СИЁСАТ
Шанбе 27 Апрел 2024 04:31
9-уми сентябри соли 1991 дар харитаи сиёии ҷаҳон Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун давлати соҳибистиқлол пайдо гашт. Барои давлати навини тоҷикон марҳилаи эҳё ва созандагӣ оғоз гардид. Вале ҳеҷ кас гумон намекард, ки ин марҳилаи таърихи навини тоҷикон, ки таъриху фарҳанги бостонӣ доранд, ба буҳрони сиёсии солҳои 90-уми қарни ХХ ба ном “драмаи миллӣ” дучор мегардад.
Бо сабабҳои объективию субъективӣ фазои сиёсии Тоҷикистон тағйир ёфт. Тоҷикистон аз давлати собиқ Шӯравӣ низоми сиёсии кӯҳнаро мерос гирифт, ки он воқеан ба тағйироти демокративу истиқлолхоҳии он ҷавобгӯ набуд. Тараққиёти сусти иқтисодии минтақаҳо, ҷалби заифи сармояи хориҷӣ, ислоҳоти сусти сохтори давлатдорӣ, рақобатҳои геосиёсии давлатҳои абарқудрат ва ҳамсоягӣ бо кишвари ҷангзадаи Афғонистон боиси сар задани низоъҳои гуногуни дохилӣ гардид.
“Он рӯзҳо солҳои (солҳои 1992 - 1997) ҳеҷ кас фикр намекард, ки ин “драмаи миллӣ” кадом роҳи ҳалли худро дораду баъзе гурӯҳҳои “навмед”, ҳатто фикр мекарданд, ки на лидери сиёсӣ ҳасту на қуввае, ки халқро ором намуда, ба ваҳдат биёранд. Ба ин масъала олимон ва рӯзноманигорон танҳо баъди имзо шудани Созишномаи истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ (27 июни соли 1997) дар шаҳри Москва баҳои сиёсии худро доданд. Дар ин ҷо албатта, сухан дар бораи ҷонфидоиҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон меравад”- гуфт, таҳлилгар Ҷаббор Хуҷаназров.
Собиқ котиби генералии СММ Кофи Аннан дар маҷаллаи махсуси русии “Огонёк” соли 2001 изҳор дошта буд, ки “Тоҷикистон намунаи хоси ҳалли муноқишаи дохилиро пешниҳод намуд. Фикр мекунам, ки ин ҳиссаи Тоҷикистон дар таърихи истиқрори сулҳ ба ҳисоб меравад”.
Ба ақидаи Афлотун, сиёсат санъатест, ки донишу маҳорати хоси идоракуниро тақозо менамояд. Донишу маҳорати идоракунии ба худ хос - ин яке аз ҷиҳатҳои муҳими сарварии сиёсии Эмомалӣ Раҳмон ба шумор меравад, ки меъёри асосии он хирад ва зеҳни амиқи сиёсӣ мебошад.
Дар Иҷлосияи 52-юми Маҷмааи генералии СММ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон чандин бор бо дарки сиёсии амиқ изҳор намуда буданд: “Дар байни низоъҳо ва ҳолатҳои буҳронӣ, баъди анҷоми “ҷанги сард” аз масъалаи Ҷумҳурии Исломии Афғонистон дида муҳимтаре нест, ки ба паҳншавии яроқ, маводи мухаддир, терроризм ва ифротгароӣ дар минтақа мегардад”.
Дар ҷаҳон мактабҳои сиёсӣ, аз қабили мактаби амрикоӣ, мактаби англисӣ, олмонӣ, фаронсавӣ ва ғайра зиёд мебошанд, лекин то ҳол мактаби сиёсии тоҷикон, бахусус мактаби сиёсии муосири он ба пуррагӣ таҳқиқ нагаштааст. Аз ин лиҳоз, мактаби сиёсии тоҷикон аз замони Абунасри Форобӣ, Ибни Сино, Низомулмулк хеле пурқувват буда, баҳри санъати идоракунии давлат намуна мебошад.
- Пешвои миллат марди фозилу хирадмандест, ки давлатро аз фаноёбӣ наҷот дода, мардумро муттаҳид гардониду дар қалби онҳо шӯълаи умедро бедор кард ва бо қадамҳои қатъӣ ба сулҳу осоиш, рушду суботи минбаъда онҳоро ҳидоят намуд. Дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун шахси сулҳофару сулҳпарвар, сарҷамъкунандаи миллату мардумсолор, амалисозандаи заҳматҳои ояндабинона баҳри рушду нумӯъ ва ободии Ватану фароҳам овардани шароити арзанда барои мардуми кишвар, ташаббускори ҳалли масъалаҳои глобалӣ шинохта шуд. Ва имрӯз аксарият кишварҳои ноором аз таҷрибаи сулҳофарии мо омӯзишу корбарӣ менамоянд, - афзуд Абдулло Назар-амонов, устоди ДДХ ба номи Моёншо Назаршоев.
“Таҷрибаи сулҳи тоҷикон, бешак аз ҷумлаи ҳамин руйдодҳои таърихиест, ки сиёсати хирадмандона, дурандешонаи таърихию ҷавонмардона, ватанпарас-тиву мардумсолорӣ ва талошу фидокориҳои Сарвари давлатро бозгӯ менамояд, - афзуд Зӯҳро Қосумшоева, сокини шаҳри Хоруғ. - Мардуми шарифи Тоҷикистон онро бо камоли эҳтиром ва шукргузорӣ аз хизматҳои шоистаи ин абармард ҷонибдорию пазироӣ намудаанд”.
Номбурда ҳамзамон таъкид кард, ки ваҳдати миллӣ дар пойдории давлати демокративу ҳуқуқбунёд, такмили заминаҳои ҳуқуқии ҳаёти иҷтимоӣ, ба миён омадани рукнҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ, таъсиси низоми самарабахши мақомоти ҳокимияти давлатӣ, рушди ҳамаи соҳаҳо ва боло бурдани сатҳу сифати зиндагии аҳолӣ саҳми бағоят бузург дорад.
Маҳз бо талошҳои пайгирона ва сиёсати сулҳофаринии Пешвои миллат мардуми сарбаланди тоҷик соли 1997 ваҳдати комилро соҳиб гашт.
Мавриди баҳрабардорӣ қарор гирифтани садҳо пулҳову нақбҳо, роҳҳои аҳамияти байналмилаливу минтақавӣ чор сӯи Ватанамонро ба кишварҳои дигар пайвастанд. Рӯзгори мардум рӯ ба беҳбудӣ оварда, куллан тағйир ёфт, ки ҳамаи ин шаҳодати соҳибназарӣ, ақли гиро, заковати худододии Пешвои миллат ва хайру баракати ваҳдати комили миллӣ мебошад.
Бо сабабҳои объективию субъективӣ фазои сиёсии Тоҷикистон тағйир ёфт. Тоҷикистон аз давлати собиқ Шӯравӣ низоми сиёсии кӯҳнаро мерос гирифт, ки он воқеан ба тағйироти демокративу истиқлолхоҳии он ҷавобгӯ набуд. Тараққиёти сусти иқтисодии минтақаҳо, ҷалби заифи сармояи хориҷӣ, ислоҳоти сусти сохтори давлатдорӣ, рақобатҳои геосиёсии давлатҳои абарқудрат ва ҳамсоягӣ бо кишвари ҷангзадаи Афғонистон боиси сар задани низоъҳои гуногуни дохилӣ гардид.
“Он рӯзҳо солҳои (солҳои 1992 - 1997) ҳеҷ кас фикр намекард, ки ин “драмаи миллӣ” кадом роҳи ҳалли худро дораду баъзе гурӯҳҳои “навмед”, ҳатто фикр мекарданд, ки на лидери сиёсӣ ҳасту на қуввае, ки халқро ором намуда, ба ваҳдат биёранд. Ба ин масъала олимон ва рӯзноманигорон танҳо баъди имзо шудани Созишномаи истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ (27 июни соли 1997) дар шаҳри Москва баҳои сиёсии худро доданд. Дар ин ҷо албатта, сухан дар бораи ҷонфидоиҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон меравад”- гуфт, таҳлилгар Ҷаббор Хуҷаназров.
Собиқ котиби генералии СММ Кофи Аннан дар маҷаллаи махсуси русии “Огонёк” соли 2001 изҳор дошта буд, ки “Тоҷикистон намунаи хоси ҳалли муноқишаи дохилиро пешниҳод намуд. Фикр мекунам, ки ин ҳиссаи Тоҷикистон дар таърихи истиқрори сулҳ ба ҳисоб меравад”.
Ба ақидаи Афлотун, сиёсат санъатест, ки донишу маҳорати хоси идоракуниро тақозо менамояд. Донишу маҳорати идоракунии ба худ хос - ин яке аз ҷиҳатҳои муҳими сарварии сиёсии Эмомалӣ Раҳмон ба шумор меравад, ки меъёри асосии он хирад ва зеҳни амиқи сиёсӣ мебошад.
Дар Иҷлосияи 52-юми Маҷмааи генералии СММ Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон чандин бор бо дарки сиёсии амиқ изҳор намуда буданд: “Дар байни низоъҳо ва ҳолатҳои буҳронӣ, баъди анҷоми “ҷанги сард” аз масъалаи Ҷумҳурии Исломии Афғонистон дида муҳимтаре нест, ки ба паҳншавии яроқ, маводи мухаддир, терроризм ва ифротгароӣ дар минтақа мегардад”.
Дар ҷаҳон мактабҳои сиёсӣ, аз қабили мактаби амрикоӣ, мактаби англисӣ, олмонӣ, фаронсавӣ ва ғайра зиёд мебошанд, лекин то ҳол мактаби сиёсии тоҷикон, бахусус мактаби сиёсии муосири он ба пуррагӣ таҳқиқ нагаштааст. Аз ин лиҳоз, мактаби сиёсии тоҷикон аз замони Абунасри Форобӣ, Ибни Сино, Низомулмулк хеле пурқувват буда, баҳри санъати идоракунии давлат намуна мебошад.
- Пешвои миллат марди фозилу хирадмандест, ки давлатро аз фаноёбӣ наҷот дода, мардумро муттаҳид гардониду дар қалби онҳо шӯълаи умедро бедор кард ва бо қадамҳои қатъӣ ба сулҳу осоиш, рушду суботи минбаъда онҳоро ҳидоят намуд. Дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун шахси сулҳофару сулҳпарвар, сарҷамъкунандаи миллату мардумсолор, амалисозандаи заҳматҳои ояндабинона баҳри рушду нумӯъ ва ободии Ватану фароҳам овардани шароити арзанда барои мардуми кишвар, ташаббускори ҳалли масъалаҳои глобалӣ шинохта шуд. Ва имрӯз аксарият кишварҳои ноором аз таҷрибаи сулҳофарии мо омӯзишу корбарӣ менамоянд, - афзуд Абдулло Назар-амонов, устоди ДДХ ба номи Моёншо Назаршоев.
“Таҷрибаи сулҳи тоҷикон, бешак аз ҷумлаи ҳамин руйдодҳои таърихиест, ки сиёсати хирадмандона, дурандешонаи таърихию ҷавонмардона, ватанпарас-тиву мардумсолорӣ ва талошу фидокориҳои Сарвари давлатро бозгӯ менамояд, - афзуд Зӯҳро Қосумшоева, сокини шаҳри Хоруғ. - Мардуми шарифи Тоҷикистон онро бо камоли эҳтиром ва шукргузорӣ аз хизматҳои шоистаи ин абармард ҷонибдорию пазироӣ намудаанд”.
Номбурда ҳамзамон таъкид кард, ки ваҳдати миллӣ дар пойдории давлати демокративу ҳуқуқбунёд, такмили заминаҳои ҳуқуқии ҳаёти иҷтимоӣ, ба миён омадани рукнҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ, таъсиси низоми самарабахши мақомоти ҳокимияти давлатӣ, рушди ҳамаи соҳаҳо ва боло бурдани сатҳу сифати зиндагии аҳолӣ саҳми бағоят бузург дорад.
Маҳз бо талошҳои пайгирона ва сиёсати сулҳофаринии Пешвои миллат мардуми сарбаланди тоҷик соли 1997 ваҳдати комилро соҳиб гашт.
Мавриди баҳрабардорӣ қарор гирифтани садҳо пулҳову нақбҳо, роҳҳои аҳамияти байналмилаливу минтақавӣ чор сӯи Ватанамонро ба кишварҳои дигар пайвастанд. Рӯзгори мардум рӯ ба беҳбудӣ оварда, куллан тағйир ёфт, ки ҳамаи ин шаҳодати соҳибназарӣ, ақли гиро, заковати худододии Пешвои миллат ва хайру баракати ваҳдати комили миллӣ мебошад.
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед