аз авул барои кори хона хидматгоре меорам.
- Ба ману модарат набера даркор, мефаҳмӣ, - пирмард аз қаҳру ғазаб қомати харобу дарозашро рост кард. - Тифлро рӯи каф гираму ҳарорати баданашро ҳис кунам. Унвону ҷоизаатро ба сарам мезанам? Ба зангириат розӣ шав!
- Ман зан намегирам, - қатъӣ ҷавоб дод Ораз. - Агар зан гирам, ӯ бояд духтари ғайриодӣ бошад.
- Ғайриодӣ гуфтанат чӣ маъно дорад? - мӯйсафед аз эътирози фарзанд наранҷид. Дар ҳамин синну сол ба падар қайсарӣ ни¬шон дода буд. Духтари интихобкардаи па¬дарро рад намуда, аз вилояти Марв Ойинаро дуздид. Таъқиб се рӯз давом кард. Амонгелдӣ таъқибгаронро ба биёбони Қароқум даро¬вард ва шабона онҳоро фиреб дода, қад-қади дарёи Аму ба Чорҷӯй омад. Падар як моҳ бо ӯ гап назад. Пас аз омадани волидони Ойина тӯю тамошо гузаронида, аз гуноҳаш гузашт.
- Маънояш ҳамин, ки ӯ маро сидқан дӯст дорад ва дили ман барои вай чун кабоби дар сих сӯзад, - ҷавоб гардонд Ораз.
Мӯйсафед дигар чизе нагуфт. Ӯ даст аф¬шонда аз ҷой хест. Ҷойнамозро гирифта, ба¬рои ибодат ба хона даромад…
Ба китф расидани дасте Оразро ба худ овард. Гардан тофта, марди гирдарӯеро бо табассуми нофорам дид.
- Номи ман Кам. Вазифаам тарҷумаи гуфтаҳои шумост. Чӣ супориш медиҳед?
- Духтарон волейбол бозӣ кунанду бачаҳо баскетбол, - ва Ораз тӯбҳоро ба дасти тарҷумон дод.
Лаҳзае пас садои доду фарёд ва хандаву ғиреви бозингарон толорро пахш кард. Ораз рӯи курсӣ нишаста, чашм аз духтараки зебосанами ғайриодии ветнамӣ намеканд. Кам бошад, ҳолати руҳии ҷавонро зери назорат гирифта буд. Ӯ худаш кайҳо дар орзуи ба даст даровардани ин духтарак буд. Оқибат тоқат накарда Туанро, ки дар канор истода бозии ҳамкурсонашро тамошо дошт, бо имову ишора ба наздаш хонда ба гӯшаш чизе гуфт. Туан шубҳаомез ба Фу нигарист ва бо аломати тасдиқ сар ҷунбонд…
Ораз се рӯз боз ҷойи нишаст наме¬ёфт. Симои духтари паризод аз пеши назар дур намешуд. Қалби пурэҳсосаш дар зери шӯои нурҳои офтоби муҳаббат чун реги биёбони Қароқум метафсид. Болои хараки паҳлӯи майдончаи теннис сар ба зер нишаста, чораи мулоқот меҷӯст. Дар наздаш омада нишастани Чоп - тарҷумони дуюмро ҳатто пайхас накард.
- Дӯсти туркмани ман ба ҳалли мушкилоте ғутавар аст, - Чоп дасташро болои китфи варзишгар гузошт.
- Шумо аз куҷо медонед, ки миллати ман туркман аст? - бо ҳайрат сар бардошт Ораз.
- Дар бораи ҳамаи омӯзгорон ба мо кайҳо маълумоти муфассал пешкаш на¬мудаанд, - бо табассум посух дод Чоп ва илова намуд. - Ҳатто медонам, ки Орази ошиқ дар бораи кӣ фикр меронад.
- Дар бораи кӣ? - аз тааҷҷуб ҷавон аз ҷой хест.
- Шин, - Чоп аз дасти варзишгар гирифта, ба тарфи худ кашид. - Дар бораи духтараки майдахелаки резапайкар. Ҳушдорат мекунам, ки Кам аллакай ҳар як қадами шумою он моҳпайкарро зери назорат гирифтааст. Ҷосусаш Туан чун соя ба Фу часпидагӣ.
- Барои чӣ ҳамаи инро ба ман мегӯед? - Ораз ба қаҳр омада бошад ҳам аз таҳи дил хурсанд буд, ки номи духтар ба ӯ маълум гашт. - Ман ҳатто бо вай на вохӯрдааму на суҳбате доштам.
- Азизам, баъзан нигоҳи чашмон ифшогари рози дил мебошад, - Чоп маънидорона хандид. - Барои ҳамин ҳушёр бош.
- Хайр, гӯед, ки ман он духтараки ғайриодиро дӯст дошта метавонам? - беихтиёр ин савол аз даҳони Ораз баромад. - Барои духтарон ягон монеа эҷод накардаед?
- Чаро не, - ҷиддӣ гуфт Чоп. - Ишқ сарҳаду миллат надорад. Масалан, зани ман аз қабилаи маои чиниҳост. Ҳамсари Кам аз қавми лао мебошад. Кишвари ман барои духтарон ҳеҷ гуна монеа бунёд накардааст. Фақат мо онҳоро насиҳат кардем, ки дар инти¬хоби ҷавон ба иштибоҳ ва шитобкорӣ роҳ надиҳанд. Баъдан, дар дили баъзе ҷавонон хислати бади миллӣ ҷой до¬рад. Онҳо мехоҳанд, ки духтарон танҳо ба ҷавонони миллати худ ба шавҳар бароянд. Магар ин хислат дар халқи туркман нест?
- Мутаассифона, мо низ ба ин дард гирифторем, - афсӯс хӯрд Ораз.
- Акнун, дӯстам, аз ҷоят хезу ба ки¬тобхона рав. Азизи дилат машғули китобхонист.
Ораз аз ҷой парида, ҷониби китобхона давид. Китоберо аз раф гирифта, ба толор даромад. Фу дар мизи кунҷакӣ танҳо нишаста, ғарқи мутолиаи китоб буд. Ораз дар рӯ ба рӯ нишаста, салом дод. Духтар бо сарҷунбонӣ ҷавоб гардонд ва табассуми кӯтоҳе инъом намуд.
- Бо шумо суҳбат кардан мумкин? - чашм аз рӯи зебои духтар наканда савол дод Ораз.
Фу ангушт ба лаб бурд. Пасон бо ангушти ишоратиаш кунҷи дигари толорро нишон дод. Туан худро машғули китобхонӣ гирифта, чашм аз онҳо намеканд. Таъкиди Чоп ба хотири Ораз расид. Байни онҳо як муддат хомӯшӣ ҳукмфармо гашт. Дар сари Ораз ҳазорҳо фикр тӯғён дошт. Охир, ин чӣ хел мешавад? Дар муқобили духтари дӯстдошта қарор дораду рози дилашро гуфта наметавонад? Нохост илоҷе ба ёд омад. Шитобон аз ҷузвдон дафтарро бароварда, дар варақ навишт.
- Аз рӯзи аввали дидор ақлу ҳушамро бой додаам. Тилисму ҷоду накарда бошед? - варақро ба тарафи духтар тела дод.
Фу фарҳанги русӣ - ветнамиро пеш кашида, ба тарҷумаи калимаҳои сеҳрангез сар кард ва ҷавоб навишт.
- Эҳтиёт бошед, боз девона нашавед.
- Э, кош девона мешудам. Он гоҳ аз ҳеҷ чиз натарсида, худро ба оғӯши пурҳарорати шумо меафкандам, - Ораз навиштаашро ба Фу дароз кард.
- Ба ишқи шумо бовар кунам? - чунин буд саволи духтар.
- Озмуда бинед, - чашмони ҷавон чун барқ шӯъла мепошиданд.
- Ин шаб не. Шаби оянда шуморо интизорам, - духтар ҷуръати ҷавонро санҷиданӣ шуд.
- Рақами ҳуҷраатонро мегуфтед?
- 312, - Фу дар варақ навишт.
Ораз бол баровард. Варақро дар чашмонаш молида, онро ба ҷувздон андохт ва шитобон аз китобхона баромад. Фу ором менишаст. Туфони дар қалбаш тӯғёндоштаро, ки ба сони мавҷҳои рӯди Меконг дар хурӯш буд, бо зӯрии ирода фурӯ шинонда, бо қираи чашм дид, ки Туан низ ба берун давид…
Садои кӯфтани тиреза посбонро аз хоб хезонд. Қулбобо чашмонашро мо¬лида, ба соат нигарист. Дарро кушода аз ҳайрат:
- Ҳа, паҳлавон, тинҷӣ? Дар соати 12-и шаб чӣ гум кардаӣ?
- Калиди ҳуҷраам дар хонаи муаллимон мондааст, - Ораз худро хиҷолатзада нишон дод ва бастаи ши¬шаи шаробу ним кило ҳасибро болои мизи посбон гузошт. - Дар ҳаққи ман дуо кунед.
- Худо барори корат диҳад, - посбон калиди хонаи муаллимонро ба дасти ҷавони шабгард дода таъкид на¬муд. - Тезтар ҷунб, ки ман гап нашуна¬вам. Чаро ҷузвдонат ин қадар варам кардагӣ?
- Аз мағозаи хӯрокворӣ ду нон харидам, - Ораз ҷузвдонро кушоданӣ шуд.
- Лозим нест. Бовар кардам, - ва Қулбобо даст ба шишаи шароб бурд.
- Пас аз дақиқае бармегардам, - гуф¬та Ораз дар торикии шаб ғайб зад.
Бо шунидани садои кӯфтани дар қуввае беихтиёр Фуро аз кат бар¬дошт. Ба ҷуръату ҷасорат ва ишқи Ораз ҳақиқатан бовар карда, худаш надонист, ки чӣ тавр ба дар наздик шуда, онро кушод ва ҷавонро ба оғӯш гирифт. Ин дам ҳис кард, ки оромиву гармии ҳаловатбахше вуҷудашро фаро гириф¬та, ларзиши баданаш ба куҷое ғайб зад…
Ба гӯши Туан овози хишир-хишир ва пичир-пичир расид. Акнун ба хотираш омад, ки онҳо барои мулоқот рӯи варақро сиёҳ карда будаанд. Саросема аз ҷой парида, ба дар наздик шуд. Садои бӯсобусии дилдодагонро шунид. Овози пасти духтар:
- Саросема нашав, шитоб накун, - тахмини Туанро тасдиқ намуд ва шитобон ба ошёнаи чорум баромад.
- Наход?! - Кам баъди шунидани ах¬бори Туан ба чунин ҷуръати ҷавон бо¬вар намекард. - Чӣ хел аз назди посбон гузаштааст? Бало ба пасаш. Ҳозир ҳар дуро шармандаю шармсор мекунем. Ту, Туан, бачаҳоро бедор кун!
