Нерӯҳои сиёсии динӣ-мазҳабӣ вазифаҳои худро дар роҳ ёфтан ба фазои сиёсӣ медонанд ва аз ҳама шеваҳои мубориза истифода намуда, боиси бесуботӣ ва ноамнӣ дар ҷомеа гардида, ҳар лаҳза раванди ҳамзистии осоиштаро халалдор сохта, фазои динии носолимро ба вуҷуд меоварад, ки роҳ сӯи терроризм ва экстремизм мебошад. Инро метавон аз муноқишаҳои кишварҳои мусулмонӣ эҳсос намуд, ки терроризм ва экстремизм ба хатарҳои дараҷаи аввали ҷаҳони муосир табдил ёфтааст.

Зуҳуроти номатлуби терроризму экстремизм дар шаклу намудҳои мухталифи инфиҷорҳо, сӯиқасд ва ҷисман нобуд кардани шахсиятҳо, бо роҳи зӯрӣ ба вуҷуд овардани тарсу ваҳм зуҳур намудааст. Бо дарназардошти манфиатҳову ғаразҳои сиёсӣ, бо истифода аз бовариву эътиқоди мардум ба арсаи сиёсат кашидани исломи сиёсӣ ҳамеша ва дар ҳама давру замон сабаби номуназзам гаштани вазъи иҷтимоӣ мегардад. Аммо, мутаассифона, имрӯзҳо қувваҳои тахрибкор исломро ба тафриқа ва ҷудоиандозӣ табдил додаанд. Гурӯҳҳои ифротии исломӣ бо таъсис додани созмони динӣ-сиёсӣ ва истифода намудан аз арзишҳои диниву мазҳабӣ, боиси ранҷу машаққати аҳолии бегуноҳ гардидаанд. Ҳаводиси дар Туркия рухдода делели гуфтаҳои болост. Дар ҳамлаи террористии 31-уми декабри соли 2016 ба муассисаи тафреҳии «Рейна»-и шаҳри Истанбул, ки онро шаҳрванди 34-солаи Узбекистон Абдуқодир Машарипов, маъруф бо лақаби «Абу Муҳаммад Хуросонӣ» бар уҳда дошт, 39 нафар кушта ва зиёда аз 60 нафари дигар маҷруҳ гардиданд, ки дар байни ҳалокшудагон шаҳрвандони Русия, Кувайт, Канада, Исроил, Сурия, Арабистони Саудӣ, Марокаш, Ливан ва Ливия қарор доштанд. А. Машарипов омодагии ҷангиро дар Покистон ва Афғонистон гузашта, пайрави созмонҳои тундгарои исломӣ буда, аз ҷониби мақомоти Узбакистон дар кофтукоб қарор дошт. Номбурда моҳи январи соли 2016 ғайриқонунӣ аз ҳудуди Эрон ба Туркия ворид гардидааст. Дар ин бора мақомоти марбутаи Туркия далоили радношавандаро ироа доштанд. Васип Шоҳин, шаҳрдори Истанбул Машариповро «террористи омӯзишдида»-е хонда, ки чор забонро медонад. Ба қавли ӯ, ин шаҳрванди Узбекистон моҳи январи соли гузашта ғайриқонунӣ вориди Туркия шудааст.

Ин ҳодисаро раҳбарони ҷомеаи ҷаҳонӣ шадидан маҳкум карданд. Раиси сиёсати хориҷии Иттиҳодияи Аврупо Федерика Моғеринӣ гуфт, ки «тамоми андешаҳои мо дар бораи қурбониҳо ва ҳам азизони онҳо аст. Мо ба хотири пешгирӣ аз такрори чунин фоҷиаҳо корро идома хоҳем дод». Амрико бо пахши изҳороте ин ҳодисаро «як ҳамлаи ваҳшатбори террористӣ» номид.

Бояд тазаккур дод, ки пулиси Туркия иброз дошт, дар ин ҳодиса шаҳрвандони Тоҷикистон иштирок доштанд. Яқин аст, ки аъзои Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон дар ин кишвар умр ба сар мебаранд. Аз ин рӯ, пайравони Ҳизби мамнӯи наҳзати исломӣ ба ҳайси миёнарави байни гурӯҳи тундрави «Давлати исломӣ» ва шаҳрвандони хориҷӣ фаъолият мекарданд ва манзилҳои худро ба нафароне иҷора медодаанд, ки ба Сурия рафтуомад доштаанд. Фирориёни Ҳизби мамнӯи наҳзати исломӣ, ки Туркияро макони зисти муваққатии худ қарор додаанд, барои расидан ба суду мақсадҳои нопоку ғаразноки худ ба нафарони бешумор зиён мерасонанд.

Ҳимоят аз қувваҳои ифротии динӣ барои ҳар давлат новобаста аз шакли идоракунӣ ва равияву мазҳабҳо хатарзо буда, ба қатлу куштор, таркишу нобудсозиҳо, нором кардани ҷомеа оварда мерасонад. Ин аст, ки дастгирии созмонҳои ифротии динии ҲНИТ дар Туркия ба чунин ҳолат овард. Ҳукумдорони Туркия кӯшиши ҳамдастӣ намудан ва ҳамфикр шудан бо ақидаҳои динӣ-мазҳабиро карданд. Ҷонибдорӣ аз дингароёни ашадӣ ба он оварда расонд, ки пайравони саркаш қатлу кушторро роҳандозӣ намоянд. Амалиёт ҳангоме сар зад, ки сатҳи раҳбарияти аввалини он аз қувваҳои динӣ, исломи сиёсӣ ва ифротиҳои мазҳабӣ ҷонибдорӣ менамуд. Аз рӯи ин ақида бояд ифротиҳо дар ин кишвар даст ба ҳамлаҳои хунин намезаданд. Чунки Туркия аз онҳо муҳофизат мекард.

Барои қувваҳои ифротии динӣ муҳим нест, ки кадом афроди сатҳи ҷаҳонӣ аз эшон ҳимоят мекунад, барои онҳо муҳим он аст, ки ҳамеша қатлу куштор ва таркишу нобудсозиҳо идома дошта бошад.

Рустам РАҲИМОВ