СИЁСАТ
Шанбе 20 Апрел 2024 08:08
Таърих гувоҳ аст, ки дар ҳама давру замон мардуми олам дар пайравии сарварони замони худ, ки эшон раҳкушову раҳнамои доно маҳсуб мешуданд, зиндагӣ мекарданд ва бо дастуру раҳнамоии онҳо ҳаёти худро босамар мегузарониданду мушкилоти рӯзмарраи хешро бартараф менамуданд. Дар марҳалаҳои муҳим ва тақдирсози ин ё он қавму миллат, пешрафти ҳамаҷонибаи соҳаҳои муҳиму афзалиятноки ҷомеа: иқтисодиёт, иҷтимоиёт, илм, маънавиёт, фарҳанг, ҳифзи саломатии аҳолӣ, шуғлнокӣ, таъмини ҳуқуқ, адолат ва амсоли инҳо маҳз аз сарварону пешвоёни одилу хирадманди он вобастагӣ дошт. Аз мафҳуми “сарвар” (tolead) низ бармеояд, ки он маънои бурдан ё дар сафи пеш рафтанро дошта, мардумро аз қафои хеш мебарад.
Аз ин лиҳоз, таъмини фазои орому осуда дар кишвар, таҳкими сулҳу ваҳдат, муттаҳидию якпорчагӣ, муҳайё сохтани шароити мусоид барои ҳаёти осоишта, таҳсил, истироҳат, таъмини ҳифзи ҳуқуқу уҳдадориҳои шаҳрвандон ва дигар нишондиҳандаҳои мусбии ҷомеа маҳз аз соҳибмаърифатӣ, эҳсоси ватандӯстӣ, санъати баланди роҳбарӣ дар идоракунӣ, далерию шуҷоатмандӣ ва кордонию дурандешии сарвар вобастагӣ дорад. Аммо таҷрибаи ҳаётӣ нишон медиҳад, ки сарвар ва пешво будан на ба ҳар кас даст медиҳад ва на ҳар роҳбар метавонад сазовори боварии аҳли ҷомеа гардад. Ба қавли Ҳофиз:
На ҳар ки кулаҳ каҷ ниҳоду тунд нишаст,
Кулоҳдориву ойини сарварӣ донад.
Зеро сарварӣ масъулияти баланд ва санъати худододи идоракуниро талаб менамояд. Ҳар инсон чун ҷузъи ҷомеа марҳала ба марҳала ташаккул меёбад ва вобаста ба муносибату сатҳи тафаккур ва қобилияти баланди ташкилию эҷодӣ ва корбарӣ байни халқ обрӯю нуфуз пайдо мекунад. Яке аз аввалин талаботи сарварӣ ин манфиатҳои шахсиро сарфи назар карда, манфиати ҷомеаро муқаддам шуморидан аст.
Абӯали ибни Сино ба сарвар (шоҳ) чор сифат: далерӣ, адл, ҳусни тадбир ва доштани хирадро муҳим мешуморад. Низомулмулк дар “Сиёсатнома”-и худ қайд менамояд, ки давлат ҳамчун воситаи идоракунӣ аз ду пояи асосӣ - салтанат ва вазорат, инчунин аз шумораи зиёди хизматчиёни давлатӣ иборат мебошад. Султон онҳоро роҳбарӣ ва идора мекунад ва худаш кафолати якпорчагӣ ва оромии кишвар мебошад. Дар “Сиёсатнома” тамоми сифатҳое, ки ба сарвар заруранд, хеле возеҳу равшан нишон дода шудаанд. Аз он ҷумла сарвар бояд бомулоҳизаву эҳтиёткор, ҷисман мукаммал ва дорои хотираи мустаҳкам, ақли расо, муҳаббат ба дониш ва дарки олам буда, адолатхоҳу ҳақиқатҷӯ бошад. Ӯ қайд мекунад, ки агар подшоҳ дорои чунин сифатҳо набошад, дар мамлакат бесарусомонӣ, зӯроварӣ, таъқибкунӣ, ғоратгарӣ авҷ мегирад. Чунин сифатҳоро, мегӯяд мутафаккир, на танҳо подшоҳ, балки вазирон ва ходимони дарбор низ ҳатман дошта бошанд.
Таърих, воқеаҳои гуногуни сиёсиву иҷтимоӣ дар Тоҷикистон ва бартараф кардани душвориҳои зиёди зиндагии мардум бо раҳбариву нишондоди Сарвари сулҳпарвар, адолатхоҳ, маорифпарвар, созанда ва бунёдкор, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон собит кард, ки Пешвои миллати мо аз зумраи он сарвароне мебошад, ки ҳастии хешро барои мардум ва зиндагии шоистаи он бахшидаанд.