Кам дарро сахт кӯфт. Фу бо тарс ба Ораз нигарист. Ҷавон ангушт ба лаб бурд ва ҷаста аз ҷузвдон арғамчинро бароварда, ба лулаи гармидиҳанда баст ва ба гӯши Фу оҳиста гуфт:
- Ту онҳоро ба гап андармон кун. Ба поён расидан баробар, бандро кушо ва баъд бигзор ба ҳуҷра дароянд.
Духтар беовоз ба дар наздик шуда пурсид:
- Кист?
- Ин ман, Кам, - дӯғ зад тарҷумон. - Дарро кушо! Кор баромад.
- Ҳозир, - садо дод Фу. - Либосҳоямро пӯшам, - ва давида сар аз тиреза баровард.
Ораз аллакай ба замин расида буд. Фу гиреҳи бандро кушода, онро ба берун ҳаво дод. Ораз арғамчинро ба ҷузвдон андохта, ҷониби дарво¬за давид. Духтар тирезаро беовоз пӯшида, яктаҳро ба сари китф партофт. Ҷойхобро ба тартиб дароварда дарро кушод. Кам ӯро як тараф тела дода, на¬хуст хам шуда таги катро аз назар гуза¬ронд. Касеро надида, ба тарафи ҷевон парид. Дарро шараққосзанон кушо¬да, либосҳоро як сӯ ҳаво дод. Даруни ҷевон ҳеҷ кас набуд. Аз ғазаб ба сари соҳиби ҳуҷра дод зад.
- Канӣ ӯ?
- Кӣ? - худро ҳайратзада вонамуд кард духтар.
- Худатро ба нодонӣ назан, - Кам аз аввала ҳам баландтар овоз баровард. - Ораз ҳамин ҷо буд.
- Ақлатон дар ҷояш, - хандид духтар. - Вай дар ин ҷо чӣ мекобад?
- Маккорагӣ ба эбаш, - ором наме¬гирифт Кам ва давида бо шаст тиреза¬ро кушода ба поён назар кард. Касеро надида пурсишро давом дод. - Ӯ ҳоло ҳамин ҷо буд.
- Баромада равед, - Фу ба ҳуҷум гузашт. - Набошад оид ба рафтори ав¬бошонаатон маъмурияти омӯзишгоҳро огоҳ мекунам. Ин чӣ беодобию шармандагист?
Кам, Туан ва ду ҷавони дигар ноилоҷ аз дар баромаданд. Тарҷумон аз ғояти хашму ғазаб намедонист, ки алами бох¬ташро аз кӣ гирад.
- Ман ишқварзии Ромеои туркман¬ро ба ду манат намегирам. Ҳоло истад, ба сараш чӣ балоҳоеро биёрам. Имрӯз ё пагоҳ маъмурияти омӯзишгоҳ аз рӯи маълумоти ман кафши Ғарибро пеш ме-гузорад…
Пас аз ду ҳафта Ораз аз шаҳри Боку баргашт. Бо ғалаба ва унвони устоди байналхалқии варзиш. Бегоҳӣ мошини дӯсташро киро карда, ба хобгоҳ омад. Дарро ба рӯяш До кушод.
- Фу куҷост? - ҳайрон савол дод Ораз.
- Ӯро ба Ханой бозпас фиристоданд, - овози До ғамангез садо дод.
- Ин кори Кам будагист? - ҷавон мушташро гиреҳ баст.
- Маълумоту дархостҳои туҳматомезу иғвогаронаашро сафорат ба инобат гирифта қарор дод, ки дугонаи маро ба Ветнам фиристад, - дар чашмони духтар нам пайдо шуд. - Оҳ, Оразҷон! Агар медидӣ, ки Фу барои ту шуда чӣ маҳшаре ба по хезонд. Чун тимсоҳи дарёи Меконг ба сари Кам парида, ба рӯяш панҷа зад. Аз захми нохунҳои духтар ва аз шармандагӣ тарҷумон то ҳол аз ҳуҷрааш намебарояд. Ман аз назди Оразам ба ҳеҷ куҷо на¬меравам гуфта, корди ошхонагиро ги-рифта, ба синаи Кам заданӣ шуд. Ҳама дар ҳайрат буданд, ки аз куҷо дар ин духтараки майдахелаки резапайкар ин нерӯ аз куҷо пайдо шуд. Ана, ишқ ба инсон чӣ қудрате мебахшидааст. Агар дар ҳамин замон Чоп пайдо намешуд, кор ба хунрезӣ меанҷомид. Чоп аз дасти духтар дошта, оҳиста чизе гуфт. Баъди ин духтар ором шуд ва ба ғундоштани анҷомҳояш гузашт. Чоп ӯро то фурудгоҳ гусел намуд…
Ораз анҷоми қисаро гӯш накарда, ба сӯи ошёнаи чорум давид ва бо як ла¬гад дари ҳуҷраро кушода, аз пои Ками аз тарс рангпаридаю лундашуда гирифта, аз тиреза кашол кард.
- Бигӯй, эй палид, бо ин кирдорат чӣ мехостӣ? Ва аз куҷо дар туи манфур ин қадар нафрат нисбат ба ишқи поки ману Фу пайдо шудааст? Гап зан, малъ¬ун! Ҳоло ба зер ҳавоят медиҳам, то ки ҳуҷайраҳои косахонаи сарат парешон шаванд. Гап зан!
