“Мову шумо бояд як қувваи ягонаро ташкил дода, онҳоеро, ки сулҳу салоҳро дар ҷомеа халалдор карданӣ мешаванд, ҳамдигарфаҳмии байни қувваҳои сиёсиро аз байн бурданӣ мешаванд, ҳушдор диҳем”.

Эмомалӣ РАҲМОН

Миллати тамаддунофа­ри тоҷик ҳамеша ба аҳли илму адаб ва ходимони дин таваҷҷуҳу эҳтироми хосса дорад. Хиради аза­лии ин миллат ҳанӯз 1300 сол пеш аз дини Ислом оламиёнро ҳушдор дода буд, ки ба буту санамҳо, ҳайвонот, офтобу моҳтобу ситораҳо не, балки ба Худои яккаву ягона, ки замину осмонҳо ва ҳамаи мавҷудоту махлуқоти онҳоро офаридааст, саҷдаву ибодат кунанд. Ин муқаррарот ва дастурҳои дини аҷдодони гузаштаи моро баъдтар дини муби­ни Ислом такмил додаву қабул кардааст. Мардуми мо имрӯз ҳам ба ходимони дин, ки онҳоро аксаран бо ибораи “мулло” ном мебаранд, эҳтироми зиёде зоҳир менамоянд. Онҳо бо умеди калон бовар до­ранд, ки азбаски решаи ка­лимаи “мулло” аз калимаи “илм” иборат асту маънои луғавиаш “донандаи кулли илмҳо” мебошад, муллоҳо дар қатори 6 илми илоҳӣ: калом (худошиносӣ ё теология), маонӣ (баён), сарфу наҳв (морфология ва синтаксис), фиқҳ ва усул (қонунҳои дин ва шариа­ти ислом), ладунӣ (илми ғайб ё худодод), инчунин зиёда аз 45 намуди илми маҷозӣ ё дунявӣ ҳам бархӯрдоранд.

Воқеан, хеле шавқовар аст, агар имрӯз муллои деҳа аз илмҳои мусалласот (тригонометрия), муҳосибот (бухгалтерия), наботот (ботаника), нуҷум (ситорашиносӣ ё астрология), расад (тақвимсозӣ- календарсозӣ), ҷарри асқол (ме­ханика), табақотуларз (геология), табиӣ (физика), таҳдидулбилод (топография), тиб (медитсина-ма­дади Сино), ҳайат (астрономия, космография), ҳайвонот (зооло­гия), ҳандаса (геометрия), ҷабру муқобала (алгебра), ҳикмат (фал­сафа ва физика), адаб (фило­логия), барин (метафизика), баҳс (диалектика), буна (физиология), истифо (ҳисобдорӣ), кимиё (хи­мия), манозир ва мароё (опти­ка), шуъо, маодин (минерало­гия), масоҳат (геодезия), милоҳат (дарёнавардӣ, киштиронӣ), ад­вор (мусиқӣ), арӯз (қоидаи эҷоди шеър), ахлоқ, зунун (идрок ва фаҳмиш), лисон (забоншиносӣ), луғат (луғатшиносӣ), мантиқ (логи­ка), маҷлис (қоидаҳои муошират), мунозира, рамл (фолбинӣ), таъ­бир (хоббинӣ), фаросат ё қиёфа (қиёфашиносӣ), қол (илми зоҳир), тир, яд (хиромантия - аз хати кафи даст муайян кардани тақдир) ва яқин бо мардум, хусусан ҷавонон, суҳбатҳо биорояд.

Вале дар шароиту вазъи си­ёсии ҷаҳони муосир хеле зарур аст, ки ходимони дин – имомха­тибони масҷидҳо, пеш аз ҳама, ҷиҳати омода кардани ҷавонон ба ҳифзи марзу буми Ватан ва пояҳои соҳибистиқлолии он ва ба омӯзиши илму аз худ кардани касбу ҳунар аз нигоҳи ватанпарастӣ ва худшино­сии миллӣ рафтор кунанд. Барои ин, ходимони дин, аз ҷумла сар­хатибу имомхатибони масҷидҳои шаҳру ноҳияҳо вазифадоранд, ки сатҳи худшиносии миллии худро пайваста баланду пурқувват намо­янд. Умед ва боварӣ аст, ходимо­ни дин ҳамеша дар ёд доранд, ки аҷдодони хирадманди тоҷик Имоми Аъзам, Имом Бухорӣ, Ҳусайн Во­изи Кошифӣ, Муҳаммад Ғаззолӣ, Мавлонои Балхӣ, Мавлоно Ҷомӣ ва садҳо тан аз шумори аҳли ада­би порсӣ ба монанди Рӯдакиву Фирдавсӣ, Абӯалӣ Синову Форобӣ, Хайёму Берунӣ, Насриддини Тӯсиву Закариёи Розӣ барои руш­ду нумӯи дини Ислом хидмати бе­назире кардаанд. Мутаассифона, аз сабаби он ки бузургони хирад­манди мо дар замоне умр ба сар мебурданд, ки ҳокимони давр бе­гонагон буданду миллат давлати соҳибистиқлол надошт, маҷбуран ба осиёби илму марифати ҷаҳонӣ ва инкишофи таърихи умум об рех­та, имконияти ҳифзи манфиатҳои ворисони худ – миллати тоҷикро аз мадди назар дур монда буданд.

