Сулҳ мафҳумест ифодакунандаи амният, осоиштагӣ, озодӣ, истиқлолият ва нишонаи ободию зиндагии ороми давлату миллат. Сулҳ таҷассумгари шодиву нишот, ҳамдигарфаҳмӣ, озодихоҳиву ватандӯстист. Пас, сулҳу осоиштагӣ худ аз худ ба осонӣ ба даст намеояд.

Ана, акнун гузаштанд рӯзҳои ширину беғаши кӯдакӣ. Мактаб дарҳояшро ба рӯи ҳамаи хонандагон боз менамояду ба оғӯш мегирад.

Инсон бузургтарин насли бошуурест, ки маҳз тавассути ақлу хирад, илму маданият, фарҳангу адаби худ аз дигар офаридаҳои Офаридгори бузург тафовут дорад. Инсон фардиятест, ки дорои ақлу заковати бузург буда, мебинад, мешунавад, дарк мекунад ва ҳамаи дидаву шунидаҳояшро бо ёрии ақлу идрок натиҷагирӣ намуда, худро аз бадию ноҷуриҳо дар канор мегирад. Маҳз, ҳамин канорагириҳо инсони комилро дар зиндагӣ соҳибмаърифат, бомаданият ва бузургдил мегардонад.

Имрӯз таҳсили наврасон дар мактабҳои миёнаи кишварҳои рӯи олам ҳар гуна ба назар мерасад. Мо дар зимн аз вазъи имрӯзаи таҳсили наврасони якчанд давлат, ки баҳри таҳсил талош варзидаанд, баҳратон сухан мегӯем.

АФҒОНИСТОН

Барои духтарони Афғонистон дар мактаб таҳсил намудан хеле хатарнок аст. Дар ин давлат то соли 2001 занон иҷозати на хондан доштанду на кору фаъолият кардан. Баъди сарнагун кардани тартиботи “Толибон” ин маҳдудиятро бартараф намуданд. Лекин ин ба ҷинояткорон халал намерасонад, ҳоло ҳам духтаронеро, ки ба мактаб барои илмомӯзӣ мераванд, бераҳмона ҷазо медиҳанд. Дар соли 2015 ба рӯи се нафар духтаракони мактабхон дар вақти ба мактаб рафтанашон ҳомуз (кислота) пошиданд. Аммо яке аз ҷабрдидагон дар беморхона чунин гуфт. “Ман боз ба мактаб меравам, онҳо маро дошта наметавонанд, бигзор 100 маротиба ба рӯям ҳомуз (кислота) пошанд, ман боз меравам!”

ПОКИСТОН

Барои хоҳиши дар мактаб таҳсил намуданаш духтараки покистонӣ Малола Юсафзай қариб буд, ки зиндагиашро аз даст диҳад. Дар синни 11-солагӣ ӯ китоби худро дар бораи зиндагиаш дар Покистон менавишт. Ӯ дар бораи ҳаракати”Толибон”, ки намегузоранд, то занон ба мактаб рафта, таҳсили илм     кунанд ва дигар ҷинояткориҳое, ки онҳо мекарданд, менавишт. Барои ин кораш Малоларо дар роҳи бозгашт аз мактаб тирборон карданд. Яке аз тирҳо ба пешониаш расиду аз рухсорааш баромад. Духтараки хурдакак қариб буд, ки зиндагиашро аз даст диҳад, барои он ки мехост хонад.

Ӯ ба ҳолати беҳӯшӣ афтода, барои зинда монданаш дигар чора набуд, аммо ба ӯ Худо умри дубора бахшид ва ӯро ба хона баргардониданд. Баъди хуб     шуданаш Малола боз мусобиқа карданро барои хондани занони мусулмон давом медиҳад. Дар 17-солагиаш ӯ барои ин муборизаҳояш мукофоти ҷаҳонии Нобелро гирфт. Ӯ аввалин зан буд, ки сазовори ин мукофот шудааст. “Ман орзу дорам, ки дар давлати мо илмомӯзӣ ҳукмфармо шавад”, - гуфт Малола.

ФИЛИПИНҲО

Писараки хурдакак Даниэл Кабрера баъди аксбардории донишҷӯдухтар Ҷойс Гилос худ инро дарк нанамуда, ситораи ҷаҳонӣ шуд. Падари Даниел аз олам гузашт, хонаи онҳо оташ гирифт ва ӯ ҳамроҳи модараш маҷбур шуданд, ки дар кӯча зиндагӣ кунанду бо гадоӣ рӯзашонро гузаронанд, чунки бояд коре мекарданд, то зинда монанд. Ба ин нигоҳ накарда Даниэл ҳама корро мекунад, ки ба мактаб равад. Ӯ дарсҳояшро дар назди равшании тирезаҳои тарабхонаи Макдоналдс тайёр мекунад. Акси Даниэл дар ҳама сомонаҳои интернетӣ паҳн гашт, бо ин навиштаҷоти илҳомбахш: “Агар ин барои ту муҳим бошад, ту ҳама вақт роҳ меёбӣ, агар не, баҳона меҷӯӣ”.

ҲИНДУСТОН

Ҳиндустон мисли пешин кишвари бо зиддиятҳо таъсиррасон мемонад. Ҳамроҳ бо инкишофи иқтисодиёташон рушди фазо ва соҳаҳо, садҳо ҳазор нафар одамон дар фақирӣ зиндагӣ мекунанд ва аз ҳама ҳуқуқҳои асосии худ маҳрум карда шудаанд. Масалан ҳуқуқ ба таҳсил.