Кам доду фарёд бардошта, ҳамаро ба ёрӣ ҷеғ мезад. Хобгоҳ ба занбурхо¬на табдил ёфт. Чирроси духтарону доду фарёди ҷавонони ветнамӣ ҳамаро ба по хезонд. Аз куҷое директори Омӯзишгоҳ Недошивина пайдо шуд.
- Ҳой, Оразгелдӣ Амонгелдиевич! Ҷанҷоли байналхалқӣ нахезонда, аз амали авбошиат даст каш. Ту аз имрӯз эътиборан дигар дар омӯзишгоҳи ман кор намекунӣ. Ана, фармон! Камро ба ҳолаш гузору аз ин ҷо баромада рав!
- Корат аз сарат монад, - Ораз бо дасти чап чанг зада коғазро гирифта, ғиҷим карда ба берун партофт.
- Э, ту чӣ кор кардӣ? - мудири қисми илмӣ ба Ораз наздик шуд. - Ба фар¬мон итоат карданат лозим ва таъҷилан ҳудуди омӯзишгоҳро бояд тарк бикунӣ.
- Э, дафъ шав! - Ораз ба кундаи синаи Шмелев як лагади обдор фаровард.
Шмелев ба пушт болои Недошиви¬на ва ҳар ду баробар болои фарш гумбуросзанон афтиданд.
Касе ба Хадамоти оташфишонӣ занг зад. Мошини сурхи рахдор бонгзанон ба саҳни ҳавлии омӯзишгоҳ зада даромад. Оташхомӯшкунакҳо зуд дар таги тирезаи Кам гилем кашиданд. Аз куҷое як даста нозирони тартиботи ҷамъиятӣ ҳозир шуданд.
Кам ҳанӯз доду фарёд дошт. Ораз бошад, тарҷумонро ба чапу рост алвонҷ дода, ба сараш дӯғ мезад. Расиши дастеро ҳис карда, варзишгар бо хашм гардан тофт. Дар муқобилаш Чопро дида, каме ба худ омад.
- Дӯстам, - бо меҳрубонӣ гуфт Чоп, - барои як мурдор шуда, даст ба ҷиноят назан. Оид ба найрангҳои фосиқонаи ин аблаҳ сафоратро огоҳ карда будам. Ана, фармони аз кор рафтанаш ва мана чиптаи ба Ветнам баргаштанаш. Ман ҳозир ӯро бояд ба фурудгоҳ барам. Ин як. Дуюм, ба ту ваъда медиҳам, ки ба Ханой рафта, Фуро ба наздат меорам. Ангор ба маъшуқаат низ чунин паймон дода будам.
Ораз бо як ҳаракати чолокона Кам¬ро болои кат ҳаво дода, дасти росташ¬ро ба тарафи Чоп дароз кард.
- Қавли мардӣ!
- Қавли мардӣ, - ва тарҷумон бо меҳр дасти паҳлавонро фишурд…
Чорҷӯй. Авули Бешкаппа. Пагоҳӣ. Офтоб нурҳои ҳаловатбахши худро болои реги биёбони Қароқум мерехт. Мӯйсафеди Амонгелдӣ болои кат ни¬шаста, сар ба сукут гирифта дар бо¬раи тақдири писараш фикр меронд. Ҳамсараш дар паҳлуяш нишаста, ба ан¬дешаронии шавҳараш хомӯшона назора дошт. Ин дам дарвоза кушода шуда, Ораз аз дасти Фу дошта, ба ҳавлӣ даро¬мад. Пирамард аз ҷояш нимхез шуда, ба ҳамсараш рӯй овард:
- Агар духтари ғайриодияш ҳамин бошад, пас писарам гавҳаршинос будааст.
- Падараш барин, - Ойина бо ифти¬хор ба фикри шавҳараш розӣ шуд.
- Ҳаъ!? - маълум набуд, ки мӯйсафед ба гуфтаи занаш розӣ буд ва ё аз таърифи ҳамсараш мефахрид…
Зариф ҒУЛОМ
Орази қоматбаланди тануманд дар дасти рост тӯби волейбол ва дар дасти чап тӯби баскетбол ба толори варзиш даромад. Шогирдони ветнамӣ дар ду тарафи девор саф кашида буданд. «Онҳо низ чун чиниҳо қадпаст будаанд» - аз дил гузаронд ва ба қатори духтарон чашм дӯхт. Дувоздаҳ нафар бо назари ҳайрату кунҷковӣ ба устоди варзиш менигаристанд. Ба ғайр аз духтари охирин. Ӯ назар ба ҳамҷинсонаш хурдҷусаю резапайкар менамуд. Гарданашро каме ба тарафи чап гирифтаву танҳо ба фарш нигоҳ мекард. Духтараки ғайриодӣ…
Чорҷӯй. Авули Бешкаппа. Бегоҳӣ. Хурше¬ди оламоро нурҳои охирини худро ҷамъу гирд намуда, ба оламу одам видоъ карданӣ буд. Амонгелдӣ болои кат дароз кашида, дар наздаш тоқии бо мурури замон куҳнаю арақзадаашро дар пешаш гузошта, гӯё бо он суҳбат дошт.
- Писарам! Баъди хизмати сарбозӣ ҳарчанд хостем, ки саратро ҷуфт кунем, гар¬дан нафуровардӣ. Ду пойро дар як мӯза ан¬дохта, талаб кардӣ, ки ба донишгоҳ меравӣ. Ана, мактаби олиро низ ба субут расондӣ. Боз чӣ баҳона пеш меорӣ?
Ораз сар ба зер гирифта, дарди дили қиблагоҳашро хомӯшона гӯш медод.