Худованд ба халқи Тоҷикистони ҷавон сарвареро ҳадя сохт, ки мақсаду маром ва даъвати асосиву доимиаш дар ҳама давру замон танҳо ваҳдату ягонагӣ буда, тавонист, барои сарҷамъии мардуми парешони халқи тоҷик муборизаи беамон барад ва бо ин васила, ба сӯи муваффақиятҳои соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ роҳ кушояд. Муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъриху фарҳанги гузаштаи тоҷиконро зинда сохта, аз ҳаёти гузаштаи хеш сабақ омӯхт ва куҳантарин будани давлати худро ба ҷомеаи ҷаҳонӣ муаррифӣ намуд. Ин ҷо метавон хидмати Сарвари давлат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро бо кору фаъолияти ҳазор сол қабл, яъне давраи Амир Исмоили Сомонӣ ҳамчун оина ва инъикоскунанда рӯ ба рӯ гузошт.
Мақсаду ҳадафи асосии фаъолияти Сарвари давлат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон шуруъ аз Иҷлосияи ХVI-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон (соли 1992) то ба имрӯз барпо намудани сулҳ, ваҳдат ва якдилию якпорчагии Тоҷикистон ва пойдор нигоҳ доштани он дар ҳар хонадони миллати тоҷик буд. Тақдири миллати тоҷик дар иҷлосияи мазкур ҳал гардида, дар ҳамин ҷаласа аввалин сухан, аввалин ҳадаф ва аввалин қадам ба сӯи сулҳ, оромӣ, ваҳдату якпорчагии Тоҷикистон гузошта шуд. Ҳанӯз соли 1992 Сарвари давлат таъкид намудаанд, “Танҳо ваҳдату муттаҳидӣ ҷумҳурии моро аз бӯҳрони амиқи сиёсию иқтисодӣ бароварда метавонад…”. Ӯ аз минбари баланди тақдирсози Иҷлосияи ХVI-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон устуворона гуфта буданд: “Ман ба Шумо сулҳ меорам”. Дар он лаҳзаҳо на ҳар кас ҷуръати сухану татбиқи амал мекард. Зеро пайдо намудани фазои солиму созанда байни минтақаҳои гуногуни кишвар дар мадди аввал меистод ва масоили дигар пас аз он. Дар Қуръони маҷид низ омадааст: “Сулҳ хайр аст аз тафриқа ва парокандагӣ”.
Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар яке аз муроҷиатномаҳои аввали солҳои Истиқлолият иброз намуда буданд: “Мо ба илму маорифу фарҳанги ҳозираамон, ки мояи ифтихори халқ бошаду мардум аз самараҳои онҳо бархӯрдор буда тавонад, сахт эҳтиёҷ дорем”. Заҳмату талошҳо ва чандин тадбирҳои муҳими пешанамудаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро метавон барои расидан ба ваҳдати комили миллӣ, решакан намудани ақидаҳои бегонапарастӣ, маҳалгароӣ, зӯроварӣ, хусумат, пешгирии зуҳуроти номатлуб байни ҷомеа, тарғиби ҳаёти солим муҳим арзёбӣ намуд. Ӯ барои расидан ба ин мақсад рӯ ба илму маърифат оварданд. Аз 13 ба 39 адад расидани муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва аз 70 ҳазор ба 170 ҳазор нафар афзудани теъдоди муҳассилини донишгоҳҳои олӣ, ки шумораи зиёди онҳоро ҷавонон ташкил медиҳанд, маҳсули тадбирҳои амалишудаи давлати муосир маҳсуб меёбад. Имрӯз на ба теъдоди донишҷӯён дар таҳсил, балки ба сифати таълим ва кадрҳои ҷавон аҳамияти махсус дода шуда истодааст, ки он барои пешрафти давлат нақши босазо дорад. Аз суханони Сарвари давлат бармеояд, ки “ба Тоҷикистон, пеш аз ҳама, ҷавонони соҳибмаълумот, кордону ҳунарманд, мутахассиси ба талаботи замона ҷавобгӯ заруранд. Ба ин кор танҳо бо воситаи ҷустуҷӯҳои нави эҷодӣ, тарбиявӣ, илмӣ, ҳамчунин истифода аз таҷрибаю маҳорати омӯзгорони эҷодкор, худомӯзӣ муваффақ шудан мумкин аст”.
Хушбахтона, имрӯз Тоҷикис- тонро беш аз 150 давлати мутараққии ҷаҳон мешиносанд, ки Истиқлолияти давлатии кишвари моро расман эътироф намуда, бо он робитаҳои иқтисодӣ ва фарҳангӣ доранд. Пешвои миллати мо имрӯз ҳамчун рамзи саодату сулҳу салоҳ ва ваҳдати миллӣ, раҳнамои беамсоли фардои ободи миллату давлат ҷойгоҳи хосса доранд ва қарзи ватандории мардум аст, ки дар пайравии ин фарди наҷиб амалҳоеро ба роҳ монанд, ки Тоҷикистон ба кишвари мутараққӣ ва пешрафтаи ҷаҳон табдил ёбад.
Фаридун ҲОДИБОЕВ, мудири шуъбаи тарбияи ДДХ ба номи Б. Ғафуров
Аз ин лиҳоз, таъмини фазои орому осуда дар кишвар, таҳкими сулҳу ваҳдат, муттаҳидию якпорчагӣ, муҳайё сохтани шароити мусоид барои ҳаёти осоишта, таҳсил, истироҳат, таъмини ҳифзи ҳуқуқу уҳдадориҳои шаҳрвандон ва дигар нишондиҳандаҳои мусбии ҷомеа маҳз аз соҳибмаърифатӣ, эҳсоси ватандӯстӣ, санъати баланди роҳбарӣ дар идоракунӣ, далерию шуҷоатмандӣ ва кордонию дурандешии сарвар вобастагӣ дорад. Аммо таҷрибаи ҳаётӣ нишон медиҳад, ки сарвар ва пешво будан на ба ҳар кас даст медиҳад ва на ҳар роҳбар метавонад сазовори боварии аҳли ҷомеа гардад. Ба қавли Ҳофиз:
На ҳар ки кулаҳ каҷ ниҳоду тунд нишаст,
Кулоҳдориву ойини сарварӣ донад.
Зеро сарварӣ масъулияти баланд ва санъати худододи идоракуниро талаб менамояд. Ҳар инсон чун ҷузъи ҷомеа марҳала ба марҳала ташаккул меёбад ва вобаста ба муносибату сатҳи тафаккур ва қобилияти баланди ташкилию эҷодӣ ва корбарӣ байни халқ обрӯю нуфуз пайдо мекунад. Яке аз аввалин талаботи сарварӣ ин манфиатҳои шахсиро сарфи назар карда, манфиати ҷомеаро муқаддам шуморидан аст.
Абӯали ибни Сино ба сарвар (шоҳ) чор сифат: далерӣ, адл, ҳусни тадбир ва доштани хирадро муҳим мешуморад. Низомулмулк дар “Сиёсатнома”-и худ қайд менамояд, ки давлат ҳамчун воситаи идоракунӣ аз ду пояи асосӣ - салтанат ва вазорат, инчунин аз шумораи зиёди хизматчиёни давлатӣ иборат мебошад. Султон онҳоро роҳбарӣ ва идора мекунад ва худаш кафолати якпорчагӣ ва оромии кишвар мебошад. Дар “Сиёсатнома” тамоми сифатҳое, ки ба сарвар заруранд, хеле возеҳу равшан нишон дода шудаанд. Аз он ҷумла сарвар бояд бомулоҳизаву эҳтиёткор, ҷисман мукаммал ва дорои хотираи мустаҳкам, ақли расо, муҳаббат ба дониш ва дарки олам буда, адолатхоҳу ҳақиқатҷӯ бошад. Ӯ қайд мекунад, ки агар подшоҳ дорои чунин сифатҳо набошад, дар мамлакат бесарусомонӣ, зӯроварӣ, таъқибкунӣ, ғоратгарӣ авҷ мегирад. Чунин сифатҳоро, мегӯяд мутафаккир, на танҳо подшоҳ, балки вазирон ва ходимони дарбор низ ҳатман дошта бошанд.
Таърих, воқеаҳои гуногуни сиёсиву иҷтимоӣ дар Тоҷикистон ва бартараф кардани душвориҳои зиёди зиндагии мардум бо раҳбариву нишондоди Сарвари сулҳпарвар, адолатхоҳ, маорифпарвар, созанда ва бунёдкор, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон собит кард, ки Пешвои миллати мо аз зумраи он сарвароне мебошад, ки ҳастии хешро барои мардум ва зиндагии шоистаи он бахшидаанд.
Худованд ба халқи Тоҷикистони ҷавон сарвареро ҳадя сохт, ки мақсаду маром ва даъвати асосиву доимиаш дар ҳама давру замон танҳо ваҳдату ягонагӣ буда, тавонист, барои сарҷамъии мардуми парешони халқи тоҷик муборизаи беамон барад ва бо ин васила, ба сӯи муваффақиятҳои соҳаҳои гуногуни хоҷагии халқ роҳ кушояд. Муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъриху фарҳанги гузаштаи тоҷиконро зинда сохта, аз ҳаёти гузаштаи хеш сабақ омӯхт ва куҳантарин будани давлати худро ба ҷомеаи ҷаҳонӣ муаррифӣ намуд. Ин ҷо метавон хидмати Сарвари давлат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро бо кору фаъолияти ҳазор сол қабл, яъне давраи Амир Исмоили Сомонӣ ҳамчун оина ва инъикоскунанда рӯ ба рӯ гузошт.
Мақсаду ҳадафи асосии фаъолияти Сарвари давлат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон шуруъ аз Иҷлосияи ХVI-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон (соли 1992) то ба имрӯз барпо намудани сулҳ, ваҳдат ва якдилию якпорчагии Тоҷикистон ва пойдор нигоҳ доштани он дар ҳар хонадони миллати тоҷик буд. Тақдири миллати тоҷик дар иҷлосияи мазкур ҳал гардида, дар ҳамин ҷаласа аввалин сухан, аввалин ҳадаф ва аввалин қадам ба сӯи сулҳ, оромӣ, ваҳдату якпорчагии Тоҷикистон гузошта шуд. Ҳанӯз соли 1992 Сарвари давлат таъкид намудаанд, “Танҳо ваҳдату муттаҳидӣ ҷумҳурии моро аз бӯҳрони амиқи сиёсию иқтисодӣ бароварда метавонад…”. Ӯ аз минбари баланди тақдирсози Иҷлосияи ХVI-уми Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон устуворона гуфта буданд: “Ман ба Шумо сулҳ меорам”. Дар он лаҳзаҳо на ҳар кас ҷуръати сухану татбиқи амал мекард. Зеро пайдо намудани фазои солиму созанда байни минтақаҳои гуногуни кишвар дар мадди аввал меистод ва масоили дигар пас аз он. Дар Қуръони маҷид низ омадааст: “Сулҳ хайр аст аз тафриқа ва парокандагӣ”.
Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар яке аз муроҷиатномаҳои аввали солҳои Истиқлолият иброз намуда буданд: “Мо ба илму маорифу фарҳанги ҳозираамон, ки мояи ифтихори халқ бошаду мардум аз самараҳои онҳо бархӯрдор буда тавонад, сахт эҳтиёҷ дорем”. Заҳмату талошҳо ва чандин тадбирҳои муҳими пешанамудаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро метавон барои расидан ба ваҳдати комили миллӣ, решакан намудани ақидаҳои бегонапарастӣ, маҳалгароӣ, зӯроварӣ, хусумат, пешгирии зуҳуроти номатлуб байни ҷомеа, тарғиби ҳаёти солим муҳим арзёбӣ намуд. Ӯ барои расидан ба ин мақсад рӯ ба илму маърифат оварданд. Аз 13 ба 39 адад расидани муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва аз 70 ҳазор ба 170 ҳазор нафар афзудани теъдоди муҳассилини донишгоҳҳои олӣ, ки шумораи зиёди онҳоро ҷавонон ташкил медиҳанд, маҳсули тадбирҳои амалишудаи давлати муосир маҳсуб меёбад. Имрӯз на ба теъдоди донишҷӯён дар таҳсил, балки ба сифати таълим ва кадрҳои ҷавон аҳамияти махсус дода шуда истодааст, ки он барои пешрафти давлат нақши босазо дорад. Аз суханони Сарвари давлат бармеояд, ки “ба Тоҷикистон, пеш аз ҳама, ҷавонони соҳибмаълумот, кордону ҳунарманд, мутахассиси ба талаботи замона ҷавобгӯ заруранд. Ба ин кор танҳо бо воситаи ҷустуҷӯҳои нави эҷодӣ, тарбиявӣ, илмӣ, ҳамчунин истифода аз таҷрибаю маҳорати омӯзгорони эҷодкор, худомӯзӣ муваффақ шудан мумкин аст”.
Хушбахтона, имрӯз Тоҷикис- тонро беш аз 150 давлати мутараққии ҷаҳон мешиносанд, ки Истиқлолияти давлатии кишвари моро расман эътироф намуда, бо он робитаҳои иқтисодӣ ва фарҳангӣ доранд. Пешвои миллати мо имрӯз ҳамчун рамзи саодату сулҳу салоҳ ва ваҳдати миллӣ, раҳнамои беамсоли фардои ободи миллату давлат ҷойгоҳи хосса доранд ва қарзи ватандории мардум аст, ки дар пайравии ин фарди наҷиб амалҳоеро ба роҳ монанд, ки Тоҷикистон ба кишвари мутараққӣ ва пешрафтаи ҷаҳон табдил ёбад.
Фаридун ҲОДИБОЕВ, мудири шуъбаи тарбияи ДДХ ба номи Б. Ғафуров
Хабарҳои дигар
Рӯзнома
Эзоҳи худро нависед