Дар як маҳали ноободи камбғалони Ню-Дели оилаҳо аз нодорӣ наметавонанд, ки фарзандонашонро ба мактаб баранд. Лекин кӯдакон чунон дониш омӯхтан мехоҳанд, ки ба онҳо зарӯр нест, дар куҷо таҳсил кунанд – дар таги пули нақлиётгузар бошад ё дар дигар ҷо, вале бояд хонанд.

Муваққатан дар таги пуле собиқ муаллими коллеҷ мактаб ташкил намуд. Шогирдони ӯ дар рӯи замин нишаста, тахтаи синфашон сангҳо мебошанд. Лекин кӯдакон ҳеҷ гоҳ шикоят намекунанд. Онҳо бо ҷиддият корҳои хонагиашонро иҷро менамоянд, муаллимонашонро бо шавқ гӯш мекунанду ҳатто аз ҳамдигар рубардор намекунанд. Чунки баъд аз ба даст овардани дониш, дар оянда барои пайдо кардани кор ва берун баромадан аз камбизоатӣ онҳо имконият меёбанд.

АФРИКА

Дар бисёри кишварҳои Африка илмомӯзӣ барои кӯдакон ин як шукӯҳи хоса аст. Дар кишварҳое, ки ҷангу ҷидол меравад, эпидемия шиддат мегирад ва халқ гурусна мемонад, донишомӯзӣ дар ҷои дуюм меистад. Лекин, ба ин нигоҳ накарда, дар бисёр маҳаллаҳои фақирон мактабҳои оддӣ ташкил карда буданд. Нисфи онҳо дар назди дарахтон буданд, чунки дар зери дарахт каме ҳам бошад соя буд. Дар ин ҷо таълимгирони хурдакак фақат алфавитро меомӯхтанду хонданро.

ХИТОЙ

Имрӯз Хитой босуръат рушд карда истодааст. Иқтисодиёти он яке аз калонтарин дар ҷаҳон аст. Лекин, ба ин нигоҳ накарда, дар бисёр деҳаҳои дурдасти он ҳастанд кӯдаконе, ки барои ба мактаб рафтан мубориза мебаранд. Онҳо тайёранд, ки барои ба мактаб рафтан аз болои кӯҳҳо гузаранд, даҳҳо километрро убур намуда, дар хонаҳои кӯҳна ва ҳатто дар ғорҳо илм омӯзанд.

Дар вилояти Гуйчжоу то соли 2011 мактабе фаъолият мекард, ки дар ғор буд. Гуйчжоу бисёр вилояти қашшоқ аст. Боду ҳавои бисёр нороҳаткунанда дорад. Кӯдакони он ҷо имконияти хондан надоштанд. Соли 1994 дар ғори табиӣ мактаб ташкил намуданд. Дар он ҷо даҳҳо устодон дарс меомӯзонданд ва садҳо кӯдакон илм меомӯхтанд. Ба ғор барои бозии мактаббачагон ҳатто якчанд воситаҳои варзишӣ оварданду майдончаи варзишӣ ташкил намуданд. Бо фармони ҳукумат мактабро махкам намуданд. Лекин маълум нест, ки то ҳол мактаби нав сохтаанд ё не.

КОЛУМБИЯ

Барои баъзе кӯдакон роҳ ба мактаб санҷиши воқеӣ мешавад. Чунки то ба он ҷо расидан бояд ба ҷои намӣ гузарӣ ё аз ҳаштсад метри чуқурии амиқ бипарӣ. Кӯдакон сими металиро дошта, бо азоб дарёро мегузаранду ба соҳили Рио-Негро мерасанд. Шумо оё тайёред, ки ҳамин гуна мушкилиҳоро паси сар кунед, то ба мактаб равед?

ФАЛАСТИН

Сектор Газ яке аз маҳаллаҳои калони серодами Фаластин аст, ки яке аз маҳаллаҳои сераҳолии дунё ҳисоб мешавад. Дар ин қитъаи замин ҳамавақт ҷанг аст. Барои ҳамин мактабу хонаҳои он ҷо обод нест. Барои кӯдакони Фаластин сӯрохиҳое ки аз таъсири тиру туп ба вуҷуд омадааст, халал намерасонд, ки ба мактаб раванду илм омӯзанд. Омӯхтани дониш ҷиҳати зиндагии хуб барои ҳар як шахс имконияти бузург медиҳад.

Мактаб даргоҳи бузургест, ки баробари дар остонааш қадам гузоштан хурдон бузург, бузургон барнодил ва бехирадон соҳибхирад мегарданд. Мактаб макони илму маърифат, фархангу адаб ва донишу хирад аст. Ба ифодаи шоир:

Пояи давлат набошад бе маориф устувор,
Давлати поянда хоҳӣ, рӯй бар мактаб биёр.

Хулоса, маҳз дар мактаб маърифат пойдор, илму адаб устувор ва тавассути заҳмати устодони накӯкор шогирдон баркамолу соҳибистеъдод мегарданд. Пас, бояд ҳар як насли наврасу ҷавони Тоҷикистон ба қадри ин ҳама тинҷиву амонӣ, Истиқлолияти Ватани азиз ва ваҳдати мардуми он расад ва дар роҳи илмомӯзӣ тамоми имкониятҳоро истифода намояд, то соҳибилм гардаду баҳри рушди меҳан саҳми худро гузорад. Зеро дар рӯи олам кӯдакон баҳри илм омӯхтану ба мактаб рафтан чи қадар мушкилотро ҳар рӯз паси сар мекунанд, то дар зери чатри фараҳбахши мактаб хондану навиштанро омӯзанду роҳи дурусти фардои зиндагии худро муайян созанд.