- Ману модарат пир шудем. Поямон ба лаби гӯр. Аққалан дилат ба модарат сӯзад. Ба ӯ дастёр лозим. Аз ҷунбуҷули рӯзгор аз субҳ то шом ба ҳоле меояд. Агар ягон духтарро таги чашм карда бошӣ, гӯй.
- Падар! - оҳиста ба гап даромад Ораз. - Ин тобистон меъёри устоди варзишро дар риштаи гӯштини самбо ба даст овардам. Дар сабқати ҷумуриявӣ дар вазни худ ҷойи якумро гирифтам. Устодам аз натиҷаҳои бадасто¬вардаам хурсанд. Маро барои иштирок дар олимпиадаи Маскав тайёр карда истодааст. Бо ҳамин мақсад дар Омӯзишгоҳи касбӣ-ҳунарии рақами 1-и шаҳри Душанбе ба кор мононд.
- Олимпиадаи Маскав кадом сол баргузор мегардад? - Амонгелдӣ суханони писарашро бо тамкини хоси туркманҳо гӯш мекард.
- Соли 1980, - зуд посух дод Ораз.
Мӯйсафед ангуштони қоқи дарозашро ба қат кардан даровард ва пас аз лабҷунбониҳо овоз баланд кард:
- Уҳ-ҳу, ману модарат боз панҷ соли дигар интизор шавем? Дар ин муддат кӣ зиндаву кӣ мурда.
- Падарҷон, ин тавр нагӯед, - овози Ораз ларзид. - Ҳоло шумою модарам бардаму бақувват. Аз авул барои кори хона хидматгоре меорам.
- Ба ману модарат набера даркор, мефаҳмӣ, - пирмард аз қаҳру ғазаб қомати харобу дарозашро рост кард. - Тифлро рӯи каф гираму ҳарорати баданашро ҳис кунам. Унвону ҷоизаатро ба сарам мезанам? Ба зангириат розӣ шав!
- Ман зан намегирам, - қатъӣ ҷавоб дод Ораз. - Агар зан гирам, ӯ бояд духтари ғайриодӣ бошад.
- Ғайриодӣ гуфтанат чӣ маъно дорад? - мӯйсафед аз эътирози фарзанд наранҷид. Дар ҳамин синну сол ба падар қайсарӣ ни¬шон дода буд. Духтари интихобкардаи па¬дарро рад намуда, аз вилояти Марв Ойинаро дуздид. Таъқиб се рӯз давом кард. Амонгелдӣ таъқибгаронро ба биёбони Қароқум даро¬вард ва шабона онҳоро фиреб дода, қад-қади дарёи Аму ба Чорҷӯй омад. Падар як моҳ бо ӯ гап назад. Пас аз омадани волидони Ойина тӯю тамошо гузаронида, аз гуноҳаш гузашт.
- Маънояш ҳамин, ки ӯ маро сидқан дӯст дорад ва дили ман барои вай чун кабоби дар сих сӯзад, - ҷавоб гардонд Ораз.
Мӯйсафед дигар чизе нагуфт. Ӯ даст аф¬шонда аз ҷой хест. Ҷойнамозро гирифта, ба¬рои ибодат ба хона даромад…
Ба китф расидани дасте Оразро ба худ овард. Гардан тофта, марди гирдарӯеро бо табассуми нофорам дид.
- Номи ман Кам. Вазифаам тарҷумаи гуфтаҳои шумост. Чӣ супориш медиҳед?
- Духтарон волейбол бозӣ кунанду бачаҳо баскетбол, - ва Ораз тӯбҳоро ба дасти тарҷумон дод.
Лаҳзае пас садои доду фарёд ва хандаву ғиреви бозингарон толорро пахш кард. Ораз рӯи курсӣ нишаста, чашм аз духтараки зебосанами ғайриодии ветнамӣ намеканд. Кам бошад, ҳолати руҳии ҷавонро зери назорат гирифта буд. Ӯ худаш кайҳо дар орзуи ба даст даровардани ин духтарак буд. Оқибат тоқат накарда Туанро, ки дар канор истода бозии ҳамкурсонашро тамошо дошт, бо имову ишора ба наздаш хонда ба гӯшаш чизе гуфт. Туан шубҳаомез ба Фу нигарист ва бо аломати тасдиқ сар ҷунбонд…
Ораз се рӯз боз ҷойи нишаст наме¬ёфт. Симои духтари паризод аз пеши назар дур намешуд. Қалби пурэҳсосаш дар зери шӯои нурҳои офтоби муҳаббат чун реги биёбони Қароқум метафсид. Болои хараки паҳлӯи майдончаи теннис сар ба зер нишаста, чораи мулоқот меҷӯст. Дар наздаш омада нишастани Чоп - тарҷумони дуюмро ҳатто пайхас накард.
- Дӯсти туркмани ман ба ҳалли мушкилоте ғутавар аст, - Чоп дасташро болои китфи варзишгар гузошт.
- Шумо аз куҷо медонед, ки миллати ман туркман аст? - бо ҳайрат сар бардошт Ораз.
- Дар бораи ҳамаи омӯзгорон ба мо кайҳо маълумоти муфассал пешкаш на¬мудаанд, - бо табассум посух дод Чоп ва илова намуд. - Ҳатто медонам, ки Орази ошиқ дар бораи кӣ фикр меронад.
- Дар бораи кӣ? - аз тааҷҷуб ҷавон аз ҷой хест.
- Шин, - Чоп аз дасти варзишгар гирифта, ба тарфи худ кашид. - Дар бораи духтараки майдахелаки резапайкар. Ҳушдорат мекунам, ки Кам аллакай ҳар як қадами шумою он моҳпайкарро зери назорат гирифтааст. Ҷосусаш Туан чун соя ба Фу часпидагӣ.
- Барои чӣ ҳамаи инро ба ман мегӯед? - Ораз ба қаҳр омада бошад ҳам аз таҳи дил хурсанд буд, ки номи духтар ба ӯ маълум гашт. - Ман ҳатто бо вай на вохӯрдааму на суҳбате доштам.
- Азизам, баъзан нигоҳи чашмон ифшогари рози дил мебошад, - Чоп маънидорона хандид. - Барои ҳамин ҳушёр бош.
- Хайр, гӯед, ки ман он духтараки ғайриодиро дӯст дошта метавонам? - беихтиёр ин савол аз даҳони Ораз баромад. - Барои духтарон ягон монеа эҷод накардаед?
- Чаро не, - ҷиддӣ гуфт Чоп. - Ишқ сарҳаду миллат надорад. Масалан, зани ман аз қабилаи маои чиниҳост. Ҳамсари Кам аз қавми лао мебошад. Кишвари ман барои духтарон ҳеҷ гуна монеа бунёд накардааст. Фақат мо онҳоро насиҳат кардем, ки дар инти¬хоби ҷавон ба иштибоҳ ва шитобкорӣ роҳ надиҳанд. Баъдан, дар дили баъзе ҷавонон хислати бади миллӣ ҷой до¬рад. Онҳо мехоҳанд, ки духтарон танҳо ба ҷавонони миллати худ ба шавҳар бароянд. Магар ин хислат дар халқи туркман нест?
- Мутаассифона, мо низ ба ин дард гирифторем, - афсӯс хӯрд Ораз.
- Акнун, дӯстам, аз ҷоят хезу ба ки¬тобхона рав. Азизи дилат машғули китобхонист.
Ораз аз ҷой парида, ҷониби китобхона давид. Китоберо аз раф гирифта, ба толор даромад. Фу дар мизи кунҷакӣ танҳо нишаста, ғарқи мутолиаи китоб буд. Ораз дар рӯ ба рӯ нишаста, салом дод. Духтар бо сарҷунбонӣ ҷавоб гардонд ва табассуми кӯтоҳе инъом намуд.
- Бо шумо суҳбат кардан мумкин? - чашм аз рӯи зебои духтар наканда савол дод Ораз.
Фу ангушт ба лаб бурд. Пасон бо ангушти ишоратиаш кунҷи дигари толорро нишон дод. Туан худро машғули китобхонӣ гирифта, чашм аз онҳо намеканд. Таъкиди Чоп ба хотири Ораз расид. Байни онҳо як муддат хомӯшӣ ҳукмфармо гашт. Дар сари Ораз ҳазорҳо фикр тӯғён дошт. Охир, ин чӣ хел мешавад? Дар муқобили духтари дӯстдошта қарор дораду рози дилашро гуфта наметавонад? Нохост илоҷе ба ёд омад. Шитобон аз ҷузвдон дафтарро бароварда, дар варақ навишт.
- Аз рӯзи аввали дидор ақлу ҳушамро бой додаам. Тилисму ҷоду накарда бошед? - варақро ба тарафи духтар тела дод.
Фу фарҳанги русӣ - ветнамиро пеш кашида, ба тарҷумаи калимаҳои сеҳрангез сар кард ва ҷавоб навишт.
- Эҳтиёт бошед, боз девона нашавед.
- Э, кош девона мешудам. Он гоҳ аз ҳеҷ чиз натарсида, худро ба оғӯши пурҳарорати шумо меафкандам, - Ораз навиштаашро ба Фу дароз кард.
- Ба ишқи шумо бовар кунам? - чунин буд саволи духтар.
- Озмуда бинед, - чашмони ҷавон чун барқ шӯъла мепошиданд.
- Ин шаб не. Шаби оянда шуморо интизорам, - духтар ҷуръати ҷавонро санҷиданӣ шуд.
- Рақами ҳуҷраатонро мегуфтед?
- 312, - Фу дар варақ навишт.
Ораз бол баровард. Варақро дар чашмонаш молида, онро ба ҷувздон андохт ва шитобон аз китобхона баромад. Фу ором менишаст. Туфони дар қалбаш тӯғёндоштаро, ки ба сони мавҷҳои рӯди Меконг дар хурӯш буд, бо зӯрии ирода фурӯ шинонда, бо қираи чашм дид, ки Туан низ ба берун давид…
Садои кӯфтани тиреза посбонро аз хоб хезонд. Қулбобо чашмонашро мо¬лида, ба соат нигарист. Дарро кушода аз ҳайрат:
- Ҳа, паҳлавон, тинҷӣ? Дар соати 12-и шаб чӣ гум кардаӣ?
- Калиди ҳуҷраам дар хонаи муаллимон мондааст, - Ораз худро хиҷолатзада нишон дод ва бастаи ши¬шаи шаробу ним кило ҳасибро болои мизи посбон гузошт. - Дар ҳаққи ман дуо кунед.
- Худо барори корат диҳад, - посбон калиди хонаи муаллимонро ба дасти ҷавони шабгард дода таъкид на¬муд. - Тезтар ҷунб, ки ман гап нашуна¬вам. Чаро ҷузвдонат ин қадар варам кардагӣ?
- Аз мағозаи хӯрокворӣ ду нон харидам, - Ораз ҷузвдонро кушоданӣ шуд.
- Лозим нест. Бовар кардам, - ва Қулбобо даст ба шишаи шароб бурд.
- Пас аз дақиқае бармегардам, - гуф¬та Ораз дар торикии шаб ғайб зад.
Бо шунидани садои кӯфтани дар қуввае беихтиёр Фуро аз кат бар¬дошт. Ба ҷуръату ҷасорат ва ишқи Ораз ҳақиқатан бовар карда, худаш надонист, ки чӣ тавр ба дар наздик шуда, онро кушод ва ҷавонро ба оғӯш гирифт. Ин дам ҳис кард, ки оромиву гармии ҳаловатбахше вуҷудашро фаро гириф¬та, ларзиши баданаш ба куҷое ғайб зад…
Ба гӯши Туан овози хишир-хишир ва пичир-пичир расид. Акнун ба хотираш омад, ки онҳо барои мулоқот рӯи варақро сиёҳ карда будаанд. Саросема аз ҷой парида, ба дар наздик шуд. Садои бӯсобусии дилдодагонро шунид. Овози пасти духтар:
- Саросема нашав, шитоб накун, - тахмини Туанро тасдиқ намуд ва шитобон ба ошёнаи чорум баромад.
- Наход?! - Кам баъди шунидани ах¬бори Туан ба чунин ҷуръати ҷавон бо¬вар намекард. - Чӣ хел аз назди посбон гузаштааст? Бало ба пасаш. Ҳозир ҳар дуро шармандаю шармсор мекунем. Ту, Туан, бачаҳоро бедор кун!
Кам дарро сахт кӯфт. Фу бо тарс ба Ораз нигарист. Ҷавон ангушт ба лаб бурд ва ҷаста аз ҷузвдон арғамчинро бароварда, ба лулаи гармидиҳанда баст ва ба гӯши Фу оҳиста гуфт:
- Ту онҳоро ба гап андармон кун. Ба поён расидан баробар, бандро кушо ва баъд бигзор ба ҳуҷра дароянд.
Духтар беовоз ба дар наздик шуда пурсид:
- Кист?
- Ин ман, Кам, - дӯғ зад тарҷумон. - Дарро кушо! Кор баромад.
- Ҳозир, - садо дод Фу. - Либосҳоямро пӯшам, - ва давида сар аз тиреза баровард.
Ораз аллакай ба замин расида буд. Фу гиреҳи бандро кушода, онро ба берун ҳаво дод. Ораз арғамчинро ба ҷузвдон андохта, ҷониби дарво¬за давид. Духтар тирезаро беовоз пӯшида, яктаҳро ба сари китф партофт. Ҷойхобро ба тартиб дароварда дарро кушод. Кам ӯро як тараф тела дода, на¬хуст хам шуда таги катро аз назар гуза¬ронд. Касеро надида, ба тарафи ҷевон парид. Дарро шараққосзанон кушо¬да, либосҳоро як сӯ ҳаво дод. Даруни ҷевон ҳеҷ кас набуд. Аз ғазаб ба сари соҳиби ҳуҷра дод зад.
- Канӣ ӯ?
- Кӣ? - худро ҳайратзада вонамуд кард духтар.
- Худатро ба нодонӣ назан, - Кам аз аввала ҳам баландтар овоз баровард. - Ораз ҳамин ҷо буд.
- Ақлатон дар ҷояш, - хандид духтар. - Вай дар ин ҷо чӣ мекобад?
- Маккорагӣ ба эбаш, - ором наме¬гирифт Кам ва давида бо шаст тиреза¬ро кушода ба поён назар кард. Касеро надида пурсишро давом дод. - Ӯ ҳоло ҳамин ҷо буд.
- Баромада равед, - Фу ба ҳуҷум гузашт. - Набошад оид ба рафтори ав¬бошонаатон маъмурияти омӯзишгоҳро огоҳ мекунам. Ин чӣ беодобию шармандагист?
Кам, Туан ва ду ҷавони дигар ноилоҷ аз дар баромаданд. Тарҷумон аз ғояти хашму ғазаб намедонист, ки алами бох¬ташро аз кӣ гирад.
- Ман ишқварзии Ромеои туркман¬ро ба ду манат намегирам. Ҳоло истад, ба сараш чӣ балоҳоеро биёрам. Имрӯз ё пагоҳ маъмурияти омӯзишгоҳ аз рӯи маълумоти ман кафши Ғарибро пеш ме-гузорад…
Пас аз ду ҳафта Ораз аз шаҳри Боку баргашт. Бо ғалаба ва унвони устоди байналхалқии варзиш. Бегоҳӣ мошини дӯсташро киро карда, ба хобгоҳ омад. Дарро ба рӯяш До кушод.
- Фу куҷост? - ҳайрон савол дод Ораз.
- Ӯро ба Ханой бозпас фиристоданд, - овози До ғамангез садо дод.
- Ин кори Кам будагист? - ҷавон мушташро гиреҳ баст.