Хушбахтона, имрӯз миллат соҳиби давлати соҳибистиқлол аст. Мо бояд аз дарси талхи таърихи гузаштаамон сабақ омӯхта, барои пойдории ин неъмати бузурги Худо­ванд, яъне Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ваҳдати миллии он тамоми ғайрату нерӯ ва донишу хиради худро истифода ба­рем ва дар ин ҷода бонангу номус буданамонро зоҳир намоем.

Аз рӯи адолат ва ба эҳтироми бу­зург нисбати шахсияти Абӯҳанифа Нӯъмон ибни Собит ё Имоми Аъ­зам, ки асосгузори фиқҳи ислом ва мазҳаби ҳанафӣ мебошад, бояд зикр кунем, ки бо шарофати фат­вои ҳамин аҷдоди кабири милла­ти тоҷик, мо дирӯз ва имрӯз имкон ёфтем, ки китоби осмонии Қуръони маҷидро бо забони модариамон бихонем. Аз рӯи ҳамин эҳтиром аст, ки бо дастури Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Ва­тани азизамон тарҷума ва тафси­ри Қуръон бо хати кириллӣ омода ва ба шаҳрвандон ройгон дастрас шуд.

Инчунин, оиди ин мавзуъ дар китоби Пешвои миллат “Дин ва ҷомеа” оварда шудааст, ки: “Абӯҳанифа-Имоми Аъзам ба за­бони қавмҳои ғайриарабӣ, махсу­сан забони тоҷикӣ мақоми хосса бахшида, аҳамияти онро барои ре­шадор сохтани фарҳанги қуръонӣ дар дилҳои мардум бисёр зарур мешуморид. Аз ин ҷиҳат, таваҷчуҳ ба масъалаи забон дар фаъолияти масҷидҳо, аҳамияти он барои та­шаккул ва инкишофи худшиносии миллӣ ва ҳифзи асолати миллии забон дар маъвизаҳои ходимони дин бояд ҳамеша дар мадди назар бошад. Ба забони модарии худ бо Парвардигор розу ниёз гуфтан, зи­кру дуо карданро шариат аз корҳои писандида донистааст”.

Муҳаммад Исмоили Бухорӣ ё Имом Бухорӣ, ки дар асри нуҳи мелодӣ дар озмуни халифаи араб Умар ибни Абдулазиз ширкат варзида, донандаи (муҳаддиси) беҳтарини ҳадисҳои Паёмба­ри Худо ҳазрати Муҳаммад(с) эътироф гардид, аз 600 ҳазор ҳадисе, ки то замони зиндагии вай аз ҷониби муҳаддисони зиёде ҷамъоварӣ шуда буданду акса­рияташон носаҳеҳ буданд, 7275 ҳадиси саҳеҳро ҷудо намуда, ба шакли китоби алоҳида бо номи “Ҷомеи саҳеҳ” ба табъ расони­дааст. Олимони исломӣ “Ҷомеи саҳеҳ”-и Имом Бухориро беҳтарин ва бузургтарин китоби Ислом баъ­ди Қуръони карим эътироф кар­даанд. Табаррук будани ин китоб ба ҷое расидааст, ки дар борааш гуфтаанд: “Дар хонае, ки китоби “Ҷомеи саҳеҳ” вуҷуд дошта бо­шад, он хона аз хатари оташсӯзиву дӯздӣ дар амон мемонад”.

Ҳусайн Воизи Кошифии Ҳиротӣ дар миёни ҳама тафсиргарони Қуръон беҳтарин ва хонотарин тафсири каломи Худоро, ки бо номи “Тафсири Ҳусайнӣ” маъруф аст, навиштааст. Аз рӯи ин таф­сир олами Шарқу Ғарб ба маънову мазмуни Қуръони карим сарфаҳм мераванд.

Дар идомаи ана ҳамин анъ­ана Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Пре­зиденти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати рушди Ислом дар Тоҷикистон ва ҳифзи ин дини мубин дар арсаи ҷаҳонӣ хизмати беназире намуда, аз ҷониби созмонҳои бонуфузи байналмилалӣ бори дуввум дар қатори 500 мусулмони машҳури дунё пазируфта шуд. Боиси сарфа­розист, ки Президенти Тоҷикистон аввалин мусулмон ва сардори дав­лат дар миёни давлатҳои дунё аст, ки аз минбари баланди Созмони Милали Муттаҳид дар бораи ба ҳам муқобил будани мазмуну моҳияти “Ислом” ва “терроризм” ҷасурона мавқеашонро иброз доштанд.

Бо ташаббуси Пешвои мил­лат соли 2009 дар Тоҷикистон бу­зургдошти Имоми Аъзам бо шир­кати намояндагони мусалмони давлатҳои дунё баргузор шуда, пойтахти Тоҷикистон – Душанбе­ро ҳамчун Марказии фарҳанги ис­ломии ҷаҳон эътироф намуданд. Имрӯз ҳамагон бохабаранд, ки Президенти Тоҷикистон аввалин Пешвои миллат мебошад, ки дар якчанд соли охир ду маротиба вориди хонаи Каъбаи муқаддас гардида, барои файзу баракати рӯзгори халқ ва амнияту осудагии Тоҷикистон ибодат ва дуо карда­аст. Дар сураи Оли Имрон, ояи 97-и Қуръони маҷид Худованд фармудааст, ки: “Дар он Хона нишонаҳои равшан, аз он ҷумла мақоми Иброҳим аст; ҳар ки он ҷо дарояд эмин бувад”.

Дастуру ҳидоятҳои ватанпара­стонаи Пешвои миллат дар бораи он, ки имрӯз ислому мусулмонии ҳақиқӣ дар Тоҷикистон аст ва дар ҳама шакл дуову ибодатҳо бояд барои оромиву амнияту файзу баракати Ватан бахшида шаванд, барои ҳар як ҳамватани мо, ки дар соҳаҳои гуногун фаъолият ме­намоянд, бахусус ходимони дин, бояд барномаи амал гарданд.

Дар шароити пуртазоду ҷангзадаи сиёсии ҷаҳон қарзи шаҳрвандиву инсонӣ ва виҷдонии тоҷику тоҷикистониён аст, ки ҳамаи панду андарзҳои диниро барои ваҳдату рушду нумӯи Вата­ни соҳибистиқлоламон истифода баранд. Чуноне ки дини зардуштӣ барои пойдориву рушду нумӯи Империяи бузурги аҷдодони мо – Империяи Порсоён (Форсҳо), дини Ислом барои ташаккул ва пойдории хилофати Араб ва ра­вияи протестантии дини масеҳӣ (насронӣ-христианӣ) барои ваҳдату тараққиёти бемисли Амри­кои имрӯза хидмат кардаанд.

Бо истифодаи роҳу усулҳои гуногун дар ниҳоди ҷавонон бояд ҷо кунем, ки беҳтарин ҳунари ҷавонмард аввал омода будан ба ҳифзи марзу буми Ватан ва дуюм омӯхтани илм ва касбу ҳунар аст. Ин ду маънӣ аз каломи Ху­дованд ва ҳадиси Паёмбари Ис­лом ҳазрати Муҳаммад (с) бар­меоянд: “Худо ҳама чизро аз рӯи илм офаридааст (сураи Таҳрим, ояти 12)”, “Муҳаббат ба Ватан аз гӯшаи имон аст”, “Омӯхтани илму касбу ҳунар беҳтарин ибодат аст барои ҷавонон”, “Талаби илм ибо­дат аст, такрори илм тасбеҳ аст, омӯзонидани илм барои касе, ки намедонад, садақа аст, худро ба илм бахшидан ин қаробат ба Худо­ванд аст. Роҳи омӯзиши илм роҳи Ҷаннат аст”.

Хулоса, бояд ҳама донишу таҷриба ва дараҷоти худшиносии миллии худро дар таълиму тарби­яи ҷомеа ва хусусан қишри ҷавони он, ба тарзе истифода барем, ки ҷавобгӯи дастури зерини Асосгу­зори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пеш­вои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бошад: “Ҳамаи мо вазифа­дорем, ки, пеш аз ҳама, худамон намунаи нангу номуси ватандорӣ бошем, мардуми кишварро ба обо­ду пешрафта гардонидани сарза­мини аҷдодӣ ҳидоят кунем, пеши роҳи бегонапарастӣ ва хиёнатро ба манфиатҳои миллат ва давла­ти Тоҷикистон гирем, воло будани манфиатҳои миллӣ ва давлатиро пайваста эҳсос карда, ҳамеша ҳушёру зирак ва ватандӯсту ватан­парвар бошем”.

Аҳмадҷон АЛИЗОДА, раиси КИ ҲХДТ дар вилояти Хатлон