- Маълумоту дархостҳои туҳматомезу иғвогаронаашро сафорат ба инобат гирифта қарор дод, ки дугонаи маро ба Ветнам фиристад, - дар чашмони духтар нам пайдо шуд. - Оҳ, Оразҷон! Агар медидӣ, ки Фу барои ту шуда чӣ маҳшаре ба по хезонд. Чун тимсоҳи дарёи Меконг ба сари Кам парида, ба рӯяш панҷа зад. Аз захми нохунҳои духтар ва аз шармандагӣ тарҷумон то ҳол аз ҳуҷрааш намебарояд. Ман аз назди Оразам ба ҳеҷ куҷо на¬меравам гуфта, корди ошхонагиро ги-рифта, ба синаи Кам заданӣ шуд. Ҳама дар ҳайрат буданд, ки аз куҷо дар ин духтараки майдахелаки резапайкар ин нерӯ аз куҷо пайдо шуд. Ана, ишқ ба инсон чӣ қудрате мебахшидааст. Агар дар ҳамин замон Чоп пайдо намешуд, кор ба хунрезӣ меанҷомид. Чоп аз дасти духтар дошта, оҳиста чизе гуфт. Баъди ин духтар ором шуд ва ба ғундоштани анҷомҳояш гузашт. Чоп ӯро то фурудгоҳ гусел намуд…
Ораз анҷоми қисаро гӯш накарда, ба сӯи ошёнаи чорум давид ва бо як ла¬гад дари ҳуҷраро кушода, аз пои Ками аз тарс рангпаридаю лундашуда гирифта, аз тиреза кашол кард.
- Бигӯй, эй палид, бо ин кирдорат чӣ мехостӣ? Ва аз куҷо дар туи манфур ин қадар нафрат нисбат ба ишқи поки ману Фу пайдо шудааст? Гап зан, малъ¬ун! Ҳоло ба зер ҳавоят медиҳам, то ки ҳуҷайраҳои косахонаи сарат парешон шаванд. Гап зан!
Кам доду фарёд бардошта, ҳамаро ба ёрӣ ҷеғ мезад. Хобгоҳ ба занбурхо¬на табдил ёфт. Чирроси духтарону доду фарёди ҷавонони ветнамӣ ҳамаро ба по хезонд. Аз куҷое директори Омӯзишгоҳ Недошивина пайдо шуд.
- Ҳой, Оразгелдӣ Амонгелдиевич! Ҷанҷоли байналхалқӣ нахезонда, аз амали авбошиат даст каш. Ту аз имрӯз эътиборан дигар дар омӯзишгоҳи ман кор намекунӣ. Ана, фармон! Камро ба ҳолаш гузору аз ин ҷо баромада рав!
- Корат аз сарат монад, - Ораз бо дасти чап чанг зада коғазро гирифта, ғиҷим карда ба берун партофт.
- Э, ту чӣ кор кардӣ? - мудири қисми илмӣ ба Ораз наздик шуд. - Ба фар¬мон итоат карданат лозим ва таъҷилан ҳудуди омӯзишгоҳро бояд тарк бикунӣ.
- Э, дафъ шав! - Ораз ба кундаи синаи Шмелев як лагади обдор фаровард.
Шмелев ба пушт болои Недошиви¬на ва ҳар ду баробар болои фарш гумбуросзанон афтиданд.
Касе ба Хадамоти оташфишонӣ занг зад. Мошини сурхи рахдор бонгзанон ба саҳни ҳавлии омӯзишгоҳ зада даромад. Оташхомӯшкунакҳо зуд дар таги тирезаи Кам гилем кашиданд. Аз куҷое як даста нозирони тартиботи ҷамъиятӣ ҳозир шуданд.
Кам ҳанӯз доду фарёд дошт. Ораз бошад, тарҷумонро ба чапу рост алвонҷ дода, ба сараш дӯғ мезад. Расиши дастеро ҳис карда, варзишгар бо хашм гардан тофт. Дар муқобилаш Чопро дида, каме ба худ омад.
- Дӯстам, - бо меҳрубонӣ гуфт Чоп, - барои як мурдор шуда, даст ба ҷиноят назан. Оид ба найрангҳои фосиқонаи ин аблаҳ сафоратро огоҳ карда будам. Ана, фармони аз кор рафтанаш ва мана чиптаи ба Ветнам баргаштанаш. Ман ҳозир ӯро бояд ба фурудгоҳ барам. Ин як. Дуюм, ба ту ваъда медиҳам, ки ба Ханой рафта, Фуро ба наздат меорам. Ангор ба маъшуқаат низ чунин паймон дода будам.
Ораз бо як ҳаракати чолокона Кам¬ро болои кат ҳаво дода, дасти росташ¬ро ба тарафи Чоп дароз кард.
- Қавли мардӣ!
- Қавли мардӣ, - ва тарҷумон бо меҳр дасти паҳлавонро фишурд…
Чорҷӯй. Авули Бешкаппа. Пагоҳӣ. Офтоб нурҳои ҳаловатбахши худро болои реги биёбони Қароқум мерехт. Мӯйсафеди Амонгелдӣ болои кат ни¬шаста, сар ба сукут гирифта дар бо¬раи тақдири писараш фикр меронд. Ҳамсараш дар паҳлуяш нишаста, ба ан¬дешаронии шавҳараш хомӯшона назора дошт. Ин дам дарвоза кушода шуда, Ораз аз дасти Фу дошта, ба ҳавлӣ даро¬мад. Пирамард аз ҷояш нимхез шуда, ба ҳамсараш рӯй овард:
- Агар духтари ғайриодияш ҳамин бошад, пас писарам гавҳаршинос будааст.
- Падараш барин, - Ойина бо ифти¬хор ба фикри шавҳараш розӣ шуд.
- Ҳаъ!? - маълум набуд, ки мӯйсафед ба гуфтаи занаш розӣ буд ва ё аз таърифи ҳамсараш мефахрид…
Зариф ҒУЛОМ
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед